Say Desisyon a Pabor ed Panagpili

ANGGAPO so ontanlan mangiyaalibansa ed panagpilin nibase ed pikakabat noagta say sankabantogan a Persona ed intiron uniberso. Sikato so Manamalsa tayo. Lapud walaay absoluton pikakabat ed saray pankaukolan na too, sikato so mabunbunlok a mangitataryay instruksion, pasakbay, tan panangigiya no anto so makabat a kurson pankurangan. Anggaman ontan, agto ibabaliwala so kawayangan a manpili ya insipor to’d saray intelihentin pinalsa to. Impabitar nen propetan Moises so panmoria na Dios: “Inyan ko ed arap mo so bilay tan say patey, say bendision tan say ayew, sikato so makasengeg a pilien mo so bilay ta pian manbilay ka, sika tan say kapolian mo.”​—Deuteronomio 30:19.

Aapektaan na sayan prinsipyo so lawak na medisina. Say ideya na panagpilin nibase ed pikakabat, odino panangiyabuloy a walaay pakaamta (informed consent), so kalkalna lan naaawat diad Hapon tan arum nin daldalin ya ag-itan kaslakan nensaman. Oniay impaneskribe nen Dr. Michitaro Nakamura ed panangiyabuloy a walaay pakaamta: “Satan so ideyan ipaliwawa na doktor ed pasienti diad paraan a mainomay a natalosan no anto so sakit, no walay ilalon onabig, say paraan na pantambal, tan posiblin epekto’d saginonor, a rerespetoen toy kanepegan na pasientin mandesidi no panon a tambalen.”​—Japan Medical Journal.

Diad loob na dakel lan taon, impresenta la na saray doktor ed Hapon so nanduruman rason no akin ya agda aawaten so ontan a paraan na panangasikaso ed saray pasienti, tan kinmiling laray korte ya onabobon ed inyugali lan paraay panagtambal. Kanian, agawa so sakey a pananguman sanen indatak nen Chief Judge Takeo Inaba na Tokyo High Court nen Pebrero 9, 1998 so desisyon a pabor ed panangiyabuloy a walaay pakaamta. Anto itan a desisyon, tan anto so isyun sengegay impangitarok ed kaso diad saray korte?

Nen Hulyo 1992, nampakonsulta so 63-años a si Misae Takeda, sakey ed Tastasi nen Jehova, diad Institute of Medical Science Hospital, University of Tokyo. Sikatoy asurin walaay makapatey a tumor ed altey tan kaukolan ya operaan. Lapud masimoon a katutulok ed ganggan na Biblia sumpad agmanepeg a panangusar na dala, impabitar to’d saray doktor to so pilalek ton mangawat labat na panagtambal ya ag-uusaray dala. (Genesis 9:3, 4; Gawa 15:29) Pinirmaan na saray doktor so dokumenton mangipapabitar ya anggapoy eebatan da, a mangabsuelto’d sikara tan say ospital ed antokaman ya eebatan lapud desisyon to. Sikatoy pinaseguroan dan gawaen da itan.

Balet, kayari na operasyon tan legan ya anggapo ni so pakalikna nen Misae, sikatoy sinaksakan na dala​—a direktan mikontraan ed saray malinlinew ya imbalikas a kaliktan to. Say pangisesekreto ra ed ag-autorisadon panangisaksak so niwalwal sanen impaamta na sakey ya empleyado na ospital so pamaakaran ed sakey a reporter. A singa ilaloan mo, binelengan iya na masimoon a Kristianon bii sanen naamtaan ton sikatoy sinaksakan ya agto amta. Nampiyaan toray empleyado na ospital, a papanisiaan ton tooren day imbaga ra tan respetoen day relihyoso iran papanisiaan to. Lapud kagogonigon na emosyon to ed sayan sigpot ya impanumlang ed nampaknaay doktor tan pasienti tan diad ilalon pakapangiletneg na panumbokan a mangipaliis ed arum manlapud mipadparan panagmaltrato ed ospital, sikato so nandemanda.

