Aungowen fa daut Schoolheft fa Läwen un Deenst
2.-8. JULI
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | LUKAS 6-7
“Jäft met eene volle Mot”
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Luk 6:37
Vejäft, un junt woat vejäft woaren: Ooda “doot wieda frieloten, un junt woat friejeloten woaren”. Daut griechische Wuat, waut met “vejäft” äwasat es, meent wuatlich “frie gonen loten”, “wajchschekjen”, “frieloten (soo aus eenen Jefangnen)”. Hia rät daut von frieloten un vejäwen. Woo weet wie daut? Wiels jroz ea sajcht daut, wie sellen nich rechten un vedaumen, un dan woat daut Jäajendeel jesajcht: frieloten un vejäwen un daut soogoa dan, wan deejanja sikj werkjlich eene Strof vedeent haud ooda wudd sellen trigjetolt woaren.
w08-X 15. 5. 9 V. 13-14
Doo aundre wieda goots
13 En Matäus sien Evangelium sent Jesus siene Wieed soo oppjeschräwen: “Doot nich rechten, daut jie nich uk jerecht woaren” (Mat. 7:1). Un en Lukas sajcht daut: “Doot nich rechten, dan woa jie uk nich jerecht woaren” (Luk. 6:37). En Jesus siene Tiet deeden de Farisäa aundre emma sea strenj rechten un stetten sikj opp Menschenräajlen. Un nu säd Jesus to siene Toohiera: “Doot nich rechten”. Enne Städ daut sullen see aundre wieda frie gonen loten, daut meend, aundre äare Fäla vejäwen. De Apostel Paulus jeef uk sea soonen Rot äwa vejäwen, soo aus bowen aul jesajcht wort.
14 Wan Jesus siene Jinja aundre vejäwen wudden, dan wudd aundre daut bat doa brinjen, daut dee an uk vejäwen wudden. Jesus säd: “Wiels jrod doano aus jie aundre rechten, woa jie uk jerecht woaren” (Mat. 7:2). Soo aus wie aundre behaundlen, daut woa wie uk arnten (Gal. 6:7).
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Luk 6:38
Jäft: Daut griechische Wuat, waut hia met “jäft” äwasat woat, jeft de Iedee, daut eena emma wada jeft, un daut kunn eena äwasaten met “jäft emma wada”.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Luk 6:38
Schoot: Daut griechische Wuat meent wuatlich “Brost”, oba en disen Varsch es doa secha daut Poat von dän Äwarock jemeent, waut doa noch äwa de Lint rieekjt. Met de Schoot vollschedden kaun dee Jewanheit jemeent sennen, waut eenje Hendla hauden; dee deeden äare Kjeepa dän Äwarock vollschedden.
No jeistelje Schaza sieekjen
w07-X 1. 8. 6 V. 1
Werkjlich jeistlich sennen: Woo kaun eena daut?
Jesus neem sikj foaken väl Tiet toom bäden (Johanes 17:1-26). Biejlikj ea hee de 12 Mana utwäld, waut siene Apostel woaren wudden, jinkj hee “eenen Dach en de Boaj, to bäden; un hee brocht de Nacht too em Jebäd to Gott” (Lukas 6:12). Daut bediet nu nich, daut wie motten de Nacht äwa bäden, oba wan wie jeistlich jesonnen sent, dan woa wie Jesus sien Väabilt nodoonen. Ea wie waut wichtjet entscheiden, näm wie ons jenuach Tiet, om to bäden un sieekjen de Leidunk von dän heiljen Jeist, soo daut wie em Gloowen stoakja woaren.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Luk 7:35
äare Kjinja: Ooda “äare Woakjen”. Hia woat Weisheit to eene Persoon jemoakt un jesajcht, daut dee Kjinja haft. En Mat 11:19, wua daut von dautselwje rät, woat jesajcht, daut Weisheit Woakjen haft. De Weisheit äare Kjinja ooda äare Woakjen, waut bie Johanes dän Deepa un bie Jesus to seenen wieren, beweesen, daut et faulsch wia, waut de Menschen von an säden. Jesus säd soo to sajen: “Kjikjt no de jerajchte Woakjen un no dän Waundel, un jie woaren seenen, daut de Beschuldjunk faulsch es”.
