NKHANI YOPFUNZIRA 53
Abale wachilumbwana, vomwe mungachite kuti mukhale Mkhrisitu Wokhuma mwauzimu
‘Limba ntima ndipo khala mwamuna wamphanvu.’—1 MAF. 2:2.
NYIMBO NA. 135 Yehova Akutipempha Kuti: “Mwana Wanga, Khala Wanzeru”
VOMWE TIPFUNZIREa
1. Ko mwamuna achadekana kuchita chani kuti akhale Mkhrisitu wokhuma mwauzimu?
MPFUMU Davide idalangiza mwana wake Solomo kuti: ‘Limba ntima ndipo khala mwamuna wamphanvu.’ (1 Maf. 2:1-3) Malangizo mwaya ni yodekana maninge kwa mwamuna aliyese yemwe ankufuna kukhala Mkhrisitu wokhuma mwauzimu. Kuti vimwevi vichitike iwo achadekana kupfunzira kubvera malamulo ya Mulungu na kutewedza mpfundo za m’Baibolo pa vose vomwe angachite. (Luka 2:52) Ko ndawa chani ni vodekana kuti abale wachilumbwana akhale okhuma mwauzimu?
2-3. Ko ndawa chani ni vodekana kuti mulumbwana akhale Mkhrisitu wokhuma mwauzimu?
2 Mwamuna wachikhrisitu anaudindo ukulu maninge m’banja mwake komasoti mumpingu. Imwepo ninge mulumbwana mudaganizako kale va maudindo yomwe mudzakhale nayo kutsogolo. Panango imwepo mu na volinga vochita utumiki wa nthawe zose, kukhala mtumiki wothandiza na kukhala nkulu. Vingachitikepomwe kuti imwepo munkufuna kudzalowola na kukhala na wana. (Aef. 6:4; 1 Tim. 3:1) Kuti mukwanirise bwinobwino maudindo mwaya, imwepo muchadekana kukhala Mkhrisitu wokhuma mwauzimu.b
3 Ko nchani chomwe chingakuthandizeni kuti mukhale Mkhrisitu wokhuma mwauzimu? Pali maluso yodekana maninge yomwe imwepo muchadekana kukhala nayo. Manje ko ni chani chomwe muchadekana kuchita manjeuno kuti kutsogolo mudzakwanise kukwanirisa maudindo yose yomwe mudzakhale nayo?
VOMWE MUNGACHITE KUTI MUKHALE MKHRISITU WOKHUMA MWAUZIMU
Kutewedzera makhalidwe ya Yesu, kudzakuthandizeni kukhala Mkhrisitu wokhuma mwauzimu (Onani ndime 4)
4. Ko ni kuponi komwe mungagumane vitsanzo vabwino vamungatewedzere? (Onani pomwe foto.)
4 Salulani vitsanzo vabwino vamungatewedzere. M’Baibolo muli vitsanzo vizinji vomwe alumbwana angavitewedzere. Vitsanzo vimwevi ni va wanthu omwe ambakonda maninge Yahova ndipo ambadziwa vomwe angachite kuti akwanirise udindo wawo komasoti kusamalira wanthu wa Mulungu. Imwepombo mungagumane abale omwe ni vitsanzo vabwino m’banja mwanu panango mumpingu. (Aheb. 13:7) Imwepo munachitsanzo chabwino maninge, chaungwiro chomwe ni Yesu Khrisitu. (1 Pet. 2:21) Pomwe munkupfunzira mwakhama vitsanzo vimwevi, ganizirani makhalidwe yabwino yomwe amuna mwawa ankuwonesa. (Aheb. 12:1, 2) Patsogolo pake onani vomwe mungachite kuti mutewedzere amuna mwawa.
