Waut Läsa weeten wellen
Wäa wieren de “bejnodjende Haren”, wua Jesus dän Owent, ea hee storf, von räd, un wuarom worden dee soo jenant?
Dän Owent ver sienen Doot säd Jesus to siene Apostel, see sullen nich doano sträwen, aus de jratsta von äare Gloowesbreeda jetalt to woaren. Hee säd: “En dise Welt rejieren de Kjennichs, un [“dee, waut Macht äwa an haben”, NW] woaren bejnodjende Haren jenant. Bie junt oba, saul daut aundasch sennen!” (Luk. 22:25-26).
Wäa wieren de “bejnodjende Haren”, wua Jesus von räd? De Griechen un de Reema ieeden wichtje Mana un Harscha foaken doamet, daut see an dän Tietel “Euergetes”, ooda “bejnodjenda Har”, jeewen. Soone Mana worden jeieet, wäajen dee waut goodet fa de Menschen jedonen hauden. Daut jeft noch väl jeschräwnet un Jeltstekja von jane Tiet, wua dis Tietel bowen steit.
Een deel Kjennichs worden “bejnodjende Haren” jenant. Mank dee wieren de beid ägiptische Harscha Ptolemäus III. Euergetes (ojj. 247-222 v. Chr.) un Ptolemäus VIII. Euergetes II. (ojj. 147-117 v. Chr.). De beid reemische Harscha Julius Cäsar (48-44 v. Chr.) un Augustus (31 v. Chr. – 14 n. Chr.) worden uk soo jenant un uk Herodes de Groota, de Kjennich von Judäa. Herodes kjrieech dän Tietel “bejnodjenda Har” woomäajlich, wäajen hee Weit fa sien Volkj towäaj schauft, aus doa eene Hungaschnoot wia, un de Oame Kjleeda jeef.
De dietschlendscha Bibeljelieeda Adolf Deissmann säd, daut se dän Tietel “bejnodjenda Har” ieeschtemma foaken brukten. Hee schreef: “Wan eena wudd wellen Bewies haben, [daut se disen Tietel jebrukt haben,] dan wudd eena dän en een kjlienet Stootje kjennen hundade Mol wua jeschräwen finjen.”
Waut meend Jesus, aus hee to siene Jinja säd: “Bie junt oba, saul daut aundasch sennen”? Wull Jesus dee sajen, daut see nich sullen aun aundre denkjen ooda nich om de Menschen rom an bekjemmat sennen? Nä, verheipts nich. Daut lat soo, daut Jesus doarom bekjemmat wia, ut waut fa eenen Senn de Menschen friejäwrich sennen sullen.
En Jesus siene Tiet wullen eenje rikje Menschen sikj eenen grooten Nomen moaken derch daut see groote Späls betolden, Parks un Tempels buden un noch aundre Sachen deeden. Oba dee deeden daut, om jeloft to woaren, huach aunjeseenen to sennen ooda daut se fa an wälen sullen. En een Buak toom nosieekjen sajcht daut: “Eenjemol deeden soone Menschen waut fa aundre, wäajen dee werkjlich friejäwrich wieren, oba foaken deeden dee daut bloos, wäajen dee daut en de Politikj togood kjeem”. Krakjt fa soone Jesennunk woarnd Jesus siene Nofolja; dee sullen nich bloos fa sikj strieden.
De Apostel Paulus räd eenje Joaren lota uk doavon, daut eena ut dän rajchten Senn jäwen sull. Hee schreef aun siene Gloowesbreeda en Korint: “Een jiedra saul daut, waut hee sikj em Hoat väajenomen haft, met Freiden jäwen un nich bemott. Gott es dee goot, dee met Freid jäwen” (2. Kor. 9:7).