E Aristocrat di Velocidad
Dje coresponsal di Spierta! na Zuid Africa
KEN tin e título ei? E chita, e bestia di mas lihé di mundu pa un distancia corticu. Cada chita tin su mes moda único di mancha—pues, e nomber cheetah, cu ta derivá dje palabra sánscrito cu kier men “curpa manchá.”
Algun hende ta bisa cu n’e promé bista, ta parce cu e pushi aki tin pia so. Otronan ta bisa cu su lomba ta sak i su cabes ta muchu chikitu. Pero, tal rasgo mes ta duna e chita un bentaha. Pianan largu patras ta sirbi como palanca, i ta haci posibel p’e chita cana cu gracia i core cu elegancia. I e animal por berdaderamente core! For di un posicion pará, dentro di algun seconde e chita por alcansá rond di 110 kilometer pa ora.
E chita ta bon diseñá pa velocidad óptimo. Su eskeleto cu ta pisa poco ta incluí un wesu di lomba extraordinariamente flexibel cu por dobla i bira stret manera un veer. E chita tin tambe e don di un pechu grandi, pulmon amplio, un curason fuerte, un rabu cu ta duna balansa, i nanishi cu buracu grandi cu ta permití respiracion rápido—tur locual ta contribuí n’e rapides único dje bestia. Sin embargo, e chita su explosion di energia ta di poco duracion. Despues di solamente 400 meter na máximo velocidad, e tin cu para pa refrescá.
Generalmente chita no ta un menasa pa hende. Ann van Dyk, cu a cria chita pa hopi aña, a skirbi den su buki The Cheetahs of De Wildt: “Despues di a caba di duna nan cuminda, mi a gusta pasa e último momentonan breve promé cu scuridad cu mi famia di pushi. Un sintimentu di confiansa a desaroyá entre nos i aunke nan no tabata mansu mi tabata sa cu nan lo no atacá mi.”
Sin embargo, hende no a trata e chita cu suavedad tur ora. Por ehempel, yagdornan na Africa a cudishá nan cueru excepcional, i colonisacion a limitá nan lugá di yag. Esei a reducí e poblacion di chita hopi. Na un tempu tabatin hopi na India, pero chita tabata exterminá na 1952. Nos no ta haña nan mas tampoco den algun pais na costa di Oost Mediteráneo.
Ki felis nos por keda cu den e mundu nobo di Dios, hende golos lo no ta un menasa mas pa bestia! (Isaías 11:6-9) Kisas n’e tempu ei lo bo tin e privilegio di mira e aristocrat di velocidad di diseño maraviyoso, e chita.