LAIBULALE YA PA INTANETI ya Watchtower
Watchtower
LAIBULALE YA PA INTANETI
Chinsenga (Mozambique)
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • MISONKHANO
  • w23 May map. 14-19
  • Pitilijani kuyenda mu “nsewu utuŵa”

Pambali yamwasankha paliye vidiyo.

Sole, palipaphoniyeka peyenzezenguluka vidiyo

  • Pitilijani kuyenda mu “nsewu utuŵa”
  • Nsanja ya Mulonda (Yophunzila)—2023
  • Tumitu
  • Nkhani Volingana
  • MWEWENZELE “NSEWU UTUŴA” —M’MASIKU AKUVULI NA MASIKU ŴANO
  • KUWAMYA NSEWU
  • “NSEWU UTUŴA” UKALI WOSEGUKA
  • “Munkhale atuŵa”
    Nsanja ya Mulonda (Yophunzila)—2021
Nsanja ya Mulonda (Yophunzila)—2023
w23 May map. 14-19

NKHANI YOPHUNZILA N.° 22

Pitilijani kuyenda mu “Nsewu Utuŵa”

“Kwamene uko kuzankhale nsewu ukulu, . . . Nsewu Utuŵa.” —YES. 35:8.

NYIMBO N.° 31 Yendani na Mulungu!

VATIKUTI TIPHUNZILEa

1-2. Kansi ni chosankha chofunika chotyani chenzefunika kupanga Ayuda amene enzenkhala ku ukapolo ku Babulo? (Ezara 1:2–4)

MFUMU yenze ilengezelatu! Ayuda amene enze ku ukapolo ku Babulo kwa vyaka 70, enze na ufulu wojokela ku chalo cha kwawo ku Isiraeli. (Ŵelengani Ezara 1:2–4.) Ni Yehova yeka wamene sembe ekwanilisha mawu amene aŵa. Ndaŵa yanji tinganene tetyo? Babulo sembe aliyeŵamasule akapolo ŵake. (Yes. 14:4, 17) Koma Babulo enze egonjesewa, ndipo wolamulila wanyowani euja Ayuda kuti angachokemo mu chalo chamene icho. Monga vokonkhapo vake, Muyuda aliyense makamaka mitu ya mabanja, enzefunika kupanga chosankha: kufuma ku Babulo olo kunkhala kwamene uko. Chosankha chamene icho payakine chenzelini chipepu. Ndaŵa yanji venze tetyo?

2 Anyinji enze ekalamba ngako mwakuti sembe aliye kwanishe kuyenda ulwendo utali wamene uyo. Komasoti chifukwa chakuti Ayuda anyinji evyalikila ku Babulo, yenze dela tyala yamene iyo yenzeziŵa. Ove enzewonalini kuti ku Isiraeli ni kwawo koma enzewona kuti ni chalo chenzenkhala makolo ŵawo. Vuwoneka kuti Ayuda ayakine vinthu venzeŵayendela bwino ngako ku Babulo, payakine n’chifukwa chake evutika kusiya ng’anda zawo ziweme komasoti mabizinesi ŵawo na kuyankhala m’chalo chachilwendo.

3. Kansi Yehova eŵadalisa tyani Ayuda amene ejokela ku Isiraeli?

3 Ayuda okhulupilika eziŵa kuti kujokela ku Isiraeli kwenze na madaliso anyinji kupambana nsembe zilizonse zamene sembe ezipeleka. Daliso ikulu yenzepamikijapo kulambila kwawo. Olo kuti ku Babulo kwenze akachisi a kulambila kwawenye opitilila 50, mu tauni yamene iyo mwenzeve kachisi wa Yehova. Kwenzeve guwa ya nsembe yamene Aisiraeli sembe ekwanisha kupelekelapo nsembe zenzefunikila mokatijana na Chilamulo cha Mose, ndipo penzeve ansembe enzelinganijiwe kuti apeleke nsembe zamene izo. Mu tauni yamene iyi mwenzesoti ŵanthu anyinji amene enzelambila milungu yawenye kupambana ŵala amene enzelemekeza Yehova kapena kuti mfundo zake. Tetyo, Ayuda masauzande anyinji amene enzekonda Yehova enzeyembekezela kujokela kwawo kuti akakwanishe kujoshela kulambila kutuŵa.

