Aungowen fa daut Schoolheft fa Läwen un Deenst
3.-9. JUNI
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | GALATA 4-6
“Eene Jeschicht, waut wichtich es fa ons”
it-1-X 1039 V. 2
Hagar
No dän Apostel Paulus no wia Hagar Poat von eene woare Jeschicht, waut doa waut väastald. See stald daut werkjelje Israel väa, waut met Jehova vebungen wia derch dän Jesazesbunt, waut Gott biem Sinai-Boajch met an muak. Dis Bunt brocht Kjinja met sikj, waut veskloft wieren. Daut Volkj wia nich emstaunt, de Bedinjungen von dän Bunt to erfellen, wiels daut sintelje Menschen wieren. Dis Bunt kunn de Israeliten nich friemoaken, oba dee worden aus Sinda toom Doot veuadeelt. En dän Senn wieren daut Sklowen (Joh 8:34; Ree 8:1-3). De Staut Jerusalem en Paulus siene Tiet wia met Hagar to vejlikjen, wiels Jerusalem – waut de Hauptstaut von daut werkjelje Israel väastald – wia met äare Kjinja toop en Sklowarie. Oba de Christen, waut vom heiljen Jeist jebuaren sent, sent Kjinja von “daut Jerusalem, dort bowen”, Gott siene biltelje Fru. Dit Jerusalem, waut soo es aus de friee Fru Sara, es niemols en Sklowarie jewast. Oba krakjt soo aus Isaak von Ismael vefolcht wort, soo sent uk de Kjinja von “daut Jerusalem, dort bowen” (waut vom Sän friejemoakt worden sent) von daut vesklowde Jerusalem äare Kjinja vefolcht worden. Oba Hagar un äa Sän worden wajchjejoacht. Daut bediet, daut Jehova daut werkjelje Israel aus Volkj aufjewäsen haud (Gal 4:21-31; see uk Joh 8:31-40).
w14-X 15. 10. 10 V. 11
Hab fausten Gloowen aun daut Kjennichrikj
11 De Bunt met Abraham erfeld sikj em werkjeljen Senn aun siene Nokomen, aus dee daut vesproakne Launt orwen. Oba de Schreft wiest uk, daut de Bunt sikj noch eemol em jeisteljen Senn erfeld (Gal. 4:22-25). Soo aus Paulus daut unja Gott siene Leidunk utläd, es Jesus daut Hauptpoat von dise jratre Erfellunk un de 144 000 jeistjesaulwde Christen daut tweede Poat (Gal. 3:16, 29; Opb. 5:9-10; 14:1, 4). De Fru, waut dän Nokomen to Welt brinjt, es “daut Jerusalem, dort bowen”. Daut es daut himlische Poat von Gott siene Organisazion, true Jeistpersoonen (Gal. 4:26, 31). Soo aus Gott Abraham daut en dän Bunt vespruak, wudd de Fru äa Nokomen Säajnungen äwa de Menschheit brinjen.
No jeistelje Schaza sieekjen
w09-X 1. 4. 13
Hast du daut jewist?
Wuarom nand Jesus Jehova em Jebäd “Abba, Voda”?
Daut aramäische Wuat ʼabbáʼ meent entwäda “de Voda” ooda “oo Voda”. Von de dree Mol, waut dise Wieed en de Schreft väakomen, es daut jiedatsmol en een Jebäd to dän himlischen Voda, Jehova. Waut haft dit Wuat krakjt to bedieden?
The International Standard Bible Encyclopedia sajcht: “En Jesus siene Tiet wia ʼAbbáʼ een gaunz jeweeneljet Wuat, waut enne Famielje jebrukt wort. De Kjinja brukten daut toom wiesen, daut see äaren Voda väl räakjenden un respakjten.” Daut wia een nieteljet Wuat toom wäm aunräden, un eent von de ieeschte Wieed, waut een Kjint lieed. Jesus brukt daut Wuat en een besonda deepet Jebäd to sienen Voda. Em Goaden Getsemane, een poa Stund ver sienen Doot, räd Jesus Jehova em Jebäd met de Wieed “Abba, Voda” aun (Markus 14:36).
