NKHANI YAKUPFUNZA 45
NYIMBO 111 Bzomwe Bzimbatikondwesa
Pitirizani Kukhala Wakukondwa Pomwe Mukusamalira Adzinza Wanu
“ Omwe ambabzala uko akulira an’dzabvuna mwakukondwa.”— SALIMO 126:5.
CAKULINGA CA NKHANIYI
Mu nkhani ino, muniwona bzinthu bzomwe bzingakuthandizeni kukhala wakukondwa pomwe mukusamalira xamwali wanu ayai wadzinza wanu omwe ngwakukalamba ayai omwe akuduwala.
1-2. Kodi Yahova ambawawona tani wale omwe ambasamalira adzinza wawo? (Mimwani 19:17) (Onanimbo bzithunzi-thunzi.)
M’BALE munango, omwe ambakhala ku Coreia wakucemeredwa Jin-yeol, adalewa kuti: “Inepano na mkazangu tiri pa banja kwa magole yakupitirira 32. Kwa magole maxanu yapitaya, mkazangu akuduwala kwene-kwene mwakuti ambafunikira thandizo langu. Iye ana matenda makulu kwene-kwene mwakuti ambakwanisa lini kupfukunyuka. Inepano nimbamufuna kwene-kwene mkazangu ndipo nimbamuwona kuti ngwakufunika ndipopa nimbafuna kwene-kwene kumusamalira. Nthawe zentse, iye ambagona pa kama ya ku xipitali yomwe iri ku mui kwathu. Ine nimbagona kumbali kwace ndipo timbaphatana manja pomwe tikugona.”
2 Kodi imwepo mukusamalira munthu omwe mumbamufuna omwe ni abereki wanu, mwamuna ayai mkazi wanu, mwana wanu ayai xamwali wanu? Penu ndibzo, bzikuwonekeratu padeca kuti mumbamusamalira thangwe rakuti mumbamufuna. Ndipo imwepo mumbacitambo bzimwebzi thangwe rakuti mumbafuna Yahova. (1 Timotio 5:4, 8; Tiyago 1:27) Napo bziri tenepo, imwepo mumbagumana na mabvuto yomwe winango ambakwanisa lini kuyawona. Nthawe zinango, imwepo mungakumbuke kuti ndimwe mwekha omwe mukugumana na mabvuto yamweyo. Wanthu angakuwoneni mukuseka acisaya kudziwa kuti nthawe zinango imwepo mumbasunama kwene-kwene. (Salimo 6:6) Tsono napo kuti winango angadziwe lini bza mabvuto yomwe mukugumana nayo, Yahova ambadziwa. (Ndendemezerani na Ekisodo 3:7.) Misozi yanu na nyongo yomwe mumbacita mpsakufunika kwene-kwene kwa iye. (Salimo 56:8; 126:5) Iye ambawona bzentse bzomwe mumbacita kuti muthandize wanthu omwe mumbawafuna. Iye ambawona ninga kuti ana mangawa ndipo an’dzakusimbani thangwe ra kusamalira munthu omwe mumbamufunayo. — Werengani Mimwani 19:17.
Kodi imwepo mumbasamalira munthu omwe mumbamufuna? (Onani ndime 2)
3. Kodi ni mabvuto yaponi yomwe Abulahamu na Sara adagumana nayo pomwe akhasamalira Tera?
3 M’Bibliya muna bziratizo bza wanthu omwe adafunikira kusamalira munthu omwe akhadakalamba ayai omwe akhaduwala. Mbatiwoneni bzomwe bzidacitikira Abulahamu na Sara. Pomwe iwo adacoka ku mzinda wa Uri, pai wawo omwe akhacemeredwa Tera, akhana magole 200. Napo kuti Tera akhadakalamba, iye adacokambo ku Uri aciyenda nawo pabodzi. Iwo adacita ulendo bwa makilometro 960 mpaka ku Harani. (Genesesi 11:31, 32) Kulewa cadidi, Abulahamu na Sara akhamufuna kwene-kwene Tera, tsono kumbukirani momwe bzidakhalira bzakunesa kumusamalira maka-maka pomwe akhacita ulendo. Bzikuwoneka kuti iwo akhacita ulendo mwakuphatisa basa ngamira ayai mabulu bzomwe bzikhacitisa kuti ulendobo bukhale bwakunesa kwene-kwene kwa Tera. Nthawe zinango, bzikhali bzakubveka kuti Abulahamu na Sara anete kwene-kwene. Bziribe basa momwe bzinthu bzikhaliri, Yahova adawapasa mphanvu zomwe akhafunikira. Ninga momwe Yahova adathandizira Abulahamu na Sara, iye an’dzakupasanimbo thandizo lomwe mukufunikira kuti musamalire adzinza na axamwali wanu. — Salimo 55:22.
