Say Biblia​—Kasin Salita na Dios Odino Too?

Katuloyan na Kapitulo 10

Sakey a Propesiya na Biblian Anengneng yon Asumpal

Kakisiran na Tagano!

13. Anton makadesyang iran ebento so impasakbay nen Jesus, tan panon a sayan propesiya to so suportaan na pasingawey na komatlon managkabayo ed Apocalipsis?

¹³ Impasakbay nen Jesus: “Tan wala so kakisiran na tagano . . . ed nambabangil a pasen.” Imanoen no panon iyan mitunosan ed inlugan na komatlo ed apatiran managkabayo na Apocalipsis. Nipaakar ed sikato nabasa tayo: “Anengneng ko, tan, nia! sakey a kabayon andeket; tan say manyurong ed sikato so walaan na simbangan ed lima to. Tan nadngel ko so sakey a boses ed pegley na apatiran mabilay ya ayayep a kuanto: ‘Sakey a libran trigo so sakey a denario tan taloran libran sebada so sakey a denario; tan agka manggawa na lames ed larak tan say alak.’” (Apocalipsis 6:5, 6) On, alablabas a kakisiran na tagano!

14. Anton angkabaleg iran yegyeg nanlapulad 1914 so anumpal ed propesiya nen Jesus?

¹⁴ Posible kasin nasusumpal iyan propesiya natan, bangta akapet na arum iran bansa so ontanlan atagey ya estandarte na panagbilay? Say ilimgis lambengat ed mundo ed interamenti so maneguro ed ebat. Unong ed awaran, saray bakal tan natural iran desyang so sengegan na eraeras. Sirin, aliwan makapakelaw a say siglo tayo, ya alablabas lan atanek na saray desyang tan bakal, so aminpiga lan asalot na eraeras. Inlista na sakey a report so masulok a 60 angkakabaleg iran eras nanlapulad 1914, ed nanaarawian iran bansa a singa say Gresya, say Netherlands, say U.S.S.R., Nigeria, Chad, Chile, Peru, Bangladesh, Bengal, Kampuchea, Etiopia, tan Japan. Arum ed sarayan eras so nambayag na dakel iran taon tan anigway na nilaksan totoo.

15, 16. Anton arum iran kakisiran ed tagano so peteg a makadesyang natan?

¹⁵ Anggaman say alablabas iran eras so gendagendat a nibabalita, saya so onlabas lanlamang tan saray niliktar so kalkalnan ompawil ed normal a panagbilay. Anggaman ontan, sananey nin manataktakot a nengneng na eras so ongagapo legan na koma-20 siglo. Saya so aliwan tanton makapasibeg tan sirin et mabetbet ya ibabaliwala. Balet saya so mantutultuloy a tinaon. Saya so alablabas a dapmeg na malnutrasyon a mangaapekta na kakalima ed populasyon na planeta tayo tan manitigway na 13 anggad 18 laksan totoo ed tinaon.

¹⁶ Diad arum a salita, diad kada duaran agew sayan nengneng na kakisiran na tagano so maparanay a manitigway na totoo a singa samay tinigway na bomba atomika ed Hiroshima. On, kada duaran taon, mas dakel so totoon ompapatey ed eras nen saray sundalon inatey ed impanulop a Guerra Mundial I tan Guerra Mundial II. Kasin walaray “kakisiran na tagano . . . ed nambabangil a pasen” nanlapulad 1914? On, peteg!

Saray Yegyeg

17. Anton makaderal a yegyeg so agawa kayarin tuloy na 1914?

¹⁷ Sanen Enero 13, 1915, a pigaran bulan lambengat na inmunan guerra mundial, sakey a yegyeg so nanpamayegmeg ed Abruzzi, Italya, tan tinigway to so 32,610 totoo. Ipanonot ed sikatayo na sayan baleg a desyang a saray bakal tan kakisiran na tagano legan na kiwawala nen Jesus so ulopen na sananey nin bengatla: “Walara naani . . . yegyegyeg ed nambabangil a pasen.” No nipaakar ed bakal tan eras, say yegyeg ed Abruzzi so “gapowan na kairapan” lambengat.a

18. Panon a say propesiya nen Jesus nipaakar ed saray yegyeg so asumpal?

¹⁸ Say koma-20 siglo so sakey a siglo na saray yegyeg, tan salamat ed aligwas ed paraan na panangipasabi balita, amin a katooan so mikabat a tuloy ed kabaleg na deral ya intarok da. Diad pamitla lambengat na pigara, naimatonan na 1920 so 200,000 ya atigway ed sakey a yegyeg ed China; nen 1923, ngalngalin 99,300 so atigway ed sakey a yegyeg ed Japan; nen 1935, sakey nin yegyeg so anigway na 25,000 ed pasen a natan et Pakistan, bangta 32,700 so atigway ed Turkey nen 1939. Wala so 66,800 inatey ed sakey a yegyeg ed Peru nen 1970. Tan nen 1976, ngalngalin 240,000 (odino, unong ed arum iran balita, 800,000) so inatey ed Tangshan, China. Agano ni, nen 1988, 25,000 so inatey ed sakey a mabiskeg a yegyeg ed Armenia.b On, “wala so yegyegyeg ed nambabangil a pasen”!

