BIBLIOTEKA ONLINE Watchtower
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Papiamentu (Kòrsou)
  • BEIBEL
  • PUBLIKASHON
  • REUNION
  • g96 8/7 pág. 12-15
  • Fin di un Era—Tin Speransa pa Futuro?

No tin vidio disponibel pa esaki.

Despensa, tin un problema pa habri e vidio.

  • Fin di un Era—Tin Speransa pa Futuro?
  • Spièrta!—1996
  • Suptema
  • Informashon Similar
  • Glasnost i Perestroika
  • A Cuminsá Faya
  • Perestroika Político Ta Hiba na Revolucion
  • Terminando e Guera Friu
  • Nubia Scur Riba Horizonte
  • Plan di Hende pa Siguridad Internacional
    E Toren di Vigilansia Anunsiando e Reino di Yehova Dios—1993
Spièrta!—1996
g96 8/7 pág. 12-15

Fin di un Era—Tin Speransa pa Futuro?

DJE CORESPONSAL DI SPIERTA! NA ALEMANIA

ENTRE 1987 i 1990, temblornan alcansando 6,9 of mas riba escala di Richter a sagudí partinan di Armenia, China, Ecuador, Iran, Filipínas, i Merca. Rond di 70.000 hende a muri i dies di miles mas a ser heridá, miéntras cu cientos di miles a ser lagá sin cas. Daño a alcansá miles di miyones di dollar.

No obstante, ningun dje temblornan aki a sagudí tantu hende, ni tantu severamente, manera un otro temblor cu a sagudí mundu n’e mésun tempu. Esei tabata un temblor político, un temblor cu a pone fin na un era. Asina, e temblor político a cambia e futuro pa miyones di hende.

Kico a resultá den un suceso asina sobresaliente? Kico lo ta su efectonan?

Glasnost i Perestroika

Mikhail Gorbachev a ser nombrá secretario general dje Partido Comunista dje Union Soviético dia 11 di mart di 1985. Tantu ciudadanonan soviético como e mayoria di observadornan di mundu, no a spera ningun cambio político grandi durante su administracion.

Ménos cu un aña despues, Arkady Shevchenko, un ex-consehero político dje minister soviético pa asuntunan exterior, i pa cincu aña subsecretario general di Nacionnan Uní, a comentá cu perspicacia special ora el a skirbi: “U.S.S.R. ta pará na un punto crucial. Si problema económico i social urgente no ta ser aliviá den e futuro cercano, mas debilitacion den su sistema económico ta inevitabel, poniendo den peliger asina, a largu plaso, su sobrebibencia mes. . . . Gorbachev definitivamente a iniciá un moda nobo . . . Pero si su mayordomia lo habri un era nobo pa U.S.S.R. ta keda indeciso. . . . E ta enfrentá problemanan cu ta casi invencibel.”

E puesto di Gorbachev n’e tempu ei a dun’é influencia político necesario pa introducí den e sistema soviético un política cu el a mencioná tantu leu atras como 1971. Esei tabata glasnost, cu kier men “informacion público” i a representá un política di frankesa oficial tocante problema soviético. El a boga pa un areglo social mas abierto, un areglo unda ciudadanonan soviético i prensa lo tabatin mas libertad di expresion. Cu tempu, glasnost a habri e caminda pa crítica público di gobiernu i di algun accion di dje.

Un otro término cu Gorbachev a usa pa hopi tempu tabata “perestroika,” un palabra cu kier men “restructurá.” Den un artículo publicá na 1982, el a mencioná “e necesidad di un restructuracion sicológico apropiado” den e campo di agricultura.

Despues di a bira cabes dje Union Soviético, Gorbachev a keda convencí di cu un restructuracion dje maneho económico tambe tabata necesario. E tabata sa cu lo e no ta fácil pa haci—tal bes asta imposibel aménos cu tabatin un cambio político cuné.

E celo di Gorbachev pa implementá e política di glasnost i perestroika no kier men cu e tabatin e intencion di destruí comunismo. Al contrario. The Encyclopædia Britannica ta splica: “Su meta tabata pa cuminsá un revolucion cu e gobiernu a controlá. E no tabata kier a saboteá e sistema soviético, solamente hacié mas eficiente.”

E flohamentu di restriccion cu a bini como resultado di e política aki tabata un causa pa inkietud den algun miembro dje liderato dje Union Soviético. Mescos tabata cierto di lidernan di algun pais dje bloke oriental. Aunke hopi di nan a reconocé e necesidad di restructuracion económico, tur no tabata di acuerdo di cu cambionan político tabata necesario ni deseabel.

