Ko e Heigoa Hau ne Iloa Hagaao ke he Taulatua?
TAULATUA! Ko e heigoa e kakano he kupu ia ki a koe?
Ke he tokologa, ko e matapatu he matakutaku aitu mo e manamanatu teao, kua nakai ke uta fakahokulo ai. Kia lautolu ia, kua ha ha ni e taulatua he tau manamanatuaga—ko e tau tagata fuakau muikau ne tui e tau tapulu fai kofu mo e lafi ke he ulo puna e tau pekau peka, fakaliliu lane e tau tagata, mo e felele fano he pulagi pouli he po he tau tafi kaniu mo e kakakaka he feki kelea.
Ke he falu, nakai ko e mena fakafeki e taulatua. Ne talahau he falu tagata kumikumi kua molea e hafa he puke tagata he lalolagi ne talitonu na moli mo e maeke he tau tagata taulatua ke fakalauia e tau momoui he falu. Totou miliona ne talitonu ko e mena kelea, nakai hagahaga mitaki e taulatua ti kua lata ke matakutaku lahi ki ai. Ke fakatai ki ai, ne talahau he tohi hagaao ke he lotu Aferika: “Ko e talitonu ke he gahuahua mo e haofia he tau mana kelea, tau lagatau mana mo e taulatua kua hokulo lahi ke he tau moui Aferika . . . Ko e tau tagata taulatua mo e tau tagata taute lagatau mana kua mua e fakavihia he tau tagata he maaga ha lautolu. Pihia foki he vaha nei ha ha ai e tau fale mo e tau magaaho ne kelipopo he falu tagata a lautolu.”
Ka e he tau motu Fahi Lalo, kua moua he taulatua e pamata fou he fakalilifuaga. Ko e tau tohi, televisoni, mo e tau kifaga kua talahaua ke fakatote hifo e matakutaku ke he taulatua. Ne kitia he tagata kumikumi fiafia ko David Davis: “Amanaki ni, a kua fuata mo e fulufuluola e tau tagata taulatua, kua fulufuluola moli. Mafiti e Hollywood ke mailoga e tau mena fou. . . . He taute e tau tagata taulatua ke fulufuluola mo e manako lahi ki ai, kua futia atu a lautolu ke he tau tagata tokologa, putoia ai foki e tau fifine mo e tau tama ikiiki.” Iloa he Hollywood e puhala ke liliu ha mena ni ke moua e tau tupe.
Talahau he falu kua eke e taulatua mo taha fakaholoaga fakaagaga ne tupu mafiti ke he Tau Fahi Kaufakalataha. He lalolagi katoa, ko e numera tolomaki he tau tagata, ne omoi he tau fakaholoaga aga fakafifine mo e kua fakaatukehe mo e tau matapatu lotu, kua kumi e makona fakaagaga ke he tau puhala kehekehe he taulatua. Ko e moli, kua tokogaogao lahi e tau fahi he taulatua ati nakai talia he tau tagata, pihia foki ke he kakano he kupu “taulatua.” Ka ko e tau tagata ne talahau ko e tau taulatua kua kitia mau mo e Wicca—ne fakakakano he taha tohi fakamaama kupu ko e “lotu ne foliga pouliuli ne tupu mai he fahi lalo a Europa, magaaho nakala Kerisiano ia, mo e hane taute ke fakafou he senetenari ke 20 aki.”a Ko e mena ia, ati tokologa foki ne hagaao hifo ki a lautolu ni ko e tau tagata pouliuli po ke tau tagata pouliuli fou.
He magahala he fakamauaga tuai, kua fakavihia, favale, fakakikiveka, mo e kelipopo foki e tau tagata taulatua. Ati pihia ai ne mafiti e tau tagata taute taulatua he vaha fou nei ke fakamitaki e onoonoaga ha lautolu. He taha kumikumiaga, kua totou tasini e tau tagata taulatua ne kua huhu ki ai ko e matafekau fe ne manako lahi a lautolu ke talahau ke he tau tagata. Ko e tali ha lautolu, ne tala mai he tagata kumikumi ko Margot Adler, ko e: “Nakai aga kelea a mautolu. Nakai tapuaki a mautolu ke he Tiapolo. Nakai fakahagahaga kelea po ke fakataki e mautolu e tau tagata. Nakai vale a mautolu. Ko e tau tagata noa a mautolu tuga na mutolu. Ha ha ia mautolu e tau magafaoa, tau gahua, tau amaamanakiaga, mo e tau miti. Nakai ko e vahega lotu a mautolu. Nakai ulupulega a mautolu. . . . Nakai lata a mutolu ke hopoate ia mautolu. . . . Kua lahi e tatai ha mautolu ki a mutolu ke he mena ne manatu a mutolu ki ai.”
Kua tupu tolomaki tuai ke talia e matafekau ia. Kua kakano kia e mena nei ke ai fakatupetupe hagaao ke he fakagahuaaga he taulatua? Kia kitekite a tautolu ke he huhu ia he vala tala ka mui mai.
[Matahui Tala]
a Ko e kupu Peritania ma e “taulatua”ne mai he vagahau Peritania Tuai “wicce” mo e “wicca,” kua hagaao ke he tau tagata fifine mo e tau tagata tane taute feua.