Capitulo 13
Pakico Hibando un Bida Piadoso Ta Trece Felicidad
1. Pakico nos por bisa cu Jehova su caminda ta trece felicidad?
JEHOVA ta “e Dios felis” i e kier pa bo disfrutá di bida. (1 Timoteo 1:11) Dor di cana den su caminda, bo por beneficiá bo mes i experenciá trankilidad cu ta profundo i duradero, manera un riu cu ta sigui basha pa semper. Canando den e caminda di Dios tambe ta impulsá nos pa efectuá actonan continuo di husticia, “manera e olanan di laman.” Esaki ta trece berdadero felicidad.—Isaías 48:17, 18.
2. Con cristiannan por ta felis aunke tin biaha nan ta ser maltratá?
2 Algun persona lo por protestá, ‘Tin bes hende ta sufri dor di haci loke ta corecto.’ Berdad, i esei ta loke a sosodé cu Jesus su apostelnan. Sin embargo, aunke nan a ser persiguí, nan a alegrá i a sigui “declarando e bon nobo tocante Cristo.” (Echonan 5:40-42) Nos por siña lesnan importante for dje esaki. Unu ta cu hibando un bida piadoso no ta garantisá cu nos semper lo ser tratá bon. “En realidad”, apostel Pablo a skirbi, “tur esnan cu ta deseá di biba cu debocion piadoso den asociacion cu Cristo Jesus tambe lo ser persiguí.” (2 Timoteo 3:12) E motibu pa esaki ta cu Satanas i su mundu ta contra esnan cu ta biba den un manera piadoso. (Juan 15:18, 19; 1 Pedro 5:8) Pero berdadero felicidad no ta di cosnan externo. Mas bien, e ta bini di e conviccion cu nos ta haciendo loke ta corecto i p’esei tin Dios su aprobacion.—Mateo 5:10-12; Santiago 1:2, 3; 1 Pedro 4:13, 14.
3. Con e adoracion di Jehova mester afectá un persona su bida?
3 Tin hende cu ta kere cu nan por gana Dios su fabor dor di haci de bes en cuando actonan di debocion, pero por lubid’é na otro ocasionnan. Adoracion berdadero na Jehova Dios no ta manera esei. E ta afectá un persona su conducta durante tur e oranan cu e ta lantá, dia tras dia, aña tras aña. Ta p’esei e ta ser yamá tambe “E Caminda.” (Echonan 19:9; Isaías 30:21) Esei ta un manera piadoso di biba cu ta rekerí di nos pa papia i actua na armonia cu Dios su Palabra.
4. Pakico ta probechoso pa haci cambionan afin di biba di acuerdo cu Dios su camindanan?
4 Ora studiantenan nobo dje Bijbel ta mira cu nan mester haci algun cambio den nan bida pa por agradá Jehova, nan kisas ta puntra nan mes, ‘Ta bale la pena pa hiba un bida piadoso?’ Bo por ta sigur cu e ta. Pakico? Pasobra “Dios ta amor,” i p’esei su camindanan ta pa beneficiá nos. (1 Juan 4:8) Tambe Dios ta sabí i sa kico ta mihó pa nos. Siendo cu Jehova Dios ta todopoderoso, e ta capacitá pa fortalecé nos pa cumpli cu nos deseo pa agrad’é dor di kibra cu un mal hábito. (Filipensenan 4:13) Laga nos considerá algun principio cu ta enbolbí den un bida piadoso i mira con aplicando nan ta trece felicidad.
ONRADES TA RESULTA DEN FELICIDAD
5. Kico Bijbel ta bisa tocante gañamentu i ladronicia?
5 Jehova ta “e Dios dje berdad.” (Salmo 31:5) Sin duda, bo ta deseá pa sigui su ehempel i pa otronan conocé bo como un persona onrado. Onrades ta hiba na respet propio i un sintimentu di bienestar. Sin embargo, debí cu desonrades ta asina comun den e mundu pecaminoso aki, cristiannan tin mester di e recordatorio aki: “Papia e berdad cada un di boso cu su próhimo . . . Laga esun cu ta horta no horta mas, sino mas bien lagu’é haci trabou duru . . . pa e por tin algu pa parti na un persona cu ta den necesidad.” (Efesionan 4:25, 28) Empleadonan cristian ta cumpli cu un dia completo di trabou. A ménos cu nan doño di trabou duna nan permit, nan no ta coge nada cu ta pertenecé na dje. Sea na trabou, na scol, of na cas, un adorador di Jehova mester ta ‘onrado den tur cos.’ (Hebreonan 13:18) Cualkier persona cu haci’é un custumber pa gaña of horta no por tin Jehova su fabor.—Deuteronomio 5:19; Revelacion 21:8.