“Makapatey a Salot”

19. Anton kaaruman a detalye na tanda so impasakbay nen Jesus tan inyanino na komapat a managkabayo ed Apocalipsis?

¹⁹ Sananey nin detalye na propesiya nen Jesus et say nipaakar ed sakit. Diad salaysay to, inkurit nen manag-ebanghelyon Lucas ya impasakbay nen Jesus so “salot ed nambabangil a pasen.” (Lucas 21:11) Saya met so mitunosan ed mapropetikon pasingawey na apatiran managkabayo ed Apocalipsis. Say komapat a managkabayo so manngaran na Patey. Ireretrato to so andi-ed-panaon ya ipapatey lapud nanduruman sengegan, a pati say “makapatey a salot tan . . . ed saray atap ya ayep ed dalin.”​—Apocalipsis 6:8.

20. Anton nikabkabiig ya epedimya so sakey a kabiangan na kasumpalan na propesiya nen Jesus nipaakar ed saray salot?

²⁰ Nen 1918 tan 1919, masulok a 1,000,000,000 totoo so asakitan na trangkaso Español, tan masulok a 20,000,000 so atigway. Dakerakel a bilay so ginetel na sayan sakit nen say baleg a bakal a mismo. Tan say “makapatey a salot,” odino ‘peste,’ so mantutultuloy a mamapairap ed sayan kailalakan, anggaman ed dakel iran matalonan aligwas ed medisina. Akin ya onia? Sakey a sengegan et lapud aglawas napangagayagaan na dukan daldalin iray gungguna na sientipikon aligwas. Saray dukan totoo so maniirap tan ompapatey ed sakit a natambal komon no wala lambengat so magenap a kuartan usaren.

21, 22. Panon a saray totoo ed mayaman tan duka iran daldalin so namparan akasagmak ed “makapatey a salot”?

²¹ Kanian, ngalngalin 150 laksan totoo ed sankamundoan so mansasakit na malaria. Ngalngalin 200 laksa so naalisan na snail fever. Say sakit a Chagas so mamapairap ed ngalngalin samploran laksan totoo. Ngalngalin 40 laksa so mansasakit na river blindness. Nilaksan ugugaw so ompapatey ed graben pantae. Say tuberculosis tan kating so siansian matalonan problema ed bunigas. Nagkalautla, say duka ed sayan mundo so nanairapan ed ‘saray salot ed nambabangil a pasen.’

²² Balet ontan met ed saray mayayaman. Alimbawa, say trangkaso so namparan ondapo ed mayaman tan duka. Nen 1957 sakey a nengneng na trangkaso so anigway na 70,000 ed Estados Unidos lambengat. Diad Alemanya akalkulan sakey ed kada anemiran totoo so nadadapuan na kanser. Say makaalis iran sakit ed sekso so manadapmeg met ed mayaman tan mairap. Say gonorrhea, say sankabetbetan a nirereport a makaalis a sakit ed Estados Unidos, so mamapairap ed 18.9 porsienton karakel ed populasyon na arum iran bansa ed Aprika. Say syhpilis, chlamydia, tan genital herpes so pigara lambengat ed arum a lanayak “iran salot” a makaalis ed panakdol.

23. Anton “makapatey a salot” so asasakbay nin nagmaliw a paulo ed saray balita?

²³ Diad apalabas lambengat iran taon, say “makapatey a salot” ya AIDS so apilaktip met ed listaan na “saray salot.” Say AIDS so makapakebbiew a sakit lapud, legan a saya so isusulat, anggapo ni so aromog a tambal, tan say bilang na saray biktima to so mantutultuloy ya ondaraak. Si Dr. Jonathan Mann, direktor na WHO (World Health Organization) Special Program on AIDS, kuanto: “Akalkula mi met a wala so limara ya anggad 10 laksan totoo ed mundo natan so naalisan na human immunodeficiency virus (HIV).” Unong ed sakey a nipalapag a kalkulasyon, say mikrobyo na AIDS so mamibiktima na sakey ed kada minuto. Peteg a “makapatey a salot”! Balet anto so nipaakar ed propesiya nipaakar ed ipatey lapud atap iran ayayep?

