Aungowen fa daut Schoolheft fa Läwen un Deenst
3.-9. DEZAMBA
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | APOSTELJESCHICHT 9-11
“Een grausoma Vefolja woat Jehova sien flietja Deena”
bt-X 60 V. 1-2
De Vesaumlunk haud Fräd
DE dolle Reisende komen no Damaskus, wua see jeräakjent haben, eenen schlajchten Plon uttofieren. See woaren Jesus siene Jinja, wua see soo vehaust äwa sent, ut äare Hiesa rieten, faustbinjen, deemootjen un no Jerusalem schlapen, daut dee de Mana von dän Huagen Rot äare Wutt woaren to späaren kjrieen.
2 De Leida von dise Baund heet Saul, un dee haud aul Blootschult opp sikj. Stefanus, een trua Jinja von Jesus, wia korz von Saul siene iewaje Poatna jesteenicht worden un Saul haud daut toojekjikjt un wia doamet envestonen jewast (Apj. 7:57–8:1). Daut wia am noch nich jenuach, daut hee bloos de Christen doa en Jerusalem kunn schlajcht behaundlen; hee wull de Vefoljunk wiedadroagen, daut hee met dise Ploag kunn een Enj moaken, waut uk “de Wajch” (NW) jenant wort (Apj. 9:1-2).
w16.06-X 7 V. 4
Jehova, onsen Toppstrikja, dankboa sennen
4 Wan Jehova no Menschen kjikjt, sitt hee nich bloos, waut von buten to seenen es. Hee kjikjt väl dolla no daut Hoat, dän ennalichen Mensch (läs 1. Samuel 16:7b). Daut wort kloa bewäsen, aus Gott de christelje Vesaumlunk oppstald. Hee trock väle Menschen no sikj un no sienen Sän, waut fa Menschen to beseenen weinich wieet wieren (Joh. 6:44). Eena von soone wia Saul, een Farisäa, “een rietenda Vefolja un Lastra” (1. Tim. 1:13). Oba dee, dee daut Menschenhoat unjasieekjt, sach Saul nich aus Leem, waut nich to brucken wia (Spr. 17:3). Enne Städ daut sach Gott, daut dee kunn to een sea wieetvollet Jefäs jemoakt woaren. En Aposteljeschicht 9:15 sajcht daut mau rajcht: “Ekj hab mie am aus Hauntlanga jewält, mienen Nomen ver de Velkja, Kjennichs un de Kjinja Israel to brinjen.” Aundre, waut Gott soo tald, daut dee kunnen to een “Jefäs to Ieren” jemoakt woaren, wieren soone, waut verhäa Drinkja, Huara un Stäla jewast wieren (Reem. 9:21; 1. Kor. 6:9-11). Aus dee Gott sien Wuat krakjt kjanen lieeden un Gloowen beweesen, leeten see sikj von Jehova formen.
bt-X 64 V. 15
De Vesaumlunk haud Fräd
15 Kaust du die daut väastalen, woo äwarauscht, vebleft un veenjst de Menschen motten jewast sennen, aus Saul met eemol aunfunk en de Judenschoolen von Jesus to prädjen? Dee fruagen: “Es dit nich dee, dee en Jerusalem ombrocht, dee disen Nomen aunroopten?” (Apj. 9:21). Aus Saul dietlich muak, wuarom hee siene Meeninj äwa Jesus gaunz jeendat haud, wees hee “kloa . . . daut Jesus de Christus es” (Apj. 9:22). Oba met eenen kloaren Bewies kaust nich emma waut aunfangen, besondasch, wan doa wäa en sien Denkjen sea faust es aun Aunjewanheiten ooda een stoltet Hoat haft. Oba Saul jeef nich opp.
No jeistelje Schaza sieekjen
bt-X 60-61 V. 5-6
De Vesaumlunk haud Fräd
5 Aus Jesus Saul oppem Wajch no Damaskus opphilt, fruach hee am nich: “Wuarom vefolchst du miene Jinja?” Soo aus aul jesajcht wort, säd hee: “Wuarom vefolchst du mie?” (Apj. 9:4). Jo, Jesus feelt daut selfst, wan siene Jinja derch Priefungen gonen (Mat. 25:34-40, 45).
