Kola Omutima Nga Sandoke

1-2. Sandoke wali omunthu patyi? (1 Ehipululo 12:​22, 26-28)

TYAENDELE ñgaa: Ovalume valamba 340.000 veliongiya, vahanda okuvialeka Ndaviti akale ohamba yova Isilayeli aveho. Avakala ononthiki ononthatu movipunda vyo Hemboloo otyo vatomphola otyo vayola-yola, otyo vaimba oviimbo viokuhilivika. (1 Ehi. 12:39) Povanthu vatyo opo, ankho pena nomukwendye umwe utiwa o Sandoke. Mahi ankho petupu-ale ou umweete, wesuka nae. Mahi Siovaa ankho umweete, ya wahanda noonthwe tunoñgonoke okuti Sandoke ankho opweeli. (Tanga 1 Ehipululo 12:​22, 26-28.) Sandoke ankho olie?

² Sandoke ankho omunakwa, ya ankho vaundapa Nomunene-nakwa Ambiyatale. Huku wapele Sandoke ounongo wokunoñgonoka etyi ahanda. (2 Sam. 15:27) Tyina ovanthu ankho vahanda okulinga otyipuka tyimwe, vakapula ku Sandoke. Sandoke ankho omukwendye umwe wakola omutima. Ya otyo tyokukola omutima, otyo matulilongesa monthele ei.

3. (a) Oityi ovanthu va Siovaa vesukisila okukola omutima? (b) Oityi matulilongesa monthele ei?

³ Mononthiki mbuno mbokwehulilila, Satanasi uli nokututumba ahanye-ko ovanthu va Huku. (1 Pet. 5:8) Mokukevelela Siovaa eye anyime-ko Satanasi nouye wae wovivi, nkhele tuna umwe okukola omutima. (Ovii. 31:24) Pahe matutale omovipuka patyi vitatu tuna okukola omutima nga Sandoke.

HULA KOUHAMBA WA HUKU

4. Oityi onthwe vanthu va Siovaa twesukisila okukola omutima opo tuhule Kouhamba wa Huku? (Tala olutalatu.)

⁴ Onthwe vanthu va Siovaa twesuka umwe natyo tyokuhula Kouhamba wa Huku, twetyipaka umwe komutima. Mahi opo tutyilinge apeho tusukisa okukola omutima. (Mat. 6:33) Mouye uno wovivi opo tutyivile okulandula ovitumino vya Siovaa, atutyivili okwivisa oviwa ovipe Viouhamba, tuna okukola omutima. (1 Tes. 2:2) Ovanthu mouye muno veli nokuliyapauka mokonda yopulitika. Mahi onthwe twesukisa okukola omutima opo twehelipake-po. (Swau 18:36) Ovanyingi povanthu va Huku vahepa, vamwe valingwa onya, vamwe vapakwa movikaleya, mokonda umwe vala yokwehelipake povipuka viopulitika, nii motolopa.

5. Oityi Sandoke esukisilile okukola omutima opo ahule ku Ndaviti?

⁵ Sandoke tyemutwaile ko Hemboloo, hakukavialeka vala Ndaviti kouhamba. Ankho waya umwe tyamaneka pala okukalwa. (1 Ehi. 12:38) Walandulile Ndaviti opo vakalwe vaamene ova Isilayeli konondyale mbavo. Sandoke ankho hamunongo-ko kokulwa, mahi ankho wakola omutima.

6. Oityi tutila Sandoke watalelele ku Ndaviti okukola omutima? (Oviimbo 138:3)

⁶ Okuvalie omunakwa Sandoke elilongesilile okukola omutima? Sandoke ankho wii ovanthu ovanyingi vakola omutima, ngooko atalela. Ovanthu aveho ankho vahanda Ndaviti akale ohamba yavo mokonda wakola omutima, ya oe ‘uhongolela ova Isilayeli movilwa viavo.’ (1 Ehi. 11:​1, 2) Ndaviti apeho wetyivilile okulwisa onondyale mbae, mokonda wayumbile onthumbi mu Siovaa. (Ovii. 28:7; tanga Oviimbo 138:3.) Sandoke watalelele vali kovanthu ovakwavo, ku Seoyanda, na Mbenaya, nonohongoi 22 vahulile ku Ndaviti. (1 Ehi. 11:​22-25; 12:​26-28) Ovanthu ovo aveho vahulile umwe ku Ndaviti avehemuyeke-po.

