Omwisi 9

OMungu abiriha Yesu y’obutoki bw’eribughaho amaligho wosi w’abandu. Omughulu Yesu abya akakola ebitiko-tiko mwakangania ngoko awite obutoki bw’eribughaho amaligho wosi agho sitwangatoka eribughaho. Ng’eky’erileberyako, awite obutoki bw’eritulusyako ebikaleka itwaghalwa, ni bugha ambu, erilolo eryo twabirisighalya n’ebyosi ebikalwira mulyo, erihirako n’oluholo. (Mat. 9:1-6; Rom. 5:12, 18, 19) Ebitiko-tiko ebyo akola mubyakangania ngoko anganalamya “emihanda yosi” y’amalwere, nibya n’erilubukya abaholi. (Mat. 4:23; Yoh. 11:43, 44) Kandi abya n’akaghala k’erihunerya engetse eyitombikire n’erilusya esyombinga sy’oko bandu. (Mar. 4:37-39; Luka 8:2) Kikasikaya mutima eriminya ngoko Yehova abiriha Mughala wiwe y’akaghala akali ng’ako! Twanganikirirya ngoko emyatsi eyuwene eyo oMungu abirilagha ati Obwami bwiwe bukendisyaleta yasyabererera. Ebitiko-tiko ebyo Yesu akola omughulu abya oko kihugho bikatwighisaya ebyo akendisyakolera ekihugho kyosi kundi iye yo Mwami w’Obwami bw’oMungu. w23.04 3 enu. 5-7

Wamabya ukakangania ebyela byo kangyi-kangyi, aliwe ibatakwahula, ekyo kyanganakubuna mutima. Aliwe, sighuleke na hake eribya ukasubirya. Ubye ukateghekania ebisubiryo bingyi oko buli muhindano. Neryo bamatendikwahula oko syonungu sy’oko nzuko y’omwatsi ogho mukigha, iwanganabana ehindi hyanya hy’erisubirya omwatsi akalola embere. Omughulu ukateghekanaya Akaleberyo k’Erigha, uyikase eriminya ndeke obuli nungu nga yihambene yiti n’omutwe w’omwatsi ogho mukigha. Wamakola ekyo, isiwangabula akanya k’eribugha omo mwatsi wosi. N’ekindi, wanganayiteghekania kutsibu oko syonungu esikakanaya oko makangirirya w’eBiblia awakalakalire. Busanaki? Kundi hanganabya abandu bake abakendisumba ebyala oko syonungu esyo. Neryo wamabikolesya amahano wosi ayo aliwe emihindano mingyi iyalaba isighulitabana akanya ak’erisubirya, wangakolaki? Embere sy’emihindano wanganayakania n’oyukendisondola n’erimukangania eribulyo eryo wanzire erisubiryako. w23.04 21-22 enu. 9-10

Yozefu mwakolesya luba ebyo Yehova amusaba, n’ekyo mukyaleka iniabya iba oyuwene. Hakuhi ngendo kasatu, mwabana amahano erilua ok’oMungu ngoko angateya ekihanda kiwe. Mughulu wosi, inyakayikasa erisikya obusondoli bwa Yehova, nibya n’omughulu kikalire okw’iye erikola atya. (Mat. 1:20; 2:13-15, 19-21) Omw’ikwama obusondoli bw’oMungu, Yozefu mwateya Maria, mwamuwatikya, n’erimuha ebyo alaghireko. Alinga ebyo Yozefu akolera Maria mubyaleka iniamwanza n’erimukenga kutsibu! Inywe balume, mwanganakwama eky’erileberyako kya Yozefu omw’ibya mukasondya amahano w’eBiblia n’eriteya ebihanda byenyu. Omughulu ukakolesaya erihano eryo, nomo kyanganakusaba erikola esyombinduka, ukakanganaya ngoko wanzire omukali waghu n’ekyo kikawataya endwa yenyu. Mwali wetu mughuma oywikere e Vanuatu, oyw’abiribugha emyaka 20 omo ndwa, akabugha ati: “Omughulu omwira waghe akasondaya amahano wa Yehova n’erikolesyagho, ngamukenga kutsibu. Nga yowa mbolere kandi siniritika-tikira eriyisogha liwe.” w23.05 21 enu. 5

Abayahudi abasuba e Babiloni bendibya “kihanda kibuyirire” embere sy’oMungu wabo. (Ebih. 7:6) Nomo kine kikya, Abaisraeli abalua e Babiloni babya batolere eriyikasa erikola esyombinduka batoke eritsemesya Yehova. Abayahudi bangyi mubabutirwa e Babiloni. Neryo alinga abangyi ba kubo babya ibabiritsuka eribya bakalengekania ng’Abababiloni, n’erigha emibere yabo. Nehemia, oyuwabya guvernere, mwasweka akowa ngoko Abana ababutawa e Israeli sibasi n’eribugha omubughe w’Abayahudi. (Ebih. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24) Kundi Ekinywa ky’oMungu kyabya ikihandikirwe omo Kiebrania, abana abo abatasi Ekiebrania b’endigha bati eryanza Yehova n’erimuramya? (Ezra 10:3, 44) Kwesi Abayahudi abo babya batolere erikola esyombinduka nene, n’ekyo kyangolobire kubo ibane e Israeli, kundi e Israeli yo yabya yikasubwibwa lyolo-lyolo eriramya ly’ekwenene.​—Neh. 8:8, 9. w23.05 15 enu. 6-7