6 Wan du wäajen dienen Gloowen aun Christus unjadrekjt woascht, sie die secha, daut Jehova un Jesus om diene Loag omweeten (Mat. 10:22, 28-31). Nu jroz jeit de Priefunk veleicht nich äwa. Denkj doaraun: Jesus sach daut, woo Saul bie Stefanus sienen Doot met en wia, un hee sach daut, aus Saul Jesus siene true Jinja en Jerusalem ut äare Hiesa rutschlapt (Apj. 8:3). Oba Jesus deed doa nich fuaz waut met. Wan daut uk soo wia, jeef Jehova Stefanus un de aundre Jinja derch Jesus de Krauft, waut dee fäld toom tru bliewen.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Apj 10:6
Simon dän Ladajoawa: Een Ladajoawa oabeid met Tierenladasch. Doatoo wort Kaulkj enjerieet, om aule Hoa un jieda Bietje Fleesch un Fat von daut Lada loostokjrieen. Dan wort daut Lada en eenen stoakjen Schnaups enjedukt toom daut doa kunnen Ladasachen von jemoakt woaren. Soone Oabeit stunk sea un brukt väl Wota. Daut es veleicht de Grunt, wuawäajen dee aum Mäa wond, meist fa secha butakaunt Joppe. No daut Jesaz von Moses no wia een Mensch, waut met doodje Tieren schauft, orrein (3Mo 5:2; 11:39). Doawäajen kjikjten väl Juden opp Ladajoawa rauf un wudden kjeenmol bie soone Nacht bliewen. En dän Talmud wort lota jesajcht, daut eenen Ladajoawa siene Oabeit läaja wia aus eenen Mestläsa siene. Oba Petrus leet nich too, daut soone Iedeeen am doavon aufhilden, bie Simon Nacht to bliewen. Daut Petrus soo op wia en disen Stekj, muak am reed fa siene näakjste Oppgow – eenen Nichjud en sien Hus to besieekjen. Eenje Jelieede jleewen, daut daut griechische Wuat fa “Ladajoawa” (byrseus) bloos een aundra Nomen fa Simon wia.
10.-16. DEZAMBA
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | APOSTELJESCHICHT 12-14
“Barnabas un Paulus muaken opp soone Städen Jinja, waut wiet auf wieren”
bt-X 86 V. 4
“Froo un voll heiljen Jeist”
4 Oba wuarom säd de heilja Jeist, daut krakjt Barnabas un Saul sullen aufjesondat woaren fa daut Woakj? (Apj. 13:2). De Bibel sajcht daut nich. Wie weeten oba, daut de heilja Jeist daut leid, daut dise Mana utjewält worden. Daut jeft kjeenen Bewies, daut de Profeeten un Liera en Antiochia sikj jäajen dise Entscheidunk wäaden. Enne Städ daut unjastetten see dee äare Oppgow fa voll. Stal die väa, woo Barnabas un Saul sikj motten jefeelt haben, aus äare Gloowesbreeda onen Aufgonst, nodäm daut see “jebät un jefaust hauden”, an de Henj oppläden un gonen leeten (Apj. 13:3). Wie wudden uk sellen dee unjastetten, waut Oppgowen en de Organisazion kjrieen, biejlikj Mana, waut aus reisende Oppsechta enjesat woaren. Enne Städ aufjenstich to sennen, daut see soone Väarajchten kjrieen, sull wie dee “besondasch enne Leew huach achte waeajen aeare Oabeit” (1. Tess. 5:13, Reimerbibel).
bt-X 95 V. 5
See räden brow derch Jehova siene Macht
5 Toom Aunfank hilden Paulus un Barnabas en Ikonion aun. Daut wia eene griechische Aunsiedlunk un eent von de wichtichste Städa en de reemische Prowins Galatien. En dise Staut wonden väl Juden un uk aundre, waut dän Judengloowen aunjenomen hauden. Soo aus see daut jewant wieren, jinjen Paulus un Barnabas en de Judenschool nenn un fungen aun to prädjen (Apj. 13:5, 14). See deeden daut soo goot, “daut een groot deel Juden un Griechen toom Gloowen kjeemen” (Apj. 14:1).
