9-15 MARÇO, 2026
NYIMBO 45 Bzakukumbuka bza Mtima Wangu
Imwepo Mungakwanise Kulimbana na Makumbukidwe Yakuphonyeka
“Munthu wakutsautsikane!” — AROMA 7:24.
CAKULINGA CA NKHANIYI
Ni kuwona bzomwe tingacite kuti tikwanise kulimbana na makumbukidwe yakuphonyeka.
1-2. Kodi mpostolo Paulo akhabzibva tani nthawe zinango, ndipo thangwe ranyi ifepano timbandendemerana naye? (Aroma 7:21-24)
TIKAKUMBUKIRA bza mpostolo Paulo, timbakwanisa kuwona kuti iye adapalizira wanthu m’madziko yakusiyana-siyana, adanemba mabukhu mazinji ya m’Bibliya ndipo akhali mpfunzisi wabwino. Kulewa cadidi, iye akhali mwamuna wakukhwimika na wakukhulupirika. Napo bzikhali tenepo, nthawe zinango iye akhasunamambo na kucita thupo. Ninga azinji wa ifepano, iye nthawe zinango akhalimbanambo na makumbukidwe yakuphonyeka.
2 Werengani Aroma 7:21-24. Mu tsamba lace lakuyenda kwa Aroma, Paulo adafotokoza momwe akhabvera. Azinji wa ifepano timbabzibvambo ninga momwe Paulo akhabvera. Iye akhali Mkristau wakukhulupirika ndipo akhafunisisa kubvera Mulungu. Tsono pakuti iye akhali wakuperewera, nthawe zinango bzikhamunesa kucita bzomwe Mulungu akhafuna. Kuthumizira bzimwebzi, nthawe zinango Paulo akhalimbana na makumbukidwe yakuphonyeka thangwe ra bzinthu bzomwe akhadacita m’mbuyo ndipo akhasunamambo thangwe ra bvuto linango lomwe iye akhanalo pa moyo wace lomwe likhamala lini.
3. Kodi tin’cezerana ciyani mu nkhani ino? (Onanimbo “Kafotokozedwe ka Mafala Yanango.”)
3 Napo kuti nthawe zinango Paulo akhakhala na makumbukidwe yakuphonyeka,a iye akhalekerera lini kuti makumbukidwe yakuphonyekayo yamukunde. Mu nkhani ino, tin’cezerana mibvunzo iyi: Thangwe ranyi Paulo adalewa kuti akhali “wakutsautsika”? Kodi iye adalimbana tani na makumbukidwe yakuphonyeka? Ndipo tingalimbanembo tani na makumbukidwe yathu yakuphonyeka?
BZOMWE BZIDACITISA PAULO KUKHALA NA MAKUMBUKIDWE YAKUPHONYEKA
4. N’ciyani comwe cidacitisa kuti Paulo akhale na makumbukidwe yakuphonyeka?
4 Bzinthu bzomwe iye adacita m’mbuyo. Pomwe Paulo akhanati kukhala Mkristau adacita bzinthu bzizinji bzakuipa. Mwa ciratizo, pomwe Sitefano akhaphedwa, Paulo akhalipombo. Iye akhawona ninga kuti bzomwe akhacitabzo bzikhali bzabwino. (Mabasa 7:58; 8:1) Iye adazunzambo Akristau azinji ndipo adawaboneresa kwene-kwene. — Mabasa 8:3; 26:9-11.
5. Kodi Paulo adabzibva tani thangwe ra bzinthu bzomwe adacita pomwe akhanati kukhala Mkristau?
5 Pomwe mpostolo Paulo adakhala Mkristau, nthawe zinango iye akhasunama thangwe ra bzomwe akhadacita m’mbuyo. Napo kuti iye akhali Mkristau kwa magole mazinji, bzinthu bzomwe iye akhadacita m’mbuyo bzikhamusunamisa. Mwa ciratizo, mu gole la 55 EC pomwe adanemba tsamba lakuyenda kwa Akristau wa ku Kolinto, adalewa kuti: “Ndikuthemera lini kucemeredwa mpostolo thangwe ndidazunza gwere la Mulungu.” (1 Akolinto 15:9) Pomwe iye adanembera tsamba Akristau wa ku Aefezo pambuyo pa kupita magole maxanu, adabzilewa kuti akhali “munthu mng’onoletu pakundendemezera na munthu mng’ono pakati pa anyakucena wentse.” (Aefezo 3:8) Paulo adauzambo Timotiyo kuti “inepano ndikhanyoza Mulungu, ndikhaboneresa wanthu wace ndipo ndikhalewalewa nawo mwaukali.” (1 Timotio 1:13) Kodi imwepo mukukwanisa kukumbukira momwe Paulo adabvera pomwe adazungira gwere acigumana wale omwe iye adawazunza ayai wadzinza wa wale omwe iye adawazunza?
