Pädi hanja gi uni yä hogä tsꞌofo

1. ¿Toꞌo di debe dä uni nꞌa rä hogä tsꞌofo ꞌne por hanja?

XI NUꞌI, ¿te gi senti ora gi pädi ge ma gi uni nꞌa rä tsꞌofo? Rꞌaa xa di ho dä uni yä tsꞌofo, pe märꞌaa xa di japäbi xä ñhei ꞌne hingi ho. Hindi mporta ua di hohu̱ o hinä, gatꞌho xä tokagihu̱ nꞌa rä pa gä unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo. ¿Por hanja? Ngeꞌä nuꞌmu̱ rä Hesu bi mꞌu̱kua ha rä Xiꞌmhai, bi ꞌñenä ge nuꞌu̱ yä de̱ni ma xä nheki toꞌoꞌu̱ ngeꞌä nuꞌu̱ ma xä mädi nꞌa ngu mänꞌaa (Juan 13:35). Hänge kada nꞌa de gekhu̱ di udihu̱ ge di mädihu̱ mä kuhu̱ ꞌne mä njuhu̱, nuꞌmu̱ di umbäbihu̱ nꞌa rä hogä tsꞌofo ora di handihu̱ ge di japäbi mꞌe̱di. Rä Mäkä Tꞌofo enä ge ora di unihu̱ «nꞌa rä hogä tsꞌofo» ja fu̱dini «nꞌa rä ntsitsꞌi xa mähotho» (Prov. 27:9).

2. ¿Te xa mähyoni dä bädi dä me̱fi yä anciano ꞌne por hanja? (Hyandi ꞌnehe habu̱ enä «Hanja dä za gi uni yä hogä tsꞌofo ha näꞌä rä mhuntsꞌi ja entre semänä»).

² Yä anciano de rä mhuntsꞌi go geꞌu̱ mänꞌa di debe dä bädi hanja dä uni yä hogä tsꞌofo. ¿Por hanja? Ngeꞌä rä Zi Dada Jeoba ꞌne rä Hesu go geꞌu̱ xä nkargobi nuyu̱ yä ku dä su rä mhuntsꞌi (1 Ped. 5:​2, 3). ¿Hanja di kumpli ko nunä responsabilida nuyu̱ yä zi ku? Ora uni yä thoꞌtsi ha rä mhuntsꞌi ko nuꞌu̱ yä tsꞌofo ehe ha rä Mäkä Tꞌofo. ꞌNehe ora handi ge di jakägihu̱ mꞌe̱di, rꞌakägihu̱ yä hogä tsꞌofo pa gä pe̱fihu̱ näꞌä xä ñho. ꞌNehe umbäbi yä hogä tsꞌofo nuꞌu̱ xä ꞌuege de rä hnini rä Zi Dada Jeoba ꞌne fatsꞌi pa dä mengi. ¿Te dä za dä me̱fi yä anciano ꞌne gatꞌho nuju̱ pa ora di ja mꞌe̱di dä za gä unihu̱ nꞌa rä hogä tsꞌofo näꞌä ma dä mfaxte?

3. a) ¿Hanja dä za gä pädihu̱ gä unihu̱ nꞌa rä hogä tsꞌofo näꞌä ma dä mfaxte? (Isaías 9:6; hyandi ꞌnehe habu̱ enä «Ma gä de̱mbäbihu̱ rä mꞌu̱i rä Hesu ora di unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo»). b) ¿Te ma gä handihu̱ ha nunä ntꞌudi di nxadihu̱?