w14-X 15. 9. 13 V. 4-5
Gott tru deenen, wan wie uk “väl schwoaret” beläwen
4 Nodäm daut Paulus un Barnabas Derbe besocht hauden, “jinjen see trigj no Liestra, Ikonion un Antiochia. See stoakjten de Jinja un spruaken an Moot too, tru em Gloowen to bliewen, un säden daut wie derch väl schwoaret en daut Gottesrikj nenn gonen musten” (Apj. 14:21-22). Daut hieet sikj jrod soo haustich veleicht framd. De Iedee, derch “väl schwoaret” to gonen, wudd je sikj ea no bedrekjen hieren aus no Moot jäwen. Woo kunn dan jesajcht woaren, Paulus un Barnabas “stoakjten de Jinja” met eene Norecht, wua see säden, daut dee väl schwoaret derchgonen musten?
5 Wie kjennen de Auntwuat finjen, wan wie ons Paulus siene Wieed krakjta unjastonen. Hee säd nich bloos: “Wie motten väl schwoaret uthoolen”, oba daut “wie derch väl schwoaret en daut Gottesrikj nenn gonen” motten. Soo, Paulus stoakjt de Jinja doaderch, daut hee dietlich muak, waut fa goodet daut brinjt, wan eena tru blift. Dee Beloonunk wia nich bloos waut, waut see sikj wenschten. Jesus säd je: “Wäa oba bat aum Enj staunthauft blift, woat jerat woaren” (Mat. 10:22).
No jeistelje Schaza sieekjen
w08-X 15. 5. 32 V. 7
Besondret von daut Buak von de Aposteljeschicht
12:21-23; 14:14-18. Herodes neem de Iea wellich aun, waut eena bloos Gott jäwen saul. Woo väl aundasch Paulus un Barnabas doch wieren! Dee wäaden sikj rein fuaz, aus se an lowden un Iea jeewen, waut an oba nich toostunt. Wie derwen nich no Iea hinjaraun sennen fa daut, waut wie em Deenst fa Jehova veleicht tostaund jebrocht haben – endoont waut daut es.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Apj 13:9
Saul, dän see uk Paulus nanden: Von hia aun wort Saul Paulus jenant. Dis Apostel wort aus een Hebräa met reemischet Birjarajcht jebuaren (Apj 22:27-28; Flp 3:5). Daut es doahäa mäajlich, daut hee von Kjint aun beides haud, dän hebräischen Nomen Saul un dän reemischen Nomen Paulus. Daut wia nich onjeweenlich fa de Juden von dee Tiet, besondasch dee, waut butakaunt Israel wonden, daut see twee Nomes hauden (Apj 12:12; 13:1). Eenje von Paulus sien Frintschoft hauden uk reemische un griechische Nomes (Ree 16:7, 21). Aus “de Velkja äa Apostel” wort Paulus no de Nichjuden jeschekjt, om an de goode Norecht to brinjen (Ree 11:13). Nom späaren no wort hee sikj eenich, sienen reemischen Nomen to brucken; hee haft veleicht jedocht, daut et fa de Menschen aunjenäma wia (Apj 9:15; Gal 2:7-8). Eenje jleewen, daut hee sikj selfst disen reemischen Nomen oppjeef, om Sergius Paulus to ieren. Oba daut es schwoa to jleewen, wiels Paulus hilt dän Nomen uk nodäm daut hee Ziepern veleet. Aundre meenen, daut Paulus sien hebräischa Nomen sikj opp Griechisch no eenen Mensch (ooda Tia) hieed, waut sikj stolt romjinkj, un daut Paulus dän doawäajen nich brukt.
Paulus: En de Christelje Griechische Schreften woat de Nomen Paulos 157 Mol fa dän Apostel Paulus jebrukt un een Mol fa dän Gowernia von Ziepern (Apj 13:7). Dee Nomen kjemt von daut latiensche Wuat Paulus un meent “kjlien; nat”.