“ʼAbbáʼ woat en de judische Bieekja von de Griechen- un Reematiet gaunz selden mol jebrukt toom Gott aunräden. Onen Twiewel dochten se, daut wia respakjtloos, Gott met soon Famieljenwuat auntoräden”, sajcht daut Buak wieda, waut en dän väajen Varsch aunjejäft es. Oba “Jesus . . . brukt dit Wuat en een Jebäd, un doamet wees hee, daut hee sikj gaunz besonda enj met Gott vebungen feeld”. De aundre beid Mol, waut “Abba” väakjemt, woat daut von dän Apostel Paulus jeschräwen. Doaraun es to seenen, daut de Christen daut en siene Tiet uk brukten, wan see bäden (Reema 8:15; Galata 4:6).
w10-X 1. 11. 15
Hast du daut jewist?
Von waut räd de Apostel Paulus, aus hee säd: “Wiels mien Kjarpa haft aul Noawen [ooda Brenntieekjens], om Jesus sient haulwen”? (Galata 6:17).
▪ Paulus siene Wieed kunnen de Läsa en siene Tiet woomäajlich opp miere veschiedne Iedeeen jebrocht haben. Biejlikj wort ieeschtemma een jlieejent heetet Iesa jebrukt, om de Tempelreiba un utjekleiwde Sklowen to tieekjnen ooda soone, waut em Kjrich faustjenomen wieren. Wan Menschen soon Brenntieekjen kjrieejen, dan wia daut eene Schaund fa dee.
Oba Brenntieekjens worden nich emma soo schlajcht aunjeseenen. Väl Menschen von dee Tiet brukten dee toom wiesen, daut see to eenen jewessen Staum ooda Gloowen jehieeden. Daut Buak Theological Dictionary of the New Testament sajcht biejlikj: “De Siera jeewen sikj de Jetta Hadad un Atargatis han. Daut deeden dee doaderch, daut dee sikj aun de Haunt ooda oppem Jenekj leeten een Brenntieekjen moaken . . . Dee, waut Dionysus aunbäden, wort een Rankenblaut nenjebrent.”
Väle, waut vondoag dän Dach de Bibel utlajen, sajen, daut Paulus hia von soone Wunden räd, waut hee en sienen christeljen Missionoa-Deenst jekjräajen haud, wäajen se am jetualeit hauden (2. Korinta 11:23-27). Oba veleicht meend Paulus met Noawen aum Kjarpa uk nich werkjelje Noawen, oba daut sien Waundel wees, daut hee een Christ wia.
10.-16. JUNI
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | EFEESA 1-3
“Woo Jehova sienen Plon utfieet un waut daut brinjt”
it-1-X 1108 V. 4
Heiljet Jeheemnis
Dän Messias sien Kjennichrikj. En Paulus siene Breew es ons de Openboarunk von daut heilje Jeheemnis äwa Christus fein opjedakjt. En Efeesa 1:9-11 rät hee doavon, woo Gott daut “Jeheemnis” von sienen Wellen bekauntmoakt, un hee sajcht: “Gott haft ons sien Jeheemnis weeten loten, daut hee sikj haud väajenomen derch Jesus Christus verendach to brinjen, wan siene bestemde Tiet ieescht wudd hia sennen. Dan woat hee aules, waut em Himmel un oppe Ieed es, unja een Haupt brinjen, un daut es Christus. En Christus haud hee ons em verut bestemt, siene Oawen to sennen, soo aus hee daut jeplont haud, un hee fieet aules soo ut aus hee daut well”. Dit heilje “Jeheemnis” dreit sikj om eene Rejierunk, om Gott sien Kjennichrikj, wua de Messias de Kjennich es. Paulus räd von daut, “waut em Himmel . . . es”. Daut sent dee, waut de Jeläajenheit haben, met Christus toop Oawen von daut himlische Kjennichrikj to woaren. Hee räd uk von daut, “waut . . . oppe Ieed es”. Daut sent dee, waut doa woaren oppe Ieed unja daut Kjennichrikj sennen. Jesus wees siene Jinja, daut dit heilje Jeheemnis met daut Kjennichrikj to doonen haud, aus hee to an säd: “Junt es daut jejäft worden daut Jeheemnis vom Gottesrikj to vestonen” (Mar 4:11).