5. Ko imwepo mungakulise tani khalidwe ya kuganiza bwino ndipo ndawa chani vimwevi ni vodekana? (Salimo 119:9)
5 ‘Usunge nzeru na . . . kuganiza bwino.’ (Miy. 3:21) Mwamuna yemwe analuso yoganiza bwino, aganiza vomwe angachite akanati kuchita chilichose. Ndipomwapa chitani khama kukulisa luso mweyi na kukhala nayo. Ndawa chani? Ndawa yakuti dziko ilidzale na wanthu omwe atewedza nzeru zawo komasoti atewelera nzeru zawo. (Miy. 7:7; 29:11) Kuyingizira pamwapa mavidiyo, Mafilime, intaneti na malo yochezera ya pa intaneti vingakusokonezeni imwepo momwe muchaganizira na momwe muchachitira vinthu. Manje ko imwepo mungakhale tani oganiza bwino? Yambani kupfunzira mpfundo za m’Baibolo na kuwona momwe zilili zabwino kwa imwepo. Patsogolo pake phatisani basa mpfundo mwezo pa kusalula vochita vomwe vingakondwerese Yahova. (Werengani Salimo 119:9.) Imwepo mukakulisa maninge luso ya kuganiza bwino pakuphatisa basa mpfundo za m’Baibolo pa kusalula vochita, mudzachite vinthu vodekana maninge vomwe vingakuthandizeni kuti mukhale Mkhrisitu wokhuma mwauzimu. (Miy. 2:11, 12; Aheb. 5:14) Manje onani momwe kuganiza bwino kungakuthandizireni imwepo pa vinthu viwiri ivi: (1) momwe imwepo muchachitira vinthu na alongo (2) pa nkhani ya kavalidwe kanu na momwe muchawonekera.
6. Ko kuganiza bwino kungathandize tani mulumbwana kuti ambawonese ulemu kwa alongo?
6 Kuganiza bwino kudzakuthandizeni imwepo kuwonesa ulemu kwa akazi. Palibe chophonyeka peno m’bale ankuchita chidwi na mulongo pakufuna kumudziwa bwino. Koma mulumbwana yemwe achitalini vinthu mwaphuma ndipo aganiza bwino akanati kusalula vochita, achitalini vinthu kuti achitise mulongo kuganizira kuti ankumufuna pomwe iye ankufunalini kolowonanaye. (1 Tim. 5:1, 2) Ndipo iye peno ali pa chibwenzi na mulongo, iye adzaganizire voteteza mbiri yake na kusakhala malo yabodzi ali awiri palibe munthu owanyang’anira.—1 Akor 6:18.
7. Ko kuganiza bwino kungathandize tani mulumbwana posalula bwino pa nkhani ya vovala na momwe achawonekera?
7 Njira inango yomwe mulumbwana angawonesere kuti aganiza bwino akanati kusalula vochita, ni pa nkhani yolemekeza momwe achavalira na momwe achowonekera. Kazinjikazinji vinthu va mafasho vikonzewa na kubulisiwa na wanthu omwe atumikiralini Yahova ndipo anamakhalidwe yoipa. Maganizo yoipa ya wanthu mwawa, yachawonekera pa vovala vomwe iwo achavala vomwe ni vothina panango vosadziwika bwinobwino kuti ni chovala cha mwamuna panango cha nkazi. Pa kusalula vovala, mulumbwana yemwe ankuyesesa kuti akhale Mkhrisitu wokhuma mwauzimu, achadekana kuganizira mpfundo za m’Baibolo na vitsanzo vabwino va abale mumpingu. Iye angadzibvunze kuti: ‘Ko vomwe nichasalula vichawonesa kuti nichaganiza bwino ndipo niganizira wanthu anango? Ko momwe nichabvalira na momwe nichawonekera kuchitisa wanthu anango kumbaniwona kuti ndine mtumiki wa Yahova?’ (1 Akor 10:31-33; Tito 2:6) Mulumbwana yemwe achaganiza bwino pa nkhani mweyi, alemekezewa osati na wanthu wa mumpingu okha, komasoti na Ababa wathu wakudzulu Yahova.
