LAYIBULALE YA PAINTANETI ya Watchtower
LAYIBULALE YA PAINTANETI
ya Watchtower
Chiphimbi
  • BAIBOLO
  • MABUKHU
  • MISONKHANO
  • bt msolo 4 mat. 31-39
  • “Wanthu osapfunzira komasoti wanthu wamba”

Palibe vidiyo ilipo pa mbali mweyi.

Soli, pachitika bvuto kuti tiyimbise vidiyo mweyi.

  • “Wanthu osapfunzira komasoti wanthu wamba”
  • “Kuchitira umboni mokwana” va Ufumu wa Mulungu
  • Tumisolo
  • Nkhani zolingana
  • Tilibe kumupolesa “na mphanvu zathu” (Machitidwe 3:11-26)
  • “Ise tingasiyelini kuyankhula” (Machitidwe 4:1-22)
  • “Adakuwa kwa Mulungu” (Machitidwe 4:23-31)
  • Ayi kuti timbachite vinthu vakuti tikondwerese “wanthu, koma Mulungu” (Machitidwe 4:32–5:11)
  • Khalani ninge Petulo, ayi kufoka
    Ntsanja ya Ulonda Yolengeza Ufumu wa Yahova (Yopfunzira)—2023
“Kuchitira umboni mokwana” va Ufumu wa Mulungu
bt msolo 4 mat. 31-39

MSOLO 4

“Wanthu osapfunzira komasoti wanthu wamba”

Atumi adachita vinthu molimba ntima ndipo Yahova adawadalisa

Nkhani mweyi yachokera pa Machitidwe 3:1–5:11

1, 2. Ko Petulo na Yohani adachita chodabwisa chiponi pafupi na msuwo wa pa kachisi?

MASIKATI dzuwa paidapepa, Ayuda azinji okhulupirika na opfunzira wa Yesu, ambayenda kukachisi ndawa “nthawe yakuti apemphere” yenze idakhala pang’ono kukwana.”a (Mac. 2:46; 3:1) Pagulu mweyo penze pomwe Petulo na Yohani ndipo ambayendera chaku msuwo wochemerewa Chipata Chokhuza. Olo kuti wanthu ambachita zungo padabvekapomwe mawu ya munthu wokalamba wa magole 40 yemwe adabadwa wopunduka.—Mac. 3:2; 4:22.

2 Pomwe Petulo na Yohane adafendera, munthu wokumbira ule adakuwa mobverana na chizolowezi chake kuti amupase kobiri. Pamwapo atumi adaimirira ndipo munthu ule adakondwa ndawa ambadikhira kuti amupase kobiri. Patsogolo pake Petulo adalewa kuti. “Siliva na golide niribe, koma nikupase chomwe niri nacho: Mu dzina ya Yesu Khrisitu waku Nazareti, famba!” Ndoganizani momwe gulu ya wanthu idadabwira pomwe Petulo adamuphata djanja, ndipo kwa nthawe yoyamba pamoyo wake, munthu ule adaimirira! (Mac. 3:6, 7) Ndoganizani momwe venzere pomwe munthu ule adaimirira nkumbanyang’anisisa minyendo yake yomwe yenze yopolesewa yale, patsogolo pake achimbayeserera kufamba kwa ntsiku yoyamba. Ndipomwapa adayamba kumogamoga na kutamanda Mulungu mokuwa.

3. Ko Petulo adapereka mphaso yofunika maninge iponi kwa munthu yemwe wenze wopunduka ule na kwa wanthu wose?

3 Gulu ya wanthu mwiyo, yomwe yenze yokondwa maninge, idathamangira pa khonde ya vipilala va Solomo komwe kwenze Petulo na Yohani. Petulo adauza wanthu mwawo tanthauzo chaiyo ya vomwe vidachitika ali pa khonde mweyi, ndipo ni pomwe nthawe inango Yesu wenze adaimilirapo nkumbapfunzisa wanthu. Petulo adauza wanthu wale tanthauzo chaiyoiyo ya vomwe vidachitika. (Yoh. 10:23) Iye adapasa gulu ire na munthu yemwe wenze wopunduka ule mphaso yoposha siliva na golide. Mphaso mweyi yenze yofunika maninge kuposha kupolesewa kwa munthu wopunduka ule. Petulo adapasa wanthu wale mwayi wakuti alape na kukhululukiriwa machimo yawo komasoti kuti akhale ateweri wa Yesu Khrisitu, yemwe Yahova adamusankhula kukhala “Mtumiki Nkulu wa moyo.”—Mac. 3:15.

4. (a) Ko ni chani chomwe akuluakulu waudindo adayamba kuchita pomwe Petulo na Yohani padapolesa munthu modabwisa? (b) Ko tikambirane mibvunzo yawiri yaponi?

