Aungowen fa daut Schoolheft fa Läwen un Deenst
5.-11. MOAZ
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | MATÄUS 20-21
“Wäa mank junt well groot sennen, mott dän Näakjsten sien Kjnajcht sennen”
Bilt en nwtsty
De Moakjtplauz
Eenje Moakjtplaza, soo aus opp daut Bilt en daut Schoolheft to seenen es, wieren aun eenen Wajch. De Vekjeepa deeden eenjemol soo väl Woa oppem Wajch utstalen, daut doa nich derchtofoaren jinkj. Doa kunn eena Sachen fa dän Husjebruck kjeepen, Dinja un Teetich, waut von Leem ooda dieret Glauss jemoakt wieren un uk freschet Ätwoa. Wiels daut to dee Tiet noch nich Iesschaups jeef, must eena jieda Dach nom Moakjt gonen toom enkjeepen. Doa kjrieejen de Kunden de latste Norechten to hieren, Kjinja spälden sikj doa rom un soone, waut nich Oabeit hauden, stunden doa un luaden, daut an wäa Oabeit aunbeeden wudd. Oppe Moakjtplaza deed Jesus de Kranke heelen un daut wia uk doa, wua Paulus prädjen deed (Apj 17:17). Doajäajen jleichten de stolte Schreftjelieede un Farisäa daut, daut see opp soone Städen von jieda eenem jeseenen un bejreest worden.
Erkjläarungen toom studieren en nwtsty von Mat 20:20-21
de Mutta Zebedäus: Daut wia de Mutta von Jakobus un Johanes. No Markus siene Beschriewunk no wieren daut Jakobus un Johanes, waut no Jesus kjeemen. En Werkjlichkjeit wieren see daut selfst, waut Jesus doano fruagen, oba see brukten äare Mutta, Salome, doatoo. Salome wia veleicht Jesus siene Taunte (Mat 27:55-56; Mar 15:40-41; Joh 19:25).
eena aun de rajchte Sied un eena aun de linkje Sied: De beid Sieden meenen Iea un Macht, oba de jratste Iea es emma aun de rajchte Sied (Ps 110:1; Apj 7:55-56; Ree 8:34).
Erkjläarungen toom studieren en nwtsty von Mat 20:26, 28
Kjnajcht: Ooda Deena. De Bibel brukt foaken daut griechische Wuat diákonos, om to beschriewen, daut eena nich nolat eenen eefachen, jerinjen Deenst fa aundre to doonen. Dit Wuat woat fa Christus jebrukt (Ree 15:8), fa Christus siene Deena ooda Kjnajchts (1Ko 3:5-7; Kol 1:23), fa Deenstaumthelpa (Flp 1:1; 1Ti 3:8, NW), fa Huskjnajchts (Joh 2:5, 9) un fa Rejierungsbeaumte (Ree 13:4).
No jeistelje Schaza sieekjen:
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Mat 21:9
Hosiana: Dit griechische Wuat kjemt von een hebräischet Wuat, waut soo waut meent aus “rad ons, wie bäden” ooda “rad ons toom Jefaulen”. Hia woat dit Wuat jebrukt aus een Jebäd to Gott, daut hee saul Radunk ooda Siech jäwen. Eena wudd daut kjennen äwasaten aus “toom Jefaulen, jeff [David sienen Sän] Radunk”. Met de Tiet wort daut Wuat jebrukt, om fa Help to bäden, oba uk om Gott to preisen. Daut hebräische Wuat kjemt en Ps 118:25 väa, aus Poat von de Halel-Psalmen, waut to de Tiet von daut Passafast foaken jesungen worden. Doawäajen kjeemen dee dise Wieed hia soo leicht em Senn. Eene Wajch, woo Gott dit Jebäd erhieren deed, David sienen Sän to raden, wia, aus hee am vom Doot oppwakjen deed. En Mat 21:42 brukt Jesus Ps 118:22-23 fa sikj aus Messias.
