RÄ NTꞌUDI PA GÄ NXADIHU̱ 39
RÄ JÄHÑÄ 125 «Di johya nuꞌu̱ udi rä nhuekäte»
Entremäs gä unihu̱, entremäs ma gä johyahu̱
«Mänꞌa ja rä johya gä unihu̱ ke gä hänihu̱» (HECH. 20:35, TNM).
TE MA GÄ HANTHU̱
Ma gä pädihu̱ te dä za gä pe̱fihu̱ pa gä sigi gä fatsꞌihu̱ märꞌaa ꞌne gä japäbihu̱ dä te näꞌä rä johya di sentihu̱.
1, 2. Rä Zi Dada Jeoba bi hyogägihu̱ pa gä sentihu̱ rä johya ora di fatsꞌihu̱ märꞌaa, ¿por hanja xä ñho bi hyogägihu̱ njabu̱?
ORA di fatsꞌihu̱ märꞌaa, di pe̱ꞌtsihu̱ ndunthi rä johya ngeꞌä njabu̱ bi hyogägihu̱ rä Zi Dada Jeoba (Hech. 20:35, TNM). Mäjuäni ge ora di hänihu̱ nꞌa rä regalo xa di johyahu̱. Pe tobe mänꞌa di sentihu̱ rä johya ora nuju̱ go di honihu̱ rä modo hanja gä fatsꞌihu̱ märꞌaa. Hää, ora di fatsꞌihu̱ märꞌaa go di hänihu̱ yä benefisio. ¿Por hanja? Ma gä handihu̱.
2 Ora di honihu̱ rä modo hanja gä fatsꞌihu̱ märꞌaa, di tinihu̱ ndunthi rä johya. Nunä oportunida di pe̱ꞌtsihu̱ de gä fatsꞌihu̱ märꞌaa, ꞌñenä go nꞌa rä nsoki näꞌä xä yꞌe̱ntkꞌägihu̱ ha mä yꞌe̱hu̱ rä Zi Dada Jeoba. Hänge ora di usahu̱ nunä nsoki, di tinihu̱ ndunthi rä johya. ¿Hänge xa mähotho gä pädihu̱ ge rä Zi Dada Jeoba bi hyogägihu̱ njabu̱? (Sal. 139:14).
3. ¿Por hanja rä Mäkä Tꞌofo enä ge Jeoba näꞌä nꞌa «rä Zi Dada de gä johya»?
3 Rä Mäkä Tꞌofo mää ge toꞌo uni mänꞌa tini ndunthi rä johya. Hänge nubye̱ di pädihu̱ por hanja rä Zi Dada Jeoba tꞌembäbi «rä Zi Dada de gä johya» (1 Tim. 1:11, TNM). Dende ri mu̱di, rä Zi Dada Jeoba go geꞌä bi mu̱di bi uni xa ndunthi. Rä apostol Pablo bi ꞌñenä: «Por geꞌä di ꞌmu̱hu̱ ꞌne di ñꞌänihu̱» (Hech. 17:28). Gatꞌho nuꞌu̱ yä hogä tꞌo̱tꞌe di handihu̱ ha rä Xiꞌmhai, bi ehe de rä Zi Dada Jeoba (Sant. 1:17).
4. ¿Te ma dä maxkägihu̱ pa mänꞌa gä tinihu̱ rä johya?
4 ¿Te dä za gä pe̱fihu̱ pa mänꞌa gä sentihu̱ rä johya ora di unihu̱ ꞌne di fatsꞌihu̱ märꞌaa? Ja ngu ma gä pädihu̱, xa mähyoni gä de̱mbäbihu̱ rä mꞌu̱i rä Zi Dada Jeoba ꞌne hingä ñꞌu̱yahu̱ (Efes. 5:1). ꞌNehe ma gä handihu̱ te dä za gä pe̱fihu̱ ora di sentihu̱ ge märꞌaa hindi balora näꞌä di pe̱fihu̱ po geꞌu̱. Geꞌä ma dä maxkägihu̱ pa gä sigihu̱ gä unihu̱ ꞌne gä fatsꞌihu̱ märꞌaa nsinke gä ꞌme̱dihu̱ rä johya.