6. Con un persona piadoso su onrades lo por trece gloria na Jehova?
6 Ser onrado ta resultá den hopi bendicion. Selina ta un biuda africano den necesidad cu ta stima Jehova Dios i su principionan hustu. Un dia, el a haña un tas cu un buki di banco i un suma grandi di placa aden. Usando un buki di telefon, el a logra haña e doño—un propietario di un negoshi cu a ser hortá. E homber no por a kere su wowonan ora Selina, aunke basta enfermo, a bishit’é i a debolbé e contenido completo dje tas. “Tal onrades mester ser recompensá,” el a bisa i a dun’é un suma di placa. Mas importante, e homber aki a elogiá Selina su religion. Sí, echonan di onrades ta dorna e siñansa di Bijbel, ta glorificá Jehova Dios, i ta trece felicidad na su adoradornan onrado.—Tito 2:10; 1 Pedro 2:12.
GENEROSIDAD TA TRECE FELICIDAD
7. Kico tin di malu den hunga wega di placa?
7 Tin felicidad den ser generoso, miéntras cu hende golos lo no “heredá e reino di Dios.” (1 Corintionan 6:10) Un forma comun di golosidad ta hunga wega di placa, locual ta un intento di gana placa dor dje e pérdida di otro hende. Jehova no ta aprobá di esnan cu ta “golos pa ganashi desonesto.” (1 Timoteo 3:8) Asta caminda wega di placa ta legal i un persona ta hunga wega di placa pa placer, e por bira adicto na dje i ta promoviendo un práctica cu a ruiná hopi bida. Wega di placa hopi bes ta trece tempu difícil p’e famia dje hungador, cu por ser lagá cu poco placa pa cumpra tal necesidadnan manera cuminda i paña.—1 Timoteo 6:10.
8. Con Jesus a pone un ehempel excelente di generosidad, i con nos por ta generoso?
8 Pa motibu di nan generosidad amoroso, cristiannan ta haña goso den yuda otronan, specialmente compañeronan creyente den necesidad. (Santiago 2:15, 16) Promé cu Jesus a bini na tera, el a observá Dios su generosidad pa cu humanidad. (Echonan 14:16, 17) Jesus mes a duna di su tempu, su capacidadnan, i asta su bida na fabor di humanidad. P’esei, apropiadamente e por a bisa: “Tin mas felicidad den duna cu tin den ricibí.” (Echonan 20:35) Tambe Jesus a papia bon dje biuda pober kende generosamente a tira dos cen chikitu den e caha di tesoro dje tempel, pasobra el a duna “henter su medio di biba.” (Marco 12:41-44) E israelitanan di antigua i e cristiannan di promé siglo ta percurá ehempelnan di generosidad gososo den duna apoyo material na e congregacion i e trabou di Reino. (1 Crónicanan 29:9; 2 Corintionan 9:11-14) Ademas di duna contribucionnan material pa e propósitonan aki, cristiannan djawendia felismente ta ofrecé alabansa na Dios i ta usa nan bida den su sirbishi. (Romanonan 12:1; Hebreonan 13:15) Jehova ta bendicioná nan dor cu nan ta usa nan tempu, energia, i otro recursonan, incluyendo nan fondonan, pa apoyá adoracion berdadero i promové e obra mundial di predicacion dje bon nobo dje Reino.—Proverbionan 3:9, 10.
OTRO FACTORNAN CU TA PROMOVE FELICIDAD
9. Kico tin di malu den bebementu di mas di bebida alcohólico?
9 Pa ser felis, tambe cristiannan mester ‘protehá nan abilidad di pensa.’ (Proverbionan 5:1, 2) Esaki ta rekerí pa nan lesa i meditá riba e Palabra di Dios i literatura bíblico saludabel. Pero tin cosnan pa evitá. Por ehempel, bebementu di mas di bebida alcohólico por pone un persona perde control di su pensamentu. Den un estado mental asina, hopi hende ta enbolbé nan mes den comportacion inmoral, ta actua violentamente, i ta causa accidentenan mortal. No ta un sorpresa anto cu Bijbel ta bisa cu burachénan lo no heredá e Reino di Dios! (1 Corintionan 6:10) Determiná pa keda di “sano huicio,” cristiannan berdadero ta evitá buracheria, i esaki ta yuda promové felicidad entre nan.—Tito 2:2-6.