David sien Sän: Met dise Wieed woat jewäsen, daut Jesus von David aufstaumd un daut hee de vesproakna Messias es.
jy-X 244 V. 4-6
Een Fiejenboom aus Lia fa Gloowen
Oba wuarom deed Jesus daut soo, daut de Fiejenboom vedrieejd? Hee wees dän Grunt en siene Auntwuat. Hee säd: “Ekj saj junt de Woarheit: Wan jie jleewen un nich twiewlen, dan woa jie nich mau doonen, waut aun dän Fiejenboom passieet es, dan woa jie soogoa to disen Boajch sajen: Du saust von hia oppjehowen un em Mäa jeschmäten sennen! un daut woat woaren. Un om aules, waut jie bäden, woa jie kjrieen, wan jie Gloowen haben” (Matäus 21:21-22). Hee muak aulsoo eene Lia kloa, waut hee aul ea jelieet haud, daut een stoakja Gloowen eenen Boajch vesaten kunn (Matäus 17:20).
Doaderch, daut Jesus eenen Boom vedrieejd, wees hee sea dietlich, woo needich daut wia, Gloowen aun Gott to haben. Hee säd: “Om wautemma jie bäden, jleeft daut jie daut kjrieen, un jie woaren daut haben” (Markus 11:24). Waut fa eene wichtje Lia daut nich es fa aul Jesus siene Nofolja! Dee wia besonda paussent fa de Apostel, wäajen dee schwieeje Priefungen ver sikj hauden. Doa es oba noch eene Wajch, woo de vedrieejda Boom met Gloowen to vejlikjen jeit.
Soo aus dis Fiejenboom wia, soo wia daut Volkj Israel uk – dee wieren nich werkjlich daut, wua see sikj väa hilden. De Menschen von daut Volkj hauden eenen Bunt met Gott jemoakt, un von buten äwa sach daut veleicht soo, aus wan dee sien Jesaz hoolen deeden. Oba daut Volkj em auljemeenen bewees, daut see kjeenen Gloowen hauden un daut see kjeene goode Frucht druagen. Dee deeden soogoa Gott sienen ieejnen Sän aufwiesen! Soo, doaderch daut Jesus disen onfruchtboaren Boom vedrieejen leet, wees hee, woo daut met dit onfruchtboaret, onjleewendet Volkj utkomen wudd.
12.-18. MOAZ
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | MATÄUS 22-23
“De jratste beid Jebooten jehuarsom sennen”
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Mat 22:37
Hoat: Wan daut biltlich jebrukt woat, rät dit Wuat jeweenlich doaräwa, woo een Mensch ennalich es. Wan daut oba met “Seel” un “Jedanken” toop es, dan jeit daut dolla doaropp, waut eena sikj wenscht un waut eena feelt. De dree Wieed (Hoat, Seel un Jedanken) bedieden meist dautselwje, un dee wiesen daut sea dietlich, daut eena Gott soo sea leewen saul, aus eenem daut mäajlich es.
Seel: Ooda “aules, waut eena es”.
Jedanken: Daut sent de Fäichkjeiten von daut Vestaunt. Eena mott aules brucken, waut eenem sien Vestaunt doonen kaun, om Gott kjanen to lieren un daut eenem siene Leew fa am jrata woat (Joh 17:3; Ree 12:1). En 5Mo 6:5, wua dise Wieed von häakomen, stonen opp Hebräisch de dree Wieed “Hoat, Seel un Krauft”. Oba aus Matäus opp Griechisch von 5Mo 6:5 räd, brukt hee daut Wuat “Jedanken” enne Städ “Krauft”. Daut kaun miere Jrind haben, wuarom doa veschiedne Wieed väa jebrukt woaren. Ieeschtens, daut oole Hebräisch haud nich een werkjeljet Wuat fa “Jedanken”; oba wan dee opp Hebräisch von “Hoat” schreewen, dan wieren doa foaken uk de Jedanken met en. Dit Wuat, wan daut biltlich jebrukt woat, dan meent daut dän ennalichen Mensch, met aules waut eena denkjt, feelt, woo eena enjestalt es un waut eenem drift (5Mo 29:4, NW; Ps 26:2, NW; 64:6, NW; see de Footnoot fa Hoat en disen Varsch). Doawäajen brukt de griechische Septuaginta foaken daut Wuat “Jedanken”, wan doa opp Hebräisch daut Wuat “Hoat” es (1Mo 8:21, NW; 17:17, NW; Spr 2:10; Jes 14:13, NW). Daut hebräische Wuat fa Krauft [ooda “Läweskrauft”, NW, Fn.]” kaun kjarpaliche Krauft bedieden, oba uk daut, waut eenem sien Vestaunt doonen kaun. Dit kunn een aundra Grunt jewast sennen, wuarom Matäus daut griechische Wuat fa “Jedanken” brukt enne Städ “Krauft”, wan hee Wieed ut 5Mo 6:5 neem. Wautemma daut uk wia, de hebräische un griechische Wieed hauden nich gaunz emma krakjt de selwje Bediedungen, un daut es mäajlich, daut de Evangeliumsschriewa doawäajen nich emma krakjt de selwje Wieed brukten, wan see Iedeeen von 5. Mose neemen.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Mat 22:39
daut tweede: En Mat 22:37 es daut oppjeschräwen, waut Jesus dän Farisäa auntwuaten deed. Oba Jesus jeef dän nich bloos de Auntwuat fa de Froag, waut dee haud, oba hee jeef noch daut tweede Jeboot aun (3Mo 19:18) un lieed, daut de twee Jebooten toopjehieeden un daut daut gaunze Jesaz un de Profeeten doavon aufhongen (Mat 22:40).