17.-23. DEZAMBA
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | APOSTELJESCHICHT 15-16
“Eene veeende Entscheidunk, waut sikj opp Gott sien Wuat stett”
bt-X 102 V. 8
Daut jeef eenen “harzhoften Striet”
8 Lukas rät wieda: “Dit brocht Paulus un Barnabas en een harzhoften Striet met an [de “jewesse Mana”], soo daut see [de Eltestasch] sikj eenich worden Paulus un Barnabas un eenje von an no de Apostel un Eltestasch en Jerusalem to schekjen om uttofinjen woo see to dise Froag stunden” (Apj. 15:2). De “harzhofta Striet” kjeem opp, wiels de beid Sieden opp äa Stekj stonen bleewen un doa väl Jefeelen met en wieren. Daut kunn de Vesaumlunk en Antiochia nich leesen. Om Fräd un Eenichkjeit to hoolen, muak de Vesaumlunk de weise Entscheidunk, de Froag ver “de Apostel un Eltestasch en Jerusalem” to brinjen, waut aus een Väastaunt deend. Waut kjenn wie von de Eltestasch en Antiochia lieren?
w12-X 15. 1. 5 V. 6-7
Woare Christen achten Gott sien Wuat
6 De Bibelstäd, waut holp de Sachen oppem Kloaren to brinjen, wia Amos 9:11-12. Daut woat en Aposteljeschicht 15:16-17 soo aus dit utjeschräwen: “Wan dit ieescht jeworden es, woa ekj wadakomen un David sien toopjefolnet Hus wada oppbuen. Daut vefolne Wrak woa ekj oppbuen un wada häastalen, daut aul de äwaje Menschen dän Harn sieekjen muchten, soogoa aul de Velkja dee no mienen Nomen jenant woaren, sajcht de Har dee aul dit deit.”
7 Eenje sajen veleicht: “Oba dise Varzh sajcht nich, daut een jleewenda Nichjud sikj goanich beschnieden brukt.” Daut stemt, oba judische Christen wudden dän Varsch rajcht vestonen haben. Wuarom? Wiels dee talden uk soone von aundre Velkja aus äare Breeda, wan dee ieescht beschnäden wieren (2. Mo. 12:48-49). Biejlikj steit en Ester 8:17 en de Bagster-Äwasatunk von de Septuaginta: “Väle von de Nichjuden leeten sikj beschnieden un worden dan Juden”. Doahäa, wan de Schreft verutsäd, daut de Äwajebläwne von de Israeliten (Juden un beschnädne Nichjuden) met Menschen von “aul de Velkja” (onbeschnädne Nichjuden) toop wudden een Volkj fa Gott sienen Nomen woaren, wia an daut kloa. De Beschniedunk wia nich velangt fa Nichjuden, waut wullen Christen woaren.
bt-X 123 V. 18
Hee “stoakjt de Jemeenten”
18 Paulus un Timotäus schauften joarenlank toop. Aus reisende Deena deeden see veschiedne Oppgowen fa dän Väastaunt. De Schreft sajcht: “Un aus see derch de Städa reisden, säden see an doa, waut de Apostel un Eltestasch en Jerusalem beschloten hauden” (Apj. 16:4). De Vesaumlungen jehorchten de Leidunk von de Apostel un Eltestasch en Jerusalem. Waut kjeem doabie rut? “De Jemeenten [worden] em Gloowen jestoakjt, un äare Zol neem aule Dach too” (Apj. 16:5).