10. (a) Pakico cristiannan no ta usa tabaco? (b) Ki beneficionan ta bini di kibra cu hábitonan adictivo?
10 Un curpa limpi ta contribuí na felicidad. Sin embargo, hopi hende ta bira adicto na substancianan perhudicial. Por ehempel, considerá e uso di tabaco. E Organisacion Mundial di Salú ta informá cu humamentu “ta mata tres miyon hende tur aña.” Kibrando cu e hábito di huma por ta difícil pa motibu dje síntomanan temporal cu bo ta sinti ora bo kier stop cuné. Di otro un banda, hopi ex-humador ta haña cu nan tin mihó salú i mas placa pa necesidadnan di cas. Sí, venciendo e hábito di huma of di adiccion na otro substancianan perhudicial lo contribuí na un curpa limpi, un concenshi limpi, i berdadero felicidad.—2 Corintionan 7:1.
FELICIDAD DEN MATRIMONIO
11. Kico ta ser rekerí pa tin un matrimonio onorabel, legal i duradero?
11 Esnan bibando huntu como esposo i esposa mester haci sigur cu nan matrimonio a ser registrá apropiadamente cerca autoridadnan civil. (Marco 12:17) Tambe nan mester considerá e laso matrimonial como un responsabilidad serio. Ta cierto cu separacion por bira necesario den casonan di nengamentu deliberadamente pa mantené e famia, abusunan extremo, of e ponementu di spiritualidad totalmente na peliger. (1 Timoteo 5:8; Galationan 5:19-21) Pero e palabranan di apostel Pablo na 1 Corintionan 7:10-17 ta animá compañeronan di matrimonio pa keda huntu. Naturalmente, pa berdadero felicidad, nan mester ta fiel un na otro. Pablo a skirbi: “Laga matrimonio ser onorabel entre tur, i e cama di matrimonio sea sin contaminacion, pasobra Dios lo husga fornicadornan i adúlteronan.” (Hebreonan 13:4) E término “cama di matrimonio” ta indicá relacion sexual entre un homber i muher cu ta legalmente casá cu otro. Ningun otro relacion sexual, tal como casá cu mas cu un esposa, por ser describí como “onorabel entre tur.” Ademas, e Bijbel ta condená relacion sexual promé cu matrimonio i homosexualidad.—Romanonan 1:26, 27; 1 Corintionan 6:18.
12. Cua ta algun dje mal resultadonan di fornicacion?
12 Fornicacion por trece un par di minuut di placer carnal, pero e no ta resultá den berdadero felicidad. E ta desagradá Dios i marca concenshi di un persona. (1 Tesalonicensenan 4:3-5) E consecuencianan tristu di sex ilegal por ta AIDS i otro malesanan transmití sexualmente. Un informe médico ta declará, “A ser calculá cu mas cu 250 miyon hende rond mundu ta ser infectá anualmente cu gonorea, i rond di 50 miyon cu sífilis.” Tambe tin e problema di embaraso no deseá. E Federacion Internacional di Famia Planeá ta informá cu, rond mundu, mas cu 15 miyon mucha muher entre e edad di 15 pa 19 aña ta sali na estado tur aña, i un tercera parti di nan ta cometé aborto. Un estudio a mustra cu den un pais africano, complicacionnan di aborto ta resultá den 72 porciento di tur e mortonan entre mucha muhernan tiener. Algun fornicador kisas ta scapa malesa i embaraso pero nan no por scapa e daño emocional. Hopi ta perde nan respet propio i asta ta odia nan mes.
13. Ki problemanan adicional ta ser causá dor di adulterio, i kico ta spera esnan cu sigui di ta fornicadornan i adúlteronan?