6. Kodi ni cinthu cinango ciponi comwe cidacitisa kuti Paulo akhale na thupo? (Onanimbo mafala ya m’nyantsi.)
6 Munga m’thupi. Paulo adandendemezera cinthu comwe cikhamucitisa kukhala na thupo na “munga m’thupi.” (2 Akolinto 12:7) Iye alibe kulewa kuti n’ciyani comwe cikhamucitisa kuti abve kuwawa. Pinango pentse yakhali matenda ayai bvuto linango lomwe likhamucitisa kuti acite thupo.b
7. Thangwe ranyi bzikhali bzakunesa kwa Paulo kucita bzabwino nthawe zentse? (Aroma 7:18, 19)
7 Kuperewera. Paulo adalimbana na kuperewera kwace. (Werengani Aroma 7:18, 19.) Napo kuti iye akhafuna kucita bzinthu bzabwino, nthawe zinango kuperewera kwace kukhamutazisa kucita bzimwebzo. Ndipo iye adalewambo kuti kazinji-kazinji akhayezera kutcenkha kucita bzinthu mwakubverana na bzikhumbo bzace bzakuphonyeka kuti acite bzinthu bzabwino. Napo bziri tenepo, Paulo adacita nyongo yakucinja. (1 Akolinto 9:27) Bzikuwonekeratu padeca kuti iye akhasunama kwene-kwene pomwe akhalewa ayai kucita cinthu comwe akhadacita nyongo kwene-kwene kuti acicinje!
MOMWE PAULO ADALIMBANIRA NA MAKUMBUKIDWE YAKUPHONYEKA
8. N’ciyani comwe matsamba ya Paulo yambalatiza pakulewa bza momwe iye adalimbanira na kuperewera kwace?
8 Ninga momwe matsamba yace yambalatizira, mpostolo Paulo adakumbukira momwe iye na Akristau anzace angadalimbanira na bzikhumbo bzawo bzakuphonyeka na thandizo la mzimu wakucena wa Mulungu. (Aroma 8:13; Agalatiya 5:16, 17) Paulo adalewa bza bzikhumbo na bzicito bzomwe Akristau an’funika kubzitcenkha kuti akondwese Yahova. (Agalatiya 5:19-21, 26) Bzimwebzi bzikulatiza kuti Paulo adakumbukira bzinthu bzomwe iye akhafunikira kucinja pa moyo wace. Ndipo pinango iye adapfunza bzinembo bzomwe bzidamuthandiza kugumana malango yomwe yangadamuthandiza kulimbana na kuperewera kwace. Ndipo tingakhale na citsimikizo cakuti Paulo adaphatisambo basa malango yomwe adapasa wanthu winango.
9-10. Kodi n’ciyani comwe cidathandiza Paulo kulimbana na makumbukidwe yakuphonyeka? (Aefezo 1:7) (Onanimbo cithunzi-thunzi.)
9 Napo kuti nthawe zinango Paulo akhasunama, pakhana bzinthu bzizinji bzomwe bzikhamuthandiza kukhala wakukondwa. Mwa ciratizo, iye akhakomedwa kwene-kwene pomwe akhabva nkhani zabwino zakucokera m’magwere yakutali. (2 Akolinto 7:6, 7) Uxamwali bomwe iye akhanabo na abale na mpfumakazi bukhamucitisambo kuti akhale wakukondwa. (2 Timotio 1:4) Ndipo iye akhadziwambo kuti Yahova akhakomedwa naye. Kulewa cadidi, Paulo akhali wakukondwa kwene-kwene thangwe ra kutumikira Mulungu na ‘mtima wakusaya kubzipasa mulandu.’ (2 Timotio 1:3) Napo pomwe Paulo akhali m’kawoko ku Roma, iye adalimbikisa abale wace kuti nthawe zentse ‘ambakondwe mwa Mbuya.’ (Afilipi 4:4) Tikambawerenga mafala ya Paulo timbakwanisa kubvesesa kuti iye akhambamala lini nthawe akukumbukira bza mabvuto yace ayai bzakuphonya bzace. Nthawe zentse zomwe makumbukidwe yakuphonyeka yakhamubwerera, mwakamfulumize iye akhayambiratu kukumbukira bzinthu bzomwe bzikhamucitisa kukhala wakukondwa.