³ Dä za gä pädihu̱ hanja gä unihu̱ yä hogä tsꞌofo nuꞌu̱ ma dä mfaxte mu̱ gä nxadihu̱ rä Mäkä Tꞌofo ꞌne gä handihu̱ te bi me̱fi rꞌa yä jäꞌi nuꞌu̱ bi uni yä hogä tsꞌofo. Rä Hesu geꞌä nꞌa rä däta ejemplo näꞌä bi uni yä hogä tsꞌofo, hänge rä Mäkä Tꞌofo embäbi «rä Hogä Consejero» (hñeti Isaías 9:6). Ha nunä ntꞌudi di nxadihu̱, ma gä handihu̱ te di debe gä pe̱fihu̱ ora nꞌa rä jäꞌi akägihu̱ nꞌa rä hogä tsꞌofo, ꞌne te di debe gä pe̱fihu̱ ora di handihu̱ ge xa mähyoni gä unihu̱ nꞌa rä hogä tsꞌofo mäske näꞌä jäꞌi himbi yꞌadi. ꞌNehe, ma gä handihu̱ hanja ora di unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo, xa mähyoni gä unihu̱ ora di ja mꞌe̱di ꞌne de nꞌa rä hogä modo.

¿HANJA DI DEBE GÄ UNIHU̱ NꞌA RÄ TSꞌOFO ORA TOꞌO ADI?

4, 5. ¿Te mä ntꞌani dä hogi gä thädihu̱ ora nꞌa rä zi ku dä yꞌadi gä umbäbihu̱ nꞌa rä tsꞌofo? Mää nꞌa rä ejemplo.

⁴ ¿Te di debe gä pe̱fihu̱ mu̱ toꞌo adi gä umbäbihu̱ nꞌa rä tsꞌofo? Zäi ge xa di johyahu̱ ora di handihu̱ ge nꞌa rä zi ku o nꞌa rä zi nju, di tomägihu̱ en cuenta pa akägihu̱ nꞌa rä tsꞌofo. Pe en lugar gä umbäbihu̱ mäntꞌä nꞌa rä tsꞌofo, dä hogi ge mꞌe̱tꞌo gä ñꞌanise̱hu̱: «¿Ya di pädi xä ñho te mä xuñha di ñhandui ꞌne ya xtä ñhoki pa gä umbäbi nꞌa rä hogä tsꞌofo?». Rꞌabu̱ dä hogi gä honihu̱ toꞌo mänꞌa pe̱ꞌtsi rä mfädi ꞌne rä esperiensia ke nuju̱, pa mänꞌa dä za dä umbäbi rä mfatsꞌi.

⁵ Ma gä imäjinähu̱ ge nꞌa rä zi ku xa di hñeni, ꞌne nꞌa rä pa ma dä xikägihu̱ ge ya bi dini rꞌa nꞌañꞌo yä mediko nuꞌu̱ dä za dä yꞌo̱the. Pe näꞌä zi ku, adi gä huahnihu̱ te mä tratamiento dä gu̱u̱. Mu̱ go di gekhu̱, zäi ge hää ya di pädihu̱ te mä ꞌñethi o te mä tratamiento ma gä huahnihu̱. Pe mu̱ nuju̱ hindyä medikohu̱ nixi di pädihu̱ xä ñho te mä ꞌñethi di ja mꞌe̱di pa näꞌä rä ñheni tsu̱di näꞌä zi ku, mänꞌa dä hogi gä fatsꞌihu̱ dä hyoni nꞌa rä jäꞌi näꞌä mänꞌa pe̱ꞌtsi rä mfädi ꞌne rä esperiensia pa dä umbäbi nuꞌu̱ yä tsꞌofo hää ma dä matsꞌi.

6. ¿Por hanja mänꞌa dä hogi gä mbenihu̱ mꞌe̱tꞌo änte de gä unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo?