4 Vomwe vidachitika pa ntsiku mweyi venze vosayebweka! Munthu yemwe wenze wopunduka adapolesewa ndipo adayamba kufamba bwinobwino. Wanthu anango azinji adapasiwa mwayi wakuti apolesewe mwauzimu kuti ambachite vinthu vomwe Mulungu ankufuna. (Akol. 1:9, 10) Komasoti vomwe vidachitika pa ntsiku mweyi vidachitisa kuti akuluakulu wamaudindo ambalimbane na ateweri wa Yesu pakuyesa kuwalambiza kubvera lamulo ya Yesu yakuti ambalalikire ntontholo wa Ufumu. (Mac. 1:8) Olo kuti Petulo na Yohani enze “wosapfunza komasoti wanthu wamba,” ko tingapfunzire chani pa kudekha komwe Petulo na Yohani adaonesa kuti alalikire gulu ya wanthu ire?b (Mac. 4:13) Ndipo ko tingawatewedzere tani pa vomwe iwo adachita pomwe angatsutsiwa?

Tilibe kumupolesa “na mphanvu zathu” (Machitidwe 3:11-26)

5. Ko tinkupfunzira chani tikaona momwe Petulo adayankhulira na gulu ya wanthu?

5 Petulo na Yohani adaimilira pa gulu mwiyo podiya ambadziwa kuti ntsiku zinganani kumambuyo, anango mwa wanthu mwawo ambakuwa kuti Yesu amanikiwe. (Maliko 15:8-15; Mac. 3:13-15) Ndoganizani chikanga chomwe Petulo adachionesa pakuyankhula molimba ntima kuti munthu wopunduka moyu wapolesewa mu dzina ya Yesu. Iye alibe kuyankhula mopita m’mbali kugopa kukalipisa wanthu mwawo. Iye adatsumula wanthu wale kuti enze na mulandu wakupha nawo Mkhrisitu. Petulo alibe kuwasungira chakumoyo wanthu mwawa ndawa ‘adachita vinthu mosazindikira.’ (Mac. 3:17) M’malomwake iye adayankhula nawo ninge azibale wake adawalimbikisa na mpfundo za bwino za ntontholo wa Ufumu. Peno wanthu wale adakalapa na kukhulupirira Khrisitu “nthawe zotsitsimusa” zochokera kwa Yahova zidakafika kwa iwo. (Mac. 3:19) Isembo tifunika kukhala na chikanga nkumbayankhula mosapita m’mbali tikambalengeza ntontholo wokhudza chiweruzo cha Mulungu chomwe chinkubwera. Koma tifunika kupewa kuyankhula mawu yoipa kwa wanthu omwe tinkuwalalikira. Ndipo timbawaone kuti angakhale azibale wathu wauzimu ndipo molingana na Petulo timbakambirane nawo kawirikawiri mpfundo zolimbikisa za ntontholo wa Ufumu.

6. Ko Petulo na Yohane adaonesa tani kuti enze odzichepesa?

6 Atumi wale enze wanthu odzichepesa maninge. Iwo alibe kubvuma kuti wanthu ambawatamande ndawa ya chodabwisa chomwe iwo adachita. Petulo adauza wanthu wale kuti: “Ndawa chani munkutinyang’anisisa ninge kuti tamufambisa na mphanvu zathu panango ndawa yakudzipereka kwathu kwa Mulungu?” (Mac. 3:12) Petulo na atumi anango angadziwa kuti chinthu chirichose chabwino chomwe adachita mu utumiki wawo chidakwanisika na mphanvu za Mulungu osati zawo. Ndipomwapa nthawe iriyose pomwe iwo ambachita vinthu vodabwisa, modzichepesa ambauza wanthu mwawo kuti ambatamande Yahova na Yesu osati iwo.

7, 8. (a) Ko ni mphaso iponi yomwe tingapase wanthu? (b) Ko polomisi ya “kubwezeresa vinthu vose” inkukwanirisika tani ntsiku zino?

7 Isepanombo tifunika kukhala odzichepesa tikambaphata basa yolalikira va Ufumu. Nishuwadi kuti ntsiku zino mzimu wa Mulungu uperekalini mphanvu kwa Akhrisitu zopolesa wanthu modabwisa. Olo kuti viri teno tingathandize wanthu kuti ambakhulupirire Mulungu na Yesu komasoti kuti atambire mphaso yomwe Petulo adapereka kwa gulu ya wanthu ire. Iye adawapasa mwayi wakuti alape na cholinga chakuti machimo yawo yakhululukiwe komasoti kuti atsitsimuliwe na Yahova. Gole iriyose wanthu azinji atambira mwayi moyu ndipo abatiziwa nkukhala opfunzira wa Khrisitu.