9.-15. JULI
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | LUKAS 8-9
“Folj mie no – waut es doatoo needich?”
it-2-X 455
Nast
Aus een Schreftjelieeda to Jesus säd: “Meista, ekj well metkommen, wuaemma du hanjeist”, auntwuad Jesus: “Fas haben äare Lajcha, de Väajel haben äare Nasta, oba de Menschensän haft nich een Plauz, sienen Kopp hantolajen” (Mat 8:19-20; Luk 9:57-58). Hia wull Jesus dietlich moaken, daut wan dis Maun am wull nofoljen, dan wudd dee motten von de Iedee vejäten, een jeweeneljet un jemieteljet Läwen to fieren, un wudd motten gaunz opp Jehova vetruen. Dis Gruntsauz es uk en daut “Unser-Vater”-Jebäd to seenen, waut Jesus siene Jinja lieed: “Jeff ons daut Broot daut wie vondoag brucken”, un uk aus hee säd: “Wäa sikj nich von aules loosmoakt, waut hee haft, kaun nich mien Jinja sennen” (Mat 6:11; Luk 14:33).
Erkjläarungen toom studieren en nwtsty von Luk 9:59-60
mienen Voda begrowen: Dise Wieed bedieden nich onbedinjt, daut dän Maun sien Voda jroz jestorwen wia un no Tiet fruach, daut Bejrafnis uttoreeden. Wan daut soo jewast wia, dan wudd hee meist fa secha nich sennen doa bie Jesus jewast. En Israel un en de Lenda doarom worden de Doodes schia fuaz begroft – meist emma aum selwjen Dach. Soo, dän Maun sien Voda wia veleicht kjrenkjlich ooda oolt, oba nich doot. Un Jesus wudd dän Maun nich jesajcht haben, hee sull sienen kranken Voda em Stäakj loten, waut daut aun am fäld. Doano mott dee noch haben aundret Jeschwista jehaut, waut fa dän Voda sorjen kunn (Mar 7:9-13). Waut de Maun en Werkjlichkjeit säd, wia: “Ekj woa die nofoljen, oba mau dan, wan mien Voda ieescht jestorwen es. Wacht bat mien Voda wajch es un ekj dän begroft hab.” Oba fa Jesus to beseenen, leet dis Maun sikj eene Jeläajenheit derchgonen, Gott sien Kjennichrikj to daut wichtichste en sien Läwen to moaken (Luk 9:60, 62).
Lot de Doodje äare Doodje begrowen: Soo aus de Erkjläarunk von Luk 9:59 wiest, wia de Voda von dän Maun, met wäm Jesus hia räd, veleicht kjrenkjlich ooda oolt, oba nich doot. Waut Jesus sajen wull, wia: “Lot dee, waut em jeisteljen doot sent, äare Doodes begrowen.” Daut meend, dis Maun sull sien aundret Jeschwista fa sienen Voda sorjen loten, bat dee ieescht stoawen un begroft woaren wudd. Wan dis Maun Jesus nofoljen wudd, wudd hee opp dän Wajch gonen, waut no daut eewje Läwen fieet, un nich mea von dee sennen, waut Gott jeistlich fa doot tald. En siene Auntwuat wiest Jesus, daut eena Gott sien Kjennichrikj dän ieeschten Plauz en eenem sien Läwen jäwen saul un daut eena daut wiet un breet bekauntmoaken mott. Daut es onbedinjt needich, om jeistlich läwen to bliewen.
Bilt en nwtsty
Plieejen
Plieejen wort foaken em Hoafst jedonen, wan de Räajen de Ieed oppjelockat haud, waut verhäa von de Sonn en de heete Somma-Moonaten hoatjebrent wia (see daut 19. Poat von daut Heft Help fa daut Bibelstudium). Eenje Plieej wieren gaunz eefach: een spetzet Biet Holt – daut kunn een bät Iesa aun de Spetz haben –, waut aun eenen Koppelboom aunjemoakt wia un von eent ooda miere Tieren jetrocken worden. Nodäm daut de Ieed jeplieecht wia, wort de Sot jestreit. En de Hebräische Schreften woat daut plieejen foaken en Jlikjnisen jebrukt (Rech 14:18; Jes 2:4; Jer 4:3; Mi 4:3). Jesus brukt foaken irjentwaut von de Akarie en siene Jlikjnisen, om waut wichtjet to lieren. Biejlikj brukt hee daut plieejen toom wiesen, woo wichtich daut wia, daut de Jinja met äa gaunzet Hoat bie de Sach wieren (Luk 9:62). Wan een Plieeja sikj von siene Oabeit auflenkjen leet, kunn hee sea leicht krauselje Rieejen moaken. Krakjt soo wudden Jesus siene Jinja nich mea fa Gott sien Kjennichrikj bruckboa sennen, wan dee sikj auflenkjen leeten ooda opphieeden, äare Veauntwuatungen notokomen.