Eky’obulighe, twanganabya n’omuhwa w’erihikira omuradi wetu kutse itwayikasa erihikiragho aliwe omwatsi mulebe inyatukakirya. Ng’eky’erileberyako, emyatsi eyo tutayilindirireko yanganatuhikira neryo iyaleka itwabula endambi y’erihikira emiradi yetu. (Omug. 9:11) Twanganabya itukalaba omo maligho awakaleka itwabunika-mutima n’eribula akaghala. (Misyo 24:10) Kundi situhika-hikene, twanganakola amakosa awanganaleka ikyatukalako erisyahikira emiradi yetu. (Rom. 7:23) Kutse twanganaluha. (Mat. 26:43) Niki kyo kyangatuwatikya eritendibunika mutima omughulu hamabya ebikatukakiraya eritendihikira emiradi yetu? Wibuke ngoko, hamasira omwatsi owangaleka iwataluka erihikira omuradi waghu, ekyo sikisondire eribugha kiti siwendisyahikiragho. EBiblia ikabugha yiti amaligho kutse esyombanza byanganatuhikira kangyi-kangyi. Aliwe kandi ikatukanganaya ndeke-ndeke ngoko twanganakinda amaligho ayo. Kwesi wamabilola embere eriyikasa erihikira omuradi waghu nomo hane myatsi eyikasonda erikukakirya, ukabya iwamakangania Yehova ngoko wanzire erimutsemesya. Yehova akatsema kutsibu akakulangira ukayikasa erihikira emiradi yaghu! w23.05 30 enu. 14-15

Eribya mupainia, lyanganawatikya omulwana eritoka eribya akakania ndeke n’abandu b’emihanda mbiriri-mbiriri. Kandi lyanganamuwatikya eribya akakolesya ndeke esyofranga esyo akabana n’eritendibya akakolesya esyofranga nene kulenga esyo akabana. (Filip. 4:11-13) Abandu bangyi bakabya bapainia bawatikya oko mughulu mulebe, n’ekyo ikyabawatikya eribya bapainia b’omughulu wosi. Eribya mupainia, lyanganakingulira omundu y’omulango w’eringira omo yindi mihanda y’omubiiri w’omughulu wosi; ng’eriya omo mubiiri w’obuhimbe kutse eriya oko Beteli. Abalume Bakristo litolere ibalandamirira eribya basyakulu b’endeko batoke erikolera abaghala n’abali babo. EBiblia ikabugha yiti abalume abanzire erihikira omubiiri oyu ‘ibanzire omubiiri owuwene.’ (1 Tim. 3:1) Eky’erimbere, litolere mughala wetu inyatsuka erikulya emibere eyangaleka inyatolera eribya mughombe muwatikya. Abaghombe bawatikya bakawatikaya abasyakulu b’endeko omo nzira nyingyi. Abasyakulu b’endeko n’abaghombe bawatikya bakakolera abaghala n’abali babo omw’iyikehya kandi bakakola omubiiri w’eritulira n’omuhwa. w23.12 28 enu. 14-16

Omwami Yosia mwatsuka erisondya-sondya Yehova inyakine mulwana. Abya anzire erigha oko Yehova n’erikola erisonda liwe. Aliwe, engebe si yabya nyolo oko Mwami mulwana oyu. Oko mughulu oyo, abandu bangyi babya bakaramya emiungu y’amabehi. Neryo lyabya litolere Yosia inyabya mutubaha imwatoka eribakakirya erikola ekyo! N’oko kwenene mwabya mutubaha. Embere Yosia abye n’emyaka 20, mwatsuka erilusya eriramya ly’amabehi omo kihugho. (2 Emya. 34:1, 2) Nomo wangabya ighukine mulwana, naghu wanganayisogha eribya nga Yosia. Wanganasonda-sonda Yehova n’erigha bingyi oko mibere yiwe mibuya. Wamabikola utya, ighukendibya n’engumbu y’eriyiherera okw’iye. Eriyiherera oko Yehova eryo, likendileka engebe yaghu iyabya yiti? Mughala wetu Luke, oyo wabatisibawa inyawite emyaka 14, akabugha ati: “Eritsuka lino, ngendihira erikolera Yehova ly’embere omo ngebe yaghe n’eriyikasa erimutsemesya.” (Mar. 12:30) Naghu wamabibya n’engumbu y’erikola utya, ighukendibana emiyisa! w23.09 11 enu. 12-13