8 Shuwadi tinkukhala mu ntsiku zomwe Petulo adazitomola kuti ‘nthawe ya kubwezeresa vinthu vose.’ Ndipo pakukwanirisa mawu yomwe Mulungu adanena pakuphatisa basa aneneri wake ochena wakalekale, Ufumu wa Mulungu udakhazikisiwa kudzulu mu gole ya 1914. (Mac. 3:21; Sal. 110:1-3; Dan. 4:16, 17) Vimwevi pavidachitika Khrisitu adayamba kunyang’anira basa yobwezeresa vinthu vauzimu pa dziko yapasi. Ndawa ya vimwevi wanthu mamidyau yazinji abwera mu paradaiso wauzimu ndipo ankugonjera Ufumu wa Mulungu. Iwo adavula umunthu wawo wakalekale womwe wenze woipa na “kuvala umunthu unyowani omwe udalengewa mobverana na chifuniro cha Mulungu.” (Aef. 4:22-24) Molingana na kupolesewa kwa munthu wopunduka ule yemwe ambandokhalira kukumbira, basa ikulu yolalikira inkuchitika osati na mphanvu za wanthu koma na mzimu wa Mulungu. Ninge momwe Petulo adachitira, tinkufunika kuphatisa basa Mawu ya Mulungu mwabuya pakupfunzisa wanthu anango. Virivose vomwe tingakwanise kuchita pothandiza wanthu kuti akhale opfunzira wa Yesu, vikwanisika na mphanvu za Mulungu, osati na mphanvu zathu.

“Ise tingasiyelini kuyankhula” (Machitidwe 4:1-22)

9-11. (a) Ko atsogoleri wa Chiyuda adabva tani padabva kuti Petulo na Yohani ambapfunzisa? (b) Ko atumi mwawa adatsimikiza kuchita chani?

9 Vomwe Petulo adayankhula na vomwe munthu wopunduka ule adachita, ninge kukuwa na kumogamoga vidayambisa chipiringu. Wonyang’anira kachisi na wantsembe akuluakulu padaona vimwevi, adathamangira kumuko kuti akaone chomwe chinkuchitika. Vinkuoneka kuti wanthu mwawa enze Asaduki omwe enze mu gulu ya wanthu wachuma na wandale omwe ambayesesa kuti ambabverane na Aroma. Iwo ambalamba mawu yomwe Afalisi ambandolewa na pakamwa chabe komasoti ambanyoza va chidikhiro chakuti wakufa adzamukisiwe.c Wanthu mwawa panango adakalipa maninge padaona Petulo na Yohani nkachisi ankupfunzisa molimba ntima kuti Yesu adamukisiwa!

10 Asaduki omwe enze adakalipa maninge, adaphata Petulo na Yohani nkuwafungira mu djeri ndipo mangwana yake adawayendesa ku Tiribunali Ikulu ya Ayuda. Atsogoleri mwawo omwe ambadziona kuti ni wanthu wapadzulu ambaona Petulo na Yohani kuti enze “wanthu osapfunza komasoti wanthu wamba” ndipo enze alibe ufulu wopfunzisa nkachisi. Iwo alibe kuyenda ku shikola iriyose yapadzulu yopfunzisa va chipembedzo. Koma tiribunali mwiyo idadabwa maninge kuona iwo ankupfunzisa molimba moyo komasoti mochokera pasi pa ntima. Ndawa chani Petulo na Yohani ambakwanisa kupfunzisa tene? Ndawa yakuti “ambafamba pabodzi na Yesu.” (Mac. 4:13) Mbuya wawo angapfunzisa ninge munthu wautongi osati ninge alembi.—Mat. 7:28, 29.

11 Tiribunali mweyi idalamula atumi mwawo kuti aleke kulalikira. Pa nthawe mwiyo tiribunali yenze na mphanvu zizinji. Masondo yanganani kumbuyo, tiribunali idagamula kuti Yesu “afunika kuphewa.” (Mat. 26:59-66) Olo kuti venze teno, Petulo na Yohani alibe kuchita mantha padaimirira pamaso pa wanthu mwawa omwe enze opfunza maninge, wachuma na obvekera. Petulo na Yohani adayankhula alibe mantha koma mwaulemu kuti: “Weruzani mwekha, peno viribwino pamaso pa Mulungu kubvera imwepo m’malo mobvera Mulungu. Koma isepano tingasiyelini kuyankhula va vinthu vomwe tidaviona na kuvibva.”—Mac. 4:19, 20.

NKULU WA NTSEMBE NA WANTSEMBE AKULUAKULU

Nkulu wa ntsembe angatsogolera wanthu potumikira Mulungu. Nthawe ya atumi iye ambakhalapomwe nkulu wa tiribunali ikulu ya Ayuda. M’tiribunali momu iye ambakhalapomwe na watsembe akuluakulu omwe enzepomwe atsogoleri wa Chiyuda. Pagulu mweyi pambakhalapomwe munthu yemwe adakhalako kale nkulu wa tsembe ninge Anasi. Pambakhalapomwe akulu akulu ochokera mabanja yosiyansiyana 4 panango 5 omwe ambasankhulamo akulu wa ntsembe. Shasha munango wa mbiri ya Chiyuda dzina yake Emil Schürer, adanemba kuti: “Wanthu angalemekeza maninge wantsembe yemwe wachokera m’banja yolemekeza maninge.”