w12-X 15. 4. 15-16 V. 11-13
Bliew met dien gaunzet Hoat opp Jehova siene Sied
11 Om Jesus siene Lia von daut Jlikjnis noch kloara to moaken, well wie ons doa mol nenloten. Een Stapoabeida es drock metem plieejen. Oba aus hee plieecht, kaun hee nich opphieren, aun tus to denkjen. Doa es siene Famielje, doa sent Frind, daut Äten, de Musikj, doa woat jelacht, un doa jeft et Schauten – hee wenscht sikj, doa to sennen. Aus hee ieescht een ernoaret Stekj Launt jeplieecht haft, jankat dän Oabeida dit jemietelje Läwen soo sea, daut hee sikj omdreit un no daut “trigjkjikjt”, waut hee hinja sikj jeloten haft. Wan doa uk noch väl to doonen es, ea se daut Launt beseien kjennen, es de Oabeida aul nich mea gaunz bie de Sach, un siene Oabeit fangt aun doarunja to lieden. Secha feelt dän Oabeida sien Wieet sikj aunjeschmäat, wiels dee siene Oabeit doa haulf ligjen leet.
12 Nu denkj mol aun eene Loag vondoag. Dis Stapoabeida kunn irjenteen Christ sennen, bie wäm daut soo sitt, aus wan aules en Ordnunk es, oba waut en eene jeistelje Jefoa es. Denkj wie mol aun eenen Brooda, waut pinkjlich en de Toopkomes un em Prädichtdeenst es. Dee kaun nich opphieren, aun jewesset to denkjen, waut am no de Welt trakjen deit. Deep en sien Hoat haft hee een Velangen doano. Met de Tiet, nodäm daut hee miere Joa em Prädichtdeenst jewast es, woat sien Wensch no de Sachen von dise Welt soo stoakj, daut hee sikj omdreit un no daut trigjkjikjt, waut hee hinja sikj jeloten haft. Wan doa uk noch soo väl em Prädichtdeenst to doonen es, helt hee sikj nich “aun daut läwenbrinjende Wuat” un jeft sikj nich mea soo väl met de jeistelje Sachen auf (Filip. 2:16). Jehova, “dän de Arnt jehieet”, woat truarich, wan eena nich wieda uthoolen deit (Luk. 10:2).
13 De Lia es kloa. Daut es to lowen, wan wie pinkjlich en de Toopkomes un em Prädichtdeenst metmoaken. Oba Jehova met ons gaunzet Hoat to deenen, bediet noch mea (2. Chr. 25:1-2, 27). Wan een Christ deep en sien Hoat noch emma hinjaraun es no de Sachen, waut hee trigjeloten haft – daut meent, irjentwaut von de Welt – dan es hee en Jefoa, Gott aus Frint to velieren (Luk. 17:32). En Reema 12:9 sajcht daut: “Habt een Aufschu fa daut, waut schlajcht es, un hoolt faust, waut goot es.” Aundasch woa wie “em Gottesrikj nich to brucken” sennen (Reem. 12:9; Luk. 9:62). Doawäajen mott wie ons daut aula secha moaken, daut nuscht en dän Soton siene Welt ons doavon aufhelt, met gaunzen Hoaten fa daut Kjennichrikj entostonen, krakjt endoont woo nizlich ooda jankrich daut sitt (2. Kor. 11:14; läs Filippa 3:13-14.)
No jeistelje Schaza sieekjen
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Luk 8:3
fa am to sorjen: Ooda “to unjastetten”, “to deenen”. Daut griechische Wuat diakonéo kaun meenen, daut eena fa aundre em tieteljen sorcht, daut eena Äten kjaft, Äten moakt, to äten jeft un soo wieda. Een bät soo woat daut uk en Luk 10:40 (“reedtomoaken”), Luk 12:37; 17:8 (“bedeenen”) un Apj 6:2 (“aun de Deschen to deenen”) jebrukt, oba daut kaun uk aule Sorten perseenelje Help meenen. Hia es de Räd doavon, daut de Frues, waut em Varsch 2 un 3 jenant woaren, Jesus un siene Jinja unjastetten deeden, daut dee de Oppgow nokomen kunnen, waut Gott an jejäft haud. Doaderch, daut de Frues daut deeden, veharlichten see Gott, un dee wees, woo sea hee daut schazt, daut see soo friejäwrich wieren, un hee leet daut oppschriewen, daut se lota doavon läsen kunnen (Spr 19:17; Heb 6:10). Dautselwje griechische Wuat woat en Mat 27:55; Mar 15:41 fa Frues jebrukt.
w08-X 15. 3. 31 V. 2
Besondret von daut Buak Lukas
9:49-50 – Woosoo veboot Jesus eenen Maun daut nich, beese Jeista uttodriewen, wan de Maun am uk nich nofoljen deed? Jesus hilt dän Maun nich doavon auf, wiels de Christenvesaumlunk wia noch nich oppjestalt. Doawäajen wia daut nich needich, daut de Maun must met Jesus metgonen, om Gloowen aun Jesus to bewiesen un Jeista uttodriewen (Mar. 9:38-40).