4. Kansi Yehova elonjeza kuti azaŵayavye tyani Ayuda kujokela ku Isiraeli?

4 Ulwendo wovuta wofuma ku Babulo kuluta ku Isiraeli, sembe witola pafupi-fupi miyezi 4, koma Yehova elonjeza kuti vuto iliyonse yamene yenzewoneka monga ingaŵakangishe kujokela izachosewe. Yesaya elemba kuti: “Wamyani njila ya Yehova mwewo mwaŵanthu! Yondololani nsewu wa Mulungu wasu utendesha m’chipululu. . . . Malo okumbika-kumbika asalajiwe, ndipo malo a mitunthu-mitunthu ankhale chidikha.” (Yes. 40:3, 4) Ganizilani chochitika ichi: nsewu ukulu utendesha m’chipululu niwafulati pakati pa malupili. Ŵanthu ali paulwendo osangalala kuyenda mu nsewu wamene uyo! Kunkhala kosavuta kuli ove kuyenda mu nsewu ukulu wasitiliti kupambana kuyenda mokwejeka na kupolika, olo kuzengulila malupili, mitunthu olo chidikha. Ulwendo wamene uyo ungankhale wokulumija ngako.

5. Kansi nsewu ukulu wophiphilisila pakati pa Babulo na Isiraeli wipasiwa zina yotyani?

5 Masiku ŵano, misewu ikulu-ikulu inyinji yuziŵika na zina olo namba. Nsewu ukulu wophiphilisila wechilemba Yesaya wenzesoti na zina. Tuŵelenga kuti: “Kwamene uko kuzankhale nsewu ukulu ndipo uzaitiwe kuti Nsewu Utuŵa. Munthu woipishiwa azayendemolini.” (Yes. 35:8) Kansi lonjezo yamene iyi yenzetanthauza chinji kuli Aisiraeli pa nthawe yamene iyo? Ndipo yutanthauza chinji kuli sewo ŵano masiku?

MWEWENZELE “NSEWU UTUŴA” —M’MASIKU AKUVULI NA MASIKU ŴANO

6. Ndaŵa yanji nsewu wamene uyu wenzetomolewa kuti ni utuŵa?

6 “Nsewu Utuŵa”—yamene iyi ni zina iweme ya nsewu ukulu! Ndaŵa yanji nsewu wamene uyu wenzetomolewa kuti nsewu utuŵa? “Munthu aliyense woipishiwa” wamene ni Muyuda enzechita chiwelewele, kulambila mafano olo kuchita machimo ayakine akulu-akulu enzelolewalini kunkhala mu Isiraeli. Ayuda amene enze oyenelela kujokela, enzefunika “kunkhala ŵanthu atuŵa” kwa Mulungu wawo. (Deut. 7:6) Olo n’tetyo, vamene ivi vutanthauza lini kuti ŵala efuma ku Babulo enzefunikilalini kuchinja kuti akokondwelesha Yehova.