Malemba yachaonesa kuti akulu wa ntsembe angakhala pa udindo wawo moyu kwa moyo wawo wose. (Num. 35:25) Pa nthawe yomwe nkhani zomwe zidanembewa mu bukhu ya Machitidwe zingachitika, governador wa Chiroma komasoti mpfumu yomwe imbatonga mobvumiziwa na ufumu wa Roma angasankhula akulu wa ntsembe komasoti kuwachosa nthawe iriyose yomwe ankufuna. Vinkuoneka kuti olamulira mwawo omwe ambatumikira mulungu wa bodza ambasankhula akulu wa ntsembe wawo m’banja ya watsembe Aroni.

12. Nchani chingakuthandizeni kuti mumbalalikire molimba ntima komasoti mofika pamoyo?

12 Ko imwepo mulimbambo ntima ninge momwe atumi adachitira? Ko mukubva tani muntima mwanu mukakhala na mwayi wolalikira wanthu wachuma, opfunza maninge na obvekera omwe ali m’dera yanu? Ndipo tani peno azibale wanu, anzanu wakushikola panango omwe muphata nawo basa akunyozani ndawa ya vomwe mukhulupilira? Ko muchita mantha? Peno viri teno, nivokwanisika kumalisa bvuto mweyo. Pewenze padziko yapasi, Yesu Khrisitu adapfunzisa atumi wake momwe angayankhulire molimba ntima komasoti mwaulemu peno anango awabvunza vomwe akhulupirira. (Mat. 10:11-18) Yesu padamukisiwa adapolomisa opfunzira wake kuti adzapitirize kukhala nawo “ntsiku zose mpakana nthawe ya mapeto ino.” (Mat. 28:20) Motsogolerewa na Yesu, kapolo wokhulupirika na wanzeru ntsiku zino atipfunzisa momwe tingafotokozerere vomwe tikhulupirira peno anango ankutibvunza. (Mat. 24:45-47; 1 Pet. 3:15) Tipfunzira vimwevi ku misonkhano ya mpingo pakuphatisa basa Utumiki na moyo wanthu wachikhrisitu na nkhani za pa saiti ya jw.org za msolo wakuti: “Kuyankha Mafunso a M’Baibulo.” Ko imwepo muphatisa basa vomwe mupfunzira pa misonkhano komasoti m’mabukhu yathu? Mukambachita vimwevi mudzakwanise kulalikira molimba ntima komasoti mofika pamoyo maninge. Ndipo molingana na atumi, mudzabvumerini kuti chinthu chirichose chikukangiseni kuyankhula mpfundo zokomedza za chonadi zomwe mudaziona na kuzibva.

Mulongo ankulalikira munzake wa ku basa pa nthawe ya intervalo pomwe ankumwa sumu.

Ayi kubvuma kuti chirichose chikukangiseni kuyankhula mpfundo zokomedza za chonadi zomwe mudazipfunzira

“Adakuwa kwa Mulungu” (Machitidwe 4:23-31)

13, 14. Wanthu anango akambatitsutsa, ko tifunika kuchita chani ndipo ndawa chani?

13 Pomwe Petulo na Yohani adamasuliwa ku djeri, adagumana pomwe na mpingo. Wose pabodzi “adakuwa kwa Mulungu” kuti awathandize kulimba ntima na cholinga chakuti apitirize kulalikira. (Mac. 4:24) Petulo angadziwabwino kuti nkupusa maninge kuthemba mphanvu zawo pochita chifuniro cha Mulungu. Iye angadziwa vimwevi ndawa yakuti masondo yanganani kumambuyo adauza Yesu mwa magayo kuti: “Podiya wose achikuthawani nkukusiyani inepano nekha ningakusiyenirini!” Koma ninge momwe Yesu adamuuzira, Petulo adagopa wanthu ndipo adalamba Yesu yemwe wenze shamwali wake komasoti mpfunzisi wake. Olo kuti viri teno, Petulo adapfunzirapo kanthu pa vomwe adachita.—Mat. 26:33, 34, 69-75.

14 Kulimba ntima chabe kungakuthandizenilini kuti mukwanirise basa yomwe munkufunika kuiphata kuti mukhale Mboni ya Khrisitu. Wanthu ambakutsutseni na cholinga chakuti akulekeseni vomwe mukhulupirira panango basa yolalikira, mumbatewedzere chitsanzo cha Petulo na Yohani. Mumbapemphere kwa Yahova kuti akupaseni mphanvu. Mbakumbirani anango mu mpingo kuti akuthandizeni. Uzani akulu panango wanthu anango okhuma mwauzimu va mabvuto yomwe munkugumana nayo. Mapemphero ya wanthu anango yangakhale yothandiza maninge.—Aef. 6:18; Yak. 5:16.

