Moua e Lautolu e Mafola he Lalolagi Fakahakuhaku
KUA fakakite mai he kili he mekasini nei e fakatino he tauaga velagia i Posinia mo Hesekovina. To maeke nakai ke fai mafola he tau matakavi pihia? Kua fakaofo lahi he e, e tali. Pete kua tau e tau kaufakalatahaaga lotu Katolika Roma, Ofotoko he Fahi Uta, mo e tau Musilimi he motu matematekelea ia ma e tau fahi motu, ka e tokologa agaia ni e tau tagata ne manako lahi ke he mafola, mo e moua ai he falu.
Ko e tau tagata nonofo mau i Sarajevo e tau Djorem mo e ko e Tau Fakamoli a Iehova foki a lautolu. He vahaloto he tau fakahakuhakuaga oti he maga ia, ne mahani tumau a lautolu ke ahiahi ke he tau katofia ha lautolu ke foaki e tala mitaki he Kautu he Atua ki a lautolu. (Mataio 24:14) Ko e ha? Kakano he iloa he magafaoa Djorem ko e Kautu moli a nei, ne kua fita he fakatu he lagi, mo e ko e amaamanakiaga homo ue atu naia he tagata ma e mafola. Ti kua mauokafua katoatoa e tua he Tau Fakamoli a Iehova ke he mena ne ui he aposetolo ko Paulo ko e “vagahau mitaki he mafola.” (Efeso 2:17) Kia fakaaue ke he tau tagata tuga a Bozo mo Hena Djorem, ha kua tokologa ne moua e mafola i Posonia mo Hesekovina.
Ko e Mafola Moli ka Hau
Kua loga foki e tau mena ke talahau hagaao ke he tau Djorem. Ka e ke fakamua aki, to tala atu e mautolu e tala ke he taha hoa tokoua foki ne tua mauokafua ke he Kautu he Atua. Ko Artur mo Arina ha laua a tau higoa. Ne fa mahani a laua mo e ha laua a fanau tane ikiiki ke nonofo he taha matakavi repapiliki he Kautaha Soviete tuai. He magaaho ne pa mai e felakutaki he tau tagata noa he motu, ne kau a Artur ke he taha fahi. Ka e nakai leva, ne huhu hifo ni a ia ki a ia, ‘Ko e tau au he ha ke he tau tagata nei ne fa mahani ko e tau katofia haku?’ Ne toka ai e ia e motu mo e, he mole he uka lahi he fehola he tau mena loga, ne hohoko atu mo e hana magafaoa ikiiki ki Esetonia.
He ahi atu ki St. Petersburg, ne feleveia a Artur mo e Tau Fakamoli a Iehova mo e nava a ia ke he mena ne ako e ia hagaao ke he Kautu he Atua. Ko e finagalo a Iehova ke vave mai e Kautu he Atua ka pule ke he tau tagata. (Tanielu 2:44) To eke ai mogoia e lalolagi mo nofoaga mafola lahi, mo e nakai felakutaki e tau tagata noa he motu po ke tau feokaaga fakalalolagi. Kua perofeta a Isaia hagaao ke he magaaho ia: “Nakai mahani kelea a lautolu, to nakai moumou mena ai e lautolu ke he haku a mouga tapu oti; ha ko e mena to puke e lalolagi ke he maama kia Iehova, tuga ne toka kua ufia ke he puke tahi.”—Isaia 11:9.
He kitia e fakatino he tagata ta fakatino ke he lalolagi mafola lahi ia he vaha i mua i loto he taha tohi fakaako Tohi Tapu, ne fakakite age he taha Fakamoli ki a ia, ne pehe a Artur ko e mena fa mahani a ia ke nofo he taha matakavi pihia. Ka e he magaaho nei, kua malona tuai he felakutaki he tau tagata noa he motu. He liu ki Esetonia, ne ako a Artur mo e hana magafaoa ke he tau mena loga he Kautu he Atua he fakaako Tohi Tapu mo e Tau Fakamoli a Iehova.