7. Kansi Ayuda ayakine enzefunikila kuchinja vinthu votyani? Pelekani chisanzo.

7 Monga mwatanenela poyamba, Ayuda anyinji evyalikila ku Babulo, ndipo vuwoneka kuti anyinji enze eyoloŵela mwenzechitila vinthu a Babulo komasoti vinthu venzelemekeza. Papita vyaka vinyinji pavuli pakuti Ayuda oyambilila ajokela ku Isiraeli, Ezara echimvwa kuti Ayuda ayakine elungula anakazi amene enzelambilalini Yehova. (Eks. 34:15, 16; Ezara 9:1, 2) Pavuli pake, Bwanankubwa Nehemiya edabwa kuwona kuti ŵana evyalikila ku Isiraeli aliyephunzisiwe olo patontho chilaŵilo cha Ayuda. (Deut. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24) Kansi ŵana amene awo sembe ephunzila tyani kukonda Yehova komasoti kumulambila keno enzekumvwalini Chiheberi—chamene chenze chilaŵilo chikulu chilembewa m’Mawu a Mulungu? (Ezara 10:3, 44) Tetyo, Ayuda amene awo enzefunika kuti achinje ngako, koma venze vosavuta kuli ove kuti achinje ku Isiraeli, kwamene kulambila kutuŵa kwenzewejeleshewa patontho-patontho.—Neh. 8:8, 9.

Abale na alongo okatishila ntchito njila zosiyana-siyana polalikila uthenga uweme kufumila mu 1919 mpaka masiku ŵano.

Kufumila mu 1919 C.E., ŵanthu mamiliyoni anyinji analume, anakazi, komasoti ŵana, afuma mu Babulo Nkulu noyamba kuyenda mu “Nsewu Utuŵa” (Onani ndime 8)

8. Ndaŵa yanji tufunika kusangalala palipano na vinthu vichitika m’masiku akuvuli? (Onani chithunzi chapachikuto.)

8 ‘Vamene ivi n’vokondwelesha ngako,’ koma ayakine angaganize kuti ‘kansi vichitikila Ayuda m’masiku akuvuli vili na tanthauzo iliyonse kuli sewo masiku ŵano?’ Eye vili na tanthauzo, chifukwa chakuti vatuchita sewo tingavilinganije na kuyenda mu “Nsewu Utuŵa.” Keno nise ozozewa olo a “mbelele ziyakine,” tufunika kupitilija kuyenda mu “Nsewu Utuŵa.” Vamene ivi vitiyavye kupitilija kulambila Yehova palipano komasoti kusogolo Ufumu wa Mulungu ukazaleta vinthu viweme ngako pano pachalo.b (Yoh 10:16) Kuyambila m’chaka cha 1919 C.E., ŵanthu mamiliyoni anyinji analume, anakazi, komasoti ŵana, ankhala ofuma mu Babulo Nkulu, wamene ni ufumu wapachalo chonse wa chipembezo chawenye, noyamba kuyenda pa nsewu ukulu wophiphilisila wamene uyu. Mosakaikila mwewo muli m’gulu ya ŵanthu amene awo. Ŵanthu eyamba kuyenda mu nsewu wamene uyu vyaka 100 vapita, koma ayakine eyamba kukonza nsewu wamene uyu kwa vyaka vinyinji vapita ivi vikaliyechitika.

KUWAMYA NSEWU

9. Kansi lemba ya Yesaya 57:14, yunena kuti “Nsewu Utuŵa” wiwamyiwa tyani?

9 Kuli Ayuda amene efuma ku Babulo, Yehova ewoneshesha kuti mavuto achosewa. (Ŵelengani Yesaya 57:14.) Tyani ponena za “Nsewu Utuŵa” wa masiku ŵano? Vyaka vinyinji chikaliyefwika chaka cha 1919, Yehova eyamba kukatishila ntchito ŵanthu amene enzemulemekeza ngako kuyavya ayakine kuti afume mu Babulo Nkulu. (Yelekezelani na Yesaya 40:3.) Ove ekata ntchito yofunika yowamya—nsewu wauzimu—kuti pavuli pake ŵanthu a mitima iweme afume mu Babulo Nkulu, noloŵa mu paladaiso, wauzimu mwamene kulambila kutuŵa kwa Yehova kwenze kwiwejeleshewa. Kansi ntchito yamene iyi “yowamya nsewu” yenzepamikijapo chinji? Onani ziyakine mwa ntchito zowamya nsewu zamene zichitika.

Mashini oyambilila odindila komasoti womasulila Baibolo.