MA GÄ DE̱MBÄBIHU̱ RÄ MꞌU̱I JEOBA
5. ¿Te mä hogä tꞌo̱tꞌe rꞌakägihu̱ rä Zi Dada Jeoba?
5 Ma gä handihu̱ de te mä forma di ho rä Zi Dada Jeoba dä uni ndunthi ꞌne hingrä yꞌu̱ya. Por ejemplo, mäske hingi rꞌakägihu̱ yä lujo, hää rꞌakägihu̱ näꞌä di jakägihu̱ mꞌe̱di, ngu te gä hehu̱, te gä tsihu̱ ꞌne habu̱ gä ꞌmu̱ihu̱ (Sal. 4:8; Mat. 6:31-33; 1 Tim. 6:6-8). Rä Zi Dada Jeoba hingi rꞌakägihu̱ gatꞌho nuya yä hogä tꞌo̱tꞌe ngeꞌä senti ge di debe dä me̱fi njabu̱ po gekhu̱. Nuꞌmu̱, ¿por hanja pe̱fi njabu̱?
6. ¿Te utkägihu̱ Mateo 6:25, 26?
6 Rä Zi Dada Jeoba rꞌakägihu̱ te gä hehu̱, te gä tsihu̱ ꞌne habu̱ gä ꞌmu̱ihu̱ ngeꞌä xa di mäkägihu̱. Ma gä handihu̱ te bi mää rä Hesu de gehnä (hñeti Mateo 6:25, 26). Rä Hesu bi hñutsꞌi de gä ejemplo yä zi tsꞌintsꞌu̱ ꞌne bi ꞌñenä: «Nuꞌu̱ hingi potꞌi nixi xofo ni pe̱ꞌtsä yä ꞌme̱ꞌtsi, pe Äjuä rä Dada go geꞌä umbi te dä ziꞌu̱». ꞌNepu̱ rä Hesu bi ñꞌani: «¿Hage hinge mänꞌa gyä mhädihu̱ ke geꞌu̱?». ¿Te bi ꞌñudi kongehnä rä Hesu? Ge pa rä Zi Dada Jeoba mänꞌa xa ja ndunthi rä muui nuꞌu̱ yä amigo ke yä zi zuꞌue. Hänge mu̱ rä Zi Dada Jeoba di su yä zi zuꞌue, kuantomäs ma dä sugägihu̱. Koꞌmu̱ rä Zi Dada Jeoba go geꞌä mä Dadahu̱ ꞌne xa di mäkägihu̱, näꞌä nzäntho rꞌakägihu̱ näꞌä di jakägihu̱ mꞌe̱di (Sal. 145:16; Mat. 6:32).
7. ¿Hanja dä za gä de̱mbäbihu̱ rä mꞌu̱i rä Zi Dada Jeoba? (Hyandi ꞌnehe yä kꞌoi).
7 Ja ngu rä Zi Dada Jeoba, nuju̱ di fatsꞌihu̱ märꞌaa ngeꞌä di mädihu̱. Por ejemplo dä za gi ñꞌanise̱: «¿Di pädi nꞌa rä ku näꞌä japäbi mꞌe̱di te dä zi ꞌne te dä hyee?». Nuꞌmu̱ rä Zi Dada Jeoba dä za dä usaꞌi pa gi umbäbi rä mfatsꞌi. Nuju̱ di pe̱päbihu̱ rä Zi Dada Jeoba, fäkägihu̱ ngeꞌä hindyä yꞌu̱yahu̱ ꞌne di unihu̱ rä mfatsꞌi ora märꞌaa japäbi mꞌe̱di. Ma gä benihu̱ nꞌa tu̱i te bi thogi nuꞌmu̱ bi nja rä COVID-19. Rꞌa yä zi ku bi uni yä despensa, yä dutu ꞌne märꞌa yä kosa pa nuꞌu̱ mä kuhu̱ mi japäbi mꞌe̱di. ꞌNehe, ndunthi yä zi ku bi uni yä zi ꞌmo̱ñhä pa bi tꞌumbäbi rä mfatsꞌi ndunthi de mä zi kuhu̱ po gatꞌho rä Xiꞌmhai. Gatꞌho nuyu̱ yä zi ku bi jamäsu nunä konseho: «Ogi pumfrihu̱ gi o̱ꞌtuähu̱ rä ñho märꞌaa ꞌne gi umfu̱ de näꞌä gi pe̱ꞌtsihu̱, ngeꞌä nuya yä sacrificio xa di ho Äjuä» (Heb. 13:16, TNM).