16.-22. JULI
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | LUKAS 10-11
“Daut Jlikjnis von dän metliedenden Samarita”
Video en nwtsty
De Wajch von Jerusalem no Jericho
De Wajch (1), waut en dit korte Video jewäsen woat, jeit ojjefäa dän Sträakj, wua de oola Wajch wia, waut von Jerusalem no Jericho jinkj. Dee Wajch von Jerusalem no Jericho wia äwa 20 km (12 Miel) lank un jinkj steil rauf – daut wia 1 km (0,6 Miel), waut daut em gaunzen raufjinkj. Doa wieren soo foaken Reiba, daut doa Soldoten aunjestalt wieren, om de Reisende to beschitzen. Daut reemische Jericho (2) wia doa, wua de Wajch ut de Wiltnis von Judäa rutkjeem. De oole Staut Jericho (3) wia meist 2 km (een bät äwa 1 Miel) von de reemische Staut auf.
w02-X 1. 9. 16-17 V. 14-15
Hee “räd to an nich aundasch aus derch Jlikjnisen”
14 Tweedens denkj mol aun daut Jlikjnis von dän metliedenden Samarita. Jesus säd: “Doa jinkj een Mensch, von Jerusalem rauf no Jericho, un foll de Reiba en de Henj; dee reeten am de Kjleeda vom Kjarpa, schluagen am, jinjen wajch un leeten am haulfdoot ligjen” (Lukas 10:30). Daut es oppfaulent, daut Jesus dän Wajch von Jerusalem no Jericho brukt toom siene Lia kloa moaken. Aus hee dit Jlikjnis vetald, wia hee en Judäa, nich wiet auf von Jerusalem; soo motten siene Toohiera disen Wajch jekjant haben. Dis Wajch wia butajeweenlich jefäadlich, besondasch fa soone, waut auleen reisden. Dee jinkj bieaun derch Wiltnissen, un doa wieren Städen, wua Reiba sikj fein vestäakjen kunnen.
15 Noch waut es oppfaulent, aus Jesus von dän Wajch räd, waut “von Jerusalem rauf no Jericho” jinkj. No de Jeschicht no jinkj ieescht een Priesta opp dän Wajch un dan een Levit – oba aulebeid hilden nich stell, om dän Vewunden to halpen (Lukas 10:31-32). De Priestasch deenden en dän Tempel en Jerusalem un de Leviten holpen an doabie. Väl Priestasch un Leviten wonden en Jericho, wan dee nich em Tempel oabeiden deeden, wiels Jericho wia bloos 23 km [14 Miel] von Jerusalem auf. Doawäajen sent dee dän Wajch secha foaken delenjd jegonen. Daut es uk intressaunt, daut de Priesta un de Levit “von Jerusalem” no Jericho jinjen; daut meend, dee jinjen vom Tempel wajch. Soo, kjeena kunn de Uträd brucken un sajen: “Dise Mana jinjen bie dän velazten Maun vebie, wiels dän aul doot sach, un dän aunschieren wudd an veorreinicht haben un see wudden dan nich haben kunt äaren Tempeldeenst derchfieren” (3. Mose 21:1; 4. Mose 19:11, 16). Es daut nich kloa, daut et en Jesus sien Jlikjnis von soont rät, wua siene Toohiera goot met bekaunt wieren?
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Luk 10:33-34
een Samarita: De Juden kjikjten jeweenlich sea rauf opp de Samarita un wullen nuscht met dee to doonen haben (Joh 4:9). Eenje Juden brukten soogoa daut Wuat “Samarita” toom wäm beleidjen ooda veachten (Joh 8:48). En de Mischna steit bennen jeschräwen, waut een Rabi sull jesajcht haben: “Wäa von de Samarita äa Broot at, es soo aus eena, waut Schwienfleesch at” (Schebit 8:10). Väl Juden neemen daut nich aun, wan een Samarita fa waut Zeij wia, un neemen daut uk nich aun, wan de Samarita fa an eenen Deenst doonen wullen. Jesus wist goot, waut de Juden von de Samarita hilden. Hee wees ons derch dit bekaunde Jlikjnis von dän gooden, ooda metliedenden, Samarita eene sea wichtje Lia.
bebunk am siene Wunden un goot doa Eelj un Wien nenn: De Dokta Lukas schreef Jesus sien Jlikjnis sea krakjt opp. Hee schreef krakjt opp, met waut de Wunden to jane Tiet behaundelt worden. Eelj un Wien hauden se jeweenlich em Hus toom Wunden pleistren. Eelj wort eenjemol jebrukt, om de Wunden opptowieekjen (see uk Jes 1:6, NW), un Wien es uk to brucken toom doktren, soo aus waut reinjen un jäajen Enzindunk oabeiden. Lukas beschrift uk, daut de Wunden vebungen worden, daut dee nich sullen schlemma woaren.