10 Paulo adakwanisambo kulimbana na makumbukidwe yakuphonyeka thangwe akhakhulupira kuti cakulombolera ikhali mphaso yomwe iye adapasidwa pa yekha. (Agalatiya 2:20; werengani Aefezo 1:7.) Bzimwebzi bzidacitisa kuti iye atsimikizire kuti Yahova akhadamulekerera pikado zace mwakuphatisa basa Jezu Kristu. (Aroma 7:24, 25) Bzimwebzi bzidathandiza Paulo kutumikira Yahova mwakukondwa. — Ahebereu 9:12-14.
Napo kuti Paulo akhadasunama kwene-kwene thangwe ra bzinthu bzomwe akhadacita m’mbuyo, iye adakwanisa kulimbana na makumbukidwe yakuphonyeka mwa kukumbukira bza cakulombolera (Onani ndime 9-10)
11. Thangwe ranyi ciratizo ca Paulo n’cakulimbikisa kwa ifepano?
11 Ninga Paulo, tingabzibve kuti nthawe zentse tin’funika kucita nyongo kuti tileke kumbakumbuka, kulewa ayai kucita cinthu comwe Yahova angakomedwe lini naco. Ndipopa nthawe zinango, tingasuname kwene-kwene! Mpfumakazi inango, yakucemeredwa Eliza,c idafotokoza momwe imbabvera, iyo idati: “Ndikambakumbukira bzomwe bzidacitikira Paulo bzimbandilimbikisa kwene-kwene. Nimbatenda kwene-kwene thangwe ra kudziwa kuti Paulo adafunikira kucinja bzinthu bzinango pa moyo wace ninga momwe inepano nin’funikira. Bzimwebzi bzikulatiza kuti Yahova ambadziwa mabvuto yomwe wanthu wace ambagumana nayo.” Ninga Paulo, n’ciyani comwe tingacite kuti tipitirize kutumikira Yahova ticikhala wakukondwa napo kuti nthawe zinango tingakhale na makumbukidwe yakuphonyeka?
MOMWE TINGALIMBANIRE NA MAKUMBUKIDWE YAKUPHONYEKA
12. N’ciyani comwe tin’funika kumbacita nthawe zentse kuti timbakhale wakukondwa?
12 Tin’funika kucita bzinthu bzomwe bzingatithandize kuti tikhale wakufendererana na Yahova. Kumbukirani ibzi, ifepano timbabzibva bwino tikambadya bzakudya bzakupasa thanzi, tikambacita masenzeka yakulimbisa thupi na kugona mwakukwanira. Mwa njira ibodzi-bodziyi, tin’dzakhala wakulimba tikambawerenga Fala la Mulungu nthawe zentse, kumbapalizira, kumbakonzekera mitsonkhano, kugumanika pa mitsonkhanopo na kumbapereka mitawiro. Kupitiriza kucita bzinthu bzimwebzi kun’dzatithandiza kumbakumbukira bzinthu bzabwino, m’mbuto mwa kumbakhala na makumbukidwe yakuphonyeka ndipo tin’dzakhala wakukondwa kwene-kwene. — Aroma 12:11, 12.
13-14. Kodi Akristau winango wakukhulupirika adagumana phindu liponi thangwe ra kucita bzinthu bzomwe bzidawathandiza kukhala wakufendererana na Yahova?
13 Onani bzomwe bzidacitikira John, omwe adauzidwa kuti akhana kankro pomwe akhana magole 39. Pakuyamba, iye adacita mantha na thupo. Iye adasunama kwene-kwene mwakuti akhakhulupira lini kuti akhaduwala napo kuti akhanati kukalamba. Pa nthawe imweyo, mwana wace akhana magole matatu basi yakubadwa. N’ciyani comwe cidathandiza John kuti aleke kukhala adasunama nthawe zentse? Iye adati: “Napo kuti ndikhadaneta kwene-kwene, ndikhawonesesa kuti banja langu likugumanika pa mitsonkhano yentse, likuyenda mu upalizi na kucitambo kunamata kwa pa banja sumana iri-yentse. Tikhacita bzinthu bzimwebzi napo pomwe bzikhali bzakunesa.” Iye adalewa pomwe kuti: “Tikagumana na bzinthu bzakunesa pakuyamba tingasuname, tsono ndidapfunza kuti tsapanopali tin’dzakwanisa kuwona momwe Yahova akutipasira mphanvu zomwe tikufunikira na momwe iye ambatifunira. Yahova an’dzakuthandizani ninga momwe adandithandizira.”