Kada nꞌa de gekhu̱, dä za gä de̱mbäbihu̱ rä mꞌu̱i rä Zi Dada Jeoba ꞌne gä unihu̱ de näꞌä di pe̱ꞌtsihu̱ pa gä fatsꞌihu̱ märꞌaa. (Hyandi rä parrafo 7).
8. ¿Te dä za gä pe̱fihu̱ ko näꞌä rä tsꞌe̱di rꞌakägihu̱ rä Zi Dada Jeoba? (Filipenses 2:13).
8 Jeoba rꞌakägihu̱ rä tsꞌe̱di. Koꞌmu̱ rä Zi Dada Jeoba xa di ho dä uni de näꞌä pe̱ꞌtsi, ꞌnehe xa di ho dä umbäbi rä tsꞌe̱di nuꞌu̱ yä amigo (hñeti Filipenses 2:13). Xi nuꞌi, ¿xkä apäbi rä tsꞌe̱di rä Zi Dada Jeoba pa gä ze̱ti nꞌa rä tentasio, pa gä uanta nꞌa rä xuñha o pa gi kumpli ko nuꞌu̱ yä responsabilida gi pe̱ꞌtsi kada nꞌa rä pa? Ora gä handi ge rä Zi Dada Jeoba bi dädi ri sadi ꞌne bi rꞌaꞌi rä tsꞌe̱di, zäi ge nuꞌi xa gä senti xä ñho ꞌne gä mbeni ngu rä apostol Pablo nuꞌmu̱ bi ꞌñenä: «Pa gatꞌho yä tꞌo̱tꞌe nuga di pe̱ꞌtsi rä tsꞌe̱di, jamädi näꞌä toꞌo di rꞌakägi rä tsꞌe̱di» (Filip. 4:13, TNM).
9. Mäske hindi pe̱ꞌtsihu̱ rä tsꞌe̱di ngu pe̱ꞌtsi rä Zi Dada Jeoba, ¿hanja dä za gä usahu̱ mä tsꞌe̱dihu̱ pa gä fatsꞌihu̱ märꞌaa? (Hyandi ꞌnehe rä kꞌoi).
9 Nuju̱ hingi tsa gä umbäbihu̱ rä tsꞌe̱di märꞌaa ja ngu di ja rä Zi dada Jeoba. Pe mäske njabu̱, hää dä za gä de̱mbäbihu̱ rä mꞌu̱i ꞌne dä za gä usahu̱ de mä tsꞌe̱dihu̱ pa gä fatsꞌihu̱ märꞌaa. Por ejemplo, mu̱ di handihu̱ ge nꞌa rä ku ya rä zi däta jäꞌi o di hñeni, dä za gä ofresehu̱ pa gä tambäbihu̱ rä mändado o dä za gä fatsꞌihu̱ ko näꞌä te di ja mꞌe̱di ha rä nguu. ꞌNehe mu̱ tsu̱kägihu̱ rä tsꞌe̱di, dä za gä mfaxtehu̱ pa drä su̱ki o drä tꞌumbäbi rä mantenimiento rä Ngu de gä Mhuntsꞌi. Ora di pe̱fihu̱ njabu̱, ma gä udihu̱ ge di de̱mbäbihu̱ rä mꞌu̱i rä Zi Dada Jeoba ꞌne di usa mä tsꞌe̱dihu̱ pa gä fatsꞌihu̱ mä kuhu̱.
