Liket​—No Panon Itan a Naromog

Kapitulo 4

Pakaaral ed Agyo Nanengneng

1-3. PUNTON NAPANTONGTONGAN: Panon a posiblin makaaral ed sakey ya agnanengneng a Dios?

Dakel a makapaingganyon bengabengatla so agtayo nanengneng. Alimbawa, lapud abayag lan ipapasen ya agnanengneng a “milagro” so makapakelaw ya ibabaleg na ugaw ed panag-anakan, kanian dakel so mandinayew a tuloy ed unaan iran litrato to.

² Wala niray arum ya importantin bengatla ya agtayo posiblin nanengneng, singa saray puersa na magnetismo tan grabidad. Balet ta saratan so tudtua. Dakel so naaralan tayo ed saratan no obserbaan tayoray epekton papawalaen da. Ontan met ed Dios. Balet no interesado itayon makaaral nipaakar ed Manamalsa​—a manepeg labat—​kaukolan tayo so mansagpot.​—Ikompara so Juan 3:12.

³ Manuna, walaray duaran paraan ed panaral nipaakar ed Dios, ya agtayo nanengneng. Say sakey so sinalambit nen Pablo, ya apostol nen Jesu-Kristo, diad impangisulat: “Say agnanengneng iran kualidad to so malinlinew a nanengneng nanlapulad inkapalsa na mundo, lapud saratan so malinew a nanengneng diad panamegley na saray bengatlan ginawa, anggan say magnayon a pakayari tan inka-Dios to.” (Roma 1:20) On, say palsa so mamapaneknek ed kiwawala na Supremon Persona. Niarum ni, ipapatnag na saya iray kualidad to, no antoy klase to. Say komaduan paraan so nagkalalon importanti, lapud mangitatarya iya na mas eksakton impormasyon nipaakar ed Dios. Saya so insulat a panangiparungtal a naromog ed Biblia.

Antoy Klase To?

4-8. Akin a makapanseguro kayo ed makapakelaw a pakayari na Dios tan ed abilidad ton usaren itan?

⁴ A singa nirekord ed Biblia, inkuan nen Jesus a “say Dios so Espiritu.” (Juan 4:24) Kabaliksan na saya a say Manamalsa so andiay pisikal a laman a singa sikatayo. Agmairap a talosan iya na saray makaamta ed agnanengneng iran kapetegan a singa say grabidad, magnetismo tan saray radio wave. Anggaman ontan, say baleg a pidumaan na Dios et sikatoy sakey a mabilay, intelihentin Persona a walaan na saray kualidad a natebek tayo. Anto so pigara ed saraya?

⁵ Akanengneng ka ta la na ankakabaleg a daluyon ya ombabasig ed mabaton gilig na dayat? Odino naobserbaan mo ta la so makmaksil a puersa na sakey a bolkan? Saraya so melag a pakatandaan lambengat na pakayari a peteg a wala ed Manamalsa, lapud sikato so nanggawa na dalin tan saray puersa to.

⁶ Diad tulong na bantog a pormula nen Einstein ya E=mc², ipapaliwawa na saray sientista a say materya so enerhiya ya akulong ed saray atomo. Pinaneknekan iya diad panamegley na impanpasabog na bomba atomika. Pero amta yo ta ya anggapo ni sakey a porsiento na potensyal ya enerhiya na saray atomo so impaway na onman a kakasil ya insabog? Isipen so makapakelaw a pakapanyari na Manamalsa a satan so atipon ed amin ya atomo ed talba. Nilibon taon sakbay a nianak si Einstein, binidbir na Kasulatan a say Supremon Persona so subol na makmaksil a tuloy a puersa. (Isaias 40:29) Walaan na maong a rason say Kasulatan so paulit-ulit a manutukoy ed sikato bilang “Dios a Makapanyarin-amin.”​—Genesis 17:1; Apocalipsis 11:17.