No jeistelje Schaza sieekjen
w12-X 15. 1. 10 V. 8
Lia von Jesus siene Apostel, waka to sennen
8 Waut kjenn wie von dise Jeschicht lieren? De heilja Jeist funk mau dan aun to schaufen, aus Paulus ieescht loosjinkj no Asien. Un aus Paulus ieescht bat dicht bie Bitienien kjeem, dan foot Jesus doa mank. Un schlieslich, nodäm daut Paulus bat Troas kjeem, schekjt Jesus am no Mazedonien. Aus Haupt von de Vesaumlunk haundelt Jesus met ons veleicht krakjt soo (Kol. 1:18). Du hast veleicht doaräwa nojedocht, aus een Pionia to deenen ooda doahan to trakjen, wua mea Help fält. Oba daut es goot mäajlich, daut Jesus die derch Gott sienen Jeist mau dan leiden woat, wan du ieescht dien Poat doatoo jedonen hast. Om eenen Vejlikj to brucken: Een Foara kaun siene Koa mau dan wenjen, wan dee ieescht foat. Krakjt soo woat Jesus ons veleicht mau dan leiden, wan wie ons aunstrenjen un doaropp schaufen, waut wie ons em Deenst väajenomen haben.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Apj 16:37
ons . . . Reema: Daut meent, ons reemische Birja. Paulus, un veleicht uk Silas, wieren reemische Birja. Daut reemische Jesaz säd, een Birja haud emma daut Rajcht, ver een opprechtjet Jerecht to komen un nich effentlich jestroft to woaren, wan hee nich veuadeelt wia. Daut reemische Birjarajcht jeef eenen Mensch jewesse Rajchten un Väarajchten, wuaemma dee sikj opphilt en daut gaunze reemische Rikj. Een reemischa Birja wia unja daut reemische Jesaz un nich unja de Jesazen von de Städa en de Prowinsen. Wan deejanja daut wull, kunn dee von de läajre Jesazen en de Prowinsen jerecht woaren, oba wan dee daut nich wull, dan kunn dee velangen, ver een reemischet Jerecht to komen. Wan doa wäa wäajen een schwoaret Vebräakjen aunjekloacht wort, haud dee daut Rajcht, siene Sach verem Kjeisa to brinjen. De Apostel Paulus prädijd wiet un breet en daut reemische Rikj. Soo aus wie läsen kjennen, brukt hee sien reemischet Birjarajcht oppet weinichste dreemol. Daut ieeschte Mol wia daut hia en Filippi, wua se am utjepitscht hauden un hee de Stautsrechta daut säd, daut see doamet jäajen siene Rajchten jegonen wieren. Daut tweede Mol wia daut en Jerusalem. Hee säd, daut hee een Reema wia, daut se am nich veheiwden. Daut dredde Mol wia dan, aus hee velangd, daut siene Sach ver dän Kjeisa en Room kjeem, daut dee daut selfst rechten kunn (Apj 16:37-39; 22:25-28; 25:10-12).
24.-30. DEZAMBA
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | APOSTELJESCHICHT 17-18
“Nemm die dän Apostel Paulus toom Väabilt biem prädjen un lieren”
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Apj 17:2-3
räd met an: Paulus vetald an nich bloos von de goode Norecht. Hee läd an daut ut un bewees daut met de Schreft; daut meent, de Hebräische Schreften. Hee deed mea aus bloos de Schreft väaläsen; hee brukt de Schreft toom dee em nodenkjen brinjen un paust sikj doabie aun siene Toohiera aun. Daut griechische Wuat dialégomai es äwasat worden aus “eene Unjahoolunk fieren; vetalen; äwa waut räden”. Daut meent, daut eena Meenungen met Menschen uttuscht. Dit griechische Wuat kjemt uk en Apj 17:17; 18:4, 19; 19:8-9; 20:7, 9 väa.
muak an daut kloa: Daut griechische Wuat bediet “jäajenäwa hoolen (biesied lajen)”. Daut meent, daut Paulus de Profezeiungen äwa dän Messias sea jeneiw met daut vejlikjen deed, waut en Jesus sien Läwen passieed. Hee wees, woo Jesus dise Profezeiungen erfelt haud.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Apj 17:17
däm Moakjtplauz: De Moakjtplauz von Ateen wia Nuadwasten von de Akropolis (griechisch agorá) un wia ojjefäa 5 Hekta (12 Aka) groot. De Moakjtplauz wia väl mea aus bloos een Plauz toom kjeepen un vekjeepen. Daut wia de wichtichste Städ von dän Haundel, Politikj un Kultua von de Staut. De Menschen von Ateen jleichten daut, sikj doa met aundre tooptotrafen, om sikj äwa deepe Teemasch to unjahoolen.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Apj 17:22-23
To dän onbekaunden Gott: De griechische Wieed Agnṓstōi theṓi wieren en eenen Aultoa en Ateen nenjehakt. De Menschen von Ateen buden Tempels un Aultoaren, un doamet weesen dee, daut dee äare Jetta ferchten. See talden uk soont fa Jetta aus Iea, Bescheidenheit, Krauft, Äwarädunk un Metleet un hauden fa dee Aultoaren jebut. Veleicht wia an angst, daut see irjenteenen Gott äwajeloten hauden un doaderch disen Gott beleidjen kunnen. Doawäajen buden see eenen Aultoa fa eenen “onbekaunden Gott”. Doaderch stunden see too, daut daut eenen Gott jeef, von dän see nuscht wisten. Paulus wia sea jeschekjt un brukt disen Aultoa aus Grunt, om siene Toohiera met disen Gott – dän woaren Gott – bekaunttomoaken, waut an bat dan noch wia onbekaunt jewast.