w12-X 15. 7. 27-28 V. 3-4
Jehova saumelt siene Famielje toop
3 Moses säd to de Israeliten: “Jehova, ons Gott, es een Jehova” (5. Mo. 6:4, NW). Aules, waut Jehova deit, paust doamet toop, waut hee sikj väajenomen haft. Doawäajen fieet Gott to “siene bestemde Tiet” sienen Plon derch – daut meent, daut hee aules em Himmel un aule Menschen oppe Ieed veeenicht (läs Efeesa 1:8-10). Dis Plon haft twee Poat. Woo woat dee utjefieet? Daut ieeschte woat de Vesaumlunk von Jesaulwde reedjemoakt, om em Himmel unja Jesus Christus aus äa jeisteljet Haupt to läwen. Daut wia Pinjsten 33, aus Jehova deejanje aunfunk entosaumlen, waut met Christus toop em Himmel rejieren wudden (Apj. 2:1-4). Wiels de Jesaulwde derch Christus sien Leesjelt kjennen aus jerajcht jetalt woaren, woaren dee aus “Gott siene Kjinja” aunjenomen (Reem. 3:23-24; 5:1; 8:15-17).
4 Tweedens woaren dee reedjemoakt, waut doa woaren em Paradies oppe Ieed läwen, wua Christus de Kjennich äwa es. De groote Häad es daut ieeschte Poat von dise Grupp (Opb. 7:9, 13-17; 21:1-5). En daut dusentjoasche Rikj woaren noch dusende Millionen Menschen oppstonen un Poat von dee sennen (Opb. 20:12-13). Dan woa wie ieescht mol soo rajcht onse Eenichkjeit bewiesen kjennen! Aum Enj von de dusent Joa woat aules, “waut . . . oppe Ieed es”, eene Proow derchgonen motten. Dee, waut tru bliewen, woaren aus Gott siene Kjinja aunjenomen woaren (Reem. 8:21; Opb. 20:7-8).
No jeistelje Schaza sieekjen
w13-X 15. 2. 28 V. 15
Lot nuscht junt doavon aufhoolen, Harlichkjeit to kjrieen
15 Doaderch, daut wie aunhoolent Jehova sienen Wellen doonen, kjrieen aundre Iea. Paulus schreef de Vesaumlunk en Efesus: “Doawäajen ermon ekj junt nich mootloos to woaren, äwa waut ekj om junt haulwen lieden mott. Daut sull junt ieren” (Efs. 3:13). Wuarom säd Paulus, daut de Efeesa daut ieren sull, daut hee lieden must? Paulus wia reed, an to deenen, wan hee doafäa uk lieden must. Doaderch kunnen de Efeesa seenen, woo wichtich un besonda de Väarajchten wieren, waut see aus Christen hauden. Woo wudd daut jewast sennen, wan Paulus oppjejäft haud, aus hee lieden must? Wudd daut nich jewäsen haben, daut et nuscht waut besondret wia, met Jehova Frind to sennen, un daut de Prädichtdeenst un äare Hopninj wieetloos wieren? Oba wiels Paulus uthilt, wees hee, daut de christelja Gloowen waut butajeweeneljet wia un daut et aule Opfa wieet wia, Jesus sien Jinja to sennen.
cl-X 299 V. 21
“Christus siene Leew kjanen lieren”
21 Daut griechische Wuat, waut met “kjanen lieren” äwasat es, meent, “derch Erfoarunk kjanen lieren”. Wie kjennen vestonen, woo Jesus werkjlich docht, wan wie aundre uk Leew wiesen, soo aus Jesus deed, un aundre met Freiden jäwen un ut Metleet halpen un dee von Hoaten vejäwen. Opp dise Wajch kjenn wie derch ieejne Erfoarungen, “Christus siene Leew kjanen lieren, un dee jeit väl wieda aus wie oppfoten ooda vestonen kjennen”. Un well wie kjeenmol vejäten: Je mea wie soo woaren aus Jesus, je noda woa wie onsen leewen Gott Jehova komen, wiels Jesus deed dän volkomen no.
