Bohwa bja Rena bjo bo Humilego bja Moya

KA GE GO ANEGA PHILLIP F. SMITH

“Go goteditšwe thotšhi yeo e tlago go bonega lefsifsi la Afrika.” Re ile ra thabišwa gakaakang ke go bala mantšu a lego ka mo godimo letlakaleng la 75 la 1992 Yearbook of Jehovah’s Witnesses! Mantšu ao a ngwadilwe ka 1931 ke rakgolo wa rena Frank W. Smith lengwalong le le yago go Ngwanabo rena Joseph F. Rutherford, yoo e bego e le mopresidente wa Mokgatlo wa Watch Tower ka nako yeo. Rakgolo o be a ngwadile bakeng sa go bega ka leeto la boboledi leo a ilego a le tšea le ngwanabo.

YEARBOOK ya 1992 e hlalositše gore: “Gray Smith le mogolo’agwe Frank, e lego badiredi ba babedi ba sebete ba babulamadibogo go tšwa Cape Town, ba ile ba tšea leeto la go ya British East Africa bakeng sa go yo hlohlomiša kgonagalo ya go phatlalatša ditaba tše di lokilego. Ba ile ba tšea koloi, De Soto yeo ba bego ba e fetotše gore e be kharabane (koloi ya kharabane), ba e nametša sekepeng gotee le mapokisi a 40 a dipuku gomme ba sesa go ya Mombasa, boema-kepe bja Kenya.”

Ka lengwalong la gagwe le le yago go Ngwanabo rena Rutherford, rakgolo o ile a hlalosa leeto la go tšwa Mombasa go ya Nairobi, e lego motse-mošate wa Kenya ka gore: “Re thomile leeto la koloi le le boifišago o šoro leo le ka mohla ke sa kago ka le tšea. Le ile la re tšea matšatši a mane, re sepela letšatši ka moka go phetha leeto la dimaele tše 360 [dikhilomithara tše 580] . . . ka morago ga khilomithara e nngwe le e nngwe ke ile ka swanelwa ke go fologa le garafo bakeng sa go lekelelanya dintotoma, go lekelelanya dikoti le go ripa bjangtlou le dihlare bakeng sa go bula tsela go phatša mohlaka gore maotwana a kgone go tseparela.”

Ka morago ga ge ba fihlile Nairobi, Frank le Gray ba ile ba šoma matšatši a 21 a latelanago bakeng sa go aba dipuku tša bona tša Beibele. Rakgolo o ngwadile gore: “Go ya ka dipego, modiro wa go nea bohlatse o šišintše Nairobi ya bodumedi.” Ka morago ga moo, rakgolo o be a fišegela go boela gae go morwa wa gagwe wa nywaga e mebedi, Donovan gotee le mosadi wa gagwe Phyllis yoo e bego e le moimana wa ngwana wa bona wa bobedi e lego tatago rena, Frank. Rakgolo o ile a namela sekepe sa pele seo se bego se hwetšagala go tšwa Mombasa, eupša o ile a bolawa ke malaria pele a fihla gae.

Ge nna, kgaetšedi ya-ka le ngwanešo re naganišiša ka pego ya Yearbook yeo, menagano ya rena e gopola tatago rena yo a rategago. Ka 1991, dikgwedi tše sego kae feela pele re amogela 1992 Yearbook, o ile a bolawa ke tšharakano ya go buiwa ga pelo. Gaešita le ge le ka mohla a sa ka a kopana le tatagwe, o be a rata Jehofa ka mo go tseneletšego go swana le tatagwe. Rakgolo o be a tla thaba gakaakang go tseba gore nywaga e 28 ka morago, ka 1959, morwa wa gagwe o be a tla latela dikgato tša gagwe bjalo ka modiredi wa Mokriste ka Afrika Bohlabela!

Bophelo bja Tate bja Bjaneng

Tatago rena o belegwe ka July 20, 1931, Cape Town dikgwedi tše pedi ka morago ga lehu la tatagwe, yoo a ilego a reelelwa ka yena. Go tloga bjaneng, tate o ile a bontšha lerato la gagwe go Jehofa. Ge a be a e-na le nywaga e senyane feela, o ile a ema seteišeneng se segolo sa setimela sa Cape Town a dira modiro wa go nea bohlatse ka pampiri ya go athwa mola dithaka tša gagwe tša sekolo di mo kwera. Ge a e-na le nywaga e 11, o ile a bontšha boineelo bja gagwe go Jehofa ka kolobetšo ya meetseng. Ka dinako tše dingwe tate o be a abelwa go šoma a nnoši setarata ka moka bodireding. Nakong ya ge a be a e-na le nywaga e 18, o be a swara Thuto ya Morokami le sehlopha sa dikgaetšedi tše di tšofetšego tša Bakriste lefelong la bodulo la Cape Town.