Kada nꞌa de gekhu̱ dä za gä usahu̱ mä tsꞌe̱dihu̱ pa gä fatsꞌihu̱ märꞌaa. (Hyandi rä parrafo 9).
10. ¿Hanja dä za gä usahu̱ yä noya pa gä nupäbihu̱ yä mfeni märꞌaa?
10 Mähyoni gä benihu̱ ꞌne hingä pumfrihu̱ ge näꞌä di mäñhu̱, ja ndunthi rä tsꞌe̱di. Hänge dä za gi hyandi toꞌo dä hogi gi felisita o mu̱ ꞌmu̱pu̱ toꞌo thogi yä dumu̱i ꞌne japäbi mꞌe̱di gi hoꞌti o gi hñuꞌmpäbi rä mu̱i. Mu̱ hää, ¿dä za gi ꞌueke ri tiempo pa gi ma guä tso̱ni, pa gi nzofo por telefono o pa gi pe̱mpäbi nꞌa rä mensaje? Hindi ja mꞌe̱di xa gi turimu̱i po te ma gi xipäbi, sino dä za gi xipäbi näꞌä dä bo̱ni ha ri koraso. Rꞌabu̱ ko ho̱nse̱ nꞌa hängutho yä zi noya, geꞌä dä za dä matsꞌi pa dä nupäbi rä mfeni ꞌne dä sigi dä uanta yä xuñha (Prov. 12:25; Efes. 4:29).
11. ¿Te pe̱fi rä Zi Dada Jeoba ko näꞌä rä mfädi pe̱ꞌtsi?
11 Jeoba rꞌakägihu̱ rä mfädi. Nꞌa rä yꞌofo de rä Mäkä Tꞌofo bi ꞌñenä: «Mu̱ nꞌa de geꞌähu̱ gri ꞌme̱hu̱ rä mfädi, yꞌaphu̱ Äjuä y nuꞌä dä rꞌaꞌähu̱, ngeꞌä nuꞌä umbä gatꞌho nuꞌu̱ toꞌo dä yꞌapäbiꞌä ꞌne uni ndunthi, ꞌne hingi uni de gä kue̱» (Sant. 1:5). Ja ngu di handihu̱ ha nunä testo, rä Zi Dada Jeoba hingi pe̱ꞌtsi näꞌä rä mfädi pa geꞌäse̱, sino ke näꞌä di ho dä umbäbi märꞌaa. ꞌNehe, nunä rä mfädi «hingi uni de gä kue̱», sino ke uni de gä johya. Ora rä Zi Dada Jeoba handi ge jakägihu̱ mꞌe̱di rä mfädi ꞌne di apäbihu̱, näꞌä hindi nkue̱ kongekhu̱, sino ke näꞌä di ho gä apäbihu̱ rä mfädi ꞌne rä mfatsꞌi (Prov. 2:1-6).
12. ¿Te dä hogi gä pe̱fihu̱ ko näꞌä di pädihu̱?
12 Xi nuju̱, ¿dä za gä de̱mbäbihu̱ rä mꞌu̱i rä Zi Dada Jeoba ꞌne gä utihu̱ märꞌaa näꞌä di pädihu̱? (Sal. 32:8). Gatꞌho di pe̱ꞌtsihu̱ rä oportunida de gä utihu̱ märꞌaa. Por ejemplo, nuꞌu̱ ja xä yu̱tꞌi ha rä hnini rä Zi Dada Jeoba dä za gä utihu̱ hanja dä predika. ꞌNehe, ko rä pasensia yä anciano dä za dä ꞌñuti yä siervo ministerial ꞌne märꞌa yä ku nuꞌu̱ xä nxixtehe, hanja dä kumpli ko rꞌa yä ꞌme̱fi ha rä mhuntsꞌi. ꞌNehe xtä handihu̱ hanja yä zi ku ꞌne yä nju nuꞌu̱ pe̱ꞌtsi ndunthi rä esperiensia, uti märꞌa yä zi ku hanja dä hyoki o dä umbäbi rä mantenimiento yä Ngu de gä Mhuntsꞌi.