15. Ndawa chani wanthu omwe enze adaleka kulalikira afunikalini kutaya ntima?

15 Peno nthawe inango mudaleka kulalikira ndawa yotsutsiwa, ayi kutaya ntima. Kumbukirani kuti atumi wose enze adasiya kulalikira kwa kanthawe Yesu padandoti waphewa manjemanje. Koma patsogolo pake adayamba pomwe kulalikira mwakhama. (Mat. 26:56; 28:10, 16-20) M’malo mokalipa na vomwe mudaphonyesa mbuyo, ko mungaleke kupfunzirapo kanthu pa vomwe mudachita na kulimbikisa navo anango?

16, 17. Ko tingapfunzire chani tikaganizira pemphero yomwe ateweri wa Yesu adapemphera ku Yerusalemu?

16 Wanthu otonga akambatidzudza, ko tifunika kumbatomola mpfundo ziponi tikambapemphera? Onani kuti opfunzira wa Yesu alibe kukumbira kuti aleke kugumana na mabvuto. Iwo angakumbukira bwinobwino mawu ya Yesu yakuti: “Peno adadzudza inepano, imwepo adzakudzudzenimbo.” (Yoh. 15:20) Koma opfunzira okhulupirika mwawa adakumbira Yahova kuti ‘abve’ momwe wanthu otsutsa wale angawagopsyera. (Mac. 4:29) Opfunzira mwawa adabvesesa bwinobwino nkhani yose ndipo adazindikira kuti ankutsutsiwa pakukwanirisa ulosi. Ninge momwe Yesu adawapfunzisira kupemphera, iwo angadziwa kuti chifuniro cha Mulungu chidzachitike pa dziko yapasi olo wanthu otonga achiyesesa tani kuwatsutsa.—Mat. 6:9, 10.

17 Opfunzira mwawo adapemphera kwa Yahova Mulungu kuti awathandize kuchita chifuniro chake. Iwo adati: “Tithandizeni ise akapolo wanu kuti tipitirize kuyankhula mawu yanu molimba ntima.” Ko Yahova adadawira tani nthawe mweyo? “Malo yomwe adasonkhana mwayo yadagunduzika. Patsogolo pake wose adadzadziwa na mzimu uchena ndipo adayamba kuyankhula mawu ya Mulungu molimba ntima.” (Mac. 4:29-31) Palibe chomwe chingakangise Mulungu kuchita vomwe ankufuna. (Yes. 55:11) Tikambapemphera kwa Mulungu tidzakhale otsimikiza kuti iye adzatipase mphanvu kuti tipitirize kulalikira Mawu yake molimba ntima, olo vinthu vinkuoneka kuti ni voshupa maninge panango wanthu omwe atitsutsa achikhala wamphanvu maninge.

Ayi kuti timbachite vinthu vakuti tikondwerese “wanthu, koma Mulungu” (Machitidwe 4:32–5:11)

18. Ko wanthu mu mpingo wa ku Yerusalemu angathandizana tani?

18 Mpingo womwe wenze udandoyamba manjemanje ku Yerusalemu, palibe kupita nthawe udakula maninge ndipo wenze na wanthu woposha 5000.d Olo kuti opfunzira wale enze ochokera madera yosiyanasiyana, iwo enze na “ntima ubodzi na maganizo yabodzi” ndipo angabverana. (Mac. 4:32; 1 Akor. 1:10) Opfunzira mwawa angachita vinthu vizinji kuingizira pa kupemphera kwa Yahova kuti adalise basa yawo. Iwo angathandizana mwauzimu komasoti mwakuthupi peno ankufunika kuchita vimwevo. (1 Yoh. 3:16-18) Mwakulinganiza, wopfunzira munango dzina yake Yosefe yemwe atumi adamupasa dzina yakuti Baranaba, adagulisa malo yake ndipo adapereka kobiri zose kuti athandizire wanthu wochokera kutali omwe enze adakhalirira ku Yerusalemu kuti apitirize kupfunzira vinango polewa va chikhulupiriro chawo chinyowani.

19. Ndawa chani Yahova adapha Hananiya na Safira?

19 Hananiya na nkazi wake Safira, nawombo adagulisa munda wawo nkupereka kobiri zothandizira Akhrisitu anzawo. Iwo adanama kuti apereka kobiri zose zomwe agulisa munda wawo, koma kumbali iwo “adachosako kobiri zinango nkubisa.” (Mac. 5:2) Yahova adapha Hananiya na Safira osati ndawa adapereka kobiri zing’nong’ono, koma ndawa yakuti enze na volinga voipa ndipo enze alibe chilungamo. Iwo sikuti ‘adanamiza wanthu neye, koma Mulungu.’ (Mac. 5:4) Molingana na wanthu osowa chilungamo omwe Yesu adawatsumula, Hananiya na Safira ambandofuna kuti wanthu ambawatamande, osati kukondweresa Mulungu.—Mat. 6:1-3.