⁶ Rꞌabu̱ dä za gä sentihu̱ ge di pe̱ꞌtsihu̱ rä mfädi ꞌne rä esperiensia pa gä unihu̱ yä tsꞌofo de nꞌa rä asunto. Pe mäske njabu̱, mänꞌa dä hogi gä mbenihu̱ mꞌe̱tꞌo änte de gä unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo. ¿Por hanja? Rä Mäkä Tꞌofo enä: «Rä koraso nꞌa rä hojäꞌi, mꞌe̱tꞌo di mbeni te ma dä dädi» (Prov. 15:28). Hänge mäske di mbenihu̱ ge di pädihu̱ te ma gä mäñhu̱, mänꞌa dä hogi gä xatuäbihu̱ rä Zi Dada Jeoba, gä honihu̱ rä imformäsio, ꞌne gä hudihu̱ gä ntso̱ꞌmihu̱ xä ñho te mä gä mäñhu̱. Mu̱ gä pe̱fihu̱ njabu̱, nuꞌu̱ yä tsꞌofo ma gä unihu̱ mänꞌa ma dä nthe̱ ko näꞌä di mbeni rä Zi Dada Jeoba. Ma gä handihu̱ te bi thogi ko rä profeta Natán.

7. ¿Te utkägi näꞌä bi me̱fi Natán?

⁷ Nꞌa rä pa, rä rey David bi ꞌñembäbi rä profeta Natán ge xki mbeni dä hyoki nꞌa rä templo pa rä Zi Dada Jeoba. Mi yꞌo̱de njabu̱ Natán, himbi mbeni mꞌe̱tꞌo ꞌne mäntꞌä bi ꞌñembäbi David: «Pe̱fi näꞌä xiꞌi ri koraso». Pe rä Zi Dada Jeoba himi ne ge David go geꞌä xä hyoki näꞌä rä templo. Kongehnä di handihu̱ ge rä profeta Natán, himbi yꞌambäbi mꞌe̱tꞌo rä Zi Dada Jeoba te mi mbeni, änte de xä umbäbi nꞌa rä tsꞌofo David (1 Crón. 17:​1-4). ¿Te dä za gä pädihu̱ de gehnä? Ge mu̱ nꞌa rä ku o nꞌa rä nju dä yꞌakägihu̱ nꞌa rä tsꞌofo, xa mähyoni gä beñhu̱ näꞌä xikägihu̱ rä Mäkä Tꞌofo ora engägihu̱: «Beñhu̱ xä hño nuꞌä ma gi mäñhu̱» (Sant. 1:19).

8. ¿Ndaꞌä mä nꞌa rä raso di pe̱ꞌtsihu̱ pa gä mbenihu̱ mꞌe̱tꞌo änte de gä unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo?

⁸ Pe tobe ja mä nꞌa rä raso de por hanja mänꞌa dä hogi gä mbenihu̱ mꞌe̱tꞌo änte de gä unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo. Ngeꞌä mu̱ näꞌä rä ku o näꞌä rä nju ma dä ꞌñepäbi yä xuñha po näꞌä rä tsꞌofo dä umbäbihu̱, nuju̱ ꞌnehe ma gä tuhu̱ rä tsꞌoki. ¿Di handihu̱ por hanja xa mähyoni gä mbenihu̱ mꞌe̱tꞌo änte de gä unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo?

¿HANJA DEBE GÄ UNIHU̱ NꞌA RÄ TSꞌOFO ORA HINTO ADI, PE DI HANDIHU̱ GE MÄHYONI?

9. ¿Te debe dä hyandi xä ñho yä anciano änte de dä uni nꞌa rä tsꞌofo? (Gálatas 6:1).