13 Aunke adulterio por ser pordoná, e ta un base bíblico válido pa divorcio di parti di e casá inocente. (Mateo 5:32; compará cu Oséas 3:1-5.) Ora tal inmoralidad resultá den e kiebro di un matrimonio, esaki por laga atras sikatrisnan emocional profundo riba e casá inocente i riba e yunan. Pa e beneficio dje famia humano, Dios su Palabra ta indicá cu su huicio desfaborabel lo bini riba fornicadornan i adúlteronan no repentí. Ademas, e ta mustra claramente cu esnan cu ta practicá inmoralidad sexual “lo no heredá e reino di Dios.”—Galationan 5:19, 21.
“NO TA PARTI DJE MUNDU”
14. (a) Cua ta algun forma di idolatria cu un persona piadoso ta evitá? (b) Cua guia ta ser percurá na Juan 17:14 i Isaías 2:4?
14 Esnan cu tin e deseo di agradá Jehova i disfrutá di bendicionnan dje Reino ta evitá idolatria den cualkier forma. E Bijbel ta mustra cu ta malu pa traha i adorá imágen, incluyendo esnan di Cristo, of di Jesus su mama, Maria. (Exodo 20:4, 5; 1 Juan 5:21) Pues, cristiannan berdadero no ta venerá prenchi, crus, i imágennan. Tambe nan ta evitá formanan mas sutil di idolatria, manera actonan di debocion na bandera i e cantamentu di canticanan cu ta glorificá nacionnan. Ora nan ser presioná pa efectuá tal actonan, nan ta corda e palabranan di Jesus na Satanas: “Ta Jehova bo Dios bo mester adorá, i ta na dje so bo mester rindi sirbishi sagrado.” (Mateo 4:8-10) Jesus a bisa cu su siguidornan “no ta parti dje mundu.” (Juan 17:14) Esaki ta nificá ser neutral den asuntunan político i biba pacíficamente, na armonia cu Isaías 2:4, cu ta bisa: “E [Jehova Dios] siguramente lo dicta fayo entre e nacionnan i lo rectificá asuntunan en cuanto hopi pueblo. I nan lo tin cu bati nan spadanan na ploeg i nan lansanan na chapi. Nacion lo no hisa spada contra nacion, ni nan lo siña di guera mas.”
15. Kico ta Babilonia e Grandi, i kico hopi studiante nobo dje Bijbel ta haci pa sali for di dje?
15 ‘No ser parti dje mundu’ tambe ta nificá kibra cu tur asociacion cu “Babilonia e Grandi,” e imperio mundial di religion falsu. Adoracion impuru a plama for di Babilonia di antigua te cu el a tene dominio spiritual perhudicial riba hende rond mundu. “Babilonia e Grandi” ta contené tur religion kende nan doctrina i prácticanan no ta na armonia cu e conocimentu di Dios. (Revelacion 17:1, 5, 15) Ningun fiel adorador di Jehova lo enbolbé su mes den actividadnan ecuménico, dor di participá den adoracion cu diferente religion of dor di tin compañerismo spiritual cu cualkier parti di Babilonia e Grandi. (Númeronan 25:1-9; 2 Corintionan 6:14) Consecuentemente, hopi studiante nobo dje Bijbel ta manda un carta di renuncia pa e organisacion religioso na cua nan ta pertenecé. Esaki a trece nan mas cerca dje Dios berdadero, manera a ser primintí: “ ‘Sali for di meimei nan, i separá boso mes,’ Jehova ta bisa, ‘i stop di mishi cu e cos impuru’; ‘i ami lo aceptá boso.’” (2 Corintionan 6:17; Revelacion 18:4, 5) No ta un aceptacion asina di nos Tata celestial ta loke bo ta deseá profundamente?
CONSIDERANDO CUSTUMBERNAN ANUAL
16. Pakico cristiannan berdadero no ta celebrá Pascu?
16 Un bida piadoso ta libra nos for dje celebracion di dianan di fiesta mundano cu hopi bes ta un carga. Por ehempel, e Bijbel no ta revelá e dia exacto di Jesus su nacementu. Algun hende tal bes lo sclama, ‘Mi a kere cu Jesus a nace dia 25 di december!’ Esaki no ta posibel pasobra el a muri den e primavera di 33 E.C. na edad di 33 aña i mei. Ademas, na e tempu di su nacementu, wardadornan tabata “bibando e den campo i vigilando anochi riba nan tou.” (Lucas 2:8) Den e tera di Israel, fin di december ta un temporada friu i cu hopi awaceru durante cua e carnénan lo a ser mantené bou di dak anochi pa protehá nan for dje weer di winter. Realmente, 25 di december a ser scogí dor dje romanonan como e fecha di nacementu di nan dios solo. Siglonan despues cu Jesus tabata riba tera, cristiannan apóstata a adoptá e fecha aki pa e celebracion dje nacementu di Cristo. Consecuentemente, cristiannan berdadero no ta celebrá Pascu of cualkier otro fiesta basá riba creencianan religioso falsu. Debí cu nan ta duna Jehova debocion exclusivo, tampoco nan no ta celebrá dianan di fiesta cu ta idolatrá hende pecador of nacionnan.