“Saray Atap ya Ayayep ed Dalin”

24, 25. (a) Diad anton nengneng na ‘atap ya ayep’ so tutukoyen nen propeta Ezequiel? (b) Anto so inkuan nen Jesus nipaakar ed “saray atap ya ayayep” a magmaliw ya aktibo ed dalin legan na kiwawala to?

²⁴ Diad tua, sano nasalambit iray atap ya ayayep ed saray peryodiko natan, saya so lapud niiiyan ed kaatapan o naaandipat so arum a nengneng na poli. “Saray atap ya ayayep ed dalin” so nagkalalon manataktakot ed totoo imbes a say kasuniyan. Anggaman ed saya, siansian dakel ni so napapatey na maatap iran ayayep ed arum a daldalin, a singa saray tigre ed India.

²⁵ Anggaman ontan, ipaarap na Biblia so imano tayo ed sananey nin nengneng na atap ya ayep ya angipasek na peteg a takot ed apalabas iran taon. Impareng nen Ezequiel iray maruksan lalaki ed maatap iran ayayep sanen inkuanto: “Saray prinsipen walad utel to singa ra saray lobo a mangaakmon na samsam pian iyibung so dala, a maneral na kamarerwa pian makagamor na mauges a gungguna.” (Ezequiel 22:27) Sanen impropesiya to so “idaak na kaugsan,” ipapaniring nen Jesus a saratan ya “atap ya ayayep” so aktibo ed dalin legan na kiwawala to. (Mateo 24:12) Iyarum na managsulat na Biblia a si Pablo a legan na “kaunoran iran agew” saray totoo so “maaro ed kuarta . . . andian na dangka, maruksa, andian na aro ed kaabigan.” (2 Timoteo 3:1-3) Agta ontan so nagagawa nanlapulad 1914?

26-28. Antoran report ed interon mundo so mangipanengneng a say managpatey “iran atap ya ayayep” so teyengteyeng ed dalin?

²⁶ Peteg itan. No manaayam kayo ed anggan inerman a baleg a syudad, saya so kabat yo la. Balet no panduaruwaan yo itan, kunsideraen lambengat so onggendan iran inaon ed apalabas a peryodiko. Diad Colombia: “Nen katantaon inkurit na pulisya . . . so ngalngalin 10,000 a panagpatey tan 25,000 armadon takewan.” Diad Victoria, Australia: “Baleg ya Indaak ed Angkabaleg iran Krimen.” Diad Estados Unidos: “Saray Pateyan ed Nueba York so Mamapaarap ed Sankatageyan a Bilang.” “Nen katantaon et pinalumbasan na Detroit so Gary, Ind., bilang say manunan syudad a walaan na sankatageyan a bilang na panagpatey ed nasyon​—58 ed kada 100,000 iran manaayam.”

²⁷ Diad Zimbabwe: “Nagmaliw a baleg a problema so panagpatey ed saray kapanyanak.” Diad Brazil: “Alablabas so krimen dia, tan alablabas so walaan na saray armas, kanian agla tanton iimanoen iray balita nipaakar ed karawalan.” Diad New Zealand: “Say panagpasoot tan maramsak iran krimen so siansian manunan problema na pulisya.” “Say inkarawal na saray taga-New Zealand so nadeskribe lambengat a bilang barbarismo.” Diad Espanya: “Mipupuligesgesan so Espanya ed ondaraak a problema ed krimen.” Diad Italya: “Say Mafia ed Sicily, kayari inkasamben, so binmiskeg lamet ed daluyon na saray panagpatey.”

²⁸ Saraya so pigara lambengat ed saray report ed peryodiko a niparungtal agano ni sakbay na inkipalapag na libron The Bible​—God’s Word or Man’s? On, “saray atap ya ayayep” so teyengteyeng ed dalin, a mangekebbiew ed kaligenan na totoo.

Panagpulong na Maong a Balita

29, 30. Anto so relihyoson kipapasen na Kakristianoan, bilang kasumpalan na propesiya nen Jesus?

²⁹ Anto so nagawa ed relihyon legan na magulon panaon na kiwawala nen Jesus? Diad sakey a dapag, impropesiya nen Jesus so idaak na relihyoson kimey: “Dakel naani so onlesan tilatilan propetas tan mangibalang ed dakel.” (Mateo 24:11) Diad biek a dapag, impasakbay ton say Kakristianoan ed inkalapagan, so onletey diad interes ed Dios. “Say aro na amayamay so ombetel.”​—Mateo 24:12.

³⁰ Peteg a dedeskribien na saya so nagagawa natan ed Kakristianoan. Diad sakey a dapag, saray angkabaleg a relihyon ed inerman so nakukusbo lapud kakulangan na suporta. Diad saray datin sarado a Protestanten daldalin ed mamaamianen a Europa tan Inglatera, say relihyon so ngalngali lan ompatey. Kabansag na saya, say Iglesia Katolika so maniirap lapud kakulangan na papari tan onleletey a suporta. Diad biek a dapag, onleletaw so angkelag iran grupo na relihyon. Onlalanayak iray kulton nibase ed Mamabukig iran relihyon, bangta nilaksalaksan dolyar so kakatkaten na maagum iran manag-ebanghelyo ed telebisyon.