⁹ Ndunthi yä mꞌiki, yä anciano de rä mhuntsꞌi handi ge xa mähyoni dä uni rä tsꞌofo ora handi ge nꞌa rä ku «fu̱di ju̱ nꞌa rä ꞌñuu xä ntsꞌo» (hñeti Gálatas 6:​1, TNM). Nunä testo ne dä mää ge rꞌabu̱ nꞌa rä ku dä za dä mu̱di dä gu̱ nꞌa rä ꞌñuu xä ntsꞌo, näꞌä dä za dä zitsꞌi dä me̱fi nꞌa rä däta pekado. Hänge yä anciano ja gekua desidi dä umbäbi nꞌa rä hogä tsꞌofo pa dä matsꞌi dä mengi, ꞌne dä sigi dä ñꞌo ha näꞌä rä ꞌñuu tsitsꞌi ha rä te pa nzäntho (Sant. 5:​19, 20). Pe änte de dä uni nunä paso yä anciano, nuꞌu̱ mꞌe̱tꞌo handi xä ñho mu̱ näꞌä rä ku, hää ꞌmu̱i en peligro näꞌä rä ntsitsꞌi pe̱ꞌtsi ko rä Zi Dada Jeoba. ¿Por hanja? Ngeꞌä rꞌa yä mꞌiki, jabu̱ rꞌa yä tꞌo̱tꞌe o yä asunto habu̱ rä Zi Dada Jeoba hopäbi kada nꞌa rä ku dä usa rä konsiensia pa dä desidise̱ te dä me̱fi (Rom. 14:​1-4). Pe mu̱ nꞌa rä ku pe̱fi nꞌa rä tꞌo̱tꞌe näꞌä ma dä zitsꞌi dä me̱fi nꞌa rä pekado, hänge yä anciano handi ge xa mähyoni dä umbäbi nꞌa rä tsꞌofo, ¿hanja di debe dä uni nunä tsꞌofo?

10-12. ¿Te di debe dä me̱fi yä anciano ora ma dä uni nꞌa rä tsꞌofo näꞌä hinxä tꞌapäbi? Mää konte dä za gä komparahu̱ (hyandi ꞌnehe yä kꞌoi).

¹⁰ Yä anciano japäbi xä ñhei dä uni nꞌa rä tsꞌofo ora hinxä tꞌapäbi. ¿Por Hanja? Ngeꞌä rä Mäkä Tꞌofo mää ge ndunthi yä mꞌiki, nꞌa rä ku dä za dä mu̱di dä gu̱u̱ «nꞌa rä ꞌñuu xä ntsꞌo pe näꞌä hindi da ngue̱nda». Hänge yä anciano, jabu̱ te di debe dä me̱fi mꞌe̱tꞌo änte de dä umbäbi nꞌa rä tsꞌofo, pa njabu̱ näꞌä hindä japäbi xä ñhei dä asepta näꞌä rä mfatsꞌi ma dä tꞌumbäbi.

¹¹ Ora nꞌa rä ku ju̱ nꞌa rä ꞌñuu xä ntsꞌo ꞌne hingi adi rä mfatsꞌi, ja gepu̱ yä anciano japäbi xä ñhei dä umbäbi rä tsꞌofo. ¿Por hanja? Ngeꞌä ꞌñenä nꞌa rä jäꞌi ma dä mpotꞌi, pe handi ge rä hai xa xä mee; mꞌe̱tꞌo pe̱ꞌtsi te dä fu̱tsꞌi rä hai, ꞌnepu̱ ja di mpotꞌi, ꞌne pa ri uadi xiꞌtuäbi rä dehe. Geꞌä ꞌnehe pe̱fi yä anciano änte de dä uni nꞌa rä tsꞌofo näꞌä hinxä tꞌapäbi: mꞌe̱tꞌo beni xä ñho te mä tsꞌofo ma dä uni ꞌne handi rä modo hanja ma dä uni, pa njabu̱ näꞌä rä ku hindä japäbi xä ñhei dä asepta näꞌä rä tsꞌofo. Näꞌä rä anciano dä za dä mu̱di dä ꞌñembäbi näꞌä rä ku ge xa turämu̱i po geꞌä, ꞌne jabu̱ te ne dä xipäbi.