7. (a) Ovanthu patyi vo mononthiki mbuno vakola omutima onthwe tupondola okuhetekela? (b) Oityi ulilongesila kombwale Nsilu yapopiwa movindiu?

⁷ Opo tukale tyapama atukolo omutima, matutale etyi tulilongesila kwaava vahulile Kouhamba wa Siovaa nomutima wakola, avehemuyeke-po. Ohamba yetu Sesusi Kilisitu kayekele natyike tyimutwale kokuhula kouye wa Satanasi. (Mat. 4:​8-11; Swau 6:​14, 15) Wayumbile-ko onthumbi okuti, Siovaa memupe ononkhono. Na hono kuna ovakwendye ovanyingi vahatundu mweetyi valongeswa n’Ombimbiliya, vehelipake po viopulitika, nii motolopa. Enda mo jw.orga na utale etyi valinga-linga vakole omutima.

KWATESAKO VAKWENYI MUFENDA NAVO

8. Onalupi ovakulu vewaneno vesukisa okukola omutima vakwateseko vakwavo mewaneno?

⁸ Ovanthu va Siovaa vetyihole tyokukwatesako vakwavo. (2 Kol. 8:4) Mahi pamwe opo vetyilinge, vena okukola omutima. Tyina pamwe kotyilongo tyimwe kuna ovilwa, ovakulu vewaneno velikwatehila umwe opo vapameke vakwavo vafenda navo, vevekwateseko mweevi vesuka navio no moupanga wavo na Siovaa. Mokonda vehole vakwavo vomewaneno, ovakulu vewaneno veliyumbahi umwe opo veveavele evi vesukisa. (Swau 15:​12, 13) Tyina valinga ngootyo vekahi umwe nokuhetekela Sandoke nae wakolele omutima.

9. Omu mutyipopila 2 Samuwele 15:​27-29, Ndaviti watumine Sandoke alinge-tyi? (Tala olutalatu.)

⁹ Ndaviti uli nokuyewa aipawe. Uyewa nomona wae mwene Ambisalau, wahanda okumwiipaa ngwe apinge kovipundi. (2 Sam. 15:​12, 13) Pahe Ndaviti mo Selusalei ankho una okutunda-mo! Apopila ovaundapi vae okuti: “Twendei tukaholame nawike pwoonthwe mahupu ku Ambisalau!” (2 Sam. 15:14) Poola ovaundapi vae veli nokwenda, asoko ati, hahe ovaundapi vamwe vesale mo Selusalei, opo vatehailile vali nawa etyi Ambisalau ahanda okulinga, avemutolela-tyo. Ndaviti apopila Sandoke novanakwa ovakwavo vali vakondoke mepunda-umbo, opo vakatehailile vali nawa ovipuka. (Tanga 2 Samuwele 15:​27-29.) Ankho vesukisa umwe okulunguka. Otyipuka otyo Ndaviti evetumine ankho tyalema, ya ankho vapondola umwe okupeselela-po omwenyo wavo. Nkhele soka vala ñgeno omphuki oyo Ambisalau, omunthu oo welungavi, wetyiivile okuti oo Sandoke novanakwa ovakwavo vali, veli mepunda-umbo vemulavese opo vakalondole Ndaviti!

10. Oñgeni Sandoke na vana ankho ena-vo vaamenene Ndaviti?

¹⁰ Ndaviti velipakelele-mo na Sandoke na Husai, epanga liae ekwavo liehemuyekele-po, vakale mo Selusalei vatehelele onomphango Ambisalau ena-mbo. (2 Sam. 15:​32-37) Husai pokulinga otyilinga otyo, alingi umwe ngatyina uti wahula ku Ambisalau. Apopila Ambisalau etyi ena okulinga pokukalwisa Ndaviti, mahi otyipuka tyatyo apopia ankho opala tyipe Ndaviti omphitilo yokumaneka. Husai otyipuka otyo vapanga etyipopila oo Sandoke na Ambiyatale. (2 Sam. 17:​8-16) Pahe ovalume ovo vevali avatumu ondaka ku Ndaviti. (2 Sam. 17:17) Siovaa wakwatesileko umwe Sandoke novanakwa ovakwavo, valinge otyilinga tyimwe otyinene, okwaamena Ndaviti ahaipawe. — 2 Sam. 17:​21, 22.