⁷ Mabetbet ya inusar na Dios so pakayari to ed saray paraan a direktan angapekta ed katooan. Sakey ya alimbawa et say Exodo, sanen inliktar na Dios si Moises tan saray Israelita manlapud Ehipto. Nayarin labay mon basaen a maksil so antikey a salaysay ed Exodo 13:21–14:31. Ilitratom so inkasika ed saramay nasasalimbengan na sakey a makapadinayew a poste na lurem diad agew tan sakey a mandarlang a lusek na apuy diad labi. Anto kasi aliknam sanen pinmatnag ya asaruko kayo la na unuusil ya armada ed Ambalangan Dayat? Iyan pa met lan manbabantay kayo legan ya uusaren na Dios so pakayari to pian gawaen so danum ya atagey iran pader ed namparan dikingan pian makatakas kayo. Agaylan sikatoy makapadinayew a Dios!​—Exodo 15:1, 2, 11; Daniel 4:35.

⁸ Impanengneng met na Exodo so abilidad na Dios a manggawa na saray bengatla manlapud arawi. Pian gawaen iya, uusaren to so agnanengneng ya aktibon puersa to, say espiritu to, odino masanton espiritu. Anggaman sayan aktibon puersa so aliwan persona, saya so mapuersa, singa mabiskeg a sibok na dagem. Inusar na Dios so espiritu to ed panamalsa ed nanengneng ya uniberso. (Salmo 33:6; Genesis 1:2) Balet ta nausar to met iya pian pabiskegan tan tulongan so totoo.​—Uko-ukom 14:5, 6; Salmo 143:10.

9-11. Anto so nepeg tayon naamtaan nipaakar ed Dios a mangilalanor ed pikakabat? Tan kakabatan?

⁹ Say mandedesinyo tan manggagawa na sakey a makina so peteg a walaan na pikakabat ed inkagawa tan usar to. Kanian, agkasi say nanenengneng tayo ed dalin tan tawen so mamapaseguro ed sikatayo a say Dios so walaan na malaknab a pikakabat? Uusaren na saray kimiko so interon bilay da ed pantalos ed inkagawa na natural iran substansya. Peteg a mas baleg so pikakabat na Amalsa ed sarayan substansya! Ontan met, aaralen na saray sientista so selula tan say melmelanting iran porma na bilay. Peteg a wala ed Manamalsa so sigpot a pikakabat ed sarayan lawak pian diad gapo labat ni et makapamalsa la na bilay!

¹⁰ Say pikakabat na Dios so onnanatnat ed interon awang na uniberso. Tatawagen to’d ngaran so amin a binilyon a bibitewen a pinalsa to. (Isaias 40:26) Kayarin narepaso so sakey labat a kabiangan na malaknab a pikakabat na Dios, sakey a toon manngaran na Job so sipapaabeban angipatua: “Sinmabin akabatan ko a sika so makayarin manggawa na amin a bengatla, tan anggapo so ideya ya agmo akapet.” (Job 42:2) Agta walaan itayo na magenap a rason pian manlikna met na ontan?

¹¹ Say Dios so sigpot met ed kakabatan, lapud sitatalona ton iyaaplika so pikakabat to. Alimbawa, denesinyo to iray tanaman pian sikaray makayarin panlaokey danum tan carbon dioxide manlapud dagem pian manporma na saray masamit tan tapong, a nakaukolan bilang tagano parad totoo tan ayayep. Nayarian met na tantanaman so makapanggawa na masuliwet iran taba, protina tan bitamina ya uusaren tayo pian mansiansian mabunigas. Amin a tagano tayo so mandedepende ed makapakelaw a sikulo a mangilalanor ed say agew, uran, kirmat tan bakterya na dalin. (Jeremias 10:12; Isaias 40:12-15) Legan a makakaaral so too ed pidedeneng na Dios, interon-puso ton naaapresia no akin ya inkelyaw na sakey a managsulat na Biblia: “O alay kaaralem na kayamanan tan kakabatan tan pikakabat na Dios!” (Roma 11:33) Agta onia so labay yon nalikna nipaakar ed Dios a dadayewen yo?

Sakey a Makapaayat a Personalidad

12-14. Panon kayon nagunggunaan ed saray panangipanengneng na personalidad na Dios?

¹² Mainomay a nanengneng a say Manamalsa so sakey a makonsidera tan daakan a manangitarya. Wala lay asalambit tayo nipaakar ed panangitarok to na tagano. Balet onia so inkuan na sakey a managsulat na saray salmo ed Biblia:

“Mangipapasen ka na subosubol a managagus ed saray lawak, ya onagus ed leeleet na saray palpalandey, mangiiter na danum parad atap ya ayayep, . . . Patutuboen mo so dika ya onkana ed saray baka tan saraman a tanaman ya onkana ed too, parad sikara a makaala na tagano a manlapu ed dalin: alak a mamaliket ed puso ra, larak a mamaliket ed sikara tan tinapay a mamabiskeg ed sikara.”​—Salmo 104:10-15, Jerusalem Bible.