13. ¿Hanja dä za gä de̱mbäbihu̱ rä ejemplo rä Zi Dada Jeoba ora di utihu̱ märꞌaa?
13 Ora di utihu̱ märꞌaa, mähyoni gä de̱mbäbihu̱ rä ejemplo rä Zi Dada Jeoba. Ja ngu ya dä handihu̱, näꞌä hingi yꞌu̱ya dä uni de näꞌä rä mfädi pe̱ꞌtsi. Nuju̱ ꞌnehe di utihu̱ märꞌaa näꞌä xtä pädihu̱. Nuju̱ hindi tsuhu̱ gä utihu̱ märꞌaa nixi di mbenihu̱ ge nꞌa rä pa, nuꞌu̱ toꞌo di utihu̱ ma dä hñängägihu̱ mä «lugahu̱» o mä «puestohu̱». Nuꞌu̱ hingi pädi rä Zi Dada Jeoba enä: «¡Por hanja ma gä uti nꞌa rä jäꞌi näꞌä di pädi! ¡Nuga hinto bi ꞌñutkägi, hänge dä yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po dä bädise̱ ꞌnehe!». Pe nuju̱ di pe̱päbihu̱ rä Zi Dada Jeoba, nunka di debe gä mbenihu̱ njabu̱. Hää, nuju̱ hindi yꞌu̱yahu̱ ko näꞌä rä mfädi di pe̱ꞌtsihu̱, sino ke di o̱thu̱ ntsꞌe̱di po gä utihu̱ märꞌaa ꞌne njabu̱ dä me̱ꞌtsi rä mfädi pa «dä ꞌñutuäbi ꞌnehe nuꞌu̱ märꞌa yä ku» (1 Tes. 2:8; 2 Tim. 2:1, 2). Mu̱ näꞌä tꞌutkägihu̱ gä nzäihu̱ gä utihu̱ märꞌaa, geꞌä ma dä rꞌakägihu̱ ndunthi rä johya.
MU̱ DI SENTIHU̱ GE HINDRI BALORA NÄꞌÄ DI PE̱FIHU̱
14. ¿Te thogi ora di fatsꞌihu̱ märꞌaa?
14 Ndunthi yä mꞌiki ora di fatsꞌihu̱ mä zi kuhu̱ o mä zi njuhu̱, zäi ge nuꞌu̱ honi rä modo hanja dä xikägihu̱ ge di jamädi po näꞌä dä pe̱fihu̱ po geꞌu̱ (Col. 3:15). Ora uni njamädi, zäi ge di sentihu̱ rä johya.
15. ¿Te mähyoni gä benihu̱ ora di sentihu̱ ge märꞌaa hingi uni njamädi po näꞌä di pe̱fihu̱ po geꞌu̱?
15 Mähyoni gä benihu̱ ge ora di o̱thu̱ ntsꞌe̱di po gä fatsꞌihu̱ märꞌaa, rꞌabu̱ ma gä sentihu̱ ge hinto di balora näꞌä di pe̱fihu̱. Mäske di ꞌuekehu̱ de mä tiempohu̱, mä tsꞌe̱dihu̱ o mä bojähu̱ pa gä umbäbihu̱ rä mfatsꞌi nꞌa rä jäꞌi, rꞌabu̱ ma gä sentihu̱ ge näꞌä jäꞌiꞌä hinte di jamädi. Hänge, ¿te dä hogi gä pe̱fihu̱ pa njabu̱ hingä ꞌme̱dihu̱ rä johya nixi gä nkue̱hu̱? Ma gä handihu̱ mänꞌaki te mää Hechos 20:35, habu̱ benꞌgägihu̱ ge rä johya himbi ehe mu̱ nuꞌu̱ toꞌo di fatsꞌihu̱ uni njamädi o hinä. Ma gä handihu̱ te dä za gä pe̱fihu̱ pa gä sigihu̱ gä fatsꞌihu̱ märꞌaa, ꞌne gä tinihu̱ rä johya nsinke gä to̱ꞌmihu̱ ge dä jamädigihu̱.