een Gausthus: Daut griechische Wuat bediet wuatlich “eene Städ, wua aulem oppjenomen woat”. Reisende un dee äare Tieren kunnen opp soone Städen Nacht bliewen. Dee, waut aundre en de Gausthiesa bedeenden, holpen Reisende ut soo goot aus see kunnen, un wan eena dee betold, kunn eena dee uk aunstalen toom fa wäm sorjen.
w98-X 1. 7. 31 V. 2
Een Samarita wees, daut hee een gooda Näakjsta wia
Jesus sien Jlikjnis wiest, daut een Mensch, waut werkjlich opprechtich es, nich mau bloos Gott siene Jebooten helt, oba uk siene Ieejenschoften nodeit (Efeesa 5:1). Biejlikj sajcht de Bibel, daut “Gott manke Menschen kjeen Unjascheet moakt” (Aposteljeschicht 10:34). Sent wie en disen Stekj soo aus Gott? Jesus sien besondret Jlikjnis wiest, daut wie sellen een gooda Näakjsta sennen, endoont von wua deejanja es, waut vonne Hutkalia dee haft ooda waut fa eenen Gloowen dee haft. Von Christen woat velangt, daut dee “aun aule Menschen goodet doonen”. Nich bloos dee, waut soo oppjewossen sent aus wie, waut krakjt von dee Hutkalia sent waut wie, waut to daut Volkj jehieren waut wie ooda bloos dee, waut met ons toop em Gloowen sent (Galata 6:10).
No jeistelje Schaza sieekjen
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Luk 10:18
Ekj sach dän Soton aus een Blitz vom Himmel faulen: Jesus räd hia secha profeetisch; hee räd soo, aus wan de Soton aul utem Himmel rutjeschmäten wia. Opb 12:7-9 beschrift dän Kaumf em Himmel un wiest, daut de Soton utem Himmel rutjeschmäten wort, aus daut Kjennichrikj von dän Messias oppjestalt wort. Jesus wees hia, daut et secha wia, daut de Soton un siene Enjel en dän komenden Kaumf vespälen wudden; wiels Gott haud jroz 70 Jinja, onvolkomne Menschen, Krauft jejäft, beese Jeista uttodriewen (Luk 10:17).
w08-X 15. 3. 31 V. 11
Besondret von daut Buak Lukas
10:18 – Waut wull Jesus de 70 Jinja doamet sajen, aus hee säd: “Ekj sach dän Soton aus een Blitz vom Himmel faulen”? Jesus wull hiamet nich sajen, daut de Soton aul ut dän Himmel rutjeschmäten wia. Daut passieed mau lota, nodäm daut Christus sien Aumt aus himlischa Kjennich aunfunk – aune 1914 (Opb. 12:1-10). Wan wie uk nich gaunz hundat Prozent secha sajen kjennen, daut Jesus von daut räd, waut lota noch mol passieren sull, mott hee secha haben wult dietlich moaken, daut et noch mol werkjlich passieren wudd.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Luk 11:5-9
Frint, lie mie dree Bulkje: En Israel un en de Lenda doarom es de Jewanheit, friejäwrich un oppnäment to sennen, un de Menschen nämen daut iernst, soo aus dit Jlikjnis daut wiest. De Jast kjeem onverhofs medden en de Nacht aun – daut wiest, woo schwierich daut reisen to dee Tiet wia – oba de Huswieet feeld sikj dan uk schuldich, am waut Äten väatosaten. Hee jinkj mau rajcht sienen Noba medden en de Nacht baudren, om sikj waut Äten to lieen.
Bauda mie nich: De Noba en dit Jlikjnis wäad sikj dän to halpen. Daut wia oba nich wäajen hee daut nich äwrich haud, oba wiels hee sikj aul doljelajcht haud. De Hiesa to dee Tiet, besonda de oame äare, hauden foaken bloos eene groote Stow. Wan de Maun von daut Hus wudd oppstonen, wudd hee veleicht de gaunze Famielje stieren, uk de Kjinja, waut doa schleepen.
wiels hee soo aunhoolent wia: Daut griechische Wuat kaun wuatlich äwasat woaren met “Onbescheidenheit” ooda “onen Schomp”. Oba en dise Omstend meent daut driest un aunhoolent sennen un sikj nich beräden loten. De Maun en Jesus sien Jlikjnis schämd sikj nich, ooda hilt sikj nich trigj, aunhoolent no daut to froagen, waut am fäld. Jesus säd to siene Jinja, daut äare Jebäda jrod soo aunhoolent sennen sullen (Luk 11:9-10).