Imparaan na Dios so dalin ed paraan a wala so mas ni nen say magenap a tagano parad amin a katooan. Say makapaermen a kakisiran na tagano a pansesengegan na agaylan kairapan so gendagendat a manlalapud agum odino lingon panangipakurang na too.

¹³ Mas ni so gagawaen na Manamalsa nen say pangitatarya na daakan a nakaukolan ed bilay. Gagawaen to met iya a makapaliket. Nayarin itarya na Dios so masustansya a tagano ya anggapoy taway. Imbes, anggapoy anggaan so panduruma na makapaliket a taway ed makapabunigas iran tagano. Ontan met, agtayo lilingwanan a sikatayo so pinalsa na Dios pian panggayagaan so dakep na saray kolor, a singa ed saramay rosas tan prutas. Tan inikdan to itayo na abilidad pian panggayagaan so tanol na musika. Anto ta so ipapalikna na amin na saraya ed sikayo nipaakar ed Dios?

¹⁴ Diad panisip nipaakar ed saya, dakel a totoo so apakiwas a mangikuan a maaron tuloy so Dios. Kombinsido iran talaga. Onaabobon so Biblia, lapud insulat nen apostol Juan: “Say Dios so aro.” (1 Juan 4:8) Say Manamalsa so mismon personipikasyon na aro; saya so manunan kualidad to. No sikayo so tepetan nipaakar ed no anton klase so Dios, nayarin saya so nibaga yon unaan. Simamaaro ton imbalikas so ampetang a panamabli ed too. Say Dios so aliwan sakey a makilot ya ideya talosan nisay sikato so sakey a nisulinek a dios. Sikato so maligsan persona a nayarian tayoy nawalaan na maaron siglaotan. Inkuan nen Jesus a saray patumbok to so makapanpikasi ed Dios bilang Ama ra, sakey a maapit tan interesado ed sikara.​—Mateo 6:9.

15-17. Panon ya ipapanengneng na Dios so maaron interes to ed sikayo? Anto so nalilikna yo nipaakar ed saya? (Salmo 30:4, 5)

¹⁵ No talagan inaro yo so sakey, labay yon maong so pansumpalan na satan a sakey. Onia so nalilikna na Dios parad totoo. Lapud aro et papasakbayan to itayo ed saray bengatlan makapasakit. Sarayan pasakbay so proteksion. Ontan met, ontutulong iya ed sikatayo a talosan iray estandarte na Dios tan no panon so ikiwas to ed itulok tan ag-itulok ed saya. Alimbawa, ibabaga na Biblia a kabusol to so panagtila. (Uliran 6:16-19; 8:13; Zacarias 8:17) Ipapaseguro na saya ed sikatayo a say Dios a mismo so agmakapantila; sigpot tayon panisian so amin ya ibabaga to. (Tito 1:2; Hebreos 6:18) Kanian no nababasa tayo iray balikas ed Biblia a nayarin ipasen tayon mapeget, nepeg tayon awaten iratan a bilang tanda na maaro, matunong a personalidad na Dios tan say interes to ed sikatayo.

¹⁶ Kaaruman ni ed tulong a moriaen so Dios bilang persona a nayarian tayon pidenengan, ipapanengneng na Biblia a wala ni arum a liknaan to likud ed aro. Alimbawa, sikatoy “asakitan” sanen nanrebelde so too sumpad matunong iran dalan to. (Salmo 78:8-12, 32, 41) Sikatoy ‘naliliketan’ sano idadalangirang na totoo so maptek. (Uliran 27:11; Lucas 15:10) No nalilingo itayo, sikato so mililikna, mapangasi tan makatalos. Naromogan yon makapaseseg so pamasa nipaakar ed saya diad Salmo 103:8-14. Tan say Manamalsa so aliwan manangidumaduma, a mangiiter ed agew tan uran parad amin, tan mangaawat na dayew manlapud totoo antokamay rasa odino nasyonalidad da.​—Gawa 14:16, 17; 10:34, 35.