No obstante, Gorbachev a laga su aliadonan di Europa Oriental sa cu nan tabata liber pa experimentá cu nan mes programa di perestroika. Miéntras tantu, Gorbachev a advertí Bulgaria—i realmente tur otro pais dje bloke oriental tambe—cu aunke reforma tabata necesario, nan mester tene cuidou pa no mengua e papel dominante dje partido comunista.

A Cuminsá Faya

Crítica di comunismo, tantu den Union Soviético como den e paisnan dje bloke oriental, a aumentá durante e añanan. Por ehempel, desde principio di añanan ’80, e noticiero semanal di Hungria HVG (Heti Világgazdaság) a bin ta desafiá agresivamente e punto di bista comunista ortodox, aunke el a evitá di criticá directamente e partido comunista mes.

Solidaridad, e promé sindicato independiente pa existí den e bloke oriental, a ser fundá na Polonia na 1980. Pero, su orígen por ta comprobá te na 1976, ora un grupo di rebelde a forma un Comité di Defensa di Obrero. Na principio di 1981, Solidaridad tabatin rond di dies miyon obrero como miembro. El a boga pa reformanan económico i eleccionnan liber, apoyando su exigencianan avéces cu welga. Entregando n’e menasa di posibel intervencion soviético, e gobiernu polaco finalmente a disolvé e sindicato, aunke el a sigui funcioná clandestinamente. Welganan exigiendo reconocimentu dje gobiernu a resultá den legalisacion atrobe dje sindicato na 1989. Nan tabatin eleccionnan liber na juni di 1989, i hopi candidato di Solidaridad a ser elegí. Pa augustus, p’e promé bes den rond di 40 aña, un promé minister no comunista tabata sirbiendo na Polonia.

Glasnost i perestroika, huntu cu problemanan cu nan a topa den e mundu comunista, tabata claramente reformando henter e bloke oriental.

Perestroika Político Ta Hiba na Revolucion

Martin McCauley dje Universidad di Londen, a skirbi: “Te na juli di 1987 tur cos a parce di a desaroyá conforme cu e intencion di Mikhail Gorbachev.” Asta tantu recien como 1988, na e di 19 Conferencia dje Partido Comunista na Moscú, informe a bisa cu Gorbachev a gana “apoyo extenso aunke avéces tibio pa su programanan.” Pero, tabata bisto cu e tabatin dificultad pa restructurá e Partido Comunista i e gobiernu soviético.

Na 1988, cambionan constitucional a permití reemplaso dje existente Soviético Supremo cu e Congreso di Diputado di Pueblo dje U.S.S.R., cu tabatin 2.250 miembro cu a ser scogí un aña despues den eleccionnan liber. En buelta, e diputadonan aki a scoge for di nan mes un legislatura di dos kamber, cada un componí di 271 miembro. Boris Yeltsin a resultá di ta un miembro prominente dje legislatura aki. Pronto e tabata señalá na fayo di perestroika i tabata hala atencion na reformanan cu el a haña cu tabata necesario. Asina, aunke Gorbachev a ser promové na 1988 n’e presidencia, un puesto cu e tabata kier a reformá i fortalecé, oposicion na dje a sigui crece.

Miéntras tantu, e dos superpodernan, e Union Soviético i Merca, tabata haci progreso enorme reduciendo forsa militar i kitando mecha for di e menasa nuclear. Cada acuerdo cu nan a cera a cria speransa nobo di cu nan por alcansá pas mundial—asina tantu cu autor John Elson a skirbi na september di 1989: “Pa hopi comentarista, e dianan final dje añanan ’80, ta representá un sorto di despedida di arma. Ta parce cu e guera friu casi a caba; ta parce cu pas ta nace den hopi parti di mundu.”

Anto a yega 9 di november di 1989. Aunke e Muraya di Berlin tabatei ainda, despues di rond di 28 aña el a wordu kibrá i di ripiente no a existí mas como un obstáculo simbólico entre Oriente i Occidente. Un tras di otro, rápidamente, e nacionnan di Oost Europa a bandoná gobernacion socialista. Den su buki titulá Death of the Dark Hero—Eastern Europe, 1987-1990 (Morto dje Héroe Scur—Oost Europa, 1987-1990), David Selbourne a yam’é “un dje revolucionnan histórico di mas grandi cu tur: un revolucion democrático i esencialmente anti-socialista, e efectonan di locual lo sigui pa hopi tempu despues cu participante di dje, i nan observador a disparcé for di esena.”