Ka 1954, Mokgatlo wa Watch Tower o ile wa tsebiša gore dikopano tša ditšhaba-tšhaba di be di tla swarwa ngwageng o latelago kua Yuropa. Tate o ile a kganyoga kudu go ya, eupša o be a se na tšhelete e lekanego ya go ya moo go tloga Cape Town. Ka gona o ile a dira kwano ya go šoma dikgwedi tše tharo bjalo ka ra-khemisi meepong ya koporo kua Leboa la Rhodesia (yeo gabjale e lego Zambia). Meago yeo go hlahlobja ga diminerale go bego go direlwa gona e be e agilwe sethokgweng sa Afrika.

Tate o be a tseba gore go be go e-na le palo e kgolo ya Dihlatse tša ma-Afrika kua Leboa la Rhodesia, ka gona ge a fihla o ile a ba tsoma a ba a ba hwetša gomme a tseba le moo ba swarelago diboka tša bona gona. Le ge a be a sa kgone go bolela leleme la lefelong leo, o ile a kopanela le bona gomme a ba gona ka mehla dibokeng tša Phuthego ya Moepong ya Dihlatse tša Jehofa. Mayuropa kua meepong ba be ba e-na le kgethollo ya morafe gomme ba be ba bontšha kgethollo ya bona ka go fela ba goboša ma-Afrika ka mantšu. Lega go le bjalo, tate o be a le botho ka mehla.

Mafelelong a dikgwedi tše tharo, mošomi wa mo-Afrika yoo e bego e se Hlatse o ile a tla go tate gomme a mmotšiša gore: “Na o tseba gore re go bitša mang?” Monna o ile a myemyela gomme a re: “Re go bitša Bwana [Mna.] Watchtower.”

Ka 1955 tate o ile a kgona go ba gona Dikopanong tša “Mmušo o Fenyago” kua Yuropa. Ge a le moo o ile a kopana le Mary Zahariou yoo a ilego a ba mosadi wa gagwe ngwageng o latelago. Ka morago ga lenyalo la bona ba ile ba dula kua Parma, Ohio, U.S.A.

Go ya Afrika Bohlabela

Nakong ya kopano ya selete kua United States, taletšo ya go hlankela moo go bego go nyakega thušo e kgolo ya badiredi e ile ya fetišetšwa go ba-tla-kopanong. Batswadi ba rena ba ile ba phetha ka gore ba ye Afrika Bohlabela. Ba ile ba dira gabotse-botse seo Mokgatlo wa Watch Tower o ilego wa se šišinya. Ba ile ba boloka tšhelete e lekanego ya go reka dithekethe tša go ya le go boa bakeng sa ge e ba tate a ka palelwa ke go hwetša mošomo, ka ge e be e le feela bao ba nago le lengwalo la tumelelo ya go šoma ba bego ba dumelelwa go dula lefelong leo.

Ka morago ga go hwetša di-passport, di-visa le meento ka July 1959, tate le mma ba ile ba sesa ka sekepe sa mmapatši go tloga New York City go ya Mombasa ka tsela ya Cape Town. Leeto le ile la ba tšea dibeke tše nne. Kua Mombasa ba ile ba hwetša kamogelo e borutho kua boema-kepeng ke banababo bona ba Bakriste bao ba bego ba tlile pele ga bona go tla go hlankela moo go bego go nyakega thušo e kgolo. Ge ba fihla kua Nairobi, tate o ile a hwetša lengwalo le mo letetše. E be e le karabo ya kgopelo ya gagwe bakeng sa maemo a go ba ra-khemisi ka Lefapheng la go Hlahloba Mafsika kua Entebbe, Uganda. Tate le mma ba ile ba namela setimela go ya Kampala, Uganda, moo tate a ilego a botšološišwa gomme a thwalwa. Ka nako yeo go be go e-na le Hlatse e nngwe e tee feela kua tikologong ya Entebbe-Kampala e lego George Kadu.

Mmušo wa koloni o ile wa lefelela tate bakeng sa go ithuta leleme la lefelong leo, se-Luganda. O ile a thaba ka ge a be a šetše a rulagantše go ithuta lona e le gore a atlege kudu bodireding. Ka morago tate o ile a ba a thuša go fetolela pukwana ya “Ditaba tše tše di Lokilego tša Mmušo” go se-Luganda.

Tate o be sa boife go nea bohlatse go ba bangwe. O ile a bolela le ma-Yuropa ka moka a lego lefapheng la gagwe, le gona o be a tšea karolo ka mehla go direng boboledi go ma-Uganda. O ile a ba a nea bohlatse le go ramolao-pharephare wa mo-Afrika wa Uganda. Monna ga se a theetša feela molaetša wa Mmušo, eupša o ile a ba a laletša tate le mma dijong tša mosegare.

