Malesa di Curason—Un Menasa pa Bida
TUR aña miyones di homber i muher na tur parti di mundu ta haña atake di curason. Hopi di nan ta sobrebibí cu poco consecuencia negativo. Otronan no ta sobrebibí. I pa otronan e curason ta keda asina dañá cu “no ta sigur si por bolbe n’e actividadnan útil,” cardiólogo Peter Cohn ta bisa, agregando: “P’esei ta imperativo pa trata e síntomanan di atake di curason inmediatamente ki ora cu esei ta posibel.”
E curason ta un músculo cu ta pomp sanger pa henter e curpa. Den un atake di curason (infarto miocardial), un parti dje músculo di curason ta muri ora e no haña sanger. Pa keda salú, e curason tin mester di oxígeno i otro substancianan nutritivo cu e sanger ta hiba cuné. E curason ta haña esakinan via e arterianan coronario, of ‘kransslagader,’ cu ta lora manera un krans rond dje curason.
Malesa por afectá cualkier parti dje curason. Sin embargo, esun mas comun ta e malesa engañoso dje arterianan coronario yamá aterosclerósis. Ora un hende tiné, sedimentu di vet ta pega n’e banda paden dje arterianan. Durante di un periodo di tempu, e sedimentu por acumulá, bira duru i haci e arterianan hala cera, i stroba fluho di sanger di bai n’e curason. Ta e malesa di arteria coronario (MAC) aki ta hiba na mayoria atake di curason.
Un of mas arteria cu ta verstop ta pone un atake sosodé mas lihé ora e curason tin mester di mas oxígeno di loke e ta haña. Asta den arterianan cu ta ménos severamente cerá, pida sedimentu por krak i causa un formacion di un klompi di sanger (trombus). Arterianan enfermo ta mas suseptibel tambe pa sufri di spasme. Un klompi di sanger por forma n’e sitio di un spasme, locual ta saca un substancia kímico cu ta cera e banda paden dje arteria mas ainda, causando un atake.
Ora músculo di curason keda lo suficiente sin haña oxígeno, tehido den becindario por daña. Distinto di algun tehido, músculo di curason no ta regenerá. Mas largu e atake dura, mas e daño n’e curason ta i mas grandi e chens ta pa morto. Si e sistema eléctrico dje curason daña, e ritmo normal dje curason por bira caótico i e curason por cuminsá bati pa loco (fibrilacion). Durante un alteracion di ritmo asina, esta aritmia, e abilidad dje curason pa pomp sanger eficasmente p’e celebro ta faya. Dentro di dies minuut e celebro ta muri i e persona ta muri.
Pues, intervencion trempan dor di personal médico entrená ta vital. E por rescatá e curason di mayor daño, prevení of trata e aritmia, i asta salba e bida di un persona.