16. ¿Te di debe gä e̱ntꞌihu̱ ha mä mfenihu̱ ora di fatsꞌihu̱ märꞌaa?
16 Beni ge ora gi fatsꞌi märꞌaa, gi de̱mbäbi rä mꞌu̱i Jeoba. Näꞌä umbäbi yä hogä tꞌo̱tꞌe gatꞌho yä jäꞌi, mäske rꞌaa di balora ꞌne rꞌaa hinä (Mat. 5:43-48). Rä Zi Dada Jeoba di prometebi nuꞌu̱ yä amigo, ge mu̱ dä de̱mbäbi rä mꞌu̱i ꞌne dä matsꞌi märꞌaa nsinke dä do̱ꞌmi dä joꞌtsuäbi näꞌä uni, nuꞌmu̱ näꞌä mismo go ma dä umbäbi nꞌa rä dängä thähä (Luc. 6:35). Hänge ogi desanimä mu̱ hingä nzäntho ungä njamädi nuꞌu̱ toꞌo gi fatsꞌi. Beni ge rä Zi Dada Jeoba go geꞌä ma dä gutꞌäꞌi po nuꞌu̱ yä hogä tꞌo̱tꞌe gi pe̱fi po märꞌaa. ¿Por hanja? Ngeꞌä Näꞌä handi ge gi fatsꞌi märꞌaa ko ndunthi rä johya (2 Cor. 9:7; Prov. 19:17).
17. ¿Te ma dä maxkägihu̱ pa gä sigihu̱ gä fatsꞌihu̱ märꞌaa? (Lucas 14:12-14).
17 Pa gi sigi gi de̱mbäbi rä mꞌu̱i rä Zi Dada Jeoba ꞌne gi hyoni rä modo hanja gi fatsꞌi märꞌaa, ma dä maxꞌäꞌi ndunthi nuꞌu̱ yä noya bi mängä rä Hesu ꞌne di tinihu̱ ha rä mfistꞌofo Lucas (hñeti Lucas 14:12-14, TNM). Mäjuäni ge xä ñho ora te di mbitabihu̱ tanto nuꞌu̱ yä zi hyoya ngu nuꞌu̱ ja yä bojä. ¿Pe xiꞌmu̱ di dahu̱ ngue̱nda ge di mbitabihu̱ nuꞌu̱ ja yä bojä ngeꞌä te di to̱ꞌmihu̱ de geꞌu̱? Nuꞌmu̱ xa mähyoni gä paatihu̱ mä mfenihu̱ ꞌne gä jamäsuhu̱ nuꞌu̱ yä konseho bi uni rä Hesu. Hää, dä hogi gä umbäbihu̱ de näꞌä di pe̱ꞌtsihu̱ o gä fatsꞌihu̱ nuꞌu̱ di pädihu̱ ge hindä za dä gutkägihu̱. Mu̱ gä pe̱fihu̱ njabu̱, ma gä udihu̱ ge di de̱mbäbihu̱ rä mꞌu̱i rä Zi Dada Jeoba ꞌne mänꞌa ma gä tinihu̱ rä johya. Geꞌä ma dä maxkägihu̱ pa nzäntho gä honihu̱ rä modo hanja gä fatsꞌihu̱ märꞌaa, ꞌne hingä ma gä tumämu̱ihu̱ mu̱ nuꞌu̱ toꞌo di fatsꞌihu̱ ma dä rꞌakägihu̱ rä njamädi o hinä.
18. ¿Por hanja hindi debe gä mbenihu̱ ge hingi ungä njamädi nuꞌu̱ di fatsꞌihu̱?