11. Oityi tuna okulinga tukole omutima nga Sandoke tyina tukwatesako vakwetu?

¹¹ Ine tutumwa tukwateseko vakwetu momuvo umwe ovipuka viepwiya unene, oityi tuna okulinga tukole omutima nga Sandoke? (1) Endehila ovipuka omu wevipopilwa. Tyina ovipuka viamaleme, tyisukisa umwe unene tulikwate-po vali na vakwetu. Linga etyi tupopilwa no Mbetele. (Hemb. 13:17) Ovakulu vewaneno apeho vena okutala nawa evi vapopilwa novatumini viyemba kovihuna, tupu vena okutala nawa evi vapopilwa neongano, tyina potyilongo tyavo hamwe mapatumbukila ovihuna. (1 Kol. 14:​33, 40) (2) Kola omutima mahi kala onkhengela. (Omih. 22:3) Tyina uhenelinge otyipuka, nkhele tyisoka umwe nawa. Weheliyumbehi vala naapa pamwe tyehesukisile-ale. (3) Yumba onthumbi mu Siovaa. Apeho hinangela okuti Siovaa wesuka noove na vakwenyi. Siovaa upondola okukukwatesako noove otyivili okukwatesako vakwenyi, amuho amuhelieetela.

12-13. Otyityi welilongesila koo Viktor na Vitalii? (Tala olutalatu.)

¹² Tala etyi tyalingile ovakwendye vevali vena oupanga wapama na Siovaa, vatiwa oo Viktor na Vitalii vakala ko Ucrânia. Ankho vatwaila vakwavo vo momawaneno okulia nomeva. Viktor wati: “Ankho tutei vala apa twamakataindya okulia, ya ponohika mbumwe ankho twenda, ukatehela-ko vala veli nokuloya ponthele yetu. Omukulu umwe nae tufenda nae, apolo pokulia kwae ekwaave opo kukapewe vakwavo. Okulia oko omukulu oo aava akukwatesako umwe ovaivisi ovanyingi mononthiki ononyingi. Pweetyi ankho tuli nokulongaila okulia kwatyo oko, tukatehela vala ñgana ombomba yatutana, yatutanena umwe popepi naapa ankho tukahi. Apa ankho tukahi naapa yatutanena pena onometulu 20. Monthiki yatyo oyo andyilikwambela ku Siovaa ankhwateseko okukola omutima, ndyityivile okutwalako nokukwatesako ovaivisi.”

¹³ Vitalii wati: “Ankho twesukisa umwe unene okukola omutima. Onthiki yotete natwaila vakwetu okulia, naendele onoola 12. Naendele vala nokulikwambela ku Siovaa.” Vitalii ankho wakola omutima, mahi tupu ankho onkhengela. Wapopia wati: “Andyitwalako okwiita ku Siovaa ankhwateseko ndyityivile okulinga ovipuka nonondunge. Ankho ndyili vala nokweenda momatapalo aa ovatumini vapopia okuti ñgeno oo ena okukwatwa. Etyi namona okuti atuho tuli vala nokuundapela kumwe, atyipameka vali onthumbi yange. Vamwe ankho veli nokuviukaisa nawa onondyila, vamwe veli nokulongaila okulia matutwaila vakwetu, vamwe vaavele okulia, ava vamwe vetwavelele onondywo omu ankho tukahi nokupulaulukilwa tyina tutwaila vakwetu okulia.”

WAHAYEKE-PO SIOVAA

14. Tyitukalesa ñgeni tyina omunthu umwe tuhole ayeka-po Siovaa?

¹⁴ Kuna ovipuka vimwe pamwe vitusoyesa. Mahi tyitusoyesa vali unene tyina umwe mombunga ine hamwe epanga lietu ayeka-po Siovaa. (Ovii. 78:40; Omih. 24:10) Tyina omunthu watyo oo epanga liove umwe unene, opo tyikwiihama vali. Ine noove otyo uli nokukondya natyo otyo, etyi tyalingile Sandoke tyipondola okukupameka.