Mafola he Vahaloto Fakahakuhaku
Kua pehe a Salamo 37:37: “Kia manamanatu kia ia kua mahani hakohako; mo e kitekite kia ia kua mahani tonu; ha ko e fakahikuaga he tagata ia ko e [“mafola,” NW] haia.” Kua moli, ko e mafola he tagata ne mahani hakohako mo e mahani tonu ke he tau mata he Atua, ko e mena nakai fakakaupa ke he hana vaha ni mua. Kua moua foki e ia he magaaho nei. Maeke fefe e mena ia? Kia manamanatu ke he mena ne tupu ke he tagata tane ne higoa ko Paul.
Nofo a Paul he heaga api tutaha he tau tagata fehola he fahi toga-lalo i Aitiope, ka ko e mena hau moli a ia he taha motu ne katofia ki ai. He motu hana, ne feleveia a ia mo e taha he Tau Fakamoli a Iehova ne gahua ma e fakatuaga gahua oela, mo e age he tagata tane nei ki a ia e tohi lagomatai ke fakaako Tohi Tapu, Ko e Kupu Mooli ke Takitaki Atu ai ke he Moui Tukulagi.a Ti nakai liu a Paul ke feleveia foki mo e Fakamoli ia, ka e kumikumi fakamitaki a ia ke he tohi. Ne omoi he felakutaki he tau tagata noa he motu a ia ke fano ke he heaga api he tau tagata fehola i Aitiope, mo e vagahau a ia ke he falu i ai hagaao ke he tau mena ne ako e ia. Kua eke ai e matakau tote ke talia ko e kupu moli e mena nei. He fakave ke he mena ne ako e lautolu, kua nakai leva ti kua fakamatala a lautolu ke he falu he heaga api.
Ne tohi a Paul ke he matapatu lotu he Sosaiete Kolo Toko ke ole lagomatai. Kua ofo e fekafekau ne fakafano ki ai mai i Addis Ababa he moua ko e 35 e tau tagata ne leo ki a ia, mo e mau tauteute foki ke ako fakalahi hagaao ke he Kautu he Atua. Kua taute ai e tau fakatokatokaaga ke foaki age tumau e lagomataiaga.
Kua maeke fefe mogoia ke pehe ko e moua he tau tagata tuga a Paul e olioli he mafola? Kua nakai mukamuka e tau momoui ha lautolu, ka e tua na lautolu ke he Atua. He magaaho ne lauia ai he fakahakuhakuaga he lalolagi nei, kua fakagahua e lautolu e tomatomaaga he Tohi Tapu: “Aua neke fakaatukehe a mutolu ke he taha mena taha; ka kia fakailoa atu ke he Atua e tau manako ha mutolu ke he tau mena oti kana ke he liogi, mo e ole, katoa mo e fakaaue.” Ko e fua ne moua, kua ha ha ia lautolu e mamakona ne kua lavea ke moua he vaha nei. Kua hagaao ki a lautolu e tau kupu he aposetolo ko Paulo ke he fakapotopotoaga Filipi: “Ko e [mafola] foki mai he Atua kua mua ue atu ke he tau mena oti kua manamanatu ki ai, to leveki ai e tau loto ha mutolu, katoa mo e tau manatu ha mutolu kia Keriso Iesu.” Kua logona moli e lautolu kua tata lahi e fakafetuiaga mo Iehova, ko e ‘Atua he mafola.’—Filipi 4:6, 7, 9, fakatatai NW.
Mafola he Magaaho Nei
Ko Iesu Keriso e Patuiki ne nofo he nofoaiki he Kautu he Atua, ne ui he Tohi Tapu ko e “Iki he mafola.” (Isaia 9:6) Hagaao ki a ia ne pehe e perofeta mai i tuai: “To vagahau foki e ia mo e mafola ke he tau motu kehe; ko e hana pule to kamata mai he taha tahi ke hoko atu ke he taha tahi; to kamata mai he vailele ke hoko atu ke he motuaga he lalolagi.” (Sakaria 9:10) Ko e tau kupu pehe nei mai he agaga ne lauia lahi e moui he tagata tane ne higoa ko José.
Ne nofo he fale pouli a José he taha magaaho. Ko e tagata fakamatakutaku tagata a ia mo e kua tapaki a ia he moua he tauteute ke pomu e tau fale momohe he kau leoleo. Ne manatu a ia ko e mahani vale ni ka omoi e fakatufono ke fakaholo ki mua e tutuaga he motu hana. He magaaho ne nofo ai a ia he fale pouli, ne kamata e Tau Fakamoli a Iehova ke fakaako Tohi Tapu mo e hoana hana.