¹⁷ Say liket so bengatlan kaliktan na karaklan ed sikatayo. Kanian walay rason tayo pian kabaten so Sankatagyan. Sikatoy dedeskribien na Biblia bilang “say maliket a Dios” tan ipapanengneng na saya a labay to itayon manliket. (1 Timoteo 1:11; Deuteronomio 12:7) Lawas a sikato so mananumang ed saramay mangipapanengneng na pananisia ed sikato. (Hebreos 11:6; 13:5) Tan nanggawa na paraan so Dios pian say too so magmaliw a mabunigas tan maliket ed ando lan ando, a singa singbaten tayo ed saginonor iran kapitulo.

“Say” Dios

18, 19. Anto so naaralan tayo nipaakar ed ngaran tan panat-na-bilay na Dios?

¹⁸ Sakey nin importantin bengatla ya ipaparungtal na Biblia nipaakar ed Manamalsa et say bengatlan sikato so walaan na personal a ngaran. Diad Hebreo, nisulat itan ed apatiran consonant, a singa onia: יהוה. Ngalngalin amin a modernon lenguahe so walaan na kalapagan a patalos ed sayan nikabkabiig a ngaran. Diad Ingles et Jehovah itan. Ibabaga ed sikatayo na Salmo 83:18 a nepeg a “nakabatan [na totoo] a sika, a say ngaran mo et Jehova, sika lambengat so say Sankatagyan ed amin a dalin.” (Ikompara so Juan 17:6.) Imanoen a sikato lambengat so say Sankatagyan. Wala so sakey lambengat Supremon Persona. Mabetbet itan ya imbalikas na kadaanan iran Israelita ed onian paraan: “Si Jehova a Dios tayo so saksakey a Jehova. Tan nepeg mon aroen si Jehova a Dios mo ed interon pusom tan interon kamarerwam tan ed interon biskeg mo.”​—Deuteronomio 6:4, 5; ikompara so Juan 17:3.

¹⁹ Say Dios tayo, si Jehova, so anggapoy anggaan, a singa ipanengneng na sayan rason. Ibabaga na saray sientista a say uniberso so nilibon minilyon la ed bayag to. Kanian say Manamalsa na uniberso so mapatnag a wala la sakbay na satan. Saya so onaabobon ed panatawag na Biblia ed sikato ya “Ari na inkamagnayon,” ya anggapo so gapoan odino anggaan. (1 Timoteo 1:17; Apocalipsis 4:11; 10:6) Say pigaran libon taon ya inkipasen la na too ed dalin so aganggano ni lambengat no ipareng ed inka-anggapoy anggaan nen Jehova.​—Salmo 90:2, 4.

Arum a Personan Agtayo Nanengneng

20, 21. Akin ya agmanbubukbokor so Dios ed tawen?

²⁰ Ipaparungtal na Biblia a wala ni arum a pinalsa iran persona ya espiritu. Kayari impanbukbukor na Makapanyarin-amin ed loob na andukey a panaon, pinili toy mamalsa na arum ya espiritun persona. Unonauna, pinawala to so “say panguloan ed amin a pinalsa” tan “say gapoan na panamalsa na Dios.” (Colosas 1:15; Apocalipsis 3:14) Sayan panguloan so kaiba la na Dios a Makapanyarin-amin diad kagapo na panamalsa. Diad saginonor et sikatoy usaren nen Jehova a Dios bilang managsalita, odino Salita, diad pitatalosan ed arum. (Juan 1:1-3; Colosas 1:16, 17) Kaunoran, sayan panguloan ya Anak so imbaki ed dalin pian magmaliw a too. Sikatoy akabatan bilang Jesu-Kristo.​—Galacia 4:4; Lucas 1:30-35.

²¹ Katulong so panguloan ya Anak to, pinalsa na Dios so arum ya espiritun pinalsa, a gendagendat lan kabkabat bilang saray anghel. Manlilingkor iraya ed Dios bilang saray ibabaki tan manusumpal na saray betang ed uniberso, pati panaglingkor ed biang na totoo.​—2 Pedro 2:11; Hebreos 2:6, 7; Salmo 34:7; 103:20.

22, 23. Anto so siglaotan na Ama tan say Anak ed sakey tan sakey?