Say Publikon Areglo tan Moralidad

Inusay na taloran huis na Tokyo District Court so kaso tan nandesisyon a pabor ed saray doktor, a kontra sirin ed kanepegan na panangiyabuloy a walaay pakaamta. Diad desisyon da, ya indatak nen Marso 12, 1997, imbaga ran anggapoy kakanaan na antokaman a getman mangikasulatan ed panagtambal ya absoluton ag-uusaray dala. Inkatunongan dan sumlang itan ed kojo ryozoku,a odino saray estandarte na sosyedad, sano nikaduman mipaknaan so sakey a doktor ya agmangusar na dala anggano onlesa so kritikal a kipapasen. Parad say sikara, say manunan obligasyon na doktor et say pangisalbay bilay ed anggaay nayarian to, kanian dia labat ed gapo et anggapo lay kakanaan na ontan a kasulatan, antokaman so relihyoson papanisiaan na pasienti. Denisidi ra a diad kaunoran a panagsuri, kaukolan a tumboken so propesyonal ya opinyon na doktor imbes a say antokaman ya akadkaunan kerew na pasienti ed panpapatambal to.

Niarum ni, insalaysay na saray huis a diad ontan met iran rason, anggaman iilaloan ya ipaliwawa ra so manunan paraan, saray epekto, tan kapeligroan na improponin operasyon, “nayarin ag-ibaga [na sakey a doktor] no kasin usaren to so dala odino andi.” Say desisyon da et: “Agnibagan sumlang ed ley odino agmanepeg so impanengneng na saray doktor bilang Nidemanda a makaamta ed saray kaliktan na Angidemanda ya agpasaksakan na dala diad antokaman a sirkumstansia tan diad inkiwas dan singano ginawa ray kaliktan to kanian sengegan la itan na impakaopera to diad kuestionablin paraan.” Say punto et no ipaamta na saray doktor so sananey a gawaen da, ompan agla impaoperaan so pasienti tan pinmaway la ed ospital.

Satan a desisyon na korte so amigla tan anismaya ed saray manangiyalibansa ed panangiyabuloy a walaay pakaamta. Diad panisingbat ed desisyon ed kaso nen Takeda tan saray epekto na panangiyabuloy a walaay pakaamta diad Hapon, oniay insulat nen Propesor Takao Yamada, sakey a manunaan ya autoridad ed ganggan a sibil: “No naabuloyan ya onepekto so rason na sayan desisyon, say pangipulisay ed panangisaksak na dala tan say legal a prinsipyo na panangiyabuloy a walaay pakaamta so kalkalnan naandi.” (Nipaakar ed ley a dyurnal a Hogaku Kyoshitsu) Diad mapuersa iran salita et kinondena to so impasoot a panangisaksak na dala bilang “sigpot a pananumlang ed panagmatalek, a mipadpara ed insilib a panangataki.” Inyarum nen Professor Yamada a say ontan a kagagawan maneral na talek so kaukolan “ya agbalot abuloyan.”

Lapud maulimek ya inkatoo nen Misae, talawan toy omparungtal ed arap na publiko. Balet diad impakamorian sikatoy nawalaay betang diad panangidepensa ed ngaran nen Jehova tan saray matunong ya estandarte to nipaakar ed inkasagrado na dala, sikato so determinadon gawaey nabebetangan to. Oniay insulat to’d abogado to: “Dabok ak lambengat, odino abebbeba ni ingen. Panuumamengan ko no akin a say agmakasarag a toon singa siak et nausar ni. Balet sano panggunaetan kon gawaen so ibabaga nen Jehova​—say sakey a makapanpakulyaot ed saray bato​—sikato so mamabiskeg ed siak.” (Mateo 10:18; Lucas 19:40) Diad puestoay testigo legan na bista, manggiwgiw so bosis ton angideskribe ed kagogonigoy emosyon to makasengeg ed ag-impanoor. “Singa ak inmedmer, singa biin pinasoot.” Lapud testimonya to et dakel so akalua ed saramay walad korte ed saman ya agew.

Makasurprisan Panamaseseg

Lapud desisyon na District Court, tampol ya inyapela so kaso ed Atagey a Korte. Ginmapo iray pilimeron argumentoan ed korten angiyapelaan nen Hulyo 1997, tan say ampusisaw balet determinadon si Misae so wadman ya aka-wheelchair. Tinmubat so kanser tan sikatoy onkakapuy la. Si Misae so apabiskeg a maong sanen indalatdat na manunaan a huis, diad nikadkaduman inkiwas, so reglamenton ginetman tumboken na korte. Pinabitar ton agmipakna so korten angiyapelaan ed desisyon na abebeban korte​—a say doktor so walaay kanepegan a mangibaliwala ed saray kaliktan na pasienti, a mankuankuanan ton tumboken balet ta diad sekreto et dumay gawaen to. Inkuan na manunaan a huis a say korte so agmanuporta ed dinidiktador ya etikan “Shirashimu bekarazu, yorashimu beshi,”b a say labay ton ibaga et, “Pansiansiaen iran ignoranti tan akadependi” ed saray propesyonal a mediko. Diad saginonor et inkuan nen Misae: “Panliketan kon narengel so anggapoy lalabien a balikas na huis, a dumaruman tuloy ed akadkaunan desisyon na District Court.” Inyarum to: “Saya la imay ipipikasik ed si Jehova.”