Omughulu omukwenda Paulo ahandikira endeko ye Tesalonika ebaruha eyi, endeko eyo yabya isiyiriyabugha n’omwaka mughuma. Alinga ababya bakasondolayo babya isibasi erikola emyatsi yo ndeke, neryo mubakola amakosa mangyi. Eryaghalwa rinene likasonda erihika, alinga tukendisyalagha kutsibu oko busondoli bw’abasyakulu kwilaba munabwire. Kyanganasyatalukana eribana obusondoli erilua oko bwikalo bukulu kutse oko syobeteli. Nomo hakendisyabyaki, tukendisyalola embere eriteya. Sitwendisyalebya amakosa w’abasyakulu b’endeko. Kwesi tuyikase eryanzabo lino n’erisikyabo. Omo mwanya w’erisyalangira amakosa wabo, tukendisyayikasa erilangira ngoko Yehova anemusondola abalume bataleghula abo erilabira Yesu. Ngoko ekikeke ky’omusuda kikateghaya omutwe wiwe, netu amaha wetu aw’omulamo akateghaya obwenge bwetu n’erituwatikya erilengekania ndeke. Tukalangira ebindu by’ekihugho nga sibiwite mughaso. (Filip. 3:8) Amaha wetu akatuwatikaya erisighala itunatulere n’eritendihangya-hangya. w23.06 11-12 enu. 11-12

Twangayira tuti omundu mulebe amabitusaba erikola naye emyatsi y’obusingiri kutse twamayeya embere sy’esyopitsa sye pornografia? Hane emyatsi mingyi eyikaleka ikyabya ky’amenge eritendikola obusingiri. “Omukali mukiru” oyukakanibawako akabugha ati: “Amagetsi wʼeriibwa asihire.” (Misyo 9:17) “Amagetsi wʼeriibwa” niki? EBiblia yikasosekanaya emyatsi y’engyingo eyo omulume n’omukali abatahenie bakakola n’amaghetse awakabugha enyota. (Misyo 5:15-18) Omulume n’omukali abatahenie bahamulirwe eritsemera emyatsi y’engyingo. Ekyo kisighene na “magetsi wʼeriibwa.” Anganasosekanibwa n’emyatsi y’engyingo eyighanisibwe. Kangyi-kangyi yikakolawa omo bubiso-biso ngoko n’omwibi akaniba omo bubiso-biso. “Amagetsi wʼeriibwa” akabya ngakasiha kutsibu kundi abakakola emyatsi y’obusingiri bakalengekanaya bati alinga sihali omundu oyukendiminya ebyo bakakola. Bakayiteba! Yehova akabya inyanalangire ebyosi. Sihali omwatsi owakalihire ng’eriherya obwira bwetu haghuma na Yehova. Ekyo ni kitsibu, kandi w’omwatsi owatuwene omo myatsi yosi eyanganatuhikira. Si mwatsi “asihire” n’ahake. Si w’eritsemesya.​—1 Kor. 6:9, 10. w23.06 22-23 enu. 7-9

Wangayira ghuti wamalengekania uti emisabe yaghu siyikilua oko mutima kutse wamayowa nga sighukitsemera omubiiri waghu w’eritulira? Ekyo kyamabikuhikira enyuma w’eribatisibwa, isiwalengekanaya uti alinga sighukiriko ekirimu kya Yehova. Kundi sighuhika-hikene, eriyowa lyaghu lyanganabya likabinduka-binduka. Wamalangira omuhwa waghu inyamatsuka erikeha, ulengekanaye oko ky’erileberyako ky’omukwenda Paulo. Nomo Paulo anabya akayikasa erigha Yesu, mwaminya ngoko hanganabya endambi inyabula omuhwa ow’erikola ekyo atolere erikola. Ekyo ni bugha ambu, Paulo inyayisoghire kundu erikola omubiiri wiwe w’eritulira nibya n’omughulu amayowa nga syawite omuhwa. Naghu kutya, isiwabya ukayisogha erikwamana ngoko wamayowa lisa. Uyisoghe kundu eribya ukakola ekitunganene, nibya n’omughulu wamayowa nga siwanzire erikola ghutya. Wamalola embere erikola eritunganene, eriyowa lyaghu ilyanganabinduka.​—1 Kor. 9:16. w24.03 11-12 enu. 12-13

Netu kutya twanganakangania olwanzo oko baghala n’abali betu omwibya abira babo n’eribya tukalabya endambi haghuma n’abo. (2 Kor. 6:11-13) Abangyi b’okw’itwe bali omo syondeko esirimo abandu b’emibere mbiriri-mbiriri. Twanganawatya olwanzo lwetu okw’ibo omw’ibya tukalangira emibere yabo mibuya. Tukakanganaya ngoko twanzire abandu abo omughulu tukayikasa eribalangira ngoko Yehova akalangirabo. Olwanzo lukendisyabya l’omughaso munene omughulu eryaghalwa rinene rikendisyatsuka. Yehova akendisyatuteya ati? Tulebaye ekyo Yehova abwira abandu biwe omughulu e Babiloni ya kera muyabambirwa. Mwababwira ati: “Mwase, abandu bage, mwingire omo manyumba wenyu, mukinge esyonyuyi syenyu enyuma wenyu. Muyibise oko katambi kake, erihika aho erihitana lyamabilabira.” (Isa. 26:20) Alinga netu tukendisyabana obusondoli obuli ng’obo omughulu w’eryaghalwa rinene. w23.07 6-7 enu. 14-16