Noba: Dit griechische Wuat fa “Noba” (wuatlich “eena dicht bie”) kaun mea bedieden aus bloos dee, waut dicht bie wonen. Daut kaun irjentwäa sennen, met wäm eena waut to doonen haft (Luk 10:29-37; Ree 13:8-10).
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Mat 22:40
daut Jesaz . . . de Profeeten: “Daut Jesaz” meent de Bibelbieekja von ieeschte Mose bat fefte Mose. “De Profeeten” meent de profeetische Bieekja von de Hebräische Schreften. Oba wan de beid Wieed toop jebrukt woaren, dan kjennen doa aul de Hebräische Schreften met jemeent sennen (Mat 7:12; 22:40; Luk 16:16).
henjt: Daut griechische Tietwuat meent wuatlich “aunhenjen”. Daut woat hia oba biltlich jebrukt en dän Senn von “aufhenjich sennen; sikj opp waut stetten”. Jesus wees doamet, daut nich bloos daut Jesaz met de Tieen Jebooten sikj opp Leew stetten, oba aul de Hebräische Schreften (Ree 13:9).
No jeistelje Schaza sieekjen:
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Mat 22:21
jäft dän Kjeisa, waut sient es: Jesus siene Auntwuat en disen Varsch un uk en Mar 12:17 un Luk 20:25 sent de eensje Städen, wua hee von dän reemischen Kjeisa rät. Dän Kjeisa daut jäwen, waut sient es, wudd bedieden, daut eena de Rejierunk fa de Deensten tolt, waut dee doonen un daut eena de Rejierunk ieet un unjadon es, soolang aus daut fa eenen Christ mäajlich es (Ree 13:1-7).
jäft Gott daut, waut Gott sient es: Doa es met en, daut eenem siene Aunbädunk von gaunzen Hoaten es, daut eena Gott met de gaunze Seel leeft un daut eena am volstendich un tru jehuarsom es (Mat 4:10; 22:37-38; Apj 5:29; Ree 14:8).
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Mat 23:24
Migjen sie jie rut, oba Kameelen schluck jie opp: De Migjen wieren schia de kjlanste Tieren un de Kameelen wieren von de jratste Tieren, waut de Israeliten kjanden (3Mo 11:4, 21-24). Jesus muak disen grooten Unjascheet, om daut kloa to moaken, woo daut met de Gloowesleidasch wia. Wan dee waut drinkjen deeden, dan musten see daut aula schmock derchsieen, daut see sikj nich met eenst von eene Migj wudden veorreinjen, oba daut, waut em Jesaz väl wichtja wia, doa jeewen dee nuscht om rom. Daut wia soo, aus wan see eenen Kameel oppschlucken wudden.