4. Kodi tin’cezerana ciyani mu nkhani ino?
4 Bzin’dzakhala bzakupusa kwa imwepo kusamalira adzinza na axamwali wanu bzikakhala kuti ndimwe wakukondwa. (Mimwani 15:13) Kumbukirani kuti imwepo mungakhale wakukondwa napo kuti mukugumana na mabvuto pa moyo wanu. (Tiyago 1:2, 3) N’ciyani comwe mungacite kuti mukhale wakukondwa? Njira ibodzi ni kuthemba Yahova na kupemba kwa iye mucimukumbira kuti akuthandizeni kupitiriza kukhala na makumbukidwe yabwino. Pana bzinthu bzinango bzomwe mungacite kuti mukhale wakukondwa. Mu nkhani ino, tin’cezerana bzinango mwa bzinthu bzimwebzo ndipo tin’cezeranambo momwe wanthu winango angakuthandizireni. Cakuyamba tiniwona kuti n’thangwe ranyi imwepo mun’funika kukhala wakukondwa pomwe mukusamalira adzinza wanu ndipo thangwe ranyi bzimwebzi bzingakhale bzakunesa.
MOMWE KUSAMALIRA ADZINZA WANU KUNGAKUTAZISIRENI KUKHALA WAKUKONDWA
5. Thangwe ranyi wale omwe ambasamalira adzinza wawo an’funika kupitiriza kukhala wakukondwa?
5 Mukambandokumbukira bza mabvuto yomwe yambabwera thangwe ra kusamalira munthu, bzimwebzi bzingakutaziseni kupitiriza kumusamalira munthuyo. (Mimwani 24:10) Ndipo imwepo mukaneta mungasiye kucita bzinthu mwakudeka mtima. Kodi ni mabvuto yaponi yomwe yangacitise wale omwe akusamalira adzinza wawo kuleka kukhala wakukondwa?
6. Thangwe ranyi wale omwe ambasamalira adzinza wawo ambakhala wakuneta kwene-kwene?
6 Wale omwe akusamalira adzinza wawo anganete kwene-kwene. Mpfumakazi inango, yakucemeredwa Leah, idalewa kuti: “Napo kuti bzinthu bzingafambe bwino, kazinji-kazinji kuphampha kwa ntsiku inepano nimbakhala na bzakukumbuka bzizinji. Ndipo nimbakhala ndiribe mphanvu. Nthawe zinango inepano nimbakwanisa lini kutawira mensaje.” Winango bzimbawanesa kugona mwakukwanira ayai kupambula nthawe yakupuma. Mpfumakazi inango, yakucemeredwa Inés, idalewa kuti: “Inepano nimbagona lini mwakukwanira. Usiku nimbamuka kawiri-kawiri kuti ndisamalire amibzala wangu. Ndipo kwa magole mazinji inepano na bayangu timbakwanisa lini kuyenda kukazunga ku mbuto yomwe timbaifuna.” Winango ambakwanisa lini kumala nthawe ali pabodzi na axamwali wawo ayai kucita bzinthu bzinango pakutumikira Yahova thangwe ambafunika kumala nthawe ikulu akusamalira adzinza wawo. Bzimwebzi bzingawacitise kubzibva kuti ali cawokha na wakumangika thangwe ra momwe bzinthu bziriri pa moyo wawo.