Kumbe emikolere yaghu iyakangania ngoko uli mundu uyukayibombeka. Yibulaye bino: ‘Abandi bandu bananyasi mo mundu oyukayibombeka kandi oyutemakirira amalengekania wiwe? Kutse bakanilangira mo mutsibu? Nganahatikana abandi erikola emyatsi ngoko ingye nyanzire iyakolwa? Kutse nganahulikirira abandi n’erighendera oko kyabo kyamatokekana?’ Twamabya tukakangania omubere w’eriyibombeka tukabya itwamigha Yehova na Yesu. Tutolere eriyibombeka omughulu emibere eyo tulimo yamabinduka. Emibere eyo tulimo yamabibinduka, twanganayeya omo maligho agho situlwe tuyilindirireko. Twanganahikako endwala kitsumbukirania. Kutse emyatsi yanganatsanda kitsumbukirania omo kihugho kyetu, neryo esyofranga isyabula n’engebe iyatukalako. (Omug. 9:11) Nibya ky’anganatukalako omughulu endondeka ya Yehova yamatusaba erikolera Yehova omo yindi nzira kutse ehandi. Nomo twangahikirwa n’embinduka eyiri yiti, twanganakinda amaligho awakalwira omo mbinduka eyamatuhikira twamabikola emyatsi ini eno: (1) eriligha emirebe mihya eyo twamabyamo, (2) erilengekania oko ebyo twangakola lino butsira oko ebyo twabya tukakola kera, (3) eribya tukalebya emyatsi eyuwene ey’omo ngebe yetu, ne (4) eriwatikya abandi. w23.07 21-22 enu. 7-8

Omuminyereri Danieli abya inyakine mulwana omughulu Abababiloni bamutwala ehali n’omuyi wabo. Nomo Danieli anabya inyakine mulwana, abakulu be Babiloni mubamuswekera. Mubalangira “erisosa lyʼeyihya.” Mubalangira ngoko Danieli abya mulwana oyuteko kitingu, ni mubuya kandi akaluira omo kihanda ky’abateke. (1 Sam. 16:7) Busana n’ebyo, mubamukangirirya erikolera omo nyumba y’omwami. (Dan. 1:3, 4, 6) Yehova mwanza Danieli, busana n’emibere eyuwene eyo omulwana oyo asombola eribya nayo. Ng’eky’erileberyako, omughulu Yehova abugha ati Danieli abya nga Noa na Yobu, alinga Danieli abya n’emyaka hakuhi 20. Kwesi, Yehova mwalangira Danieli nga Noa na Yobu abamukolera omo butaleghula omo myaka mingyi. (Enz. 5:32; 6:9, 10; Yobu 42:16, 17; Ezek. 14:14) Kandi Yehova mwalola embere eryanza Danieli omo ngebe yiwe eyabya nyiri kandi eyikaswekaya.​—Dan. 10:11, 19. w23.08 2 enu. 1-2

Omughulu wanzire erighula enyumba nyilebe, ighukendyanza eriminya obuli mwatsi oko nyumba eyo wanzire erighula. Ko litolere itwakola tutya n’omughulu tukasoma eBiblia n’erighayo. Wamabisomayo luba-luba, ighukendiminya emyatsi y’endata-ndata misa, ni bughambu “emyatsi y’erimbere y’omo kinywa ky’oMungu kibuyirire.” (Ebr. 5:12) Ngoko omundu akaningira omo nyumba akasonda erighulayo, naghu kutya, litolere iwigha eBiblia yo ndeke imo watoka eriminyayo ndeke. Enzira eyuwene kutsibu y’erigha eBiblia, ly’erilebya emilaghe eyirimo nga yihambane yiti. Uyikase eriminya ndeke emyatsi eyo wikirirye, aliwe kandi uyikase eriminya ekikaleka iwikirirya ngoko ni y’ekwenene. Twamanza eriminya Ekinywa ky’oMungu kyo ndeke, hali emyatsi milebe eyo litolere itwigha ndeke. Omukwenda Paulo mwahana Abakristo balikyabo ati babye bakigha Ekinywa ky’oMungu n’omuhwa imo batoka eriminya ‘ndeke-ndeke obughali, obuli, obuli eriya endata, obuli erindaghala.’ Ekyo kyangabawatikirye erihanda ‘emirihi n’erikala ibanasikire oko fondasyo’ omo bwikirirya. (Efe. 3:14-19) Netu ko tunatolere erikola tutya. w23.10 18 enu. 1-3