17. Pakico hende piadoso no ta celebrá cumpleaños, i pakico yunan cristian ta felis tog?
17 E Bijbel specíficamente ta mencioná solamente dos celebracion di cumpleaños, tur dos enbolbiendo hombernan cu no a sirbi Dios. (Génesis 40:20-22; Mateo 14:6-11) Siendo cu e Scritura no ta revelá e fecha di nacementu dje homber perfecto Jesucristo, pakico nos mester duna atencion special na e cumpleaños di hendenan imperfecto? (Eclesiástes 7:1) Naturalmente, mayornan piadoso no ta spera un dia special pa demostrá amor na nan yunan. Un mucha muher cristian di 13 aña di edad a remarcá: “Ami i mi famia ta pasa hopi bon huntu. . . . Mi ta hopi cerá cu mi mayornan, i ora otro muchanan puntra pakico mi no ta celebrá dianan di fiesta, mi ta bisa nan cu mi ta celebrá tur dia.” Un hóben cristian di 17 aña di edad a bisa: “Den nos cas, tin dunamentu di regalo henter aña.” Un mayor felicidad ta resultá ora regalo ta ser duná espontáneamente.
18. Cua único celebracion anual Jesus a manda su siguidornan pa observá, i di kico esei ta recordá nos?
18 Pa esnan cu ta sigui tras di un bida piadoso, tin un dia tur aña pa ser observá specialmente. E ta e Cena di Señor, hopi bes yamá e Memorial di Cristo su morto. En cuanto e cena, Jesus a manda su siguidornan: “Sigui haci esaki na mi recuerdo.” (Lucas 22:19, 20; 1 Corintionan 11:23-25) Ora Jesus a instituí e cena aki riba e anochi di 14 di Nisan na 33 E.C., el a usa pan sin zuurdeeg i biña corá, representando su curpa humano sin picá i su sanger perfecto. (Mateo 26:26-29) Cristiannan ungí cu Dios su spiritu santu ta tuma dje emblemanan aki. Nan a ser aceptá den e pacto nobo i e pacto pa e Reino, i nan tin un speransa celestial. (Lucas 12:32; 22:20, 28-30; Romanonan 8:16, 17; Revelacion 14:1-5) Sin embargo, tur esnan presente riba e anochi cu ta corespondé cu 14 di Nisan riba e calender hudiu di antigua ta experenciá beneficionan. Nan ta ser recordá dje amor mustrá dor di Jehova Dios i Jesucristo mediante e sacrificio di rescate di expiacion di picá cu ta haci bida eterno posibel pa esnan cu tin fabor divino.—Mateo 20:28; Juan 3:16.
EMPLEO I ENTRETENIMENTU
19. Cua desafio cristiannan ta enfrentá den nan ganamentu di nan pan di cada dia?
19 Cristiannan berdadero ta bou di obligacion pa traha duru i percurá pa nan necesidadnan. Cumpliendo cu esaki ta trece un sintimentu di satisfaccion pa e cabes di famia. (1 Tesalonicensenan 4:11, 12) Naturalmente, si un cristian su empleo ta na conflicto cu e Bijbel, esaki lo priv’é di felicidad. Sin embargo, tin biaha ta difícil pa un cristian haña un empleo cu ta na armonia cu e normanan dje Bijbel. Por ehempel, tin doñonan di trabou cu ta exigí di nan empleadonan pa gaña clientenan. Di otro un banda, hopi doño di trabou lo haci concesion pa acomodá e concenshi di un trahador onrado, ya cu e no kier perde un trahador confiabel. Sin embargo, con cu e asuntu desaroyá, bo por ta sigur cu Dios lo bendicioná bo esfuersonan pa haña un empleo cu ta lagá bo cu un concenshi limpi.—2 Corintionan 4:2.