14 Mpfumakazi Eliza, yomwe yafotokozedwa pakuyamba ire, idalewa kuti: “Nthawe zentse ndikambagumanika pa mitsonkhano na kucita pfunziro langu la pandekha, nimbakumbukira kuti Yahova ambandibva na kundifuna. Bzimwebzi bzimbandicitisa kuti ndikhale wakukondwa.” Nyakunyang’anira dera munango wa ku África, wakucemeredwa Nolan, adafotokoza bzomwe bzidathandiza iye pabodzi na mkazace, Diane, iye adati: “Timbapitiriza kupemba, kugumanika pa mitsonkhano na kupalizira napo pomwe tidasunama. Mwa njira imweyi, nthawe zentse Yahova ambatithandiza kukhala wakukondwa. Tikakhala tidasunama timbayezera kukumbukira kuti Yahova an’tithandiza na kutisimba; tin’dziwa lini mwa njira iponi koma tina citsimikizo cakuti iye an’dzacita bzimwebzi.”
15. N’ciyani comwe tingacite kuti tikwanise kulimbana na makumbukidwe yakuphonyeka? Fotokozani.
15 Pana bzinthu bzinango bzomwe tin’funika kucita kuti tikwanise kulimbana na makumbukidwe yakuphonyeka. Mwa ciratizo, tiyezezere kuti imwepo mukubva kuwawa msana. Kuti imwepo mukwanise kumalisa bvutolo, pinango mun’funika kumbacita masenzeka yakulimbisa thupi mwa kumbafamba ntsiku zentse. Tsono kuti muleke kubva kuwawa, imwepo mungafunike kucita bzinthu bzizinji. Kuti mudziwe n’ciyani comwe cikukucitisani kuti mubve kuwawa mungafunikire kufufudza ayai kulewalewa na dotolo. Mwa njira ibodzi-bodziyi, pinango tingafunikire kufufudza m’Bibliya na m’mabukhu yathu ayai kulewalewa na Mkristau wakukhwima mwauzimu kuti tikwanise kudziwa momwe tingalimbanire na makumbukidwe yakuphonyeka yomwe tinayo. Mbatiwoneni bzinthu bzinango bzomwe bzingakuthandizeni.
16. N’ciyani comwe cingakuthandizeni kudziwa bzomwe bzikukucitisani kukhala na makumbukidwe yakuphonyeka? (Salimo 139:1-4, 23, 24)
16 Pembani kwa Yahova kuti akuthandizeni kubvesesa bzomwe mukufunikira. Mambo Davide akhadziwa kuti Yahova akhamudziwa bwino. Ndipopa Davideyo adakumbira Yahova kuti amuthandize kuzindikira bzinthu bzomwe ‘bzikhamusayisa mtendere.’ (Werengani Salimo 139:1-4, 23, 24.) Imwepo mungakumbirembo Yahova kuti akuthandizeni kuzindikira bzinthu bzomwe bzimbakucitisani kuti mukhale na makumbukidwe yakuphonyeka na kukuthandizanimbo kubvesesa momwe mungalimbanire nayo. Imwepo mungabzicitembo mibvunzo iyi: ‘Kodi ndikucita thupo na ciyani maka-maka? Kodi nthawe zentse pana cinthu comwe cimbandicitisa kuti ndikhale na thupo? Ndikayamba kukhala na makumbukidwe yakuphonyeka, kodi nimbayezera kukumbukira bzinthu bzomwe bzingandicitise kukhala wakukondwa?
17. Kodi ni nkhani ziponi zomwe mungambapfunze zomwe zingakuthandizeni kumbakhala na makumbukidwe yabwino? (Onanimbo cithunzi-thunzi.)
17 Pa pfunziro lanu la pamwekha mbapfunzani bzinthu bzomwe bzikubverana na bzomwe bzikukucitikirani. Nthawe zinango, mungacite bwino kumbapfunza bza makhalidwe ya Yahova. Mwa ciratizo, mpostolo Paulo adagumana phindu kwene-kwene pomwe adakumbukira bza cakulombolera na kulekerera kwa Yahova. Imwepo mungacitembo bzibodzi-bodzibzi. Mungapfunze nkhani zomwe ziri pa jw.org zomwe zimbalewa bza makhalidwe ya Mulungu ninga ntsisi, kulekerera na lufoyi lacadidi. Pambuyo pa kugumana nkhani zomwe zingakuthandizeni, konzani lista muciikha nkhanizo pa lista yanuyo. Ikhani listayo pa mbuto yomwe bzingakhale bzakupusa kuiwona ndipo pfunzani nkhani zomwe ziri pa listazo mukayamba kukhala wakusunama. Ndipo mbayezerani kuphatisa basa bzomwe mwawerengabzo pa moyo wanu. — Afilipi 4:8.