7. Thangwe ranyi winango mwa wale omwe ambasamalira adzinza wawo ambabzipasa mulandu na kusunama?
7 Wale omwe akusamalira adzinza wawo angabzipase mulandu ayai kusunama. Mpfumakazi inango yakucemeredwa Jessica idalewa kuti: “Kazinji-kazinji nimbawona kuti nimbafunikira kucita bzizinji kuti ndisamalire pai wangu. Inepano nimbabzibva lini bwino ndikapambula nthawe kuti ndipume.” Winango angacite thupo kwene-kwene thangwe ra kukumbuka kuti akucita lini bzizinji kuti asamalire adzinza wawo. Ayai nthawe zinango angawone kuti an’kwanisa lini pomwe kupitiriza kumusamalira munthuyo. Winango ambabzipasa mulandu thangwe rakuti pa nthawe yomwe akhadakalipa alibe kulewa mafala yabwino kwa munthu omwe akumusamalirayo. (Tiyago 3:2) Winango angasunamembo thangwe ra kuwona kuti matenda ya munthu omwe ambamufunayo yakuyenda yacithumizirika. Mpfumakazi inango, yakucemeredwa Barbara, idalewa kuti: “Bzimbandiwawa kwene-kwene kuwona kuti xamwali wangu ntsiku iri-yentse akuyenda aciduwaliratu.”
8. Fotokozani ciratizo ca momwe mafala yakutenda yangalimbisire wale omwe akusamalira adzinza wawo.
8 Wale omwe akusamalira adzinza wawo angabzibve kuti akutendedwa lini. Thangwe ranyi? Thangwe ni nthawe lini zentse zomwe iwo ambatendedwa thangwe ra basa lomwe iwo ambalicita mwanyongo. Ndipopa munthu akawatenda thangwe ra bzomwe iwo ambacita, bzimwebzi bzingawacitise kuti akhale wakukondwa. (1 Atesalonika 5:18) Mpfumakazi inango, yakucemeredwa Melissa, idalewa kuti: “Nthawe zinango, inepano nimbalira thangwe ra kuneta na kusaya mphanvu. Tsono wale omwe nimbawasamalira akandiuza kuti, ‘ndatenda thangwe ra bzentse bzomwe mumbandicitira,’ bzimwebzi bzimbandicitisa kuti ndikhale wakukondwa! Mafala yamweya yambandicitisa kuti ndikhale na mphanvu ndicipitiriza kuwasamalira.” M’bale munango, wakucemeredwa Ahmadu pabodzi na mkazace, ambasamalira mzukulu wawo omwe akuduwala kwene-kwene. Iye adafotokoza momwe ambabvera mzukulu wawoyo akambawatenda. Iye adati: “Mzukulu wathu angakwanise lini kubvesesa bwino-bwino nyongo yomwe timbacita kuti timusamalire. Tsono timbakomedwa kwene-kwene iye akatitenda ayai akatiuza kuti ‘ambatifuna.’”
MOMWE MUNGAPITIRIZIRE KUKHALA WAKUKONDWA
9. Kodi munthu omwe akusamalira wadzinza wace angazindikire tani malire yace?
9 Mbazindikirani malire yanu. (Mimwani 11:2) Ni ntsiku lini zentse zomwe ifepano tingakhale na nthawe ayai mphanvu kuti ticite bzentse bzomwe tikufuna. Ndipopa sankhulani kucita bzomwe mungakwanise. Ndipo nthawe zinango, imwepo mun’funika lini kucita bzomwe wanthu winango angadafuna kuti mucite! Bzimwebzi bzikacitika lekani kumbabzibva kuipa. Thangwe ranyi? Thangwe bzimwebzi bzingalatize kuti imwepo mumbazindikira bzomwe mungakwanise kucita na bzomwe mungakwanise lini. Wanthu winango akabzipereka kuti akuthandizeni bvumani thandizolo. M’bale munango, wakucemeredwa Jay, adalewa kuti: “Ntsiku iri-yentse ifepano tingacite bzomwe tingakwanise mwakubverana na nthawe na mphanvu zomwe tinazo. Tingacite bzomwe tingakwanise mwakubverana na momwe bzinthu bziriri pa moyo wathu, bzimwebzi bzin’dzatithandiza kuti tipitirize kukhala wakukondwa.”