23.-29. JULI
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | LUKAS 12-13
“Jie sent mea wieet aus väl Spoalinja”
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Luk 12:6
Spoalinja: Daut griechische Wuat strouthíon es eene Vekjlandrungsform un meent irjenteen kjlienet Voagel, oba foaken worden doa Spoalinja met jemeent. Daut wieren de billichste Väajel, waut vekoft worden toom äten.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Luk 12:7
Soogoa june Hoa opp däm Kopp sent aula jetalt: Doa woat jesajcht, daut de Menschen em Derchschnett mea aus 100 000 Hoa oppem Kopp haben. Daut Jehova om soone kjliene Eenselheiten soo krakjt omweet, vesechat ons daut, daut hee om jieda eenem von Jesus siene Nofolja werkjlich intressieet es.
cl-X 241 V. 4-5
Nuscht kaun ons “von Gott siene Leew scheeden”
4 Ieeschtens lieet de Bibel gaunz kloa, daut Gott aun jieda eenem von siene Deena waut wieetvollet sitt. Biejlikj säd Jesus: “Woaren nich twee Spoalinja fa een Zent vekoft? Un doch felt nich eent opp de Ieed onen jun Voda. Soogoa june Hoa opp däm Kopp sent jetalt. Fercht junt nich, jie sent mea wieet aus väl Spoalinja” (Matäus 10:29-31). Denkj doaräwa no, waut Jesus siene Wieed to dee Tiet fa siene Toohiera meenden.
5 Wie wundren veleicht, wuarom irjentwäa wudd een Spoalinkj kjeepen. To Jesus siene Tiet wieren de Spoalinja de billichste Väajel, waut vekoft worden toom äten. Daut es intressaunt, daut eena fa een kjlienet Zent twee Spoalinja kjeepen kunn. Oba Jesus säd lota, wan een Mensch reed wia twee Zent to jäwen, dan kjrieech hee fief Spoalinja, nich bloos vea. Daut fefte Voagel kjrieech dee toojejäft, soo aus wan daut nuscht jeld. Veleicht wieren dise Tiakjes fa Menschen to beseenen wieetloos, oba woo sach de Schepfa dee? Jesus säd: “Un doch es bie Gott nich eent vejäten”, nich mol daut, waut toojejäft wort (Lukas 12:6-7). Nu dakjt ons daut veleicht op, waut Jesus meend. Wan fa Jehova een eensjet Spoalinkj soo väl wieet es, woo väl mea wieet mott dan een Mensch sennen! Jesus säd, daut Jehova jieda beskje von ons kjand. Hee weet mau rajcht gaunz krakjt, woo väl Hoa wie oppem Kopp haben!
No jeistelje Schaza sieekjen
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Luk 13:24
Sträft doano: Ooda “kjamft wieda”. Jesus sien Rot wiest, daut eena sikj met de gaunze Seel aunstrenjen mott, om derch de schmaule Puat to gonen. Eenje Bieekja toom noforschen sajen, dise Wieed kunnen äwasat woaren met “moakt groote Aunstrenjungen”, “doot aules, waut jie kjennen”. Daut griechische Tietwuat agōnízemai es vebungen met daut griechische Hauptwuat agōʹn. Daut woat foaken jebrukt, wan se von reessen räden. En Heb 12:1 woat dit Wuat jebrukt, wan daut sajcht, daut wie soo aus en eenen Rees “aunhoolent ranen” sellen, om daut eewje Läwen to kjrieen. Daut woat oba uk em auljemeenen jebrukt fa “Kaumf” (Flp 1:30; Kol 2:1; 1Ti 6:12; 2Ti 4:7). Daut griechische Tietwuat, waut en Luk 13:24 väakjemt, woat opp veschiedne Wäaj jebrukt, soo aus “en eenen Rees” ranen (1Ko 9:25), sikj aunstrenjen (Kol 1:29; 4:12; 1Ti 4:10) un kjamfen (1Ti 6:12). Wiels dit Wuat von daut Wuat reessen kjemt, sajen eenje, daut Jesus sajen wull, eena sull sikj aunstrenjen soo aus een Mensch, waut em Rees rant met aul siene Krauft, om dän Pries to jewennen, un doatoo jieda Muskel aunstrenjt, wan daut sennen mott.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Luk 13:33
daut jeit nich aundasch: Ooda “doa es kjeen rom”. Wan daut en de Bibel uk kjeene Profezeiunk jeft, waut doa krakjt sajcht, daut de Messias en Jerusalem stoawen must, kunn dise Iedee von ut Da 9:24-26 komen. Butadäm wudd eena jleewen, wan de Juden eenen Profeet dootmoaken wudden, un besonda dän Messias, wudd daut motten en dee Staut sennen. De Huaga Rot, wua 71 Menschen too jehieeden, kjeemen emma en Jerusalem toop; soo wan doa wäa wudd beschulcht woaren, een faulscha Profeet to sennen, wudd dee motten en Jerusalem jerecht woaren. Jesus haft veleicht uk doaraun jedocht, daut se Gott en Jerusalem pinkjlich Opfa brochten, un doa wort uk daut Passalaum jeschlacht. Met de Tiet wees sikj daut ut, daut Jesus rajcht haud. Hee wort ver dän Huagen Rot en Jerusalem jebrocht un toom Doot veuadeelt. Un daut wia en Jerusalem, butakaunt de Stautsmieren, wua hee aus “Passalaum” storf (1Ko 5:7).