Diad tinmumbok a bulan et inatey si Misae, a minungkog na maaron pamilya to tan saray empleyado na sananey ya ospital, a no iner et atalosan tan nirespeto ray masimoon iran papanisiaan to. Anggaman nanermen a maong ed impatey nen ina to, say anak ton laki, si Masami, tan arum nin kapamilyaan so determinadon mangilaos ed kaso to, a mitunosan ed saray kakaliktanen to.

Say Desisyon

Diad kaunoran, nen Pebrero 9, 1998, indatak na taloran huis na Atagey a Korte so desisyon, a binalinsuek day desisyon na abebeban korte. Say melag a korte so dinumog na saray reporter, iskolar, tan arum nin magunaet ya anubaybay ed kaso. Inreport na manuna iran peryodiko tan istasyon na telebisyon so desisyon. Onia so nabasa ed arum a paulon-balita: “Korte: Nayarin Ipulisay na Pasienti so Panagtambal”; “Atagey a Korte: Say Panangisaksak so Pananumlang ed Saray Kanepegan”; “Atalo ed Korte so Doktor ya Angipilit ya Angisaksak na Dala”; tan “Binayaran na Danyos iray Tastasi nen Jehova Lapud Panangisaksak.”

Saray report ed desisyon so susto tan paborablin tuloy. Inreport na The Daily Yomiuri: “Inkuan nen Judge Takeo Inaba ya agmanepeg ya usaren na saray doktor iray paraan ya impulisay lay pasienti.” Malinlinew met a nisalaysay ya: “Insiblet na saray doktor [ya angisaksak na dala] ed sikato so pankanawnawan manpili no panoy panambal ed sikato.”

Impabitar na Asahi Shimbun a legan na sayan kaso et panisiaan na korte ya agmagenap so pinawalan ebidensia a walay kasulatan a nampaknaan na nantupag a dapag ya ag-usaren so dala anggano diad situasyon a pakapeligroay bilay, ag-inmabobon iray huis ed abebeban korte nipaakar ed inkalegal na satan a kontrata: “No wala so kinonsideran paknaan diad nantupag a dapag a kaukolan ya anggapoy panangisaksak na dala diad anggan anton sirkumstansia, agpanisiaan na Korte a sumpa itan ed publikon areglo, tan sirin et anggapoy kakanaan.” Niarum ni, impabitar na sayan peryodiko so panmoria na saray huis a “kada too et nigetar ya ompatey, tan say proseson usaren ed sakbay na ipatey so desidien na kada indibidual.”

Diad tua, susukimaten na Tastasi nen Jehova iyan pamaakaran tan kombinsido ira a pipilien da so sankaabigan a dalan pian manbilay. Lalaktipen na satan so panangipulisay ed saray mapatnag a kapeligroan na saray panangisaksak na dala. Imbes, aawaten daray paraan ya ag-uusaray dala a malaknab lan gagawaen ed dakel a daldalin tan mitunosan ed ganggan na Dios. (Gawa 21:25) Impabitar na bantog a Hapon a propesor na ley ed konstitusyon: “Diad katuaan to, say panangipulisay ed panagtambal a wala so [panangisaksak na dala] a nasusuppiat et aliwan pamaakaran na panagpili ed ‘no panon so ipatey’ noagta, imbes, no panon so manbilay.”

Say desisyon na Atagey a Korte so mamaliing komon ed saray doktor ya aliwan malaknab so nononoten dan kanepegan da a singa say pakarandan na arum. Tan kaukolan a manresulta itan ed dakel nin panangiletneg na saray ospital ed totontonen ed etika. Anggaman sayan desisyon so inkalapagan ya aawaten na korte tan makapaseseg ed saray pasienti, a naandiay debir a mandesidi no panon iran tambalen, aliwan amin a dapag et sigpot-puson anayakup ed satan. Inyapela na ospital na gobierno tan say taloran doktor so kaso diad Korte Suprema. Kanian nepeg tayon talaranan no kasin salimbengan met na sankatageyan a korte ed Hapon iray kanepegan na pasienti, a singa panasalimbeng na Soberano na uniberso.

[Saray paimano ed leksab]