17.-23. JUNI
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | EFEESA 4-6
“Daut Kjrichsjereetschoft von Gott – laj die daut opp”
No jeistelje Schaza sieekjen
it-1-X 1112 V. 1
Heilichkjeit
Heilja Jeist. Jehova haft siene wirkjende Krauft, ooda sienen Jeist, unja siene Kontroll, un de Jeist woat daut emma utfieren, waut Jehova sikj väanemt. Dise Krauft es rein un heilich un oppoat jesat fa Gott sienen Jebruck. Doawäajen woat dee uk heilja Jeist un “Jeist de Heilijchtjeit” jenant (Ps 51:11; Luk 11:13; Ree 1:4, Friesenbibel; Ef 1:13). Wan de heilja Jeist en eenen Mensch wirkjt, brinjt dee Heilichkjeit ooda Reinheit verendach. Wan eena waut orreinet ooda orrajchtet deit, veuasoakt eena, daut de Jeist aufjehoolen ooda “beleidicht” woat (Ef 4:30). De heilja Jeist selfst es nich eene Persoon, oba Gott wiest derch dän, woo heilich hee es, un doawäajen kaun de heilja Jeist “beleidicht” woaren. Wan eena doabie blift, orrajchtet to doonen, kaun eena daut Fia vom Jeist utmoaken (1Tess 5:19, NW). Wan een Mensch doa nich met opphieet, dan woat Gott sien heilja Jeist “jestat”, un daut kaun daut bat doa brinjen, daut Gott eenem aus sienen Fient sitt, aus soonen Mensch, waut jäajen am schauft (Jes 63:10). Wan eena dän heiljen Jeist beleidicht, kaun daut woomäajlich soo wiet komen, daut eena jäajen dän lastat. Daut es eene schwoare Sind. Jesus säd mau rajcht, daut dee nich wudd en dise Tiet uk nich en de komende Tiet vejäft woaren (Mat 12:31-32; Mar 3:28-30; see GEIST).
it-1-X 934 V. 9
Bejia
Dee kjemt derch Woakjen verendach. Een Mensch wiest, daut hee bejierich es, wan hee derch siene Woakjen wiest, daut hee siene orrajchte Wenschen nich unja Kontroll haft. De Bibelschriewa Jakobus sajcht ons, daut de Sind jebuaren woat, wan de beese Lost sikj ieescht faustsat (Jak 1:14-15). Doawäajen kaun eena aun de Woakjen seenen, woont een bejieeja Mensch es. Soo aus de Apostel Paulus säd, wia een bejieeja Mensch soo aus eena, waut Aufjetta deend (Ef 5:5). Fa eenen bejieejen Mensch es daut, waut hee sikj wenscht, sien Gott, un dee trakjt daut ver dän Deenst un de Aunbädunk, waut sienen Schepfa traft (Ree 1:24-25).
24.-30. JUNI
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | FILIPPA 1-4
“Sorcht junt om nuscht”
w17.08-X 10 V. 10
“Gott sien Fräd, dee wiet äwa aules jeit waut Menschen vestonen kjennen”
10 Waut kaun ons halpen, ons äwa nuscht Sorjen to moaken un “Gott sien[en] Fräd” to späaren? Paulus siene Wieed aun de Filippa wiesen ons, daut daut Jebäd eene Medizien es fa Sorjen. Soo, wan wie Sorjen haben, dan mott wie bloos bäden (läs 1. Petrus 5:6-7). Bäd to Jehova met vollen Gloowen; du weetst je, daut hee fa die sorcht. Bäd to am met “dankscheen sajen”, un denkj doaraun, woo sea hee die jesäajent haft. Ons Vetruen opp Jehova woat stoakja woaren, wan wie em Denkj hoolen, daut hee “derch siene Krauft väl mea en ons doonen kaun, aus wie ons denkjen ooda vestonen kjennen” (Efs. 3:20).