19.-25. MOAZ
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | MATÄUS 24
“Bliew em jeisteljen Waka – nu en de latste Tiet”
it-2-X 220 V. 6
Leew
Eenem siene Leew kaun kolt woaren. Aus Jesus Christus siene Jinja von de Tookunft vetald, säd hee, daut de Leew (agápē) bie väle wudd kolt woaren, waut opp äa deisent aun Gott jleewden (Mat 24:3, 12). De Apostel Paulus säd, daut de Menschen wudden “nom Jelt hinjaraun sennen” en de schwieeje Tieden, waut noch komen wudden (2Ti 3:1-2). Aun dit es to seenen, daut eena de Gruntsauzen von daut, waut rajcht es, utem Uag velieren kaun un daut de Leew, waut eena mol jehaut haft, veschwinjen kaun. Daut wiest, woo wichtich daut es, daut eena emma wada aun de Leew schauft un dee fläacht, un daut kaun eena doaderch, daut eena äwa Gott sien Wuat nodenkjt un eenem sien Läwen no siene Gruntsauzen enstalt (Ef 4:15, 22-24).
w99-X 15. 11. 19 V. 5
Kjemst du daut no, waut Gott von die haben well?
5 Jesus Christus räd von onse schwieeje Tieden: “Soo aus daut to Noah siene Tiet wia, woat daut uk sennen wan de Menschensän komen woat. Soo aus daut dan wia ea daut groote Wota kjeem – see eeten un drunken, see frieden un befrieden sikj, bat aun dän Dach, aus Noah en daut Schepp nenn jinkj un see daut nich wisten [ooda “see achten doa nich opp”, NW], bat daut Wota kjeem un an aula metreet, – soo woat daut uk sennen, wan de Menschensän komen woat” (Matäus 24:37-39). Doa es nuscht met orrajcht to äten un to drinkjen, soo lang aus daut met Mot jedonen woat, un de Ehe es je uk von Gott enjesat (1. Mose 2:20-24). Oba wan wie enwoaren, daut de jeweenelje Sachen bie ons em Läwen aul too wichtich woaren, wuarom wudd wie dan nich doaräwa bäden? Jehova kaun ons halpen, sien Kjennichrikj aune ieeschte Städ to saten, daut rajchte doonen un aules notokomen, waut hee von ons haben well (Matäus 6:33; Reema 12:12; 2. Korinta 13:7).
jy-X 259 V. 4
De Apostel froagen no een Tieekjen
Hee säd, siene Jinja musten woaken, waka sennen un reed sennen. Jesus muak dit uk en een aundret Jlikjnis dietlich, aus hee säd: “Dit oba sell jie weeten: Wan de Huswieet jewist haud, to woone Stund en de Nacht de Stäla komen wudd, dan wudd dee jewoakt haben un nich loten en sien Hus enbräakjen. Doawäajen mott jie uk reed sennen! Wiels de Menschensän kjemt to eene Stund, wan jie nich doamet räakjnen” (Matäus 24:43-44).
No jeistelje Schaza sieekjen:
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Mat 24:8
de Aunfank von daut Lieden: Daut griechische Wuat, waut hia fa “Lieden” jebrukt woat, wort fa de groote Weedoag jebrukt, waut daut bie eene Jeburt jeft. Hia rät daut doavon, woo daut ver de groote Triebsaul wudd sennen, wua Mat 24:21 von rät. Wan daut doa uk von de jeweenelje Orru, Weedoag un Lieden rät, kaun daut oba aundieden, daut de Trubbels un daut Lieden emma foakna, emma schwanda un emma lenja woaren, soo aus bie eene Jeburt.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Mat 24:20
em Winta: Groote Räajens, Äwaschwamungen un daut kolde Wada wudd daut em Winta sea schwoa moaken, wan eena reisen wull, un daut wudd uk schwoa sennen, waut to finjen toom wua Nacht bliewen ooda toom äten (Esr 10:9, 13).
aum Sabat: En soone Omjäajent aus Judäa wudd daut schwoa sennen, eene lange Reis to moaken un dan noch met Lod. Daut wia wäajen de Räajlen, waut en daut Sabatjeboot met en wieren. Un aum Sabat wieren de Stautspuaten uk too (See Apj 1:12 un daut 16. Poat von daut Heft Help fa daut Bibelstudium).