10. Thangwe ranyi mpsakufunika kuti wale omwe ambasamalira adzinza wawo akhale wakuzindikira? (Mimwani 19:11)
10 Mbayezerani kubvesesa. (Werengani Mimwani 19:11.) Imwepo mukakhala wakuzindikira bzin’dzakhala bzakupusa kukhala wakugwa mpfuwa mukanyosedwa. Munthu wanzeru ambayezera kubvesesa thangwe lomwe likucitisa munthu kucita cinthu cinango. Matenda manango yambacitisa munthu kuti aleke kukumbuka bwino-bwino. (Mpalizi 7:7) Munthu omwe akhambalewalewa na kucita bzinthu mwakudeka mtima angayambe kumbapopotezana namwe. Ayai iye angayambe kumbadandaula kwene-kwene na kukhala waukali. Penu imwepo mukuthandiza munthu omwe akuduwala matenda makulu, bzingakhale bwino kupfunza bza matenda yaceyo. Imwepo mukacita nyongo yakubvesesa bza matenda yaceyo bzin’dzakhala bzakupusa kuzindikira kuti bzomwe iye akucitabzo ni thangwe ra matenda yomwe iye akuduwalayo, sikuti ni unthu bwace. — Mimwani 14:29.
11. Kodi wale omwe ambasamalira adzinza wawo ntsiku zentse an’funika kumbapambula nthawe kuti acite bzinthu bziponi? (Salimo 132:4, 5)
11 Mbapambulani nthawe kuti mumbalimbise uxamwali bwanu na Yahova. Nthawe zinango, imwepo mun’dzafunikira kusiya kucita mabasa manango kuti mucite bzinthu bzomwe “mpsakufunika kwene-kwene.” (Afilipi 1:10) Cibodzi mwa bzinthu bzimwebzi ni kulimbisa uxamwali bwanu na Yahova. Mambo Davide adaikha Yahova pa mbuto yakuyamba. (Werengani Salimo 132:4, 5.) Mwa njira ibodzi-bodziyi, mpsakufunika kuti imwepo mumbapambule nthawe ntsiku zentse kuti mumbawerenge Bibliya na kupemba. Mpfumakazi inango, yakucemeredwa Elisha, idalewa kuti: “Ningapitirize kukhala wakukondwa mwa kumbapemba na kumbakumbukira masalimo yakutsangalaza. Kupemba kwa Yahova ndiko komwe kumbandithandiza. Nimbapemba kwa Yahova nthawe zentse kuti ndikhale wakugwa mpfuwa.”
12. Thangwe ranyi wale omwe akusamalira adzinza wawo an’funika kumbapambula nthawe kuti ambasamalire thanzi lawo?
12 Mbapambulani nthawe kuti mumbasamalire thanzi lanu. Bzingakhale bzakunesa kwa wale omwe ambasamalira adzinza wawo kukhala na nthawe yakugula bzakudya bzakupasa thanzi na kubziphika mu njira yabwino. Tsono thupi na makumbukidwe yanu bzin’dzapitiriza kukhala na thanzi imwepo mukambadya bzakudya bzakupasa thanzi na kumbacita masenzeka yakulimbisa thupi ntsiku zentse. Ndipopa mbayezerani kuphatisa basa bwino nthawe yanu mwa kumbadya bzakudya bzakupasa thanzi na kumbacita masenzeka yakulimbisa thupi ntsiku zentse. (Aefezo 5:15, 16) Kuthumizira bzimwebzi, mbagonani mwakukwanira. (Mpalizi 4:6) Anyakupfunza nkhani za ulupi adalewa kuti tulo tumbathandiza kuti ulupibo buphate bwino basa. Nkhani inango yakulewa bza ulapi idalewa kuti “munthu akambagona mwakukwanira iye ambacita lini thupo kwene-kwene,” ndipo ambakwanisa kukhala wakugwa mpfuwa pa nthawe zakunesa. Imwepo mun’dzafunikirambo kupambula nthawe kuti mudzacite bzinthu bzomwe mumbabzifuna. (Mpalizi 8:15) Munthu munango omwe ambasamalira wadzinza wace adalewa bzomwe bzimbamuthandiza kupitiriza kukhala wakukondwa. Iye adati: “Nyengo ikakhala iri bwino inepano nimbabula kuti ndikamenyedwe na kamphepo. Pa mwezi, nimbapambula ntsiku ibodzi kuti ndicite cinthu comwe nimbacifuna pabodzi na xamwali wangu.”