He mole he hau a José ki tua, ne fakaako Tohi Tapu foki a ia, mo e kamata vave ai e tau kupu a Salamo 85:8 ke hagaao ki a ia: “To fanogonogo au ke he tau mena ke talahau mai e Iehova ko e Atua; ha ko e mena talahau [“mafola,” NW] e ia ke he hana motu katoa mo e hana tau tagata tapu.” Ka e pete ia, ne fakaoti e kupu ia mo e hatakiaga: “Ka e aua neke liliu a lautolu ke he mahani goagoa.” Ti ko ia ne kumi ke moua e mafola a Iehova to nakai tua noa ke taute mena tokotaha po ke totoko ke he Hana finagalo.
He magaaho nei, ko e tau fekafekau Kerisiano a José mo e hana hoana. Kua fakakite e laua ke he falu ko e Kautu a Iehova ni e vailakau ma e tau lekua ne lali a José he magaaho fakamua ke fakamitaki aki e tau pomu taute i kaina. Kua manako a laua ke falanaki ke he Tohi Tapu, ne pehe: “To foaki mai foki e Iehova e monuina.” (Salamo 85:12) Kua moli, kua ahiahi atu a José he magaaho ku kua mole ke he tau fale momohe ne kolo a ia fakamua ke moumou. Ko e ha? Ke maeke ke vagahau ke he tau magafaoa i ai hagaao ke he Kautu he Atua.
Tau Tagata Mafola
Ia Salamo 37:10, 11, kua pehe mai e Tohi Tapu: “Toe toe, ti nakai ha i ai e tagata mahani kelea; ka manamanatu foki a koe ke he mena hana ne nofo ai, nakai ha i ai a ia. Ka ko e tau tagata mahani molu, to eke ma lautolu e motu; ti fakafiafia foki e lautolu a lautolu ha ko e [“mafola,” NW] kua lahi.” Ko e amaamanakiaga fulufuluola lahi ha!
Kia mailoga la, ko e mafola a Iehova ko e mena ma e “tau tagata mahani molu” ni hokoia. Ko lautolu ne loto ke he mafola kua lata ke ako ke mahani mafola. Kua pihia e mena ne hoko ki a Keith, ne nofo i Niu Silani. Kua pehe e fakamaamaaga ki a Keith “ko e malolo lahi e tino mo e aga fakatagata hana, kua aga vale, mo e fia taufetoko.” Ko e tagata fano kege a ia mo e nofo he fale ko e taue puipui lahi, mo e tolu e kuli ne leoleo e katene ke nakai huhu atu e ha tagata fakalavelave ki ai. Kua tau vevehe a ia mo e hana hoana, ko e matua fifine he fanau toko ono hana.
He magaaho ne feleveia a Keith mo e Tau Fakamoli a Iehova, kua lauia lahi e moua hana he tala mitaki. Kua vave a ia mo e hana fanau ke o fakalataha ke he tau feleveiaaga mo e Tau Fakamoli. Ne hifi e ia hana ulu leleva ne hoko ke he lotoga mo e kamata ke tala hagaao ke he Kautu he Atua mo e kau ne fa lafi mo ia he magaaho fakamua. Ne kamata foki e falu ia lautolu ke fakaako Tohi Tapu.
Kua tuga ai e tau miliona tagata loto hakohako he lalolagi oti, ne kamata a Keith ke fakagahua e tau kupu he aposetolo ko Peteru: “Ha ko ia kua manako ke he moui, ke iloa foki e tau aho mitaki, . . . Kia kalo kehe mo e kelea, ka kia eke e tau mena mitaki; kia kumi e mafola mo e tutuli ki ai.” (1 Peteru 3:10, 11) Kua talia e hoana a Keith ke liu ke mau a ia, mo e he magaaho nei kua ako a Keith ke “kumi e mafola mo e tutuli ki ai.”
