Therešo Mabapi Le Go Bolela Maaka
“O NA le maaka!” Na mantšu ao a hlabago a kile a lebišwa go wena? Ge e ba go le bjalo, ka ntle le pelaelo o tseba kamoo a hlabago kudu ka gona maikwelong.
Go fo etša ge sebjana sa letsopa seo se ratwago kudu se ka thubega ge se ka wišetšwa fase, le tswalano e bohlokwa kudu e ka senywa ke maaka. Ke therešo gore ge nako e dutše e e-ya le ka kgona go lokiša mo go senyegilego gona, eupša tswalano e ka se tsoge e swanne le kamoo e bego e le ka gona pele.
Puku ya Lying—Moral Choice in Public and Private Life e re: “Bao ba lemogago gore ba be ba botšwa maaka e ba bao ba šetšago kudu mabapi le maiteko ao a dirwago a go tsošološa tswalano. Ba nagana ka ditumelo tša pele le ditiro seetšeng se sefsa sa maaka a utolotšwego.” Ka morago ga ge bofora bo pepentšhitšwe, tswalano yeo e kilego ya ba e atlegago ka poledišano ya bolokologi le go botana e ka kgangwa ke kgononelo le pelaelo.
Ka baka la maikwelo ka moka a fošagetšego ao a tswalanywago le go bolela maaka, re swanetše go ipotšiša gore, ‘Mokgwa o bjalo wa boradia o thomile bjang?’
Maaka a Mathomo
Ge Jehofa Modimo a be a bopa batho ba babedi ba mathomo, e lego Adama le Efa, o ile a ba bea legaeng le lebotse la tšhemo. Legae la bona le be le se na bofora goba boradia bja mohuta le ge e le ofe. E be e le paradeise e le ka kgonthe!
Lega go le bjalo, nako e itšego ka morago ga go bopša ga Efa, Sathane Diabolo o ile a ya go yena ka kgoketšo e lekago. Efa o ile a botšwa gore ge a be a ka ja “dienywa tša sehlare” seo Modimo a bego a ba ileditše sona, o be a ka se hwe go etša ge Modimo a boletše gore o be a tla hwa. Go e na le moo, o be a tla “ba byalo ka Modimo, [a] tseba botse le bobe.” (Genesi 2:17; 3:1-5) Efa o ile a dumela Sathane. O ile a tšea seenywa a se ja, ke moka a nea monna wa gagwe se sengwe. Eupša go e na le gore ba swane le Modimo go etša ge Sathane a be a holofeditše, Adama le Efa ba ile ba fetoga badira-dibe ba ba sa kwego le makgoba a tshenyego. (2 Petro 2:19) Le gona, ka go bolela maaka ao a mathomo, Sathane o ile a fetoga “tatago maaka ohle.” (John 8:44, Today’s English Version) Ge nako e dutše e e-ya, batho ba ba bararo ba nago le sebe ba ile ba lemoga gore ga go na bathopa-sefoka ge yo mongwe a bolela maaka goba a bota maaka.
Ditla-morago Tšeo di Bolayago
Jehofa o be a nyaka gore tlholo ya gagwe ka moka—legodimong le lefaseng—e tsebe gore go se kwe mo go dirwago ka boomo go be go ka se leswe go sa otlwe. O ile a gata mogato ka bjako ka go ahlola sebopiwa sa moya sa lerabele gore se phele bophelo bja sona ka moka ka ntle ga mokgatlo o mokgethwa wa Modimo. Go oketša moo, Jehofa Modimo mafelelong o tla bona gore Sathane o fedišetšwa sa ruri. Se se tla direga ge “peu” yeo Modimo a e holofeditšego e baka ntho e bolayago ya hlogong.—Genesi 3:14, 15; Ba-Galatia 3:16.
Adama le Efa ba ile ba rakwa tšhemong ya Edene bakeng sa seo ba se dirilego. Modimo o ile a ahlola Adama a re: “Boxôbê O tlo bo ja ka dikudumêla tša sefahloxô sa xaxo; wa bá wa boêla mmung; ka xobane O nthšitšwe mmung; O lerole; ’me sa xaxo ké xo boêla leroleng.” Ge nako e dutše e e-ya, yena gotee le Efa ba ile ba hwa, go etša ge Modimo a be a boletše e sa le pele.—Genesi 3:19.
Ka ge e le ditlogolwana tša Adama, lapa ka moka la batho “[le] rekišeditšwe go ba ka tlase ga sebe.” Batho ka moka ba abetše go se phethagale mo go lebišago lehung. (Ba-Roma 5:12; 6:23; 7:14, PK) Ditla-morago tša maaka ao a mathomo e bile tše di tšhošago gakaakang!—Ba-Roma 8:22.