13. Thangwe ranyi mpsabwino kumbaseka? (Mimwani 17:22)
13 Mbacitani bzinthu bzomwe bzingambakusekeseni. (Werengani Mimwani 17:22; Mpalizi 3:1, 4) Kuseka kumbacitisa kuti thupi na makumbukidwe bzikhale bwino. Pomwe imwepo mukusamalira munthu, ni nthawe lini zentse pomwe bzentse bzingafambe ninga momwe mukhafunira. Tsono imwepo mukambaseka pa nthawe zakunesa bzin’dzakhala bzakupusa kupirira mabvuto. Ndipo imwepo mukambaseka pabodzi na munthu omwe mukumusamalirayo bzimwebzi bzin’dzacitisa kuti lufoyi lanu lipitirize kukula.
14. Kodi kuceza na xamwali omwe mumbamuthemba kungakuthandizeni tani?
14 Mbacezani na xamwali omwe mumbamuthemba. Napo kuti imwepo mungacite bzomwe mungakwanise kuti mupitirize kukhala wakukondwa, nthawe zinango imwepo mun’dzacita thupo. Bzimwebzi bzikacitika, imwepo mungaceze na xamwali wanu omwe angakucitiseni kuti muleke kubzibva kuipa na bzomwe mukulewabzo. (Mimwani 17:17) Iye an’dzakutetekerani na kukutsangalazani ndipo bzimwebzi ndibzo bzomwe mun’dzakhala mukufunikira kuti mupitirize kukhala pomwe wakukondwa. — Mimwani 12:25.
15. Kodi kukumbukira bza cidikhiro canu kungakuthandizeni tani kukhala wakukondwa?
15 Mbakumbukirani momwe moyo wanu un’dzakhalira m’Paraizo. Kumbukirani kuti kusamalira adzinza wanu n’kwakanthawe ndipo ndibzo lini bzomwe Yahova akhafuna kuna wanthu. (2 Akolinto 4:16-18) Kutsogoloku tentsenefe ‘tin’dzakhala na moyo’ ninga momwe Yahova akhafunira. (1 Timotio 6:19) Imwepo mungakhale wakukondwa mukambaceza na adzinza wanu bzomwe mungadzacite pabodzi m’Paraizo. (Zaiya 33:24; 65:21) Mpfumakazi inango, yakucemeredwa Heather, idalewa kuti: “Nimbauza wanthu omwe nimbawasamalira kuti tsapanopali ifepano tin’dzasona bzakubvala pabodzi, kuthamanga na kutcobva njinga pabodzi. Tin’dzaphika pau na kuphikira cakudya wale omwe an’dzalamusidwa. Bzimwebzi bzimbaticitisa kuti titende Yahova thangwe ra cidikhiro cathu.”