Kgaetšedi’aka Anthe o belegwe ka 1960, gomme ke ile ka latela ka 1965. Lapa lešo le ile la tlwaelana kudu le banabešo le dikgaetšedi ka phuthegong e nyenyane eupša e le e golago ya motseng-mošate, Kampala. Ka ge e be e le rena feela Dihlatse tša ba bašweu kua Entebbe yeo e lego kgaufsi, re ile ra ba le diphihlelo tše kgahlišago. Ka letšatši le lengwe mogwera wa tate o ile a khutša leetong ka mo go sa letelwago kua Entebbe gomme a leka go ikopanya le tate. O ile a se ke a atlega go fihlela a botšiša gore: “Na le tseba banyalani ba ma-Yuropa mo bao e lego Dihlatse tša Jehofa?” Motho yoo o ile a mo iša thwii ntlong ya mma le tate.

Gape re ile ra ba le diphihlelo tše thata tšeo di akaretšago go phela ka gare ga mpherefere wa marabele a itlhamilego ka dibetša. Madira a mmušo ka nako e nngwe a be a thunya yo mongwe le yo mongwe wa sehlopha se itšego sa morafe. Bošego le mosegare ka moka, go be go e-na le go thuntšha mo go sa kgaotšego. Ka ge go be go e-na le kiletšo ya go tšwa ka gae ka 6:00 p.m. go ya go 6:00 a.m., diboka di be di swarwa dinakong tša mathapama legaeng la batswadi ba-ka kua Entebbe.

Ka morago ge kiletšo ya go tšwa ka gae e fedišitšwe, tate o ile a re iša Kampala bakeng sa Thuto ya Morokami. Mohlabani o ile a re šupa ka sethunya, a emiša koloi ya rena, gomme a gapeletša go tseba moo re bego re e-ya gona. Ka nako yeo ke be ke sa le lesea, gomme Anthe o be a e-na le nywaga e mehlano. Ge tate a hlalositše ka boleta, a bontšhitše mohlabani Dibeibele tša rena le dipuku, o ile a re tlogela ra sepela.

Ka 1967 ka morago ga nywaga e ka bago e seswai kua Uganda, batswadi ba rena ba ile ba dira phetho ya go boela United States ka baka la mathata a bophelo le boikarabelo bja lapa. Re ile ra fetoga karolo ya Phuthego ya Canfield ya Ohio, moo tate a ilego a hlankela bjalo ka mogolo. Moo batswadi ba-ka ba ile ba tšwela pele ba rata banababo rena kudu go etša kamoo ba bego ba rata phuthego e nyenyane kua Kampala.

Kgodišo e Lerato ya Bokriste

Ka 1971, ngwanešo David o ile a belegwa. Ge re dutše re gola, re be re godišwa ka tikologong ya legae yeo e bego e tletše ka lerato gotee le borutho. Ka ntle le pelaelo se se bakilwe ke tswalano e lerato yeo batswadi ba rena ba bego ba e thabela magareng ga bona.

Ge re be re sa le ba banyenyane, tate ka mehla o be a re balela kanegelo ya Beibele nakong ya go robala, a rapela, ke moka a re nea tšhokolete e phuthetšwego ka pampiri e phadimago ya gauta mma a sa tsebe. Ka mehla re be re ithuta Morokami wa rena gotee re le lapa, go sa šetšwe moo re bego re le gona. Ge re be re le maikhutšong a lapa, ka nako e nngwe re ile ra ithuta ona re le thitong ya thaba gomme lebakeng le lengwe re okametše lewatle. Tate gantši o be a bolela gore tšeo e be e le tše dingwe tša dinako tša gagwe tše thabišago kudu tšeo a bego a di gopola. O boletše gore o be a kwela bohloko bao ba bego ba amogilwe lethabo le legolo leo thuto ya lapa e ka le tlišago.

Ge go tliwa tabeng ya go bontšha lerato go Jehofa, tate o be a ruta ka mohlala. Nako le nako ge kopi e mpsha ya makasine wa Morokami goba Phafoga! e fihlile goba re amogetše puku e nngwe ya Watchtower, tate o be a e bala ka moka ga yona ka phišego. Re ithutile go yena gore therešo ya Beibele ga se ya swanela go tšewa ga bohwefo, eupša e swanetše go tšewa bjalo ka lehumo la bohlokwa. Le lengwe la mahumo a rena a bohlokwa kudu ke Reference Bible ya tate. Mo e ka bago letlakala le lengwe le le lengwe le tletše ka ditlhaloso tše kopana tšeo a di kgobokeditšego ge a ithuta. Gona bjale ge re bala ditlhaloso tša gagwe tša ka mathoko a puku, re sa dutše re ka kgona go mo kwa a re ruta le go re laya.