20. Pakico nos mester ta selectivo den scoge entretenimentu?
20 Siendo cu Dios kier pa su sirbidornan ta felis, nos mester balansá trabou duru cu periodonan refrescante di recreo i sosiegu. (Marco 6:31; Eclesiástes 3:12, 13) E mundu di Satanas ta promové entretenimentu malbado. Pero pa agradá Dios, nos mester ta selectivo en cuanto bukinan cu nos ta lesa, programanan di radio i música cu nos ta scucha, i conciertonan, películanan, obranan teatral, programanan di television, i videonan cu nos ta wak. Si e entretenimentu cu nos a scoge den pasado ta na conflicto cu e spiertamentu den textonan manera Deuteronomio 18:10-12, Salmo 11:5, i Efesionan 5:3-5, nos lo agradá Jehova i nos lo ta mas felis si nos haci ahuste.
RESPET PA BIDA I SANGER
21. Con respet pa bida mester afectá nos punto di bista di aborto, como tambe nos conducta i hábitonan?
21 Pa haña berdadero felicidad, nos mester mira bida humano como sagrado, mescos cu Jehova ta mir’é. Su Palabra ta prohibí nos di cometé asesinato. (Mateo 19:16-18) En realidad, e Ley di Dios pa Israel ta mustra cu e ta mira e feto como un bida precioso i no como algu pa ser destruí. (Exodo 21:22, 23) Pa e motibu ei, nos no mester trata bida como algu di poco balor dor di usa tabaco, abusá di nos curpa cu droga of alcohol, of dor di tuma rísiconan innecesario. Tampoco nos mester enbolbé nos mes den ningun actividad cu ta pone bida na peliger, ni nos mester ignorá precaucionnan di siguridad, cu lo por resultá den culpa di sanger.—Deuteronomio 22:8.
22. (a) Cua ta e punto di bista piadoso di sanger i su uso? (b) Ken su sanger so ta realmente salbador di bida?
22 Jehova a bisa Noe i su famia cu sanger ta representá e alma, of bida. P’esei, Dios a prohibí nan di come cualkier sanger. (Génesis 9:3, 4) Siendo cu nos ta nan desendiente, e ley ei ta obligatorio pa nos tur. Jehova a bisa e israelitanan cu sanger mester ser dramá riba suela i no mester a ser usá pa hende su mes propósito. (Deuteronomio 12:15, 16) I Dios su ley tocante sanger a ser ripití ora e cristiannan di promé a ser instruí: “Sigui abstené . . . for di sanger.” (Echonan 15:28, 29) Debí na respet p’e santidad di bida, hendenan piadoso no ta aceptá transfusion di sanger, asta si otronan ta insistí cu tal procedura lo ta salbador di bida. Hopi alternativa médico aceptabel pa Testigonan di Jehova a proba di ta masha eficas i no ta exponé un persona na e peligernan di transfusion di sanger. Cristiannan sa cu solamente Jesus su sanger dramá ta realmente salbador di bida. Fe den dje ta trece pordon i e prospecto di bida eterno.—Efesionan 1:7.
23. Cua ta algun recompensa di un manera di biba piadoso?
23 Claramente, hibando un bida piadoso ta rekerí esfuerso. E por resultá den bofon di miembronan di famia of conocínan. (Mateo 10:32-39; 1 Pedro 4:4) Pero e recompensanan di hiba un bida asina ta hopi mas grandi cu cualkier prueba. E ta resultá den un concenshi limpi i ta percurá compañerismo saludabel cu bo co-adoradornan di Jehova. (Mateo 19:27, 29) Anto, tambe, imaginá bo bibando pa semper den Dios su hustu mundu nobo. (Isaías 65:17, 18) I ki goso tin den cumpli cu conseho bíblico i haciendo asina Jehova su curason alegrá! (Proverbionan 27:11) Nada straño cu hibando un bida piadoso ta trece felicidad!—Salmo 128:1, 2.
TEST BO CONOCIMENTU
Cua ta algun motibu pakico hibando un bida piadoso ta trece felicidad?
Un bida piadoso ta rekerí cua cambionan?
Pakico bo kier hiba un bida piadoso?
[Plachi na página 124, 125]
Actividadnan spiritual balansá cu periodonan di recreo ta contribuí na e felicidad di esnan cu ta hiba un bida piadoso