15. Oityi tutila Sandoke wesukisile umwe okukola omutima opo ahayeke-po Siovaa? (1 Onohamba 1:​5-8)

¹⁵ Sandoke wakakatelele vala mu Siovaa neetyi umwe epanga liae Ambiyatale ayeka-po Siovaa. Siovaa wapopile okuti Ndaviti nga ankhia Salomau oe makala ohamba. Mahi pahe etyi Ndaviti ehungi kokunkhia, omona wae Andoniya, ahande okulivialeka akale ohamba, otyilinga ankho Siovaa apa-le Salomau. Pomuvo watyo opo, opo Ambiyatale ayeka-po Ndaviti ahulu ku Andoniya. (1 Ehi. 22:​9, 10) Ambiyatale akakwatesako Andoniya ankho uhanda okunthintha outumini ku Salomau. (Tanga 1 Onohamba 1:​5-8.) Opo yatyo, Ambiyatale kayekele-po vala Ndaviti, wayekele-po umwe na Siovaa! Pahe soka oñgeni otyo tyakalesile Sandoke vaundapele umwe aveho omanima 40 motyilinga tyounakwa! (2 Sam. 8:17) Vaundapele “Potyikasa tya Huku yotyotyili” aveho. (2 Sam. 15:29) Vakwatesileko unene Ndaviti aveho, valingile ovipuka ovinyingi movilinga vya Huku aveho. — 2 Sam. 19:​11-14.

16. Oityi tyaavelele Sandoke ononkhono ahayeke-po Siovaa?

¹⁶ Namphila Ambiyatale ayekele-po Siovaa, mahi Sandoke kayekele-po Siovaa. Ndaviti ankho utyii okuti Sandoke uyumbwa onthumbi. Etyi omphango ya Andoniya yamoneka, Ndaviti akoyo Sandoke, na Nataa, na Mbenaya vakapake Salomau kovipundi. (1 Oha. 1:​32-34) Etyi Sandoke amona Nataa novanthu ovakwavo vekahi nokututumba vakwateseko Ndaviti, atyimupe ononkhono, akolo vali omutima. (1 Oha. 1:​38, 39) Etyi Salomau akala ohamba, apake “Sandoke omunakwa pomphangu ya Ambiyatale.” — 1 Oha. 2:35.

17. Oñgeni mohetekela Sandoke ine una epanga liayeka-po Siovaa?

¹⁷ Oñgeni mohetekela Sandoke? Ine una epanga liayeka-po okufenda Siovaa, linga evi vilekesa okuti ove wahula vala ku Siovaa. (Susu. 24:15) Siovaa mekwavela ononkhono, mekwavela omutima wakola, ulinge etyi tyaviuka ohemuyeke-po. Yumba onthumbi mu Siovaa, likwambela kwe, kala na vakwenyi vena oupanga omuwa na Siovaa. Siovaa upanda unene ononkhono ukahi nokulinga opo wehemuyeke-po, ya komutwe wandyila mekekuyamba, mekekupa oviwa. — 2 Sam. 22:26.

18. Oityi welilongesila koo Marco na Sidse?

¹⁸ Tala etyi tyalingile oo Marco nomukai wae Sidse, etyi ovana vavo vevali ovakainthu vayeka-po Siovaa. Marco wati: “Onthwe ovohe tuhole unene ovana vetu okuhimbikila umwe vala monthiki vatyitwa. Tututumba umwe tuveyakulile kovipuka aviho vipondola okuvenyona. Mahi tyina vamayeka-po Siovaa, omutima wetu uteka-teka, tyitwiihama umwe unene. Siovaa uli nokutukwatesako tutyivile okukoleleya. Apeho utukwatesako, atyiti umwe tyina ame nasoya, omukai wange wapama, tyina omukai wange asoya ame napama.” Sidse wati: “Otyipuka tyina, ine Siovaa ketwavelele ononkhono ankho twesukisa, onthwe ñgeno katwetyivilile okukoleleya. Pamwe ankho ndyisoka andyiti, ovana vange ngavekehika kokuyeka-po Siovaa, ame ndyivelwa onombei. Ya nga ndyasoka ngootyo, otyipuka otyo andyityipopila Siovaa. Etyi palamba omuvo umwe uhehi-ale, omuhikwena umwe tufenda nae, ankho twelihulale kohale, eya ankhwata potyipepe otyo atala umwe mwaame amphopila okuti: ‘Sidse, hinangela okuti ove haveko uvelwa onombei.’ Siovaa wankhwatesako andyitwalako nehambu movilinga viae.”

19. Oityi wakoya okulinga?

¹⁹ Siovaa uhanda ovanthu vae aveho vakole omutima nga Sandoke. (2 Tim. 1:7) Mahi opo tutyivile wahanda ñgeno tupamena vala mwe atweheliyumbu onthumbi. Tyina wamatumbukilwa na tyimwe tyisukisa umwe okukola omutima, yumba onthumbi mu Siovaa. Yumba-ko onthumbi, Siovaa mekukwatesako noove otyivili okukola omutima ngeetyi tyali Sandoke! — 1 Pet. 5:10.