Una bes cu el a yega su culminacion, e revolucion pacífico a caba lihé. Un borchi na Praga, Checoslovakia, a resumié como lo siguiente: “Polonia—10 Aña; Hungria—10 Luna; Oost Alemania—10 Siman; Checoslovakia—10 Dia. Anto, despues di un siman di horor, Rumania—10 Ora.”

Terminando e Guera Friu

Autor Selbourne ta bisa: “E curso general dje colapso dje sistema di Oost Europa tabata notablemente uniforme.” Anto el a agregá: “E catalisador tabata claramente e subimentu na poder di Gorbachev na Moscú na mart di 1985 i su terminacion dje ‘Doctrina di Brezhnev,’ locual fatalmente a priva gobiernunan di Oost Europa dje siguransa di yudansa Soviético i intervencion si acaso tabatin un rebelion di pueblo.”

The New Encyclopædia Britannica ta yama Gorbachev “e solo iniciador di mas importante di un seri di sucesonan cerca e fin di 1989 i 1990 cu a transformá e eskeleto político di Europa i a marca e principio dje fin dje Guera Friu.”

Naturalmente, Gorbachev so no por a terminá e Guera Friu. Un indicacion di loke lo sigui pronto, Margaret Thatcher, e promé minister británico, a bisa despues di a conoc’é: “Mi ta gusta sr. Gorbachev. Nos por negoshá bon cu otro.” Ademas, e relacion personal raro entre Thatcher i presidente mericano Reagan a haci posibel pa Thatcher convencé Reagan cu e caminda di sabiduria tabata di cooperá cu Gorbachev. Gail Sheehy, autora dje buki Gorbachev—The Making of the Man Who Shook the World (Gorbachev—E Desaroyo dje Homber Cu A Sagudí Mundu), a concluí: “Thatcher por felicitá su mes dor di ser, ‘den un sentido mashá literal, madrina dje relacion entre Reagan i Gorbachev.’”

Manera a sosodé hopi bes den pasado, hende clave tabata na lugá n’e tempu oportuno pa efectuá cambio cu di otro manera lo no a sosodé.

Nubia Scur Riba Horizonte

Asta durante cu Oriente i Occidente tabata alegrá riba e terminacion dje Guera Friu, nubianan menasante tabata presentá na otro parti. Mundu a tuma poco nota na 1988 ora el a tende for di Africa cu vários mil hende na Burundi a ser matá den un atake di violencia racial. Ni no a presta mas cu poco atencion n’e noticia saliendo for di Yugoslavia na april di 1989 di cu atake di mas malu di violencia racial desde 1945 tabata tumando lugá. Miéntras tantu, e mayor libertad bisto na Union Soviético tabata resultando den disturbio civil na tur parti. Algun dje repúblicanan [di Union Soviético] tabata haci esfuerso pa gana independencia.

Na augustus di 1990, soldatnan irakí a drenta na Kuwait, i a conkist’é dentro di 12 ora. Miéntras cu e alemannan, ménos cu un aña despues dje caida dje Muraya di Berlin, tabata celebrá unificacion aleman, e presidente di Irak tabata broma: “Kuwait ta di Irak, i nos nunca lo bandon’é maske nos tin cu bringa riba dje pa mil aña.” Na november, Nacionnan Uní a dal paso mesora i a menasá di usa accion militar aménos cu Irak retirá for di Kuwait. E mundu di nobo tabata den un situacion mashá pegá cu un posibel desaster, i control di depósitonan di petroli tabata e cuestion básico.

Pues, e speransa pa pas i siguridad cu e fin dje Guera Friu a causa tabata cla pa muri promé cu e tabata realisá? Lesa tocante esaki den nos siguiente edicion den e artículo “E ‘Ordu di Mundu Nobo’—Tambaleando Desde Su Principio.”

[Plachi na página 15]

Di ripiente e Muraya di Berlin no a existí mas como un obstáculo simbólico entre Oriente i Occidente

[Plachi Rekonosementu na página 12]

Gorbachev (man robes) i Reagan: Robert/Sipa Press

    Publikashonnan na Papiamentu (Curaçao) (1986-2025)
    Log Out
    Log In
    • Papiamentu (Kòrsou)
    • Kompartí
    • Preferensia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondishonnan di Uso
    • Maneho di Privasidat
    • Konfigurashon di Privasidat
    • JW.ORG
    • Log In
    Kompartí