Omo Biblia mune eby’erileberyako by’abandu abakanganaya omutima w’erilindirira. Kyanganuwana iwimya akatambi k’erigha emyatsi eyibalebirye. Ng’eky’erileberyako, nomo Daudi anasombolawa eribya mwami we Israeli inyakine mulere, mwalindirira emyaka mingyi embere sy’erikala oko kitumbi ky’obwami. Simeoni na Ana mubakolera Yehova omo butaleghula bakalindirira eryasa lya Masiya oyo walaghawa. (Luka 2:25, 36-38) Ukigha emyatsi yabo usondekanaye ebisubiryo oko mabulyo ano: Ekyawatikaya omundu oyu erilindirira niki? Mwabana ndundi yahi busana n’erilindirira? Naghe nangamwigha niti? Kandi wanganabana endudi omwigha eby’erileberyako by’abandu abatakanganaya omubere w’erilindirira. (1 Sam. 13:8-14) Wanganayibulya uti: ‘Ekyaleka ibatabya n’omutima w’erilindirira niki? Ni myatsi mibi yahi eyabahikira busana n’eritendilindirira?’ w23.08 25 enu. 15

Omukwenda Petro abya mutaleghula; mwataleka ekindu kyosi-kyosi kimukakiraye erikwama Yesu. Mwakangania obutaleghula bwiwe omughulu Yesu abugha omwatsi mulebe owakala oko bigha biwe eryowa. (Yoh. 6:68) Abangyi mubaleka erikwama Yesu nibya isibebasondya amaana w’ebinywa ebyo kutse eribulya nga bikasonda eribugha bitiki. Petro iye mwatakola atya. Mwaminya ngoko Yesu musa yuwite “ebinywa by’engebe y’erikota.” Yesu mwaminya ngoko Petro n’abandi bakwenda bakendimusigha. Aliwe Yesu abya inyanikirirye ngoko Petro akendisyayisubako n’erisighala mutaleghula. (Luka 22:31, 32) Yesu abya inyanasi ngoko “omutima ananzire, aliwe omubiri ni mwolo.” (Mar. 14:38) Neryo n’enyuma sya Petro erimughana, Yesu mwatalekerania omukwenda wiwe. Yesu abere abilubuka, mwahulukira Petro. Kitokekene Petro abya iyuwene. (Mar. 16:7; Luka 24:34; 1 Kor. 15:5) Alinga ekyo mukyahira omo Petro mw’akaghala kundi abya n’obulighe bunene busana n’ebyo akola! w23.09 22 enu. 9-10

OMungu akaghanyira kutse akakuningira amalolo w’abandu abamwikirirye. OMungu akaghanyira ndeke-ndeke kandi syalibika ekinigha kutse asyalola embere erighanirya oko malolo w’abandu abo. (Esy. 32:1, 2) Akalangira abandu abo mo batunganene kutse abate n’omusango busana n’obwikirirya bwabo. Nomo banaghanzwa mo batunganene, Abrahamu, Daudi, n’abandi baghombe b’oMungu sibabya bahika-hikene, babya ibakinakola amalolo. Aliwe, busana n’obwikirirya bwabo, oMungu mwalangirabo mo bandu abate n’amakosa omw’ilingiriraniabo n’abatabya bakamuramya. (Efe. 2:12) Ngoko Omukwenda Paulo amakangania omo baruha yiwe, eribya n’obwira obuwene n’oMungu, litolere itwabya n’obwikirirya. Abrahamu na Daudi babya bira b’oMungu kundi babya bamwikirirye. Netu twanganabya bira biwe busana n’erimwikirirya. w23.12 3 enu. 6-7

Munabwire, obuli Mukristo awite olusunzo lw’eriherera Yehova y’obuhere. Abakristo banganakola batya omw’ikolesya endambi yabo, akaghala kabo, n’ebindu byabo erilolya emyatsi y’Obwami y’embere. Twanganakangania erisima lyetu busana n’olusunzo olo tuwite olw’eriramya Yehova, omw’imuha ekyuwene ekyo tuwite. Omukwenda Paulo mwakania oko myatsi eyo litolere itwahamba byala bibiri. (Ebr. 10:22-25) Hali erisaba Yehova, erikanirya abandi oko maha wetu, eribya tukahindana n’abandi oko mihindano y’endeko, n’erihiranamo omuhwa “ngoko [tunalangire] ekiro [kya Yehova] kinemuseghera hakuhi.” Oko mwiso-mwiso w’ekitabu ky’Eribisulirwa, omumalaika wa Yehova mwabugha ati: “Uramaye oMungu!” Mwasuba mukyo mo kabiri, erihirako omuwato. (Erib. 19:10; 22:9) Isitwanatibirirawa n’ahake emyatsi milito eyo twamabigha oko hekalu ngulu ya Yehova ey’obunya-kirimu. Isitwibirirawa kutya n’olusunzo olo tuwite olw’eriramya oMungu wetu mukulu! w23.10 29 enu. 17-18

