Liket—No Panon Itan a Naromog
Kapitulo 5
Natalonaan Yoray Problema ed Bilay
1-7. PUNTON NAPANTONGTONGAN: Anton rason a sikatayo so manpositibo no nipaakar ed saray problema ed bilay? Panon a nasasaglawi so Dios?
“Say bilay so napno na saray problema,” kuan na totoo. Nayarin miabobon kayo.
2 Dakel so sasaloten na problema ed kuarta—babayaran, implasyon, anggapoy pirmin trabaho, odino say pananap na desentin panabungan. Kaslakan iray seryoson problema ed panamaley tan pamilya. Say sekso, alkohol odino druga so problema na dakel a kalangweran. Saray maedad la, say ikakapuy so mangitatarok na ir-irap. Amin na sarayan bengatla so mamapalesa na makaderal ed emosyonal a tensyon odino detdet.
3 Kaunongay pakatalona yo ed iyaarap ed saray problema ed bilay? Say nibabalitan ikakasmak na depresyon tan say panagbitkel so malinlinew a mangipapanengneng a dakel so agmakabayag. Balet minilyon so makapansiasiansian balanse sano nidunget ed kairapan. Akin?
4 Naaralan dan manmatalek ed simbawa na Manamalsa na katooan a bilang naromog ed Biblia. Anggapo so siopaman a sikologo, anggapo so managkonseho ed panamaley, anggapo so managsimbawa ed saray dyaryo so makatalos ed bilay a nagkalalo ni nen say Dios. Pinalsa to so inmunan totoo, kanian sigpot so pikakabat to ed inkagawa tayo ed pisikal, mental tan emosyonal. (Salmo 100:3; Genesis 1:27) Nagkalalo ni nen siopaman a toon maganoy-bilay to, kabat nen Jehova so kiwas tayo tan no akin a gagawaen tayo so bengabengatla.—1 Samuel 16:7.
5 Sakey ni, nagkalaloy kabat to nipaakar ed saray probleman nipapaarap ed sikatayo na sayan mundo nen say dinanman ed sikatayo. Aliwa lambengat ed loob na pigaran taon, noagta nanlapulad inkapalsa na inmunan too, naimatonan nen Jehova iray problema na katooan—amin da. Oniay ibabaga na Biblia ed sikatayo: “Manlapud katawenan et onuusdong si Jehova, nanenengneng ton amin so anak na totoo. . . . Sikato so unuusdong ed amin na saramay manaayam ed dalin. . . . Ikokonsidera ton amin so kimkimey da.” (Salmo 33:13-15) Kanian amta to no panon so ontalona tan ag-ontalona ed antokaman a probleman walad sikatayo.
6 Sibubunlok, gagawaen ton posibli parad sikatayo a nagunggunaan manlapud pikakabat tan eksperiensia to. Lugan na Biblia so konseho to, ya indatak itan diad paraan ya ontukoy ed saray pankaukolan tayo antokaman so sirkumstansya tayo ed bilay, inerman so panaayaman tayo. Singa kuan na Salmo 19:7-11: “Say ganggan nen Jehova so ayadyari, a mangipapawil na kamarerwa. Say panonot nen Jehova so napanmatalkan, manggagawa ed ag-eksperiensiadon makabat.”
7 Konsideraen tayo pan magano no panon a makatulong irayan panonot ed italona ed duaran seryoson personal a problema, salanti, pirmin detdet tan inkabegtebegtew. Kayari pangonsidera ed praktikal a tulong na Biblia ed saraya, usisaen tayo so arum a kaslakan a problema—say nipaakar ed kuarta, panamaley tan saray druga.
Panon Mon Arapey Detdet?
8-11. Kaunongan kabelat so probleman detdet?
8 Pigpigara so mangibagan agdan balot naeksperiensia so pirmin detdet. Legan na ibabaleg na indibidual a problema tayo—ed kuarta, ed pamilya, ed sekso tan krimen—ompapalaloy pakadetdetan. Sakey ya agano nin balita ed palapagan so nankuan a say sankamatukoyan a pakatandaan ed panaon tayo et aliwan say paraan na kakikiwas odino istiloy panangawes tayo. Satan et “say makapakigtot a liknaan na tensyon.”
9 Kasin amta yo a say detdet so nayarin mamatikey ni ingen ed bilay yo? Imanoen:
“Nibagan say ‘Manamatey ed Komaduamplon Siglo,’ say detdet so sankamanunaan a manlalapud saray sikolohikon pankaukolan ed peles a bilay. Saray pisikal ya inagem a papawalaen to natan so sengegan na baleg a bilang a kaso ed ospital tan ipapatey ed kada taon—ag-onkulang a samploran milyon.”—To the Point, magasin na balita ed Aprika.
“Lapud alabas odino manbayag a detdet, say laman so mainomay a dapoan na sakit ya onggatel so baog tan say kaslakan a panateng ya anggad saray ataki ed puso tan cancer.”—The Wall Street Journal, E.U.A.
Naaapektoan met iray agni nianak. Say detdet ed saray manlulukon, lapud pankokolkol na saray sanasawa odino ed takot ed agpakaimpleyo, so pansesengegan na pakaderal ed pisikal, mental tan emosyonal na saray agni nianak.
10 Say detdet so makaderal lapud mamapawala met iya na arum nin problema. Lapud satan et dakel so agmakatrabahon susto, a mamaloor ed problema ra’d kuarta. Mangipaarap itan ed karawalan, anggan diad panamaley. Oniay insulat na sakey ya asawan laki:
“Balang agew et lalon magmamaliw a mapetang so ulok tan nerbiyoso. Singano labay kon ayewen so amin tan mabetbet a say akulaw ko so pangipapanggetan ko. Singano nagmaliw ak lan inmawet, balet ta anggapoy maong a nagawaan to.”
11 Walaray detdet a normal ed bilay, tan aliwa met a naynay a mauges. Say ibangon ed kabuasan et lalanoren to lay detdet, a singa met say panbantay na makapasagyat a basketbol. Say mauges et samay pirmi tan manbayag a banal (odino, detdet). Siempre, agnapaliisan so dakel a bengatlan manedesdes ed sikatayo, a mangilalanor ed arum a totoo odino sirkumstansya ed dilin bilay tayo. Anggaman ontan, wala ta so bengatlan nagawaan tayo nipaakar ed makaderal a detdet? No naarap tayo iyan matalona, nayarin nakesayan so arum nin problema, a singa saramay mangaapekta ed bunigas tayo.
(Ituloy ed ontumbok a paway.)