26. MOAZ – 1. APRELL
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | MATÄUS 25
No jeistelje Schaza sieekjen:
w15-X 15. 3. 27 V. 7
Christus siene Breeda tru unjastetten
7 Vondoag dän Dach hab wie een kloaret Vestentnis von daut Jlikjnis von de Schop un de Bakj. Wie weeten, wäa jieda eena es: Jesus es “de Menschensän”. Dee, waut Jesus “miene Breeda” nand, sent Mana un Frues, waut vom heiljen Jeist jesaulft worden sent toom met Christus toop vom Himmel rejieren (Reem. 8:16-17). “De Schop” un “de Bakj” bedieden Menschen von aule Velkja, waut nich vom heiljen Jeist jesaulft sent. Un wanea woat de Jerechtstiet sennen? Dit Jerecht woat aum Enj von de groote Triebsaul sennen, waut aul gaunz dicht bie es. Un woosoo woaren eenje Menschen aus Schop jetalt un aundre aus Bakj? Na daut haft doamet to doonen, woo dee de äwajebläwne von Christus siene jeistjesaulwde Breeda oppe Ieed behaundlen. Woo dankboa sent wie doch, daut Jehova dit Jlikjnis un uk aundre Jlikjnisen von Matäus Kapitel 24 un 25 emma wieda openboat haft – nu daut daut Enj von dise Welt soo dicht bie es!
w09-X 15. 10. 16 V. 16-18
“Jie sent miene Frind”
16 Wan du de Hopninj hast, oppe Ieed to läwen, wua Gott sien Kjennichrikj äwa rejieren woat, woo kaust du dan wiesen, daut du Christus siene Breeda äa Frint best? Well wie mol von dreeatlei räden. Ieeschtens, wan du von gaunzen Hoaten en daut Prädichtwoakj metmoakst. Christus jeef siene Breeda daut Jeboot, de goode Norecht äwa de gaunze Welt to prädjen (Mat. 24:14). Oba dee, waut vondoag noch von Christus siene Breeda oppe Ieed sent, wudden daut sea schwoa haben, dee Veauntwuatunk notokomen onen de Help von de aundre Schop. Jiedatsmol, wan doa wäa von de aundre Schop em Prädichtwoakj metmoakt, dan halpt dee Christus siene Breeda, äare Oppgow notokomen. De trua un weisa Kjnajcht räakjent daut sea väl wieet, wan de aundre Schop daut opp dee Wajch wiesen, daut see äare Frind sent un Jesus Christus räakjent daut uk väl.
17 Tweedens, de aundre Schop kjennen Jesus siene Breeda halpen, wan dee daut Prädichtwoakj em tieteljen unjastetten. Jesus rod siene Nofolja too, see sullen sikj Frind moaken met “daut ojjerajchte Rikjtum” (Lukas 16:9). Wie kjennen Jesus ooda Jehova nich bekjeepen, daut dee onse Frind sent, oba wan wie onse tietelje Sachen fa Gott sien Kjennichrikj brucken, dan bewies wie, daut wie met dee Frind sent un dee leewen, oba nich bloos met Wieed, uk met Woarheit un Woakjen (1. Johanes 3:16-18). Dit kjenn wie doaderch doonen, wan wie em Prädichtwoakj metmoaken, wan wie Jelt jäwen, om Vesaumlungsstäden to buen ooda opptofiksen un wan wie daut Prädichtwoakj oppe gaunze Welt met Gowen unjastetten. Aus daut nu väl ooda weinich es, waut wie jäwen kjennen, Jehova un Jesus schazen daut, wan wie friewellich jäwen (2. Kor. 9:7).
18 Dreddens kjenn wie wiesen, daut wie Jesus siene Frind sent, wan wie de Eltestasch unjadon sent un met dee toopschaufen. Jesus sitt doano, daut dee vom heiljen Jeist enjesat woaren (Efs. 5:23). “Horcht no june Liera un schekjt junt to daut waut see junt sajen”, schreef de Apostel Paulus (Heb. 13:17). Eenjemol felt ons daut veleicht schwoa, dän biblischen Rot auntonämen, waut de Eltestasch ons jäwen. Wie weeten veleicht goot om dee äare Fäla om un doawäajen es daut veleicht goanich soo leicht, daut wie dän Rot wellich aunnämen. Oba Christus, de Kopp von de Vesaumlunk, es wellens, dise onvolkomne Mana to brucken. Wan wie nich bloos no dee äare Fäla kjikjen un met Freiden äare Leidunk foljen, dan wies wie onse Leew fa Christus.