31. Anto so impasakbay nen Jesus ya ontulong ed sikatayon mamidbir ed saray tuan Kristianos natan?

³¹ Ingen anto so nipaakar ed tuan Inkakristiano, say relihyon ya inletneg nen Jesus tan impulong na saray apostoles to? Siansian mantultuloy itan legan na kiwawala nen Jesus, balet panon itan a nabidbir? Dakel iran bengatla so mangipabidbir ed tuan Inkakristiano, tan sakey so abitla ed baleg a propesiya nen Jesus. Saray tuan Kristianos so magmaliw ya okupado ed sankamundoan a kimey na panagpulong. Impropesiya nen Jesus: “Tan sayan maong a balita na Panarian so nipulong naani ed amin a panaayaman a dalin a pantasi ed amin a nasyones; insan onsabi so anggaan.”​—Mateo 24:14.

32. Anton alenleneg a grupo so manusumpal ed propesiya nen Jesus a nikurit ed Mateo 24:14?

³² Sayan panagpulong so malaknab lan nagagawa! Natan, say relihyoson grupo ya atawag na Tastasi nen Jehova so mibibiang ed sankalaknaban a kimey na panagpulong ed awaran na Inkakristiano. (Isaias 43:10, 12) Sanen 1919, legan ya iyaalibansa na saray makapulitikan relihyon ed Kakristinoan so nakekespay lan Liga na Nasyones, saray Tasi nen Jehova so akaparaan ed sayan sankagloboan a kampanya na panagpulong.

33, 34. Panon kalaknab so kipupulong na maong a balita na Panarian ed sankamundoan?

³³ Diad saman et wala lambengat so ngalngalin 10,000 Tastasi, ingen ta kabat da so kimey a nakaukolan a gawaen. Sitetepel, ginapowan da so kimey na panagpulong. Amoria ran say inkibiig na klero ed laigo so namparan sumlang ed saray ganggan na Biblia tan apostolikon padron. Kanian amin da, anggad sankaunoran ya indibidual, so akaaral a mitongtong ed kaabay da nipaakar ed Panarian na Dios. Nagmaliw iran sakey ya organisasyon na saray managpulong.

³⁴ Diad inlabas na panaon, sinungdoan na sarayan managpulong so malet ya isusumpa. Diad Europa, sikara so sinumpa na nanduruman nengneng na totalitaryanon uley. Diad Estados Unidos tan Canada, sikara so nidunget ed legal iran subok tan panangataki na ulop. Diad arum a daldalin, kinaukolan dan talonaan so panangibiig na relihyoson inkapanatiko tan andi-panangasin panamasegsegang na saray maruksan diktador. Diad apalabas iran taon, kinaukolan da met a talonaan so kasmak ya espiritu na panduaruwa tan dilin-kaalakan. Ingen akapansiansia ra anggad punto, a natan et wala so masulok ya apatiran laksa ed sikara diad 212 daldalin. Kapiganman et anggapo so onian kalaknab na panagpulong na maong a balita​—sakey a mabitar a kasumpalan na kabiangan na tanda!

Anto so Kabaliksan na Sayan Amin

35. (a) Panon a say kasumpalan na propesiya natan so ontulong a mangidemostra ed madibinon inkipuyan na Biblia? (b) Anto so kabaliksan na kasumpalan na tandan inter nen Jesus ed sayan agew tayo?

³⁵ Andi duaruwan natatasian tayo so kasumpalan na baleg a tandan inter nen Jesus. Sayan katuaan so mangarum na ebidensyan say Biblia so peteg ya impuyan na Dios. Anggapo so toon makapangibagan masakbay a tuloy ed saray ebenton nagawa legan na sayan koma-20 siglo. Nilikud ed saya, say kasumpalan na tanda et kabaliksan ton manbibilay itayo ed panaon na kiwawala nen Jesus tan say anggaan na sistema na bengabengatla. (Mateo 24:3) Anto so kabaliksan na saya? Anto so nalalanor ed kiwawala nen Jesus? Tan anto so sistema na bengabengatla a mangangga? Pian naebatan irayan tepet, nakaukolan tayon kunsideraen so sananey nin mabiskeg ya ebidensya ed inkipuyan na Biblia: say makatantandan akindalem ya impantutunosan to. Saya so salaysayen tayon ontumbok tan usisaen tayo no panon a say manunan tema na Biblia so natan et manasingger ed makapakelaw a kapantokan.

[Paimano ed leksab]