Kwa vyaka masauzande anyinji, analume oyopa Mulungu eyavya pa ntchito yotifumya pa njila ya Babulo NKulu (Onani ndime 10-11)

10-11. Kansi kudindiwa na kumasuliliwa kwa Baibolo kwiyavya tyani kuti chiziŵiso cha Baibolo chipake? (Onanisoti chithunzi.)

10 Kudinda. Mpaka kufwika m’chaka cha 1450, Baibolo yenze ikali kopelewa pamanja. Ntchito yamene iyi itola nthawe itali, ndipo ma Baibolo enze osoŵa komasoti enze odula ngako. Koma pechiyamba kukatishila ntchito mashini odindila popanga makope a Baibolo, kwenze kosavuta kufumya ma Baibolo anyinji noŵagaŵila kuli ŵanthu.

11 Kumasulila. Kwa vyaka vinyinji Baibolo yenzepezeka ngako mu Chilatini, chamene ni ŵanthu tyala ophunzila enzekwanisha kuchimvwisha. Koma olo n’tetyo, mabuku odindiwa pechiyamba kupaka ŵanthu oyopa Mulungu eyangijila ntchito yomasulila Baibolo m’vilaŵilo venzelaŵila ŵanthu anyinji. Kufumila pa nthawe yamene iyo oŵelenga Baibolo sembe ekwanisha kusiyanisha vinthu venzephunzisa asogoleli a chipembezo na vinthu ngavo-ngavo veyenzephunzisa Baibolo.

M’bale Russell na ophunzila Baibolo ayakine ofufuza m’mabuku oyavya pophunzila Baibolo ndipo okambilana vafwana.

Analume oyopa Mulungu eyavya pa ntchito yotifumya pa njila ya Babulo NKulu (Onani ndime 12-14)c

12-13. Pelekani chisanzo chamene chuwonesha mwamene ophunzila Baibolo okhulupilika m’chaka cha 1835 mwechifotokozela viphunziso va chipembezo chawenye.

12 Vinthu voyavya pophunzila Baibolo. Ophunzila Baibolo mosamala ephunzila vinthu vinyinji kufumila pa vinthu venzeŵelenga m’Mawu a Mulungu. Koma asogoleli achipembezo ekalipa, ophunzila Baibolo pechiyamba kuuja ayakine venzephunzila. Mwachisanzo, kufumila mu 1835 ŵanthu anyinji aweme mitima eyamba kufalisa tumapepa tufotokoza viphunziso vawenye va matchetchi.

13 Cha m’ma 1835 munthu muyakine oyopa Mulungu zina yake Henry Grew efalisa kapepa kofotokoza mwalili akufwa. Mu kapepa kamene ako, yove esimikijila kufumila m’Malemba kuti munthu onkhala na moyo wamene ukufwalini keno Mulungu wamupasa, osati chifukwa chakuti evyalika na mzimu wamene ukufwalini monga ni mwakuphunzisila matchetchi anyinji. Mu 1837 minisitala muyakine zina yake George Storrs efwana kope ya kapepa kamene aka penze paulwendo wapasitima. Yove ekaŵelenga ndipo esimikijila kuti wafwana choonadi chofunika ngako. Yove eganiza kuti aujeko ayakine vechiphunzila. Mu 1842 yove elaŵila nkhani zokonkhana za mutu wochitisha chidwi wakuti “Kufufuza—kansi ŵanthu aipa akufwalini?” vechilemba George Storrs viyavya ngako mulumbwana muyakine zina yake Charles Taze Russell.

14. Kansi m’bale Russell pamozi na ayake epindula mu njila zotyani pa ntchito yowamya nsewu wauzimu m’masiku akuvuli? (Onanisoti chithunzi.)