20. Ko tinkupfunzira chani pa nkhani yopereka vinthu vathu kwa Yahova?

20 Ntsiku zino Mboni za Yahova mamidyau yazinji zithandizira pa basa yolalikira padziko yose popereka chuma mwa kufuna kwawo. Iwo achita vimwevi pakutewedzera ntima wopasa womwe opfunzira wa Yesu wa ku Yerusalemu enze nawo. Palibe yemwe achichimiziwa kupereka kobiri panango nthawe yake pothandiza basa mweyi. Shuwadi, Yahova afunalini kuti timbamutumikire mokwinyilira panango mochichimizika. (2 Akor. 9:7) Yahova akondwa na cholinga chomwe tinkuperekera vinthu kwa iye osati kuwanda kwa vinthu ivo. (Maliko 12:41-44) Tifunikalini ne pang’ono kukhala na ntima ninge wa Hananiya na Safira wotumikira Mulungu na cholinga chakuti tibvekere panango kuti anango ambatitamande. M’malo mwake nthawe zose timbatumikire Yahova Mulungu ndawa yomukonda na kukonda wanthu ninge momwe adachitira Petulo, Yohani na Baranaba.—Mat. 22:37-40.

PETULO ADASIYA KUPHA NTSOMBA NKUKHALA NTUMI WOTHEMBEKA

M’Baibolo Petulo atomolewa na madzina 5. Iye adziwika na dzina ya Chiheberi yakuti Simiyone yomwe ni yolingana na ya Chigiriki yakuti Simoni. Adziwika pomwe na dzina yakuti Petulo yomwe ni yolingana na dzina ya Chiyalamu yakuti Kefa. Ntumi moyu adziwika pomwe na madzina yophatanidza yakuti Simoni Petulo.—Mat. 10:2; Yoh. 1:42; Mac. 15:14.

Petulo watakula kachitundu komwe kana ntsomba.

Petulo wenze wolowola ndipo adatenga apongozi wake pabodzi na m’bale wake nkumbakhala nawo kumuyi kwake. (Maliko 1:29-31) Iye ambapha ntsomba ndipo kwawo kwenze ku Betsaida mu nthaundi yomwe yenze ku Norte kwa nyanja ya Garileya. (Yoh. 1:44) Patsogolo pake iye adafuluka nkukakhala ku thaundi inango yochemerewa Kaperenao. (Luka 4:31, 38) Pa nthawe inango Yesu adakhala mu mwadiya wa Petulo nkumbalalikira gulu ya wanthu yomwe yenze idasonkhana m’mphepete mwa nyanja ya Garileya. Yesu padamaliza kulalikira, Petulo adapha ntsomba zizinji modabwisa ndawa adachita vomwe Yesu adamuwuza. Patsogolo pake Petulo adachita mantha ndipo adagwada, koma Yesu adamuwuza kuti: “Ayi kuchita mantha. Kuyambira lero umbasodze wanthu wamoyo.” (Luka 5:1-11) Petulo angaphata basa yakupha tsomba pabodzi na azibale wake Andileya, Yakobo na Yohane. Wanthu ose mwawa anayi adabvuma pomwe Yesu adawachemera kuti akhale ateweri wake ndipo adaleka basa yawo yakupha ntsomba. (Mat. 4:18-22; Maliko 1:16-18) Petulo wenze mu gulu ya wanthu 12 omwe Yesu adawasankhula kuti akhale “atumi wake.”—Maliko 3:13-16.

Pakuchita vinthu vinango vapadera Yesu ambakonda kusankhula Petulo, Yakobo na Yohane kuti ayende naye. Atumi atatu mwawa adawona Yesu ankuchinja, ankumukisa mwana nkazi wa Yairo, komasoti pomwe Yesu angashupika na chisoni m’munda wa Getsemane atumi mwawa enzepo ndipo nawombo angashupikambo maninge. (Mat. 17:1, 2; 26:36-46; Maliko 5:22-24, 35-42; Luka 22:39-46) Atumi atatu mwawa pabodzi na Andileya adabvunza Yesu va chizindikiro cha kukhalapo kwake.—Maliko 13:1-4.

Petulo wenze munthu wosabisa mawu komasoti wenze wothembeka. Koma nthawe zinango iye ambachita vinthu mwagugu maninge. Vinkuoneka kuti nthawe zizinji ambakhala woyamba kuyankhula, anzake akalibe kuyamba. Mawu ya Petulo yomwe yadanembewa mu bukhu ya ntontholo wabwino, ni yazinji maninge kuposha mawu yose ya atumi anango 11 wale tikayaphatanidza pabodzi. Petulo ambabvunza mibvunzo koma atumi anango wale ambandokhala chete. (Mat. 15:15; 18:21; 19:27-29; Luka 12:41; Yoh. 13:36-38) Pa nthawe inango Petulo adalamba kuti Yesu amusambise mapazi koma padamutsumula iye adakumbira pomwe Yesu kuti amusambike manja na msolo kubodzi!—Yoh. 13:5-10.