Itwe bosi litolere “itwalola embere eryanzana. Aliwe litolere itwibuka ngoko Yesu mwabugha ati “olwanzo lw’abandu bangyi lukendisyaholoka.” (Mat. 24:12) Yesu syabya akabugha ati ekyo kyasyabya kutsibu omo kati-kati k’abigha biwe. Nomo bine, litolere itwayiteya tukasyabya ng’abandu b’omo kihugho kino abatanzire abandi. Itunibukire ekyo, tukanaye oko ribulyo ly’omughaso lino: Niki kyo kikendituwatikya eriminya nga tunanzire abaghala n’abali betu bo kutsibu? Enzira nguma y’erikangania nga tunanzire abaghala n’abali betu bo kutsibu, ry’erilebya nga tukakola tuti omughulu twamahikirwa n’emyatsi milebe omo ngebe yetu. (2 Kor. 8:8) Omukwenda Petro mwahula omughuma w’oko myatsi eyo. Mwabugha ati: “Nikwa ekikulu oko byosi, mwanzane kutsibu kundi olwanzo lukaswika amalolo mangyi.” (1 Pet. 4:8) Neryo obulema bw’abandi n’eritendihika-hikana lyabo, byanganalenga oko lwanzo lwetu. w23.11 10-11 enu. 12-13

Twamabya tukakangania olwanzo oko bandu balebe omo ndeko aliwe itwaleka abandi, aho isitwetakwama ekyalayiro kya Yesu. Oko kwenene, ngoko Yesu anakola, hanganabya abandu abo tubeghereko kulenga abandi. (Yoh. 13:23; 20:2) Aliwe omukwenda Petro akatwibukaya ati tuyikase erikangania ‘olwanzo lw’abasubeneko’ kundi ni b’omo kihanda kyetu. (1 Pet. 2:17) Petro mwatuhana ati “mwanzane kutsibu erilua oko mutima.” (1 Pet. 1:22) Hano, eryanzana “kutsibu” kikamanisaya eryanza omundu nibya n’omughulu kikalire. Ng’eky’erileberyako, byangabya biti mughala wetu kutse mwali wetu amabitukosera kutse erituhutalya omo nzira nyilebe? Omo mwanya w’erimukangania olwanzo, twanganalw’itwanza erituhulya. Aliwe Yesu mwakangirirya Petro ngoko erituhulya sikiritsemesaya oMungu. (Yoh. 18:10, 11) Petro mwahandika ati: “Omundu amabakolera ekibi, inywe isimwamukolera ekibi. Kutse omundu amabatsamba, inywe isimwamutsamba. Aliwe, mumutsumule.” (1 Pet. 3:9) Ngambe eryanzana n’omuhwa iryakukuna eribya mundu mubuya n’oyutsomene abandi, nibya n’abanganabya ibabirikukosera. w23.09 28-29 enu. 9-11

Kikaswekaya kutsibu erilangira ngoko omwana akakula n’eribya mundu mukulu. Erikula eryo rikabya nga rikayitwala. Aliwe, eribya Mukristo oyukulire siririyasira. (1 Kor. 13:11; Ebr. 6:1) Erihikira ekyo, litolere itwabya n’obwira obuwatire haghuma na Yehova. Kandi tulaghire oko kirimu kiwe kibuyirire tutoke erikulya emibere eyikalua oko Mungu, eriminya erikola emyatsi mbiriri-mbiriri, n’eriyiteghekania oko ngebe y’omo biro ebikasa. (Misyo 1:5) Yehova mwahangyika abalume n’abakali. (Enz. 1:27) Kikalw’ikyalangirika ngoko omundu ni mulume kutse ni mukali. Aliwe, kandi abalume n’abakali basighene omo yindi nzira. Ng’eky’erileberyako, Yehova mwabumba abalume ibawite ebyo bangakola, n’abakali nabo kutya. Neryo litolere abalume n’abakali ibakulya obutoki obwangabawatikya eriberererya emibiiri yabo.​—Enz. 2:18. w23.12 18 enu. 1-2

Yesu anabya anzire n’abandi bandu bakolesaye erina lya Tata wiwe? Inga. Alinga abakulu balebe b’ebisomo ibikirirye bati, eryahula erina ly’oMungu si sikyalyo; aliwe Yesu mwatalighira amalengekania awatuwene ayo, kandi awataseghemere Amasako, amukakiraye eripipa erina lya Tata wiwe. Tulebaye ekyabya omo kiharo ky’Abagerase, omughulu Yesu alamaya omulume oyo wabyako esyombinga. Abandu mububaha, neryo bamatsuka eribwira Yesu bati alue omo kiharo kyabo, naye mwaluamukyo. (Mar. 5:16, 17) Aliwe, Yesu abya anzire abandu b’eyo ibaminya erina lya Yehova. Okw’ekyo, mwabwira omulume oyo alamaya ati abwire abandi ngoko Yehova yulyamulamaya, butsira Yesu. (Mar. 5:19) Netu, Yesu anzire itwakola tutya munabwire, ni bugha ambu, eriminyisya erina lya Tata wiwe omo kihugho kyosi! (Mat. 24:14; 28:20) Omughulu tukakola ekyo tukatsemesaya Omwami wetu, Yesu. w24.02 10 enu. 10