Mokgwa o Tsemilego Medu
Ka ge Sathane le barongwa bao ba mo tladitšego borabeleng bja go rabela malebana le Modimo ba se ba hlwa ba bolawa, ga se ra swanela go makatšwa ke gore ba hlohleletša batho “xo bolêla maaká.” (1 Timotheo 4:1-3) Ka baka leo, go bolela maaka go tsemile medu lekokong la batho. Los Angeles Times e itše: “Go bolela maaka go fetogile karolo ya mokgwa wa batho kudu mo e lego gore gona bjale bogolo bja setšhaba ga bo sa kgongwa ke gona.” Ba bantši lehono ba kgokaganya dipolitiki le bo-radipolitiki le go bolela maaka, eupša na o be o tseba gore baetapele ba bodumedi ba gare ga baaketši ba ba tumilego gampe kudu?
Baganetši ba bodumedi ba Jesu ba ile ba gaša maaka ka yena nakong ya bodiredi bja gagwe bja lefaseng. (Johane 8:48, 54, 55) O ile a ba sola phatlalatša ka gore: “Tata-weno yo le tšwaxo xo yêna ké Diabolo; ’me Le phêxêlla xo dira medirô ya yêna tata-weno eo. . . . Xe a bolêla maaká, ó bolêla tša xaxwe; xobane ké yêna moaketši le rra-xo-moaketši.”—Johane 8:44.
Na o gopola maaka ao a ilego a phatlalatšwa ge lebitla la Jesu le be le hwetšwa le se na selo ka morago ga tsogo ya gagwe? Beibele e re baperisita ba bagolo ba ile “ba nea bahlabani bao thšêlêtê e ntši, ba re: Bolêlang Le re: Barutiwa ba xaxwe ba tlile bošexo ba mo utswa, rena rè robetše.” Maaka a a ile a phatlalatšwa gohle, gomme a ile a fora ba bantši. Baetapele ba bodumedi e be e le ba kgopo gakaakang!—Mateo 28:11-15.
Maaka a Bodumedi Lehono
Maaka a magolo ao a bolelwago ke baetapele ba bodumedi lehono ke afe? A swana le ao Sathane a a boditšego Efa a rego: “Le ka se kê la hwa lehu.” (Genesi 3:4, mongwalo o sekamego ke wa rena.) Eupša Efa o ile a hwa gomme a boela mmung, e lego leroleng leo a bego a dirilwe ka lona.
Lega go le bjalo, na o ile a bonala a hwile feela gomme ge e le gabotse a tšwela pele a phela ka sebopego se sengwe? Na lehu e fo ba mojako o išago bophelong bjo bongwe? Beibele ga e bontšhe le ganyenyane gore karolo e itšego ya Efa e ikwago e ile ya tšwela pele e phela. Moya wa gagwe ga se wa phologa. O be a dirile sebe ka go se kwe Modimo gomme Beibele e re: “Moya o senyago wona o tlo hwa.” (Hesekiele 18:4, PK) Efa, go swana le monna wa gagwe o be a bopilwe e le moya o phelago gomme bophelo bja gagwe e le moya o phelago bo ile bja kgaotša. (Genesi 2:7) Beibele ge e bolela mabapi le boemo bja bahu e re: “Xo bahu xa xo se se tsebyaxo.” (Mmoledi 9:5) Ka gona, ke eng seo dikereke di tlwaetšego go se ruta?
Gantši dikereke di ruta gore batho ba na le moya o sa hwego le gore lehu le a o lokolla gore o yo phela bophelo bjo bongwe—e ka ba e le bja lethabo goba bja tlhokofatšo. Ka mohlala, The Catholic Encyclopedia e re: “Kereke e ruta ka mo go kwalago bohloko bja dihele bjo bo sa felego e le therešo ya tumelo yeo go se nago motho yo a ka e ganetšago goba a e belaelago ka ntle le bohlanogi bjo bo lego molaleng.”—Bolumo 7, page 209, kgatišo ya 1913.
Thuto yeo e fapane gakaakang le seo se bolelwago ke Beibele ka mo go kwagalago! Beibele e ruta gore ge motho a e-hwa “ó boêla mmung wa xaxwe; mohla woo ké mo xo fêlaxo maanô a motho.” (Psalme 146:4) Ka gona, go ya ka Beibele bahu ga ba kgone go kwa bohloko ka gobane ga ba kwe selo le ge e le sefe. Ka gona, Beibele e opeletša ka gore: “Tšohle tše ’atla sa xaxo se di kxônaxo, di dirê ka matla a xaxo, xobane kwa bo-dula-bahu [lebitla le le tlwaelegilego la batho] mo O yaxo xôna, xa xo na modirô, xa xo na kxopolô, xa xo tsebô le bohlale.”—Mmoledi 9:10.
