LÈS 1
Lesa ku Eksaktitut
E SKRITURA ta deklará ku Dios su boluntat ta pa tur klase di hende “yega na konosementu di e bèrdat.” (1 Tim. 2:4) Di akuerdo ku esei, e manera ku nos ta lesa Beibel na bos haltu mester reflehá nos deseo pa transmití konosementu eksakto na otro hende.
Ta importante pa tantu hóbennan komo hende grandi por lesa bon na bos haltu for di Beibel i for di publikashonnan ku ta splika Beibel. Komo Testigu di Yehova, nos tin e responsabilidat di kompartí e konosementu di Yehova i di su kamindanan ku otro hende, i hopi bes esei ta enserá lesa pa un persona òf pa un grupo chikitu. Tambe nos ta lesa huntu den e sírkulo di famia. E Skol di Ministerio Teokrátiko ta brinda rumannan hòmber i muhé, hóben i bieu, e oportunidat pa risibí konseho ku lo mehorá nan lesamentu na bos haltu.
Lesa Beibel públikamente ta algu serio, sea nos ta les’é pa un persona so òf pa un kongregashon. Fuera di e echo ku Beibel ta inspirá pa Dios, e “ta bibu i aktivo . . . i ta kapas pa husga e pensamentunan i intenshonnan di kurason.” (Heb. 4:12) E Palabra di Dios ta kontené konosementu sumamente balioso ku bo no por haña for di ningun otro fuente. E por yuda un persona konosé e úniko Dios berdadero i kultivá un bon relashon kuné, i tambe trata ku problemanan di bida. Ademas, Beibel ta splika kon pa haña bida eterno den Dios su mundu nobo. P’esei nos mester hasi nos bèst pa ta un bon lesadó di Beibel.—Sal. 119:140; Yer. 26:2.
Kon pa Lesa ku Eksaktitut. Lesa bon ta konsistí di hopi faseta, i e promé aspekto ta eksaktitut. Esei kier men hasi esfuerso pa lesa presis loke tin skirbí. Tene kuidou pa bo no salta palabra, guli e último lèter òf sílaba ni lesa palabra robes pa drechi.
Pa bo por lesa e palabranan korektamente, bo tin ku komprondé e konteksto promé. Esaki ta eksigí preparashon kuidadoso. Segun bo ta desaroyá e abilidat di wak kiko ta bai bini den e frase i sigui e liña di pensamentu, bo eksaktitut den lesamentu lo mehorá.
Signonan di puntuashon i markanan diakrítiko (manera aksènt, trema [ü], tilde [ñ], etcetera), ta elementonan importante di idioma skirbí. Signonan di puntuashon (òf signonan ortográfiko) ta indiká unda bo mester pousa, kon largu bo mester pousa i kambio di entonashon. Den algun idioma, si bo no kambia bo tono ora e puntuashon ta indiká esei, bo por pone un pregunta bira un afirmashon, òf bo por kambia e nifikashon di un frase kompletamente. Klaru ku tin biaha signonan di puntuashon t’ei prinsipalmente pa kumpli ku reglanan di gramátika. Den hopi idioma ta imposibel pa lesa ku eksaktitut sin paga bon tinu na markanan diakrítiko, tantu esnan skirbí komo esnan ku bo ta saka for di e konteksto. E markanan aki ta indiká ki zonidu mester duna e lèternan. (Por ehèmpel, tin un diferensia den “skèr” ku “sker,” òf den “pega” ku “pegá.”) Pa bo lesamentu por transmití e sentido korekto, bo mester ta na haltura di e manera ku bo idioma ta usa signo di puntuashon, aksènt i otro markanan. Kòrda ku bo meta mester ta pa transmití pensamentu, no djis pronunsiá palabra.
Pa bo kultivá e abilidat di lesa ku eksaktitut bo mester praktiká. Lesa un paragraf so, bolbe les’é bes tras bes te ora bo por les’é sin hasi fout. E ora ei numa bo ta bai n’e siguiente paragraf. Por último, purba lesa vários página sin salta palabra òf ripití nan òf lesa nan robes. Ora bo yega asina leu, pidi un hende skucha bo lesamentu i bisa bo ki fout bo ta hasi.
Den algun parti di mundu, problema ku bista i falta di sufisiente lus ta pone ku hende tin problema ku lesamentu. Si un persona por hasi algu pa vense e opstákulonan aki, sin duda su lesamentu lo mehorá.
Ruman hòmbernan ku ta lesa bon, kisas ku tempu ta haña privilegio pa lesa den públiko e lès di e Studio di Buki di Kongregashon i di e Studio di Toren di Vigilansia. Pero pa kumpli bon ku e privilegio aki, bo mester hasi mas ku djis pronunsiá e palabranan korektamente. Pa bira un lesadó públiko efikas den kongregashon, lo bo tin ku kultivá bon kustumber di lesa pa bo mes. Pa logra esaki, bo mester komprondé ku kada palabra den un frase tin un propósito. Bo no por ignorá algun palabra i tòg komprondé loke bo ta lesa. Si bo no lesa e palabranan bon, asta ora bo ta lesa den bo mes, esei por kambia e nifikashon di e frase. Un kos ku por pone bo lesa palabra robes ta ora bo no ta tene kuenta ku aksènt òf ku e konteksto den kua a usa e palabra. Hasi un esfuerso pa komprondé kiko kada palabra ta nifiká den e konteksto ku e ta aparesé. Konsiderá tambe ki efekto e signonan di puntuashon tin riba e nifikashon di un frase. Kòrda tambe ku normalmente hende ta transmití pensamentu via grupo di palabra. Tuma nota di esakinan pa ora bo tin ku lesa na bos haltu bo lesa grupo di palabra—sea parti di un frase òf un frase kompletu—en bes di pronunsiá e palabranan un pa un. Pues pa bo por transmití konosementu eksakto na otro hende ora di lesa den públiko, ta importante pa bo komprondé bon kla kiko bo ta lesa.
Apòstel Pablo a skirbi na un ansiano kristian ku eksperensia: “Dediká bo mes na lesamentu di Skritura pa e kongregashon tende.” (1 Tim. 4:13, BPK) Pues ta bisto ku nos tur lo por mehorá den esaki.