8. Ko mulumbwana angachite chani kuti akhale munthu wothembeka?
8 Khalani munthu wothembeka. Mulumbwana yemwe ni wothembeka achasamalira bwino maudindo yake yose. (Luka 16:10) Ganizirani chitsanzo chaungwiro cha Yesu. Iye alibe kukangira kukwanirisa maudindo yake, koma iye adakwanirisa mautumiki yose yomwe Yahova adamupasa podiya kuti pa nthawe zinango venze voshupa kuchita vimwevi. Iye ambakonda wanthu makamaka ateweri wake. Ndipo wenze wokonzeka kupereka moyo wake ndawa ya iwo. (Yoh. 13:1) Imwepo mungatewedzerembo Yesu mwakuphata basa mwakhama kuti mukwanirise utumiki uliose womwe mungatambire. Peno imwepo munkudziwalini bwinobwino vakuti muchite, khalani odzichepesa ndipo kumbirani thandizo kwa abale odziwa vizinji. Ayi kukhala okondwa ndawa yochita vinthu vomwe muchakwanisa basi. (Aro. 12:11) M’malomwake kwanirisani utumiki wanu ndipo chitirani vimwevi ‘Yahova osati wanthu.’ (Akol. 3:23) Ni shuwadi kuti imwepo ndimwelini waungwiro, ndipomwapa khalani odzichepesa ndipo bvumani chilichose chomwe imwepo mwaphonyesa.—Miy. 11:2.
PFUNZIRANI MALUSO YOMWE MUNGADZAYAPHATISE BASA
9. Ko ndawa chani ni vodekana kuti mulumbwana apfunzire maluso yanango?
9 Kuti mukhale Mkhrisitu wokhuma mwauzimu, imwepo muchadekana kupfunzira maluso yanango yodekana. Maluso mwaya yadzakuthandizeni kukwanirisa udindo wanu mumpingu, kugumana basa ndipo yadzakuthandizenipomwe kugumana vofuna va banja yanu. Kuyingiziramwapa yadzakuthandizeni kuti mukhale obverana na wanthu anango. Manje naboni tione yanango mwa maluso mwaya.
Imwepo mukadziwa kuwerenga na kunemba bwinobwino, mudzadalisiwe ndipo mudzathandize maninge mpingu (Onani ndime 10-11)
10-11. Ko nchani chomwe mulumbwana angachite kwa iye na mpingu akadziwa kuwerenga na kunemba? (Salimo 1:1-3) (Onani pomwe foto.)
10 Pfunzirani kuwerenga na kunemba bwinobwino. Baibolo inena kuti kuwerenga Mawu ya Mulungu ntsiku iliyose na kuyaganizira, kuthandiza munthu kukhala wokondwa ndipo vimufambira bwino pa vose vomwe achachita. (Werengani Salimo 1:1-3.) Kuwerenga Baibolo ntsiku iliyose kudzakuthandizeni kudziwa momwe Yahova achawonera vinthu ndipo kudzakuthandizenipomwe kuganizira bwinobwino vomwe mwawerenga na kuphatisa basa mpfundo za m’Baibolo. (Miy. 1:3, 4) Mwamuna yemwe akwanisa kuchita vimwevi, aphatisiriwa basa maninge mumpingu. Ndawa chani?
11 Mumpingu muchadekana abale omwe achadziwa kupfunzisa, kuti apfunzise na kupereka malangizo ya m’Baibolo. (Tito 1:9) Imwepo mukakwanisa kuwerenga na kunemba bwinobwino, mudzakwanise kukonzekera nkhani na ndemanga zomwe zingalimbikise abale na alongo. Ndipo mudzakwanisepomwe kunemba mpfundo zomwe zingakuthandizeni pa pfunziro ya pamwekha, pomwe munkubvesera nkhani mumpingu, pa nsonkhano wadera panango pa nsonkhano wachigawo. Mpfundo zimwezi zidzakuthandizeni imwepo kulimbisa chikhulupiriro chanu na kulimbikisa wanthu anango.