²² Namparan say lohiko tan say Biblia so mangipapatnag a say panguloan ya Anak a namparan pinalsa tan imbaki na Dios ed dalin so agnayarin kasimbangan na Ama to. Arum a totoo a mangibabagan manisia ed Biblia so mangibabangat a si Jesus tan say Ama to so mansimbangan iran kabiangan na sakey ya atugyop a dios. Saya so aliwan balon ideya, ta dakel a kadaanan a relihyon so nandadayew ed saray grupo na dirios. Balet misuniyan ed saya, malinlinew ya ibabaga na Biblia a si Jesus, bilang biig a persona, so akaawat na pakayari manlapud Makapanyarin-amin ya Ama to. Ipapaseguro na saya ed sikatayo a say Makapanyarin-amin so makaamta ed saray bengatlan ag-amta nen Jesus, tan anggaman nen wala ed dalin odino kayari na satan, si Jesu-Kristo so agkapiganman nagmaliw a kasimbangan na Ama to.​—Juan 5:30; 8:28; 14:10, 28; Marcos 13:32.

²³ Diad loob na nilibon taon ed tawen, say Anak so awalaan na maapit a siglaotan ed Dios a Makapanyarin-amin, a lapud satan et sikatoy makaaral manlapud Dios tan aligen iray dalan to. Kanian sanen kinerew na sakey a babangatan, “ipanengneng mo ed sikami so Ama,” inyebat nen Jesus: “Siopaman ya akanengneng ed siak anengneng to met lay Ama.” (Juan 14:8, 9; 1:18) Diad panaaral tayo ed salaysay na Biblia nipaakar ed bilay nen Jesus ed dalin, dakel so naaralan tayo nipaakar ed Ama, a singa say no akin a gagawaen na Dios iray bengatla tan anto so iilaloan ton ikiwas tayo. Aminsan et inkuan nen Jesus: “Siak so dalan tan say katuaan tan say bilay.” (Juan 14:6) Importantin sikatoy nakabkabat tayon magmaong, tan diad ontan et nakabkabat met so Ama. Say pamasa ed Ebanghelyo nen Juan so sakey ya ekselentin tulong. Diad panggawa ed satan, ag-iyaapasakey ed saray impormasyon odino saray detalye lambengat, noagta salien a tebeken so kabaliksan no anton klase si Jesus. Sikato so say sankaimportantian a too a nakabkabat yo.

Kaukolan Tayo so Dios

24, 25. Akin a nepeg a magmaliw ya importanti so Dios ed bilay yo?

²⁴ Legan a nanaaralan tayo so nipaakar ed Makapanyarin-amin diad panamegley na pangimaton ed saray palsa tan panagbasa ed Biblia, magmaliw a mapatnag a saray totoo so agpinalsan manbilay ya onsian ed sikato. Pinalsa itayo pian nawalaan na pisisiglaotan ed Dios, a manlapud sikato et akaawatan tayo na bilay tan saray inagew-agew a probisyon to so manusustini ed bilay tayo. Say panalin magmaliw ya onsian ed sikato tan ed Salita to, say Biblia, so nikompara ed panaanap na sakey a too na dalan ed agkabat a katakelan ya andian na maabig a mapa. Diad kaunoran ed nayarin sikatoy sigpot a nabalang tan ompatey ed kakulangan na saray probisyon ed bilay. Mipadpara met itan sano say Dios tan say panangigiya to so iwaklit na totoo ed bilay da. Seseguroen ed sikatayo na Biblia tan say awaran a pian panggayagaan a sigpot so bilay, kaukolan tayo so mas ni nen say tagano, kawesen tan siruman. Pian magmaliw a peteg a maliket, kaukolan tayo so giya tan tulong manlapud Manamalsa tayo.​—Mateo 4:4; Juan 4:34.

²⁵ Dakel nin arum a totoo so samsamet so amta ra nipaakar ed Manamalsa. Legan a nanaabet yo so ontan a totoo tan legan ya iyabuloy na pankanawnawa, akin ya ag-ipanabang ed sikara so pigaran maong a bengatla ya akonsidera tayo la? Maabig a bengatla sano onkiling so totoo a mangipanabang ed arum na importanti iran katuaan a naaralan da nipaakar ed si Jehova, say maaron mangatatawen ya Ama tayo.​—Salmo 40:5.