Go Nyakega ga go Itiša
Go etša ge ba bantši ba ile ba arošwa ke maaka a baperisita mehleng ya Jesu, go na le kotsi ya go forwa ke dithuto tša maaka tša baetapele ba bodumedi ba lehono. Batho ba “ba hlanoxetše therešô ya Modimo ba ya le maaká,” gomme ba bolelela dithuto tša maaka tša go etša thuto ya go se hwe ga moya wa motho le kgopolo ya gore meoya ya batho e tla hlokofatšwa mollong wa dihele.—Ba-Roma 1:25.
Go oketša go se, madumedi a lehono a tlwaetše go bea setšo le filosofi boemong bjo bo swanago le bja therešo ya Beibele. (Ba-Kolose 2:8) Ka gona, melao ya Modimo mabapi le boitshwaro—go akaretša melao e lego mabapi le go botega le boitshwaro bjo bobotse bja botona le botshadi—e lebelelwa e le e lekanyeditšwego, e sego ya makgaola-kgang. Mafelelo a swana le kamoo go hlalositšwego ka gona ka makasineng wa Time ka gore: “Maaka a tlala kudu nakong ya go belaela ga batho, nakong ya ge batho ba se sa kwešiša goba go dumelelana ka melao yeo e bušago boitshwaro bja bona go yo mongwe le yo mongwe wa bona.”—Bapiša le Jesaya 59:14, 15; Jeremia 9:5.
Go phela tikologong yeo go yona therešo e tšeelwago tlase go dira gore go be thata go kwa taelo ya Modimo ya gore go se bolelwe maaka. Ke’ng seo se ka re thušago gore re bolele therešo ka dinako tšohle?
Go Emela Therešo
Kganyogo ya rena ya go godiša Mmopi wa rena e re nea tlhohleletšo e phalago tšohle ya go hlagolela polelo e nago le therešo. Mohlomongwe ke ka baka leo Beibele e mmitšago “Modimo-mmotexi.” (Psalme 31:5) Ka gona, ge e ba kganyogo ya rena e le go kgahliša Mmopi wa rena yo a hloilego “’leme la maaká,” re tla tutueletšega go mo ekiša. (Diema 6:17) Re ka dira se bjang?
Go ithuta Lentšu la Modimo ka phišego go ka re nea seo se nyakegago bakeng sa gore “yo mongwe le yo mongwe a bolele therešo go wa gabo.” (Ba-Efeso 4:25, PK) Lega go le bjalo, go fo tseba seo Modimo a se nyakago go rena ga go a lekana. Ge e ba ka mo go swanago le ba bantši lefaseng lehono, re sa ka ra tlwaela go ba le tshekamelo ya go bolela therešo, re tla swanelwa ke go dira boiteko bja gore re dire bjalo. Mo gongwe re ka swanelwa ke go latela mohlala wa moapostola Paulo gomme re itshware ka thata. Paulo o ngwadile gore: “Ke ôtlaka mmele wa-ka xore ke o thapišê.”—1 Ba-Korinthe 9:27.
Thušo e nngwe ntweng ya go bolela therešo ka dinako tšohle ke thapelo. Ka go kgopela thušo ya Jehofa, re ka ba le “matla ao a fetišago a tlhago.” (2 Ba-Korinthe 4:7, NW) Ruri, go dula re e-na le “molomo-morereši” le go lahla “’leme la maaká” e ka ba ntwa ya kgonthe. (Diema 12:19) Eupša ka thušo ya Jehofa se se ka dirwa.—Ba-Filipi 4:13.
Ka mehla dula o gopola gore ke Sathane Diabolo yo a dirago gore go bonagale eka go bolela maaka ke selo sa tlhago se se swanetšego go dirwa. O ile a fora mosadi wa mathomo e lego Efa, ka go mmotša maaka a a bolayago. Lega go le bjalo, re tseba gabotse kudu ditla-morago tše di bolayago tša ditsela tša Sathane tša go bolela maaka. Tlaišego e sa hlalosegego e wetše lapa la batho ka baka la tiro e tee ya go bolela maaka a boithati le batho ba bararo ba ba nago le boithati—Adama, Efa le Sathane.
Ee, therešo mabapi le go bolela maaka ke gore go bapetšwa le mpholo o bolayago. Lega go le bjalo, ka mo go lebogegago re ka dira se sengwe ka gona. Re ka kgaotša mokgwa wa go bolela maaka ke moka ra thabela go amogelwa ke Jehofa ka mo go sa felego, yena Modimo “wa botho byo boxolo le therešô.”—Ekisodo 34:6.
[Seswantšho go letlakala 17]
Mafelelo a go bolela maaka a swana le go thubega ga sebjana sa letsopa
[Seswantšho go letlakala 19]
Go bolela maaka go bapetšwa le mpholo o bolayago