14 Kansi m’bale Russell pamozi na ayake epindula tyani na ntchito yowamya nsewu wauzimu yamene yenzechitika m’masiku akuvuli? Pa phunzilo yawo ove enzekwanisha kufufuza m’mabuku a lexicons, concordances komasoti m’mabuku ayakine anyinji ofotokoza Baibolo akaliye yamba ntchito yawo. Ove epindulasoti na kufufuza m’Baibolo kwechichita analume monga Henry Grew, George Storrs komasoti ayakine. M’bale Russell pamozi na ayake eyavya pokata nawo ntchito yowamya nsewu wauzimu mwa kupanga mabuku na mapepa anyinji ofotokoza nkhani za m’Baibolo.

15. Kansi ni vinthu vofunika votyani vichitika mu 1919?

15 Mu 1919, Babulo Nkulu eleka kulamulila ŵanthu a Mulungu. Mu chaka chamene ichi, “kapolo wokhulupilika na wanzelu” eyamba kukata ntchito kuti ŵanthu a mitima iweme ayambe kuyenda mu “Nsewu Utuŵa.” (Mt. 24:45-47) Ntchito yechikata ayakine kuvuli “yowamya nsewu” wamene uyu, iyavya ŵanthu amene eyamba kuyenda mu nsewu wamene uyu kuti aphunzile vinyinji vokhuza Yehova na cholinga chake. (Miy. 4:18) Ove sembe ekwanishasoti kuchinja moyo wawo kuti ukatijane na vakufuna Yehova. Yehova enzeyembekezela lini kuti ŵanthu ŵake achinje vinthu vonse kamozi na kamozi. M’malo mwake, yove watuŵisha ŵanthu ŵake mwa patontho-patontho. (Onani bokosi yakuti “Yehova etuŵisha ŵanthu ŵake patontho-patontho.”) Tikosangalala keno tukondwelesha Mulungu wasu pa chilichonse chatuchita!—Akol. 1:10.

Yehova etuŵisha ŵanthu ŵake patontho-patontho

Nsewu patontho-patontho unkhala uweme komasoti woyondoloka. Vomela vili m’bali mwake vutumbilasoti ndipo ni vinyinji.

Mu 1927-1928: Khisimisi iyamba kuwonewa monga ni chikondwelelo chakunja

Mu 1928-1936: Kukatishila ntchito ntanda kwisila patontho-patontho

Mu 1931: Tiyamba kuziŵika na zina yakuti Mboni za Yehova

Mu 1938: Kuchita mavoti posankha akulu kwisila

Mu 1944-1945: Kupatulika kwa milopa kwimvwikishiwa luweme

Mu 1952: Timvwikisha luweme kufunika kochosa ŵanthu osalapa mumpingo

Mu 1956: Kupatulika kwa ukwati kwimvwikishiwa luweme

Mu 1972: Osogolela mumpingo eyamba kusankhiwa na bungwe ya akulu mokonkheja malangizo a teokrase

Mu 1973: Kupepa fwaka kwiwonewa kuti ni chimo ikulu

Mu 1976: Pepelekewa malangizo okhuza ntundu wa ntchito zovomelejeka kuli Akhilisitu

Mu 2000: Kukatishila ntchito tuvigawo twa milopa kwifotokozewa luweme ngako

Mu 2006, 2012: Emvwikisha luweme ngako kuyofya kololela mitundu iipa ya volaula

“NSEWU UTUŴA” UKALI WOSEGUKA

16. Kuyambila mu 1919, kansi ni ntchito yowamya yotyani yamene yankhala yuchitika mu “Nsewu Utuŵa”? (Yesaya 48:17; 60:17)