30. JULI – 5. AUGUST
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | LUKAS 14-16
“Daut Jlikjnis von dän veloarnen Sän”
Erkjläarungen toom studieren en nwtsty von Luk 15:11-16
Een jewessa Maun haud twee Säns: Eenje Eenselheiten en daut Jlikjnis von dän veloarnen Sän sent butajeweenlich. Daut es eent von daut lenjste Jlikjnis, waut Jesus vetald. Daut rät besonda doavon, woo daut enne Famielje es. En aundre Jlikjnisen räd Jesus foaken von soont, waut nich läwd, soo aus veschiedne Sorten Sot ooda Launt. Hee räd eenjemol uk doavon, woo daut tweschen eenen Harn un siene Sklowen wia (Mat 13:18-30; 25:14-30; Luk 19:12-27). Oba en dit Jlikjnis rät Jesus doavon, waut een Voda un siene Säns beläwen un feelen. Väle, waut dise Jeschicht hieren, haben veleicht nich soonen leeftoljen Voda, waut soone groote Leew em Hoat haft. Dit Jlikjnis beschrift, woo väl Metleet un Leew ons himlischa Voda fa siene Kjinja oppe Ieed haft – fa dee, waut bie am bliewen, un uk fa dee, waut trigj no am komen, nodäm daut dee sikj vebeiselt haben.
de jinjsta: No Moses sien Jesaz no kjrieech de Ieeschtjebuarna daut dobbelde Poat von daut Oafgoot (5Mo 21:17). Soo, wan de elsta Sän en dit Jlikjnis de ieeschtjebuarna wia, dan wudd daut meenen, daut dän jinjsten sien Oafgoot haulf soo groot wia, aus dän elsten sient.
vemacheld: Daut griechische Wuat, waut hia jebrukt woat, meent wuatlich “vestreien (en veschiedne Rechtungen)” (Luk 1:51; Apj 5:37). En Mat 25:24, 26 woat daut met “utjestreit” äwasat. Hia wada woat daut doafäa jebrukt, daut eena sien Jelt vekwost, daut eena daut onbedocht vebrukt.
willet Läwen: Ooda “een ruchlooset (endoonjet, verekjtet) Läwen”. Sea soon griechischet Wuat woat en Ef 5:18; Tit 1:6; 1Pe 4:4 jebrukt, waut ernoa dee Bediedunk haft. Wiels en daut griechische Wuat de Iedee met en es, daut eena doa nuscht om romjeft, waut eena deit, sajen eenje Bibeläwasatungen “een veloarnet Läwen”.
Schwien to heeden: Dise Tieren wieren no daut Jesaz no orrein. Doawäajen wia dit eene proste Oabeit, wua een Jud sikj wudd äwa schämen motten (3Mo 11:7-8).
Oaftenschluwen (Wulfschooten): Hia es de Räd von eene Sort Frucht ooda Schooten, waut eene dunkelbrune, blenkjaje Kalia haben un een bät no Lada sitt. Dee sent soo jemoddelt aus een krommet Huarn. Doawäajen heeten dee opp Griechisch (kerátion, “kjlienet Huarn”). Dee woaren bat vondoag dän Dach noch jebrukt toom Pieed, Vee un Schwien feeden. Woo läach dis junga Maun jefollen wia, woat doaderch noch kloara jewäsen, daut hee soogoa reed wia, Schwienfooda to äten (see de Erkjläarunk toom studieren von Luk 15:15).
Erkjläarungen toom studieren en nwtsty von Luk 15:17-24
jäajen die: Ooda “en diene Uagen”. Daut griechische Veheltniswuat enṓpion meent wuatlich “ver; en de Uagen”, un woat en 1Sa 20:1 en de Septuaginta sea soo jebrukt. En dän Varsch frajcht David Jonatan: “Waut helt dien Voda jäajen mie”?
jemeede Oabeida: Aus de jinjsta Sän no Hus kjeem, haud hee em Senn, sienen Voda to froagen, aus dee am wull meeden un nich aus dee am wull aus sienen Sän oppnämen. Soon Oabeida jehieed nich tus soo aus de Sklowen, oba wort aus een Framda jetalt un wort foaken bloos fa eenen Dach opp eemol jemeet (Mat 20:1-2, 8).
