ENỌ IPHUPHẸN A NỌ
Marhẹ Omẹhaphia mẹ ọ Havwọ?
Mesoriẹ o fo ne wu damerhọ oborẹ we kuẹ rhọ? Nime o dje aruẹ ohworho wu havwọ phia. Ukẹro ọgo yẹ awọrọ a ha nuo fọkiẹ osẹme ọnọ?
Ekwakwa esa ri na sabu lẹrhuọ sẹ orharhere osẹme, ọrhẹ oborẹ wu ne ru kẹnoma rẹn aye
Emru Ọrukaro: Wu rha sẹ osẹme ephian re jirẹ uvuẹn ekpetughe.
“Uphuphẹn owu re se Theresa nọ tare taghene, “Osẹme buebun e je mẹ nime a ha aye phia ọke ephian. Wu rha mẹrẹn ihworho buebun re kuẹ aruẹ ewun owu rhọ, ne wu ne vwo ẹhẹn wu na dẹ aruẹ ewun ọrana.”
Rhẹ egbọtọ ọvo ye vwo ẹhẹn ra na dẹ ekwakwa re jirẹ-ẹ. Ọbe na The Everything Guide to Raising Adolescent Boys nọ tare taghene, “Idama dede a ji zẹ lele osẹme ri se rhe obọ. Aye i vwa tobọ nyerakpọ te ekete owuorowu, aye a ki mẹrẹn ekwakwa enana rẹ ileyi e jirẹ-ẹ.”
Damẹ ọnana: Baibol na ọ tare: “Ọvwidjigbo o kwerhọ i kemru kemru ra tare, ọrẹn, ọvwẹghwanren o roro kpahen udjoghwẹ owuowu.” (Proverbs 14:15) Sekpahen uruemru-urhi Baibol ọnana, gba dabu sanọ aruẹ ewun wa guọlọ dẹ. Jerẹ udje, wu rha mẹrẹn ewun re jirẹ ri na sabu “rhie oma firhọ,” yanghene “ba oma phan,” gba nọ oma:
‘Ọrọmo yọ nọ mẹrẹn erere mi rha dẹ ewun na?’
‘Me yẹ ihworho ina ta kpahen mẹ mi rhe kuie rhọ?’
‘Ọrana ghini oborẹ mi guọlọre na ta kpahen mẹ?’
Urhebro: Uvwre ọkprughwre owu, dabu ni ewun ezẹko re jirẹ so, ra haphia uvuẹn ekpetughe yanghene itanẹti. Aruẹ akpenyerẹn ọgo yẹ aye e jirẹ? Aye a ha ona riẹruọ neneyo wu sabu dẹ aruẹ ewun ọrana mie aye? Uphuphẹn owu re se Karen nọ tare, “O vwo ọhiẹn ọgbogbanhon inyenana wu na sẹ osẹme sansan, neneyo wu sabu dje oborẹ oma ọ havwọ phia. Nime ileyi i rhe ọnana, nọ phẹrẹ rẹ aye a sabu riẹriẹ iphuphẹn.”
Emru Ọreva: Wu rha guọlọ sẹ osẹme jerẹ ihworho ephian.
Uphuphẹn owu re se Manuel nọ tare, “Erhe jiri aruẹ osẹme owu, ihworho ephian na sẹ aruẹ osẹme ọrana. Wa rha sẹ osẹme na-a, na na ha guẹnzọn.” Aruẹ iroro ọnana yo ji gberẹ uphuphẹn ọrọrọ re se Anna. Nọ tare, “Ihworho buebun a sẹ osẹme ri ghwai se rhe nẹ aye i sabu titi.”
Damẹ ọnana: Baibol na ọ tare: “Are i vwe jenẹ enyerakpọ ọnana ọ ma are-e.” (Romans 12:2) Sekpahen uruemru i Baibol ọnana, gba dabu ni ewun wu vwori so, ne wu nọ oma:
‘Me yọ mai lẹrhe mẹ dẹ ewun?’
‘Mia dẹ aruẹ ewun eghoghanren ezẹko fọkiẹ edẹ ra ya rhẹ aye?’
‘Mi guọlọre nẹ ihworho i ha ukẹro gegerege ni mẹ fọkiẹ ewun mie kuẹ rhọ?’
Urhebro: Wu vwe roro taghene wu rhe ku ewun eghoghanren rhọ, yọ nọ lẹrhuọ titi-i. Ukpomaran wu rhe vwo imwẹro kpahen oma, wu roro kpahen oborẹ awọrọ a ta kpahuọ-ọn.
Emru Ọresa: Iroro na taghene ‘ewun na orho rhie oma firhọ yọ mai rhomu.’
Uphuphẹn owu re se Jennifer nọ tare, “Itiọrurhomẹmro, ọkezẹko oma ọnọ sabu rhe ruo ne wu sẹ aruẹ osẹme ezẹko ri vwe serhọ, nọyẹ ọro no rhiẹ oma firhọ, ọrọ kpẹtẹ phan, yanghene ọrọ ba oma phan.”
Damẹ ọnana: Baibol na ọ tare: “Are i vwe jẹ osẹme are rhiẹ ọrẹ otafe ọvo-o, . . . ọrẹn jenẹ o rhiẹ ohworho odjahen ọrẹ ẹhẹn na.” (1 Peter 3:3, 4) Sekpahen uruemru-urhi Baibol ọnana, gbe roro kpahen oborẹ ọnọ mai je awọrọ, sẹ ewun wu kurhọ yanghene emamọ iruemru wu vwori.
Urhebro: Oborẹ ọ mai serhọ ‘wu na ha sẹ osẹme’ yẹ uruemru dẹndẹn. Ihworho buebun e vwo uruemru na inyenana-a. Ọrẹn, gbe rorie omana:
Wẹwẹ rhẹ ohworho i tẹmro dẹ ne, ne wu djokarhọ taghene omayen ọvo yọ tẹmro kpahan? Ọrẹ omemwurhọ, ohworho na o vwo rhe taghene uruemru ọnẹyen o le igbehian ye-en!
Osẹme ọ họhọ ikuegbe, arha tẹnrovi ‘oma ọwan ọvo,’ ọnọ lẹrhẹ awọrọ mẹrẹn ọwan zẹ
Wu rha sẹ osẹme ro vwo serhọ, ne wu na họhọ aruẹ ohworho ọrana. Osẹme wa sẹ o dje aruẹ ohworho wu ‘havwọ phia,’ ọnana ọnọ sabu lẹrhẹ ihworho ha orharhere ukẹro nuo. Ọnana ọnọ ji sabu lẹrhuọ ruẹ ekwakwa ezẹko ri vwe serhọ, ji ni oma sakamu.
O fori ne wu sẹ osẹme ro serhọ ọke ephian. Uphuphẹn owu re se Monica nọ tare, “Ra na sẹ osẹme ro serhọ, o mevirhọ taghene ne ne rhe kuẹ ewun eduado yanghene ewun igbegbe rhọ-ọ. Ọrẹn, o mevirhọ taghene ana họghọ rẹn oma ọwan ọrhẹ awọrọ.”