16 Nsewu uliwonse ufunikila kuwamyiwa nthawe zonse kuti unkhale uweme. Kufumila mu 1919, ntchito yowamya nsewu wamene ni “Nsewu Utuŵa” yankhala yupitilija kuchitika na cholinga chakuti ŵanthu anyinji akwanishe kufuma mu Babulo Nkulu. Kapolo wokhulupilika na wanzelu wamene enze echingonkhazikishiwa kwalombapano pa nthawe yamene iyo eyamba kukata ntchito, ndipo mu 1921, edinda buku yoyavya pophunzila Baibolo yamene ikonzewa kuti ikoyavya ŵanthu amene angoyamba kwalombapano kuphunzila choonadi cha m’Baibolo. Buku yamene iyo, yamutu wakuti Zeze wa Mulungu, idindiwa pafupi-fupi makope 6 miliyoni mu vilaŵilo vokwana 36, ndipo anyinji ephunzila choonadi pokatishila ntchito buku yamene iyo. Kwalombapano, tinkhala na buku iweme ngako yochitishila maphunzilo a Baibolo, ya mutu wakuti Sangalalani na moyo kosasila! M’masiku ŵano osilijila, Yehova wankhala okatishila ntchito gulu yake kuti akopeleka chakulya chauzimu nthawe zonse kuti chiyavye sewo tonse kupitilija kuyenda mu “Nsewu Utuŵa.”—Ŵelengani Yesaya 48:17; 60:17.

17-18. Kansi “Nsewu Utuŵa” utisogolela kuni?

17 Tinganene kuti nthawe zonse munthu akavomela kuphunzila Baibolo, niye kuti ali na mwayi woloŵa mu “Nsewu Utuŵa.” Ayakine ongoyendako tyala kansenga kafupi pavuli pake nofumamo mu nsewu ukulu. Ayakine ofunishisha kupitilija mphela kuyenda mu nsewu wamene uyu mpaka kuyafwika kwakuya. Kuni kwamene uko?

18 Kuli ŵala ali na chiyembekezo chakuya kululu, “Nsewu Utuŵa” uŵasogolela ku “paladaiso wa Mulungu” wakululu. (Chiv. 2:7) Kuli ŵala ali na chiyembekezo chonkhala pano pachalo, nsewu ukulu wamene uyu uŵasogolela ku moyo wangwilo kumapeto kwa vyaka 1.000. Keno muyenda pa nsewu ukulu wamene uyu masiku ŵano, osalolesha kuvuli. Komasoti mufunikalini kufumamo mpaka mukasilije ulwendo wanu wofwika mu chalo chanyowani! Tukufunilani “ulwendo uweme.”

KANSI MUNGAYANKHE KUTI TYANI?

  • Kansi “Nsewu Utuŵa” wenzetanthauza chinji kuli Ayuda mu nthawe yakuvuli?

  • Kansi “Nsewu Utuŵa” wa mu nthawe yasu ino wiseguka nthawe yanji, ndipo ni ntchito yotyani ichitika powamya nsewu ukulu wophiphilisila wamene uyu?

  • Kansi ni ŵani oyenda mu “Nsewu Utuŵa” masiku ŵano, ndipo ukaŵafwikishe kuni?

NYIMBO N.° 24 Welani ku lupili ya Yehova

a Yehova etomola nsewu ukulu wophiphilisila wofuma ku Babulo kuluta ku Isiraeli kuti “Nsewu Utuŵa.” Molingana na vamene ivi, kansi Yehova wasegula soti nsewu kuli ŵanthu ŵake masiku ŵano? Eye! Kuyambila mu 1919 C.E., ŵanthu mamiliyoni anyinji afuma mu Babulo Nkulu ndipo ayamba kuyenda mu “Nsewu Utuŵa.” Tonse tufunika kupitilija mphela kuyenda mu nsewu wamene uyu mpaka tikafwike kwatikuya.

b Onani Ulosi wa Yesaya—Muuni wa Anthu Onse 2, pedji 56-57.

c MAWU OFOTOKOZA CHITHUNZI: M’bale Russell pamozi na ayake okatishila ntchito mabuku ofotokoza Baibolo amene ŵechikonzelatu kukali nthawe.

    Mabuku a Chinsenga (2014-2025)
    Fumani
    Loŵani
    • Chinsenga (Mozambique)
    • Tumijilani muyanu
    • Yamukonda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible Tract Society of Pennsylvania
    • Malangizo okatishila ntchito
    • Nkhani yosunga chisinsi
    • Kuika chitetezo
    • JW.ORG
    • Loŵani
    Tumijilani muyanu