¹² Durante näꞌä rä platika, rä anciano dä za dä sigi dä tukuäbi rä mfeni ꞌne rä koraso näꞌä rä ku. Dä za dä bembäbi ge rꞌabu̱ gatꞌho di pe̱fihu̱ näꞌä hinxä ñho, ꞌne ge di jakägihu̱ mꞌe̱di toꞌo dä rꞌakägihu̱ nꞌa rä tsꞌofo (Rom. 3:23). ꞌNepu̱ ko ndunthi rä mhäte ꞌne rä tꞌekꞌei, ma dä ꞌñuti ko rä Mäkä Tꞌofo ndaꞌä näꞌä rä tꞌo̱tꞌe hinxä ñho pe̱fi. Ora näꞌä rä ku ya dä da ngue̱nda ge hää yꞌo ha nꞌa rä ꞌñuu xä ntsꞌo, nubye̱ rä anciano ma dä matsꞌi dä ntiende te di debe dä me̱fi pa dä juäni rä ꞌñuu. Pa ri uadi, ma dä felisita näꞌä rä ku po nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe pe̱fi xä ñho (Sant. 5:15).

13. ¿Te dä za dä me̱fi yä anciano pa dä hyandi mu̱ nꞌa rä ku bi ntiende xä ñho näꞌä rä tsꞌofo bi tꞌumbäbi?

¹³ ¿Xkä handi ge rꞌabu̱, nꞌa rä ku dä za dä uni nꞌa rä tsꞌofo, pe näꞌä toꞌo bi tꞌumbäbi himbi ntiende xä ñho te mi ne dä sipäbi? Hänge, ¿te dä za dä me̱fi yä anciano pa hindä thogi njabu̱? Ko ndunthi rä mhäte ꞌne rä tꞌekꞌei dä za dä yꞌo̱ꞌtuäbi rꞌa yä ntꞌani näꞌä rä ku, pa dä hyandi mu̱ hää bi ntiende xä ñho näꞌä rä tsꞌofo bi tꞌumbäbi, ꞌne mu̱ hää bi ntiende te mähyoni dä me̱fi (Ecl. 12:11).

HÄMꞌU̱ GÄ UNIHU̱ NꞌA RÄ TSꞌOFO, PE KO RÄ MHÄTE ꞌNE RÄ TꞌEKꞌEI

14. ¿Por hanja hinxä ñho gä unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo ora di nkue̱hu̱?

¹⁴ Koꞌmu̱ gatꞌho xtä mꞌu̱ihu̱ ko rä tsꞌoki, rꞌabu̱ di mäñhu̱ o di pe̱fihu̱ nꞌa rä tꞌo̱tꞌe näꞌä u̱mbäbi yä mfeni märꞌaa o japäbi dä mfada (Col. 3:13). Rä Mäkä Tꞌofo mää ge rꞌabu̱ dä za gä nkue̱hu̱ rꞌa ko märꞌaa (Efes. 4:26). Po geꞌä, ora di nkue̱hu̱ mänꞌa dä hogi hingä unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo. ¿Por hanja? Rä Mäkä Tꞌofo enä: «Ngeꞌä mu̱ nꞌa rä jäꞌi xi di nkue̱, hingi tsa dä yꞌo̱tꞌä nuꞌä di ho Äjuä» (Sant. 1:20). Ja ngu di handihu̱, mu̱ gä unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo nuꞌmu̱ di nkue̱hu̱, mänꞌa ma dä te yä xuñha. Mäjuäni ge xä ñho gä xipäbihu̱ näꞌä toꞌo bi ofendegihu̱ näꞌä di sentihu̱ o hängu bi u̱ngägihu̱, pe mänꞌa dä hogi gä xipäbihu̱ asta nuꞌmu̱ ya dä thogi mä kue̱hu̱. Ma gä handihu̱ te dä za gä pädihu̱ de Elihú nuꞌmu̱ bi umbäbi yä tsꞌofo Job.

15. ¿Te dä za gä pädihu̱ de Elihú? (Hyandi ꞌnehe rä kꞌoi).