Petulo adayesa kumunyengerera Yesu kuti aleke kubvuma kuti adzudziwe na kuphewa ndawa angamukonda maninge. Koma Yesu adamutsumula mwamphanvu ndawa iye adachita vinthu mosakumbuka bwino. (Mat. 16:21-23) Usiku womalizira kuti Yesu aperekewe, Petulo adalewa mwamagayo kuti olo atumi anango ose achithawa nkumusiya Yesu iye adzamusiyelini. Yesu padaphatiwa na azondi wake molimba ntima Petulo adaphatisira basa chibemba kuti amuteteze ndipo patsongolo pake iye adamulondola mpakana kukafika kwa nkulu wa ntsembe. Koma palibe kupita nthawe ikulu Petulo adalamba ambuya wake katatu kose ndipo patsogolo pake adalira mowawiwa ntima maninge ndawa yozindikira kuti wachita vinthu vophonyeka.—Mat. 26:31-35, 51, 52, 69-75.

Yesu padasala pang’ono kuti awonekere kwa atumi wake ku Garileya padamukisiwa, Petulo adauza atumi anzake kuti ankuyenda kukapha ntsomba ndipo atumi anango wale adamulondola. Padazindikira kuti munthu yemwe ambamuona m’mphepete mwa nyanja wenze Yesu, nthawe mweyo Petulo adamogera m’madzi nkuyamba kunyaya kuyenda kuntunthu. Pa nthawe yomwe atumi wale angadya ntsomba zomwe Yesu adawakonzera ninge chakudya chamachibese, Yesu adabvunza Petulo kuti peno amukonda kuposha ‘ivi’ kutanthauza ntsomba zire. Pamwapa Yesu angalimbikisa Petulo kuti asankhule kutewera iye m’malo mwakupha ntsomba nthawe zose.—Yoh. 21:1-22.

Cha mu 62-64 EC Petulo adalalikira ntontholo wabwino ku Babulo komwe kumbakhala Ayuda azinji. Ntsiku zino malo yomwe kwenze Babulo yali ku Iraqui. (1 Pet. 5:13) Pa nthawe yomwe wenze ku Babulo, Petulo adanemba kalata yake yoyamba youziriwa komasoti yachiwiri. Makalata mwaya yadziwika na dzina yake. Yesu “adapasa Petulo mphanvu yokhala ntumi kwa wanthu wochitiwa mdulidwe.” (Agal. 2:8, 9) Petulo adaphata basa mweyi mwachifundo komasoti mwakhama.

YOHANI WENZE WOPFUNZIRA YEMWE YESU AMBAMUKONDA MANINGE

Ntumi Yohani wenze mwana wa Zebedayo ndipo wenze m’bale wake wa Yakobo. Vinkuoneka kuti amayi wake dzina yawo enze a Salome ndipo panangopomwe wenze mulongosi wa Mariya amayi wake wa Yesu. (Mat. 10:2; 27:55, 56; Maliko 15:40; Luka 5:9, 10) Ndipomwapa panango Yohani na Yesu enze paubale pawo. Vinkuoneka kuti Yohani adabadwira mu banja yolemera ndawa yakuti bizinesi ya Zebedayo yenze ikulu ndipo wenze na azinyabasa womwe ambamuthandiza. (Maliko 1:20) Salome ambafamba na Yesu ndipo ambamutumikira nthawe yomwe wenze ku Galileya. Patsogolo pakuti Yesu waphewa, Salome adabweresa mafuta yonunkhira kuti apakasire thupi ya Yesu pokonzekera kukamuikha m’manda. (Maliko 16:1; Yoh. 19:40) Vinkuwokeratu kuti Yohani wenze na nyumba yakeyake.—Yoh. 19:26, 27.

Ntumi Yohani watakula mpukutu m’manja mwake.

Pakuyamba panango Yohani wenze wopfunzira wa Yohani m’Batizi. Ndipo adaimirira na Andireya pomwe Yohani ambanyang’anisisa Yesu nkulewa kuti: “Onani mwana wa nkhosa wa Mulungu!” (Yoh. 1:35, 36, 40) Yohani mwana wa Zebedayo padabva vimwevi adayamba kulondola Yesu ndipo wenze naye pabodzi ulendo waku Kana padawona Yesu ankuchita chodabwisa chake chakuyamba. (Yoh. 2:1-11) M’bukhu yake ya ntontholo wabwino Yohani adafotokoza mobveka bwino komasoti motewedza vomwe Yesu adachita ku Yerusalemu, ku Samaliya na ku Galileya. Vimwevi vinkuonesa kuti panango wenzepo pomwe vinthu vimwevi vimbachitika. Vinkuwonekeratu kuti Yohani wenze na chikhulupiriro cholimba pomwe Yesu adamuchemera kuti nteweri wake. Iye alibe kuzeza kusiya makombe yake yophera ntsomba, mwadiya komasoti vose vomwe angachita. Vimwevi ndivo vomwe Petulo Yakobo na Andireya adachita.—Mat. 4:18-22.