Sankhulani nkhani zomwe zin’dzakuthandizani kulimbana na makumbukidwe yakuphonyeka (Onani ndime 17)
18. Kodi ni nkhani ziponi zomwe Akristau winango adazipfunza?
18 Mpfumakazi Eliza, yomwe yafotokozedwa kale ire, idafufudza bza nkhani ya Djobi. Iyo idalewa kuti: “Ndidagumana na mabvuto mazinji pa nthawe ibodzi-bodzi. Na tenepo, ndidapfunza nkhani ya Djobi. Iye akhagumana na mabvuto mazinji ndipo akhadasunama kwene-kwene, tsono napo kuti iye akhadziwa lini kuti thangwe ranyi akhabonera, adapitiriza kuthemba thandizo la Yahova.” (Djobi 42:1-6) Diane, omwe wafotokozedwa kale ule, adalewa kuti: “Inepano na abayangu tidapfunza bza makhalidwe ya Yahova m’mabukhu yathu. Timbatenda kwene-kwene Yahova thangwe ra kutithandiza kukhala ninga iye. Tikasunama thangwe ra pikado zomwe tidacita, timbakumbukira kuti Yahova akutipfunzisa na kutithandiza kuti tikhale wanthu wabwino. Bzimwebzi bzimbacitisa kuti uxamwali bwathu na iye bukhale bwakulimba.” — Zaiya 64:8.
TINGATSIMIKIZIRE KUTI YAHOVA AN’DZATITHANDIZA NA KUTISIMBA
19. Kodi nthawe zinango tingabzibve tani, ndipo tingakhale na citsimikizo ciponi?
19 Napo kuti tingaphatise basa nfundo zentse zomwe zafotokozedwa mu nkhani ino, nthawe zinango tingadzakhale na makumbukidwe yakuphonyeka. Ndipo ntsiku zinango tingadzasuname kwene-kwene! Tsono na thandizo la Yahova tingakwanise kutcenkha kukhala na makumbukidwe yakuphonyeka ticikhala wakugwa mpfuwa. Tingakhale na citsimikizo cakuti tin’dzakhala na moyo wabwino na wakukondwa thangwe ra kukhala pa uxamwali bwakulimba na Yahova na kudziwa kuti iye akukomedwa na bzomwe tikumucitira.
20. Kodi imwepo mwatsimikiza kupitiriza kucita ciyani?
20 Mbatipitirizeni kucita bzomwe tingakwanise kuti tileke kulekerera kuti mabvuto yathu, bzinthu bzomwe bzidacitika m’mbuyo ayai bzakuphonya bzathu bzititazise kukhala wakukondwa. Na thandizo la Yahova tingakwanise kulimbana na makumbukidwe yakuphonyeka. (Salimo 143:10) Tingakumbukire momwe makumbukidwe yathu yentse yan’dzacitisira kuti tikhale wakukondwa mu dziko lipsa. Pa nthawe imweyo, palibe cinthu comwe cin’dzaticitisa thupo. Ndipo macibese yali-yentse tin’dzakhala wakukondwa thangwe ra kutumikira Mulungu wathu walufoyi, Yahova!
NYIMBO 34 Kufamba Mwakukhulupirika
a KAFOTOKOZEDWE KA MAFALA YANANGO: Mu nkhani ino, fala lakuti “makumbukidwe yakuphonyeka” likuthandauza msunamo ayai thupo lomwe munthu angakhale nalo nthawe zinango. Likulewa lini bza wale omwe ambasunama kwa nthawe itali omwe angafunikire thandizo la dotolo.
b Pinango pentse Paulo akhawona lini bwino ndipo pakuti iye akhawona lini bwino, bzingadakhala bzakunesa kunembera matsamba magwere, kucita ulendo na kupalizira. (Agalatiya 4:15; 6:11) Ayai pinango Paulo akhacita thupo thangwe ra bzomwe apfunzisi winango wakunama adalewa pakulewa bza iye. (2 Akolinto 10:10; 11:5, 13) Napo kuti tikudziwa lini bwino-bwino bzomwe bzikhacitisa kuti Paulo acite thupo tingakhale na citsimikizo cakuti bzimwebzo bzikhamusunamisa kwene-kwene.
c Madzina yanango yacinjidwa.