Tuli n’olusunzo lunene olw’eribya omo ndondeka ya Yehova omo biro bino by’enduli ebikalire. Engebe omo kihugho kibi kino yinemulola embere erikala, aliwe Yehova akatuha abaghala n’abali betu erituwatikya. (Esy. 133:1) Akatuwatikaya eribya n’ekihanda ekirimo obutseme. (Efe. 5:33–6:1) Kandi akatuha amenge agho tulaghireko erikinda erihangya-hangya lyetu tutoke eribya n’obuholo. Tutolere eriyikasa kutsibu tutoke erikolera Yehova butaleghula. Busanaki? Kundi ebyo abandi bakakola n’eribugha byanganatuhitania. Kandi twanganabunika mutima busana n’amakosa wetu, kutsibu-tsibu agho tukasubiramo kangyi-kangyi. Tukakolera Yehova butaleghula tutolere itwayiyinia (1) omughulu abaghala n’abali betu bamatukosera, (2) omughulu omulume kutse omukali wetu amakola emyatsi eyangatubuna mutima, kandi (3) omughulu tukabunika mutima busana n’amakosa wetu. w24.03 14 enu. 1-2

Ukendibya ukowa kangyi-kangyi abaghala n’abali betu bakabugha ngoko babihirikira emiradi yabo y’obunya-kirimu. Kwamuhwa, mubasoma oko Kalasi k’Abatuliri b’Obwami, kutse mubahumira eyiri obwagha bw’abatuliri. Wamabilangira iwanganatoka eriyihiriraho omuradi owali ng’oyo, kolakyo! Abandu ba Yehova bakarondekanaya ehyanya hy’erikola bingyi omo mubiiri wiwe. (Emib. 16:9) Neryo wangayira uti wamabya isighuliwahikira emiradi yaghu? Isiwalengekanaya uti alinga uli mundu bule ukayilingirirania n’ababirihikira emiradi yabo. Eky’omughaso ry’erilola embere eriyiyinia. (Mat. 10:22) Isiwibirirawa ngoko Yehova akatsema kutsibu omughulu ukamukolera n’obutoki bwaghu bosi nibya nomo emyatsi yangabya yiti. Eyo yo nzira y’omughaso ey’erilola embere erikwama Yesu enyuma w’eribatisibwa.​—Esy. 26:1. w24.03 10 enu. 11

Tata wetu w’elubula akatulagha obughanyiri twamabiyisubako. (Esy. 86:5) Neryo twamabya itwabirimusaba obughanyiri erilua oko mutima busana n’amalolo agho twakola, twanganikirirya ngoko ebyo atulagha ni kwenene, kandi ngoko abiritughanyira. Wibuke ngoko Yehova syalitusaba ebyo tutetwangatoka. Syalitulindirirako emyatsi eyilengire obutoki bwetu. Akatsemera ekyosi-kyosi ekyo tukamukolera ngoko twangatoka. Kandi, ulengekanaye n’oko by’erileberyako eby’abandu ab’omo Biblia abakolera Yehova n’omutima wabo wosi. Twimaye eky’erileberyako ky’omukwenda Paulo. Paulo mwakola bingyi oko myaka mingyi. Mwabalama amaelfu w’ebilometre n’eritsukisya esyondeko nyingyi. Aliwe, emyatsi yabere yabinduka omo ngebe yiwe, neryo isyangatasyatulira ndeke ngoko abya akakola embere, ekyo mukyanasonda eribugha kiti Yehova syakimulighire? Iyehe. Paulo mwalola embere erikola ngoko angatoka, na Yehova mwamutsumula. (Emib. 28:30, 31) Netu kutya, ebyo tukaha Yehova byanganabinduka. Aliwe ebyo Yehova akatsemera okw’itwe, si by’ebyo tukamuha, aliwe akatsemera ekikatukuna erimukolera. w24.03 27 enu. 7, 9

Yesu inyabeghere erisaba Yehova. Omw”ikola atya mwasighira abigha biwe eky’erileberyako eky’erikwama. Omughulu abya oko kihugho, Yesu inyakasaba kangyi-kangyi. Inyakayihiriraho endambi y’erisaba kundi inyawite ebingyi by’erikola, kandi n’abandu bangyi ibakamutimbako. (Mar. 6:31, 45, 46) Inyakabuka omo tututu atoke eribana endambi y’erisaba inyane iyuwene. Kiro kighuma Yesu mwasiba omo kiro kyosi akasaba embere sy’eriyisogha omwatsi w’omughaso munene. (Luka 6:12, 13) Kandi embere ahole, Yesu mwasaba kangyi-kangyi omo kiro ky’ekiro ekyo. (Mat. 26:39, 42, 44) Eky’erileberyako kya Yesu kyamatwighisya ngoko, nomo twangabya n’ebingyi by’erikola, litolere itwabya tukayihiriraho endambi ey’erisaba nga Yesu. Twanganabya tukabuka omo tututu neryo itwasaba kutse enyuma hake omwigholo. Omughulu tukakola tutya, tukakanganaya ngoko tukasima Yehova oko kihembo kibuya nga eky’omusabe. w23.05 3 enu. 4-5