¹⁵ Elihú utkägihu̱ nꞌa rä hogä ejemplo de hanja ora di unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo, mähyoni gä unihu̱ ko rä mhäte ꞌne rä tꞌekꞌei. Mäske xa mi mädi Job ꞌne mi hueki po näꞌä mi thogi, pe Elihú xa bi nkue̱ nuꞌmu̱ bi yꞌo̱de ge ora Job mi defende de näꞌä mi sipäbi, ꞌnehe bi mängä rꞌa yä noya nuꞌu̱ hingä mäjuäni de rä Zi Dada Jeoba. Pe mäske Elihú bi nkue̱, ko rä pasensia bi do̱ꞌmi pa bi ñä ora xa mi ja mꞌe̱di ꞌne nubye̱ hää bi umbäbi rꞌa yä tsꞌofo Job, pe ko rä mhäte ꞌne rä tꞌekꞌei (Job 32:2; 33:​1-7). ¿Te dä za gä pädihu̱ de Elihú? Ge xa mähyoni gä handihu̱ hämꞌu̱ dä hogi gä unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo ꞌne gä ñähu̱ ko rä mhäte ꞌne rä tꞌekꞌei (Ecl. 3:​1, 7).

SIGI GI UNI ꞌNE GI HÑÄNI YÄ HOGÄ TSꞌOFO

16. Xi nuꞌi, ¿te dä za gi pädi de näꞌä mää rä Salmo 32:8?

¹⁶ Nunä ntꞌudi di nxadihu̱, fu̱di ko nꞌa rä testo näꞌä utkägihu̱ ge rä Zi Dada Jeoba, rꞌakägihu̱ yä tsꞌofo ꞌne hingi häki yä da de gekhu̱ (hñeti Salmo 32:8). Nuya yä noya ri bo̱ni ge ora rä Zi Dada Jeoba rꞌakägihu̱ nꞌa rä tsꞌofo, yä da hingi häki de gekhu̱ pa dä maxkägihu̱ gä pe̱fihu̱ näꞌä rä tsꞌofo. ¿Te dä za gä pädihu̱ de rä Zi Dada Jeoba? Ge ora di umbäbihu̱ yä hogä tsꞌofo nꞌa rä ku, mähyoni gä sigihu̱ gä honihu̱ rä modo hanja dä za gä fatsꞌihu̱ pa dä me̱fi ha rä bida näꞌä rä tsꞌofo dä umbäbihu̱.

17. ¿Konte di kompara rä Mäkä Tꞌofo nuꞌu̱ yä anciano usa rä Noya Äjuä pa uni yä tsꞌofo claro? (Isaías 32:​1, 2).

¹⁷ Koꞌmu̱ di ꞌmu̱ihu̱ ha yä gäxä pa, ja ngu nunka änte, xa di ja mꞌe̱di gä unihu̱ ꞌne gä hänihu̱ yä hogä tsꞌofo (2 Tim. 3:1). Rä Mäkä Tꞌofo di kompara «ngu nꞌa rä nzo̱the ha nꞌa rä yꞌotꞌä hai» nuꞌu̱ yä anciano usa rä Mäkä Tꞌofo pa umbäbi yä hogä tsꞌofo yä ku ora di japäbi mꞌe̱di ꞌne fatsꞌi pa dä gohi claro näꞌä mähyoni dä me̱fi (hñeti Isaías 32:​1, 2). Hängu di jamädihu̱ gä pe̱ꞌtsihu̱ yä amigo nuꞌu̱ rꞌakägihu̱ nuꞌu̱ yä tsꞌofo di jakägihu̱ mꞌe̱di, mäske rꞌabu̱ hingä geꞌä gä hohmähu̱ gä o̱dehu̱. Rä Mäkä Tꞌofo enä ge nuꞌu̱ yä tsꞌofo rꞌakägihu̱, ꞌñenä «ngu yä mänsanä de gä oro ha nꞌa rä manza de gä plata» (Prov. 25:11). Po geꞌä, ma gä sigihu̱ gä honihu̱ näꞌä rä mfädi bi ehe de rä Zi Dada Jeoba, pa njabu̱ dä za gä pädihu̱ gä unihu̱ ꞌne gä hänihu̱ yä hogä tsꞌofo.