18 Ogi mbeni ge hindi jamädi nuꞌu̱ gi fatsꞌi (1 Cor. 13:7). Mu̱ nꞌa rä jäꞌi dä fatsꞌihu̱ ꞌne hinte bi xikägihu̱; änte de te gä mbenihu̱ de geꞌä, mꞌe̱tꞌo mähyoni gä ñꞌanise̱hu̱: «¿Xa mäjuäni hindi balora näꞌä dä pe̱fi po geꞌä o ja ndunthi te tupäbi rä mu̱i hänge bi pumfri dä uni njamädi?». Rꞌaa nuꞌu̱ häni rä mfatsꞌi xa di jamädi, pe japäbi xä ñhei dä mää näꞌä di senti. ¿Por hanja? Mu̱ näꞌä toꞌo di fatsꞌihu̱, mä mꞌe̱tꞌo go geꞌä mi nzäi dä umbäbi rä mfatsꞌi märꞌaa, tal vez nubye̱ di ntsa ngeꞌä nubye̱ go häni rä mfatsꞌi. Hindi pädihu̱ te thogi nuꞌu̱ yä zi ku, pe hää di pädihu̱ ge näꞌä rä mhäte di sentihu̱ po geꞌu̱ geꞌä ma dä maxkägihu̱ pa hingä mbenihu̱ ge nuꞌu̱ hindi jamädi, sino ke ko ndunthi rä johya ma gä sigihu̱ gä unihu̱ rä mfatsꞌi (Efes. 4:2).
19, 20. ¿Por hanja mähyoni gä pe̱ꞌtsihu̱ rä pasensia ora hinte xikägihu̱ nuꞌu̱ di fatsꞌihu̱? (Hyandi ꞌnehe yä kꞌoi).
19 Pe̱ꞌtsä rä pasensia. Ora di fatsꞌihu̱ märꞌaa, mähyoni gä benihu̱ näꞌä bi mää rä rey Salomón nuꞌmu̱ bi ꞌñenä: «Yꞌe̱ntꞌä ri thuhme ha yä dehe. Gi nuhmä ge xti thogi yä pa, ma gi yo tini mänꞌaki» (Ecl. 11:1). Nuya yä noya utkägihu̱ ge ora häni rä mfatsꞌi rꞌa yä zi jäꞌi, rꞌabu̱ mää te di senti asta nuꞌmu̱ thogi ndunthi yä pa. Ma gä handihu̱ nꞌa rä esperiensia näꞌä udi njabu̱.
20 O̱tꞌe ndunthi yä je̱ya, rä ꞌme̱hñä nꞌa rä superintendente de gä circuito, bi yꞌopäbi nꞌa rä karta nꞌa rä zi nju näꞌä ja xki nxixtehe ꞌne bi animäbi dä sigi dä ñꞌo ha rä ꞌñuu rä Zi Dada Jeoba dä thogiꞌä dä thogi. Mi thogi 8 nje̱ya, ja bi dädi nunä karta ꞌne bi ꞌñembäbi näꞌä zi njuꞌä: «Di opꞌäꞌi nunä karta pa gä xiꞌi ge mäske hingi pädi, nuꞌi xkä faxkägi ndunthi durante nuya yä je̱ya xä thogi. Näꞌä rä karta gä pe̱nkägi, gä ofo yä noya ko ndunthi rä mhäte, ꞌne näꞌä rä testo de rä Mäkä Tꞌofo gä opkägi xa bi tso̱ni mbo mä koraso ꞌne nunka xtä pumfri».a Bi mete rꞌa de nuꞌu̱ yä xuñha xki thogi ꞌnepu̱ bi sigi bi ꞌñembäbi: «Rꞌabu̱ ndi senti ge ya hingä ndi ne gä sigi ꞌne ya ndi ne gä tsopu̱ rä ꞌñuu rä Zi Dada Jeoba, yä responsabilida. . . gatꞌho. Pe näꞌä rä testo gä opkägi ha näꞌä kartaꞌä, mi ehe ha mä mfeni ꞌne geꞌä mi rꞌakägi rä tsꞌe̱di pa gä sigi gä ze̱ti. Ha nuya hñäto nje̱ya xä thogi, geꞌä xa xä maxkägi ndunthi». ¿Dä za gi imäjinä te bi senti näꞌä rä ꞌme̱hñä rä superintendente de gä circuito ora bi hñeti nunä karta? ¿Te dä za gä pädihu̱ de nunä esperiensia? Ge mu̱ hinxä me̱ꞌtsi rä oportunida de dä rꞌakägihu̱ njamädi nuꞌu̱ toꞌo xtä fatsꞌihu̱, mähyoni gä pe̱ꞌtsihu̱ rä pasensia ꞌne gä benihu̱ ge näꞌä xtä pe̱fihu̱ po geꞌu̱, nunka ma dä pumfri ꞌne xti thogi yä pa o yä je̱ya ma gä pädihu̱ hängu bi matsꞌi.