Ekinywa “akakolesaya” kikalua omo kinywa ky’Ekigiriki ekikamaanisaya “eryutulira.” Ekitabu kighuma ekikakanaya oko Biblia kikakanganaya ngoko ekyo ni bugha ambu olwanzo lw’oMungu “lukatusenderako ng’olusi.” Ebinywa ebyo by’ekisosekanio bikakanganaya ngoko Yehova anzire kutsibu Abakristo abahirirweko amaghuta. Abakristo abahirirweko amaghuta banasi ngoko “oMungu” abanzire. (Yuda 1) Omukwenda Yohana mwakangania ngoko bakayowa omughulu ahandika ati: “Mulebaye ngoko Tata abiritwanza kutsibu, tutoke eryahulwa mo bana b’oMungu!” (1 Yoh. 3:1) Neryo Yehova anzire Abakristo abahirirweko amaghuta basa kwe? Ko bite bitya. Yehova abirikangania ngoko anzire obuli mughuma w’okw’itwe. Omwatsi mukulu owakakanganaya ngoko Yehova atwanzire ni wahi? Ye mbanulo. Embanulo ry’eritegheko likulu ly’olwanzo eryo oghundi mundu syalyatakola oko kihugho n’omo kyanya kyosi!​—Yoh. 3:16; Rom. 5:8. w24.01 28 enu. 9-10

Erisako eri likakanganaya enzira eyawatikaya Daudi erikinda obuba bwiwe. Engebe yiwe nomo yanabya iyikine omo bwiko, mwalengekania oko myatsi eyo Yehova anganatasyamukolera omo biro ebikasa. Daudi abya asi ngoko Yehova akendisyamusabula oko ndambi eyitolere. Yehova abya inyabiribugha ngoko Daudi yukendisyabya mwami we Israeli. (1 Sam. 16:1, 13) Daudi inyakalangira obuli mulaghe wa Yehova ng’abiribererera. Yehova abirilagha erikukoleraki? Situlimulindirirako eribughaho amaligho wetu wosi. Aliwe, nomo wangahikirwa n’amaligho wahi omo kihugho kibi kino, uminye ngoko Yehova akendisyabughaho amaligho wosi ayo omo kihugho kihya-kihya ekikasa. (Isa. 25:7-9) Omuhangyiki wetu syangataluka erilubukya abaholi. Syangataluka erilamya amakoni wetu wosi n’eribughaho esyonzighu syosi.​—1 Yoh. 4:4. w24.01 6 enu. 12-13

Ulengekanaye oko myatsi eyakukuna eriyiherera oko Yehova n’eribatisibwa. Muwayiherera oko Yehova n’eribatisibwa kundi wabya wanzire eribya oko luhande lwa Yehova. Wibuke ebyakuwatikaya eriligha ngoko wamabisunga ekwenene. Muwaminya Yehova neryo wamatsuka erimukenga n’erimwanza iye Tata waghu w’elubula. Muwabya n’obwikirirya n’ekyo ky’amakukuna eriyisubako. Muwatsira erikola emyatsi eyo Yehova aponire, neryo wamatsuka erikola ebyanzire. Muwayowa buholo wabiminya ngoko Yehova abirikughanyira. (Esy. 32:2) Muwatsuka erihindana n’Abakristo b’ekwenene n’eritsuka eribwira abandi oko myatsi mibuya eyo ukigha. Muwayisogha eriyiherera oko Yehova n’eribatisibwa, neryo lino unemulendera omo nzira y’engebe kandi ukendikola ekyosi-kyosi erisighala muyo. (Mat. 7:13, 14) Tulole embere eribya itunasikire n’eryanza Yehova n’erisikya ebyalayiro biwe. w23.07 17 enu. 14; 19 enu. 19

Eribya ukalengekania ngoko wabiriyiherera oko Yehova, kikendikuha akaghala ak’erikinda amalengwako. Ng’eky’erileberyako, wanganatsuka eribya ukabongera kutse eriyiwata nga wanzisibwe n’omulume kutse omukali wabene? Alinga, siwangakola utya! Wabirilagha Yehova ngoko siwangakola omwatsi owali ng’oyo. Wamatendilighira esyongumbu nyibi erihanda emirihi omo mutima waghu, ukabya iwamayihighula oko bitsibu ebyangaluira omo malengekania mabi ayo. Wamakola ekyo, ukendibya ‘iwamayihigula’ oko “nzira yʼababi.” (Misyo 4:14, 15) Kundi wabiriyiherera oko Yehova, uyisoghe kundu nga Yesu, erighana luba obuli mwatsi owangaleka Yehova inyapona, kandi ngambe iwasikya eriyisogha lyaghu eryo. (Mat. 4:10; Yoh. 8:29) Ekyo ukakola omughulu uli omo maligho kutse omughulu wamalengwako, kyanganakangania nga unanzire ‘erikwama Yesu ebiro byosi’ kutse iyehe. Kandi wanganayiketera ngoko Yehova akendikuwatikya erikwama Yesu. w24.03 9-10 enu. 8-10