No jeistelje Schaza sieekjen
w08-X 15. 5. 32 V. 5
Besondret von daut Buak von de Aposteljeschicht
18:18 – Waut fa een Vespräakjen haud Paulus jemoakt? Eenje Jelieede jleewen, daut Paulus een Nazara-Vespräakjen jemoakt haud (4. Mo. 6:1-21). Oba de Bibel sajcht nich, waut Paulus krakjt vesproaken haud. Dan uk noch sajcht de Schreft nich, aus Paulus daut Vespräakjen ver siene Bekjierunk jemoakt haud ooda aus hee sien Vespräakjen nu aunfunk uttofieren ooda to Enj brocht. Wautemma daut uk kunn jewast sennen, daut wia nich Sind, soon Vespräakjen to moaken.
Erkjläarunk toom studieren en nwtsty von Apj 18:21
wan Gott daut soo well: Dit sull bedieden, daut eena uk aun Gott sienen Wellen denkjen mott, wan eena plont irjentwaut to doonen (1Ko 4:19; 16:7; Heb 6:3). Jakobus, eent von de Jinja, rod siene Läsa too to sajen: “Wan Gott daut well, dan woa wie läwen un dit un daut doonen” (Jak 4:15). Eena sull nich bloos soone Wieed ut Jewanheit sajen; wan irjentwäa sajcht: “Wan Gott daut well”, dan mott dee daut uk proowen soo to doonen, aus Jehova daut haben well. Eena brukt daut nich emma opp ludes sajen, oba eena kaun daut foaken uk bloos denkjen.
31. DEZAMBA – 6. JAUNEWOA
SCHAZA UT GOTT SIEN WUAT | APOSTELJESCHICHT 19-20
“Woakt äwa junt selfst un uk äwa de Häad”
w11-X 15. 6. 20 V. 5
“Sorcht fa Gott siene Häad, äwa dee hee junt jesat haft”
5 De Apostel schreef to de Eltestasch: “Sorcht fa Gott siene Häad, äwa dee hee junt jesat haft”. Daut wichtichste wia, daut dee vestunden, daut de Häad Jehova un Jesus Christus jehieed. De Eltestasch wudden Räakjenschoft aufjäwen motten, woo see äwa Gott siene Schop woaken wudden. Well wie sajen, een gooda Frint well wajchfoaren un frajcht die, aus du kaust no siene Kjinja oppaussen. Wurscht du nich goot no dee oppaussen un dee to äten jäwen? Wan een Kjint sull krank woaren, wurscht du dan nich secha moaken, daut daut Help von eenen Dokta kjrieech? Krakjt soo sellen de Eltestasch en de Vesaumlunk “äwa . . . [sikj] selfst un uk äwa de Häad [woaken], äwa dee de Heilja Jeist . . . [an] aus Oppsechta jestalt haft, een Hoad äwa Gott siene Jemeent to sennen, dee hee sikj met sienen ieejnen Sän sien Bloot jekoft haft” (Apj. 20:28). Dee hoolen em Denkj, daut jieda Schop met Jesus Christus sien dieret Bloot jekoft worden es. Wiels see veauntwuatlich sent, doonen see de Häad feeden, beschitzen un fa dee sorjen.