Ora di fatsꞌihu̱ märꞌaa, zäi ge rꞌabu̱ hingä mäntꞌä di tꞌakägihu̱ njamädi sino ke asta dä thogi ndunthi rä tiempo. (Hyandi rä parrafo 20).b
21. ¿Por hanja gi kamfri ge xa di bale rä penä gä o̱thu̱ ntsꞌe̱di po gä fatsꞌihu̱ märꞌaa?
21 Ja ngu ya dä pädihu̱, rä Zi Dada Jeoba bi hyogägihu̱ pa gä sentihu̱ rä johya ora di unihu̱ ꞌne di fatsꞌihu̱ märꞌaa ke ora di hänihu̱. Mäjuäni ge di sentihu̱ rä johya ora di fatsꞌihu̱ mä zi kuhu̱ ꞌne di jamädigihu̱. Pe dä rꞌakägihu̱ rä njamädi o hinä, nuju̱ xa di sentihu̱ ndunthi rä johya ngeꞌä di pädihu̱ ge di de̱mbäbihu̱ rä mꞌu̱i rä Zi Dada Jeoba. Beni nzäntho ꞌne ogi pumfri ge hindi mporta te mä sacrificio gi ja pa gi fatsꞌi märꞌaa, rä Zi Dada Jeoba dä za dä rꞌaꞌi tobe mä ndunthi ke geꞌä (2 Crón. 25:9). Joꞌo mä nꞌa rä jäꞌi näꞌä xä uni xi ndunthi ja ngu xä uni rä Zi Dada Jeoba pa dä matsꞌi gatꞌho yä jäꞌi, ꞌne xa di rꞌakägihu̱ ndunthi rä johya gä pädihu̱ ge go Geꞌä mismo ma dä gutkägihu̱ ora di o̱thu̱ ntsꞌe̱di ꞌnehe po gä fatsꞌihu̱ märꞌaa. ¿Hänge xa di bale rä penä gä de̱mbäbihu̱ rä mꞌu̱i rä Zi Dada Jeoba?
RÄ JÄHÑÄ 17 «Di ne gä rꞌaꞌi mä mfatsꞌi»
a Ha näꞌä karta, rä zi nju xki yꞌopäbi rä testo de 2 Juan 8 habu̱ enä: «Xa dä nsuhu̱ pa njabu̱ hingi ꞌme̱dihu̱ nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe xtä tähähu̱ ko ndunthi rä ꞌme̱fi, ꞌne pa njabu̱ gi hñänihu̱ mäxo̱ge ri njutꞌihu̱».
b NÄꞌÄ DI NHEKI HA YÄ FOTO: Rꞌa yä nju udi hanja rä ꞌme̱hñä nꞌa rä superintendente de gä circuito bi yꞌopäbi nꞌa rä karta pa bi nupäbi rä mfeni nꞌa rä zi nju näꞌä ja xki nxixtehe. Mi thogi yä je̱ya, bi hñäni nꞌa rä karta habu̱ bi tꞌumbäbi ndunthi rä jamädi.