jeef am een Kuss: Ooda “kust am leeftolich”. Daut griechische Wuat, waut hia jebrukt woat, kjemt von daut Wuat philéō, un woat eenjemol äwasat met “kussen” (Mat 26:48; Mar 14:44; Luk 22:47, NW). Oba meamol meent daut “wäm goot sennen” (Joh 5:20; 11:3; 16:27). Wan de Voda von dit Jlikjnis sienen Sän soo frintlich bejreest, dan wiest daut, daut hee sienen Sän, waut een Leetsennen haud, sea wellich oppneem.
dien Sän to heeten: Eenje Schreften sajen noch doa hinjaraun: “lot mie eena von diene aunjenomne Oabeida sennen”, oba de nieste Hauptschreften stetten sikj opp sea oole, sechre Hauntschreften. Eenje Jelieede jleewen, daut dise Wieed doa biejeschräwen worden, soo daut dis Varsch met Luk 15:19 stemmen sull.
Kjleet . . . Rinkj . . . Schoo: Daut wia nich bloos irjenteen Kjleet, daut wia daut baste Kjleet – veleicht een straum utjeneidet Kjleet, waut se wieetvolle Jast aus Jeschenkj jäwen wudden. Daut de Voda sienen Sän eenen Rinkj oppem Finja streepen leet, es een Bewies von dän Voda siene Leew un daut hee dän ieet un wieet wia, sien Sän to sennen. Een Sklow haud jeweenlich nich eenen Rinkj ooda Schoo. De Voda muak hiamet gaunz dietlich, daut sien Sän wada welkom wia aus een Poat von de Famielje.
No jeistelje Schaza sieekjen
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Luk 14:26
vestat (ooda haust, NW): Daut Wuat fa “haussen” haft en de Bibel veschiedne Bediedungen. Daut kaun eenjemol bedieden, daut eena äwa eenen Mensch fientlich es un ut eenen beesen Senn dän waut toosaten well. Daut kaun oba uk daut stoakjet Jefeel bedieden, wan eenem irjentwäm ooda irjentwaut jäajenaun es ooda äakjelt un eena dan nuscht met dän ooda daut well to doonen haben. Daut Wuat kaun oba uk bloos bedieden, daut eena weinja Leew fa irjentwäm ooda irjentwaut haft. Biejlikj woat von Jakob jesajcht, daut hee Lea “haust” un Rahel leewd; daut meent, daut hee Lea weinja leewd aus Rahel (1Mo 29:31, NW, Fn.), un daut Wuat woat uk en oole judische Schreften opp dise Wajch jebrukt. Doawäajen meend Jesus nich, daut siene Nofolja sullen to äare Famieljes un sikj selfst fientlich un schlajcht jesonnen sennen. Wan daut soo jemeent wia, wudd dit jäajen daut gonen, waut de Schreft opp aundre Städen sajcht. (See uk Mar 12:29-31; Ef 5:28-29, 33.) Wan daut Wuat “haussen” soo aus dit jebrukt woat, wudd eena daut uk kjennen äwasaten met “weinja leewen”.
w17.07-X 8 V. 7-8
No woaret Rikjtum sieekjen
7 Läs Lukas 16:10-13. De Vewaulta en Jesus sien Jlikjnis muak sikj Frind, daut dee am wudden halpen. Oba Jesus rod siene Jinja too, sikj Frind em Himmel to moaken, oba nich doaropp, daut see doa waut von hauden. De Varzh, waut hinja dit Jlikjnis komen, vebinjen “ojjerajchtet Rikjtum” brucken met Gott tru sennen. Waut Jesus lieren wull, es, daut wie wiesen kjennen, aus wie met daut Rikjtum tru sent ooda nich.
8 Eene Wajch, woo wie met ons tieteljet wiesen kjennen, daut wie tru sent, es, wan wie daut Prädichtwoakj oppe gaunze Welt, waut Jesus fa onse Tiet verutsäd, met Gowen unjastetten (Mat. 24:14). Eene junge Mejal en Indien haud eenen kjlienen Kausten un läd doa emma wada Zenten nenn, uk wan daut meend, daut see sikj nich Spältich kjeepen kunn. Wan de Kausten ieescht voll wia, jeef see daut Jelt fa daut Prädichtwoakj. Een Brooda en Indien, waut een Kokonät-Foarma wia, brocht de Äwasatungsoffiz von de Malajalam-Sproak een deel Kokonäten. Hee säd, de Offiz must Kokonäten jeweenlich kjeepen; soo wan hee dee doahan brocht, wudd daut mea veschlonen, aus wan hee Boajelt brocht. Daut es weis jedocht. Krakjt soo vesorjen eenje Breeda en Griechenlaunt de Betelfamielje pinkjlich met Olieweneelj, Kjees un aundret Ätwoa.