w13-X 15. 1. 31 V. 15
De Eltestasch halpen met, daut wie ons freien kjennen
15 Een Schophoad sennen, es nich eene leichte Oabeit. Eenjemol haben Eltestasch schloploose Nachten, wua see to Jehova bäden, wiels see äwa siene Häad besorcht sent ooda wiels see äare Gloowesbreeda biestonen (2. Kor. 11:27-28). Oba dan uk noch komen see äare Veauntwuatunk flietich un jieren no, krakjt soo aus Paulus deed. Hee schreef aun de Korinta: “Ekj wudd jieren mie selfst un aules waut ekj hab fa june Seelen hanjäwen” (2. Kor. 12:15). Ut Leew deed hee aules, waut hee kunn, om siene Breeda to stoakjen (läs 2. Korinta 2:4; Filip. 2:17; 1. Tess. 2:8). Kjeen Wunda, daut siene Breeda am soo sea leewden! (Apj. 20:31-38).
bt-X 172 V. 20
“Ekj [sie] aun kjeenen Mensch sien Bloot schuldich”
20 Paulus sien Läweswaundel wia gaunz aundasch aus dee äara, waut lota de Häad utnuzten. Hee haud siene ieejne Oabeit, wiels hee fa de Vesaumlunk nich wull eene Laust sennen. Waut hee fa siene Gloowesbreeda deed, deed hee nich doatoo, daut hee doaderch wull rikj woaren. Paulus kroagd de Eltestasch von Efesus aun, fa aundre doa to sennen un nich aun sikj to denkjen. Hee säd an, “daut wie derch schwoa oabeiden de Schwake methalpen musten, un doaraun denkjen, daut de Har Jesus säd: Jäwen es seelja aus nämen” (Apj. 20:35).
No jeistelje Schaza sieekjen
bt-X 161 V. 11
Daut Wuat vespreed sikj un neem de Äwahaunt, wan doa uk Wadastaunt wia
11 Paulus räd woomäajlich en dän Schoolrum jieda Dach ojjefäa von Klock alf ver Meddach bat Klock vea no Meddach (Apj. 19:9, Fn). Daut wieren woll de stelste, oba uk de woamste Stunden em Dach, un väle muaken eene Pause von äare Oabeit toom äten un vereiwen. Stal die mol väa: Wan Paulus daut Dach fa Dach twee Joa lank soo jedonen haft, dan haft dee goot 3 000 Stund jebrukt, om aundre to lieren. Daut es een gooda Grunt, wuarom Jehova sien Wuat sikj vespreed un de Äwahaunt neem. Paulus wia flietich un paust sikj leicht aun. Hee deeld sikj siene Tiet soo en, daut hee dan kunn em Prädichtdeenst sennen, wan de Menschen daut paust. Waut kjeem doabie rut? “Aule, dee en Asien wonden, [hieeden] dän Harn sien Wuat . . ., beides de Juden un uk de Griechen” (Apj. 19:10). Waut fa een grootet Zeichnis hee doch jeef!
bt-X 162 V. 15
Daut Wuat vespreed sikj un neem de Äwahaunt, wan doa uk Wadastaunt wia
15 Wiels Skeva siene Säns soo jedeemooticht worden, kjeem eene Gottesforcht äwa aulemaun. Daut brocht daut bat doa, daut väle toom Gloowen kjeemen un opphieeden, Zaubarie to driewen. De Efeesa hauden sea väl met Zaubarie to kloaren. Dinj toom Hakjsarie driewen un Zaubawieed wieren doa sea riew, entwäda toom aundre schoden ooda sikj beschitzen. Foaken wieren dee wua oppjeschräwen. Oba väle Efeesa jinkj daut soo to Hoaten, daut see äare Zaubabieekja rutbrochten un dee ver aulemaun vebrenden, wan dee uk sea väl wieet wieren. Daut wudden vondoag dän Dach miere Mol tieendusent Dola sennen. Lukas schreef: “Opp disen Wajch vespreed daut Wuat sikj wiet, un neem de äwahaunt” (Apj. 19:17-20). De Woarheit haud äwahaunt jenomen äwa de beese Jeista un äare Läajes. Dise true Menschen sent ons vondoag dän Dach een goodet Väabilt. Wie läwen uk en eene Welt voll Zaubarie un Hakjsarie. Sull wie met eemol enwoaren, daut wie irjentwaut haben, waut met Zaubarie to doonen haft, dan wudd wie krakjt daut doonen, waut de Efeesa deeden – daut fuaz aufstonen! Well wie von soone oppscheiselje Jewanheiten wiet wajchbliewen, endoont woo väl ons daut kost!