w17.08-X 10 V. 7
“Gott sien Fräd, dee wiet äwa aules jeit waut Menschen vestonen kjennen”
7 Aus de Breeda en Filippi dän Breef läsden, waut Paulus aun an jeschräwen haud, dochten see onen Twiewel doaraun, waut Paulus beläft haud un woo kjeena von an doamet jeräakjent haud, daut Jehova doa soo mankfoten wudd, aus hee deed. Waut wull Paulus an lieren? Eefach jesajcht: Sorcht junt nich. Bät, un dan woa jie Gott sienen Fräd kjrieen. Un daut sajcht uk noch, daut “Gott sien Fräd . . . wiet äwa aules jeit waut Menschen vestonen kjennen”. Waut meent daut? Eenje Äwasata äwasaten daut met “jeit äwa aules, waut wie denkjen kjennen” ooda “es hecha aus aules, waut Menschen plonen”. Paulus säd soo to sajen: “Gott sien Fräd” es scheena aus daut, waut wie ons väastalen kjennen. Soo, wan wie menschlich jeseenen uk kjeenen Utwajch ut onse Trubbels seenen, Jehova sitt eenen; un hee kaun soont doonen, wua wie nich met jeräakjent haben (läs 2. Petrus 2:9).
w17.08-X 12 V. 16
“Gott sien Fräd, dee wiet äwa aules jeit waut Menschen vestonen kjennen”
16 Waut kjemt doabie rut, wan wie “Gott sien[en] Fräd” haben, waut “wiet äwa aules jeit waut Menschen vestonen kjennen”? De Schreft sajcht: “[Gott] woat june Hoaten un Jedanken en Christus Jesus bewoaren!” (Filip. 4:7). Daut griechische Wuat fa “bewoaren” kjeem von de Soldotensproak. Daut meend eene Grupp Soldoten, waut en oole Tieden aunjestalt wort toom äwa Stautsmieren woaken. Filippi wia soo eene Staut. De Menschen en Filippi schleepen de Nacht sondasorj, wiels see wisten, daut de Soldoten bie de Puaten von äare Staut woakten. Krakjt soo kjennen onse Hoaten un Jedanken vereiwen, wan wie “Gott sien[en] Fräd” en ons haben. Wie weeten, daut Jehova fa ons sorcht, un hee well, daut ons daut saul goot gonen (1. Pet. 5:10). Daut to weeten, bewoat ons doafäa, daut wie ons nich soo väl Sorjen moaken un soo mootloos feelen, daut wie ons doa nich mea met Rot weeten.
No jeistelje Schaza sieekjen
it-2-X 504 V. 1
Opfa
Drinkjopfa. Drinkjopfa worden met de mieeschte aundre Opfa toop jebrocht, besonda nodäm daut de Israeliten sikj en daut vesproakne Launt aunjesiedelt hauden (4Mo 15:2, 5, 8-10). Doatoo brukten dee Wien un dee wort opp dän Aultoa utjegoten (4Mo 28:7, 14; see uk 2Mo 30:9; 4Mo 15:10). De Apostel Paulus schreef de Christen en Filippi: “Oba wan etj uck, aus Drintjopfa äwa daut Opfa (Schlachtopfa) en dem Gloowens’ Deenst jeopfat woa, soo frei etj mie”. Hee brukt daut Drinkjopfa hia aus een Jlikjnis. Hee meend doamet, daut hee wellens wia, sikj hantojäwen fa siene Gloowesbreeda (Flp 2:17, Friesenbibel). Een Stootje ver sienen Doot schreef hee aun Timotäus: “Wiels ekj woa aul jeopfat [“aus Drintjopfa”, Friesenbibel], un de Tiet es hia, daut ekj Aufscheet nämen mott” (2Ti 4:6).
w07-X 1. 1. 26 V. 5
“Daut ieeschte Oppstonen” haft aul aunjefongen!
5 No daut motten de Jesaulwde, waut to “Gott sien Israel” jehieren, dän Harn Jesus Christus en de himlische Harlichkjeit bejäajnen. Dan woaren see “emma bie am sennen” (Galata 6:16; 1. Tessalonicha 4:17). Daut woat “daut oppstonen em verut” ooda “daut ieeschte Oppstonen” jenant (Filippa 3:10-11, NW; Openboarunk 20:5-6). Wan dit oppstonen ieescht foadich es, dan woat daut Tiet sennen, daut millionende Menschen woaren oppe Ieed oppstonen met de Hopninj, eewich em Paradies to läwen. Endoont aus wie nu de Hopninj haben oppe Ieed to läwen ooda em Himmel, wie wellen secha mea äwa “daut ieeschte Oppstonen” weeten. Waut es daut fa een Oppstonen? Wanea passieet daut?