Ko e fakahao moui e mafola a Iehova ke he tau tagata tokologa, ne ha ha ai foki e tagata afeliti mai fakamua ne fanau i U.S.S.R. Ne moua he tagata tane nei e tau pine he mua he fetokoaga Olimipiki, ka e eke na ia fakamui ke fakaatukehe lahi mo e fuluhi ke he tau tulaki mo e kava. He 19 e tau tau ne mole mo e loga e tau mena tutupu mo e tolu e tau ne tuku he kemu pagota i Siperia, mo e hopo toga ti hola ki Kanata, mo e lagaua e teitei ke mate ha ko e aga kai tulaki, ne liogi a ia ke he Atua ke lagomatai ke moua e kakano moli he moui. Kua lagomatai he fakaakoaga Tohi Tapu mo e Tau Fakamoli a Iehova ne vagahau Rusia a ia ke moua e tali ke he tau huhu hana. He magaaho nei kua eke ne tagata nei, ke tuga ne falu ko e tau miliona tagata, ne kua moua e mafola mo e Atua mo e ki a ia ni.
Ko e Amaamanakiaga he Liu Tu Mai
Ke fakahiku aki, kia liliu la tautolu ki a Bozo mo Hena Djorem i Sarajevo. Ko e hoa tokoua nai fai tama fifine lima tau, ko Magdalena. Ia Iulai e kua mole, ko e o mai a lautolu i kaina ke o foki he gahua fakamatala ha lautolu he magaaho ne kelipopo oti he pomu a lautolu. Ka e kua e mafola ne fakamatala e lautolu ke he tau tagata? Kua fakakite kia he pomu ne uta kehe e tau momoui ha lautolu ko e nakai ko e mafola moli a nei?
Kua nakai pihia! Ha ko e mena fa tutupu e tau mena matematekelea he fakatokatokaaga nei. Ne kelipopo he tau pomu po ke tau pulufana pomu e tau tagata. Kua mamate falu he gagao po ke he pakia. Kua tokologa ne mamate he fuakau. Ka e nakai puipui mai he tau mena ia a lautolu ne olioli ke he mafola he Atua, ka e nakai noa a lautolu mo e amaamanakiaga ha kua pihia e tau mena tutupu.
Ne mavehe a Iesu ke he hana kapitiga ko Mareta: “Ko au nai ko e liu tu mau, mo e moui; ko ia ke tua mai kia au, pete ni he mate a ia, ka to moui ni a ia.” (Ioane 11:25) Kua tua e tau Djorem ke he mena nei, tuga ni kua tua oti e Tau Fakamoli a Iehova ki ai. Mo e tua e tau Djorem ka mamate a lautolu, to liliu tutu mai a lautolu ke he lalolagi kua eke ko e nofoaga mafola lahi moli. “To holoholo kehe he Atua e tau hihina mata oti mai he tau mata ha lautolu; ti nakai tuai fai mate, po ke fakatutuku, po ke tagi, ti nakai tuai fai matematekelea; ha kua mole atu e tau mena fakamua.”—Fakakiteaga 21:4.
Toe tote to mate a ia, ne pehe a Iesu ke he hana tau tutaki: “Kua tuku atu e au kia mutolu e [“mafola,” NW]; . . . Aua neke fakaatukehe ha mutolu a tau loto.” (Ioane 14:27) Kua iloilo auloa a mautolu mo e tau Djorem ne kua moua e mafola ia mo e ka moua katoatoa moli foki e olioli ia he liliu tutu mai. Kua fiafia a mautolu ma lautolu oti ne tapuaki ki a Iehova, ko e Atua he mafola. Ko e tau tagata pihia kua mafola e tau loto. Ne olioli a lautolu ke he mafola mo e Atua. Kua fakagahua e lautolu e mafola ke he falu. Mo e tua lahi a lautolu ke he mafola lahi he vaha i mua. E, kua moua e lautolu e mafola, pete ni ko e nonofo a lautolu he lalolagi fakahakuhaku. Kua moli, ko lautolu oti ne tapuaki mo e agaga mo e fakamoli ke he Atua ka ha ha ai e olioli he mafola. Kia eke ai foki a koe ke moua e mafola pihia!
[Matahui Tala]
a Ne lomi fakailoa he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
[Tau Fakatino he lau 7]
Kua moua e lautolu e mafola pete ni he nonofo he lalolagi fakahakuhaku