MOMWE WANTHU WINANGO ANGAKUTHANDIZIRENI
16. Kodi tingathandize tani munthu omwe akusamalira wadzinza wace m’gwere mwathu? (Onanimbo cithunzi-thunzi.)
16 Thandizani wale omwe ambasamalira adzinza wawo kuti ambakhale na nthawe yakupuma. Abale m’gwere angabzipereke kuti ambamale nthawe pabodzi na munthu omwe akusamaliridwayo. Bzimwebzi bzin’dzacitisa kuti munthu omwe akumusamalirayo akhale na nthawe yakupuma na kucita bzinthu bzinango. (Agalatiya 6:2) Apalizi winango adacita makonzedwe kuti ambacite bzimwebzi sumana iri-yentse. Mpfumakazi inango, yakucemeredwa Natalya yomwe ikusamalira mwamuna wace omwe ambafamba lini, idalewa kuti: “M’bale munango wa m’gwere mwangu ambabwera kabodzi ayai kawiri pa sumana kuti adzakhale na mwamuna wangu. Iwo ambayenda mu upalizi pabodzi, ambaceza na kuwona mafilme pabodzi. Nthawe zimwezi zimbakhala zakufunika kwene-kwene kwa mwamuna wangu ndipo bzimwebzi bzimbandicitisa kuti ndikhale na nthawe yakupuma na kucita bzinthu bzinango bzomwe nimbabzifuna ninga kuyenda kukazunga.” Abale winango m’gwere angabzipereke kuti akasamalire wadzinza wa munthu omwe akumusamalirayo usiku kuti m’bale ayai mpfumakazi omwe ambamusamalirayo akwanisembo kugona bwino.
Kodi imwepo mungathandize tani munthu omwe akusamalira wadzinza wace m’gwere mwanu? (Onani ndime 16)a
17. Kodi tingathandize tani wale omwe akusamalira adzinza wawo pa mitsonkhano ya gwere?
17 Mbathandizani wale omwe ambasamalira adzinza wawo pa nthawe ya mitsonkhano. Wale omwe akusamalira adzinza wawo pinango angagumane lini phindu na mitsonkhano ya gwere, ya dera na ya cigawo thangwe ra kusamalira adzinza wawowo. Abale winango m’gwere angabzipereke kuti akhale pabodzi na wacikulire ayai munthu omwe akuduwala pa mitsonkhano ya gwere. Penu wacikulireyo ayai munthu omwe akuduwalayo ambakwanisa lini kucoka pa mui, ifepano tingabzipereke kuti tikakhale nawo pabodzi kuti munthu omwe ambawasamalirayo akwanisembo kuyenda kukatsonkhana ku Nyumba ya Umambo.
18. N’ciyani cinango comwe tingacite kwa wale omwe akusamalira adzinza wawo?
18 Mbatendani na kupempherera wale omwe ambasamalira adzinza wawo. Akulu wa gwere an’funika kumbapambula nthawe kuti ambalimbikise wale omwe akusamalira adzinza wawo. (Mimwani 27:23) Bziribe basa momwe bzinthu bziriri pa moyo wathu, tentse m’gwere tin’funika nthawe zentse kumbatenda wale omwe akusamalira adzinza wawo. Ndipo tingakumbirembo Yahova kuti apitirize kuwalimbikisa na kuwathandiza kuti apitirize kukhala wakukondwa. — 2 Akolinto 1:11.
19. Kodi tin’funika kudikhirira ciyani?
19 Tsapanopali, Yahova an’dzacosa bzinthu bzentse bzomwe bzimbaticitisa kuti tibonere na kusunama. Matenda na infa bzin’dzawoneka lini pomwe. (Apokalipse 21:3, 4) “Nyakulemala an’dzakwira phiri ninga momwe imbacitira mbalale.” (Zaiya 35:5, 6) Mabvuto yomwe yambabwera thangwe ra kukalamba na kuwawidwa komwe munthu ambabva thangwe ra kusamalira wadzinza wace omwe akuduwala bzin’dzacita mbali ya bzinthu bzomwe “bzin’dzakumbukiridwa lini pomwe” ne kubwera mu mtima. (Zaiya 65:17) Napo tsapano pomwe tikudikhirira kukwanisika kwa maprofesiya, Yahova an’dzatisiya lini. Tikapitiriza kumuthemba kuti atipase mphanvu, iye an’dzatithandiza kuti “[tikwanise] kulimbikira, kupirira na kukondwa.” — Akolose 1:11.
NYIMBO 155 Cikondweso Cathu Cakusaya Kumala
a BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Mpfumakazi ziwiri zacitswaka zazungira mpfumakazi yacikulire kuti munthu omwe ambaisamalirayo akhale na nthawe yakuyenda kukazunga.