Military equipment: Anton Petrus/Moment via Getty Images; money: Wara1982/iStock via Getty Images Plus
GUMA NOOREEBA!
Obutabarwa bw’Esente Zishohoziibwe omu Ntaro—Nihabaho Kufeerwa ki Okundi?
Enshohoza y’entaro ni mpango munonga.
“Enshohoza y’amahe omu nsi yoona ehenzire ebyafaayo yaahika obutabarwa $2.2 omu ntaro nyingi.”—Amakuru ga Washington Post, Okwakabiri 13, 2024.
Nihabaho n’okufeerwa okundi kukirira kimwe esente. Teekateeka aha ky’okureeberaho kimwe, eky’orutaro omuri Ukraine.
Abaserikare. Okuteebereza nikworeka ngu abaserukare nka 500,000 baitsirwe nari baahutaazibwa kuruga obu orutaro rwatandika emyaka ebiri ehingwire.
Abantu ba butoosha. Abantu abarikurenga 28,000 baitsirwe nari baahutaazibwa, kurugiirira aha ripoota y’Amahanga Ageeteeraine. Kwonka omwe aha beebembezi bakuru b’Amahanga Ageeteeraine, akagira ati: “Tikirikubaasika kumanya omubaro gwenyini ogw’abantu abakyengyeire ahabw’orutaro oru.”a
Okubonabona kw’abantu omu nsi yoona ahabw’entaro ni kwingi munonga.
Abantu obukaikuru 114. Kuza kuhika Okwamwenda 2023, bakaba baaherize kuhunga omu maka gaabo ahabw’entaro n’obushaarizi omu nsi yoona.
Abantu obukaikuru 783. Ogu nigwo mubaro gw’abantu abatarikubaasa kutunga eby’okurya birikumara. “Emihondano niyo erikukirayo kureeta enjara, kandi abantu ebicweka 70 ahari igana omu nsi yoona abataine by’okurya birikumara, nibatuura omu bicweka ebirimu entaro n’obushaarizi.”—Ekitongore ky’Eby’okurya omu Nsi Yoona.
Entaro shi niziija kuhwaho? Hariho matsiko ki ag’okutunga obusingye? Eby’obutungi ebiri omu nsi, haine obu birikwija kukoresibwa kurwanisa enjara n’okuhezaho obworo? Baibuli neegamba ki?
Obwire bw’entaro
Baibuli ekagamba kare aha kujanjaara kw’entaro omu muringo gw’akamanyiso, nk’omuvugi w’embaraasi.
“Haarugayo embaraasi endiijo erikutukura, owaabaire agishutamiho yaikirizibwa kwiha obusingye omu nsi, ngu abantu baitane, kandi yaaheebwa rurara mpango.”—Okushuuruurwa 6:4.
Embaraasi y’akamanyiso egyo neekuratwa ezindi ibiri ezirikujwekyera okujanjaara kw’enjara n’okufa, ahabw’endwara nari ebindi bintu. (Okushuuruurwa 6:5-8) Okumanya ebirikukiraho aha bunabi bwa Baibuli obu, n’ahabw’enki turikuhamya ngu buriyo nibuhikiirira hati, reeba ekicweka, “The Four Horsemen—Who Are They?”
Nyentsya y’obusingye
Juba, eby’obugaiga omu nsi tibirikwija kugaruka kukoresibwa omu ntaro. Kwonka, eki tikirikwija kureetwaho okuteeraho kw’abantu. Baibuli neegira eti:
Ruhanga naija kumaraho entaro “okuhika aha muheru gw’ensi.”—Zaaburi 46:9.
Ruhanga naija kutereeza ebyasiisirwe entaro. ‘Naija kuragaza amarira goona aha maisho gaabo, tiharikwija kubaho kufa bundi, n’obu kwakuba okucura, nari okurira, nari obusaasi, ahakuba ebya ira nibiija kuhwaho.’—Okushuuruurwa 21:4.
Ruhanga naija kuhamya ngu haabaho obusingye bwa boona. ‘Abantu bangye nibaija kutuura omu nsi baine obusingye, bagume omu maju gaabo agahamire n’omu myanya y’okuhuumuriramu etuurize.’—Isaaya 32:18.
Kurugiirira aha bunabi bwa Baibuli, entaro n’ebindi ebi turikureeba hati, n’obuhame ngu obusingye buri haihi kubaho.
Ruhanga naija kureetaho ata nyentsya egi ey’obusingye? Naija kukoresa gavumenti ye ey’omu iguru, nari Obukama bwe. (Matayo 6:10) Kubaasa kumanya eki Obukama obu buri n’oku buraakuhwere, reeba vidiyo ngufu, Obukama bwa Ruhanga Niki?
a Miroslav Jenca, United Nations assistant secretary-general for Europe, Okwaikumi-n’abiri 6, 2023.