Tikambawerenga mabukhu ya ntontholo wabwino vinkuoneka kuti Yohani alibe kutomolewa maninge pakulinganiza na Petulo. Olo kuti viriteno, nayembo Yohani wenze wolimba ntima ndipo vimwevi vinkuonekera bwino na dzina yomwe Yesu adamupasa pabodzi na m’bale wake Yakobo. Iye adawapasa dzina yakuti Boanege kutanthauza “Wana wa Bingu.” (Maliko 3:17) Pakuyamba Yohani wenze na ntima wofuna maninge udindo mwakuti iye na m’bale wake adatuma amayi wawo kuti akakumbire Yesu kuti adzawapase udindo wapadzulu mu Ufumu wake. Vimwevi vidaonesa kuti wenze na ntima wodzikonda vidaonesa pomwe kuti enze na chikhulupiriro cholimba chakuti Ufumu wa Mulungu ni chaiwodi. Vomwe Yohani na m’bale wake adachita vidapereka mpata kwa Yesu wopfunzisa atumi anango wale kufunika kokhala odzichepesa.—Mat. 20:20-28.

Yohani adaonesa kuti wenze wolimba ntima pomwe ambafuna kulambiza munthu munango yemwe wenzerini mu gulu ya opfunzira wa Yesu kuti ambabulise viwanda ninge Yesu. Pa nthawe inango Yohani ambafuna kuchemeresa moto kudzulu kuti udzonge wanthu okhala ku muyi unango wa ku Samariya ndawa wanthu mwawo adalamba kuchita vomwe Yesu adakumbira pomwe adatuma nthumi zake. Koma Yesu adamutsumula Yohani ndawa ya maganizo yake yophonyeka mwaya. Vinkuwonekeratu kuti nkuyenda kwa nthawe Yohani adakwanisa kuwona vinthu mu njira yabwino komasoti adapfunzira kuchitira anango chifundo. (Luka 9:49-56) Olo kuti nthawe zinango Yohani ambaphonyesa vinthu, iye wenze “wopfunzira yemwe [Yesu] ambamukonda.” Ndipomwapa Yesu padasala pang’ono kufa, adapasa Yohani udindo kuti ambasamalire amayi wake Amariya.—Yoh. 19:26, 27; 21:7, 20, 24.

Yohani ndiye yekha ntumi adakhala na moyo nthawe itali atumi ose padamwalira ninge momwe Yesu adaloserera. (Yoh. 21:20-22) Yohani adatumikira Yahova mokhulupirika pafupifupi kwa magole 70. Cha kumapeto kwa moyo wake pomwe mpfumu ya Chiroma Domitian angalamulira, Yohani adamangiwa ndipo adakamuyikha pa ntsuwa ya Patiyo ndawa ‘yoyankhula va Mulungu na kuchitira umboni va Yesu.’ Pomwe wenze pa ntsuwa mwapo cha magole ya 96 EC, Yohani adaona masomphenya yomwe iye adayanemba mu bukhu ya Chivumbulutso. (Chiv. 1:1, 2, 9) Wanthu azinji achakhulupirira kuti Yohani padamasuliwa adayenda ku Efeso ndipo ali kumuko adanemba bukhu ya ntontholo wabwino yomwe ina dzina yake, ndipo adanemba pomwe makalata yatatu yodziwika na dzina yake. Wanthu mwawo achakhulupirirasoti kuti iye adamwalira ali ku Efeso kumuko mu gole ya 100 EC.

a Wanthu angapemphera ku kachisi pa nthawe yopereka ntsembe yakumachibese komasoti yakumaulo. Ntsembe ya kumaulo imbaperekewa m’ma “15 hora.”

b Onani bokosi yakuti: “Petulo adasiya kupha ntsomba nkukhala ntumi wothembeka,” pa tsamba 34, na yakuti: “Yohani wenze wopfunzira yemwe Yesu ambamukonda maninge,” pa tsamba 37.

c Onani bokosi yakuti: “Nkulu wa ntsembe na watsembe akuluakulu,” pa tsamba 38.

d Vinkuoneka kuti mu gole ya 33 EC ku Yerusalemu kwenze Afalisi okwana 6000 okha na Asaduki ang’onong’ono maninge. Panango vimwevi ndivo vidachitisa kuti magulu yawiri mwaya yachite mantha maninge na vomwe opfunzira mwawo angapfunzisa polewa va Yesu.

    Mabuku ya Chiphimbi (2014-2025)
    Bulani
    Ngenani
    • Chiphimbi
    • Kutumiza
    • Vomwe muchada
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malangizo yophatisira basa
    • Malamulo ya kusunga chintsintsi
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Ngenani
    Kutumiza