Go Botega go Fihla Mafelelong

Ka May 16, 1991 ge a be a le bodireding bja tšhemo, tate o ile a hlaselwa ke pelo. Dibeke ka morago, o ile a buiwa pelo ka tsela yeo e ilego ya bonala e atlega. Lega go le bjalo, bošegong bjoo bo latelago go buiwa, re ile ra amogela mogala o tšwago sepetlele. Tate o be a dutla madi gomme dingaka di be di kgomegile kudu. O ile a bušetšwa bobuelong gabedi bošegong bjoo go leka go emiša go dutla ga madi, eupša ba se atlege. Madi a tate a be a sa kgahle.

Letšatšing le le latelago boemo bja tate bo ile bja mpefala ka lebelo, sa pele dingaka di ile tša biletša mma ka thoko gomme ka morago tša bitša moratho wa-ka tša ba gatelela gore ba dumele gore tate a tšhelwe madi. Lega go le bjalo, tate nakong e fetilego o be a boditše dingaka gore o be a ka se ke a amogela tšhelo ya madi ka tlase ga maemo le ge e le afe. O ile a ba hlalosetša mabaka a gagwe a Mangwalo a go gana madi, eupša a bolela gore o be a tla amogela metswako e mengwe ye e se nago madi.—Lefitiko 17:13, 14; Ditiro 15:28, 29.

Lehloyo le le sa bonagalego la ditho tše dintšinyana tša bašomi ba tša kalafo, le ile la hlola boemo bjo gagametšego kudu ka ICU (intensive care unit [lefelo la balwetši ba babjago kudu]). Se gotee le boemo bjo bo mpefalago bja tate, ka dinako tše dingwe se ile sa bonala e le selo se re bego re ka se sa kgona go se kgotlelela. Re ile ra lopa Jehofa bakeng sa thušo le go leka go diriša ditšhišinyo tše šomago tše re bego re di amogetše. Ka gona ge re etela ICU, re be re apara gabotse ka mehla gomme re hlomphega go bašomi ba tša kalafo. Re be re bontšha kgahlego e kgolo boemong bja tate ka go botšiša dipotšišo tšeo di nago le morero, gomme re ile ra leboga setho se sengwe le se sengwe sa bašomi seo se ilego sa ba le karolo tlhokomelong ya tate.

Maiteko a rena ga se a ka a hlokomologwa ke bašomi ba tša kalafo. Matšatšing a sego kae, boemo bjo gagametšego bo ile bja fetoga go ba bja go ba botho. Baoki bao ba bego ba hlokomela tate, ba be ba tšwela pele ba hlokomela tšwelopele ya gagwe gaešita le ge ba be ba se sa hlwa ba abetšwe go mo hlokomela. Ngaka e nngwe yeo e bego e re swere gampe e ile ya ba bonolo go fihla ntlheng ya gore e be e botšiše mma gore o be a phela bjang. Phuthego ya gešo le ba leloko le bona ba ile ba re thekga ka lerato. Ba ile ba re romela dijo le dikarata tše homotšago le gona ba be ba re rapelela.

Ka manyami, tate ga se a ka a thušwa ke kalafo. O ile a hwa ka morago ga matšatši a lesome a go buiwa gagwe ga pele. Re ile ra ba bohlokong bjo bogolo ka baka la tate. Ka dinako tše dingwe maikwelo a go lahlegelwa a gatelela kudu. Mahlatse ke gore, Modimo wa rena o holofetša gore o tla “re rwala ka mehla,” gomme re ile ra ithuta go ithekga ka yena go feta le ge e le neng pele.—Psalme 68:19.

Ka moka ga rena re ikemišeditše gore le rena re tla tšwela pele go hlankela Jehofa ka potego e le gore re tle re thabele go bona tate lefaseng le lefsa.—Mareka 5:41, 42; Johane 5:28; Ditiro 24:15.

[Seswantšho go letlakala 21]

Frank Smith le mmagwe, Phyllis, kua Cape Town

[Seswantšho go letlakala 22]

Tate le mma nakong ya lenyalo la bona

[Seswantšho go letlakala 23]

Kolobetšong ya mathomo kua Entebbe, banababo rena ba ile ba renta letamo la kgoši ya mo-Afrika

[Seswantšho go letlakala 23]

Go dumediša ka tsela ya setšo

[Seswantšho go letlakala 24]

Tate le mma pejana ga lehu la tate