12. Ko ni chani chomwe chingakuthandizeni kuti mumbacheze bwino na anzanu?
12 Mumbacheze bwino na anzanu. Mkhrisitu achadekana kupfunzira kucheza bwino na anzake. Mwamuna yemwe achadziwa kucheza bwino na anango abvesera mwatcheru pomwe anango ankuyankhula, akwanisa kubvesa momwe iwo ankukumbukira na momwe ankubvera. (Miy. 20:5) Iye achakwanisapomwe kubvesa mawu ya wanthu, momwe ankuwonekera pa nkhope na momwe ankuyankhulira. Imwepo mungakwaniselini kupfunzira vose vimwevi peno mulibe nthawe yocheza na wanthu. Peno imwepo mukonda kucheza na wanthu pa foni, kutumiza mensaje na maimelo vimwevi vidzachepese luso yanu ya momwe mungachezere na wanthu maso na maso. Ndipomwapa gumanani nthawe yakuti mumbakhale na anzanu nkumbacheza nawo.—2 Yoh. 12.
Ni vabwino kupfunzira luso yomwe idzakuthandizeni kugumana basa (Onani ndime 13)
13. Ko ni chinthu chinango chiponi chomwe mulumbwana angapfunzire? (1 Timoteyo 5:8) (Onani pomwe foto.)
13 Pfunzirani kudzisamalira pamwekha. Mkhrisitu wokhuma mwauzimu achadekana kudziwa kudzisamalira yekha na kusamalira banja yake. (Werengani 1 Timoteyo 5:8.) M’madera yanango alumbwana angapfunzire mabasa yanango na azibereki wawo panango na wachibale wawo anango. Pomwe m’madera yanango alumbwana angapfunzire basa inango pomwe ali ku shikola. Mulimose momwe vingakhalire, ni vabwino kupfunzira vinthu vomwe vidzakuthandizeni kugumana basa. (Mac. 18:2, 3; 20:34; Aef. 4:28) Yesesani kukhala na mbiri yodziwika ninge munthu wophata basa mwakhama yemwe amalizisa chomwe wachiyamba. Imwepo mukachita vimwevi vidzakhale vosashupa kuti mugumane basa. Maluso na makhalidwe yomwe takambirana mu ndime zapita izi, ni yodekanapomwe kuti Mkhrisitu adzakwanirise maudindo yomwe adzakhale nayo kutsogolo. Naboni tione yanango mwa maudindo mwaya.
KONZEKERANI MAUDINDO YAKUTSOGOLO
14. Ko mulumbwana angadzikonzekerese tani kuti atumikire mu utumiki wa nthawe zose?
14 Utumiki wa nthawe zose. Abale azinji okhuma mwauzimu adayamba utumiki wa nthawe zose adakali wachilumbwana. Kuchita upainiya kungathandize mulumbwana kupfunzira momwe angachitire vinthu na wanthu ose komasoti kudziwa momwe angasamalilire kobiri m’malo mwakundodzonga. (Afil. 4:11-13) Njira yabwino yoyambira utumiki wa nthawe zose ni kuchita upainiya wothandiza. Abale azinji adamala nthawe ikulu akuchita upaniya wothandiza, vimwevi vidawathandiza kuti akhale okonzeka kuchita upainiya wokhazikika. Kuchita upainiya kungafungule njira zizinji zomwe zingatithandize kuchita utumiki wa nthawe zose ninge kuthandiza basa ya chimango panango kutumikira pa Beteli.
15-16. Ko ni chani chomwe chingathandize mulumbwana kuti akhale ntumiki wothandiza panango nkulu?
15 Ntumiki wothandiza panango nkulu. Abale ose mumpingu achadekana kuyesesa kuti ayenerere kutumikira abale ninge nkulu. Baibolo inena kuti abale omwe ankuyesesa kuti ayenerere utumiki moyu, ‘ankufuna basa yabwino maninge.’ (1 Tim. 3:1) Akanati kutumikira ninge nkulu, achadekana kukhala na viyenereso votumikira ninge ntumiki wothandiza. Atumiki wothandiza, athandiza akulu kusamalira abale mumpingu munjira zizinji maninge. Akulu komasoti atumiki othandiza ni abale odzichepesa omwe atumikira abale mumpingu komasoti alalikira mwakhama mu umboni. Alumbwana angaikhiwe kutumikira ninge atumiki othandiza akalibe akwanisa magole 20, ndipo ntumiki wothandiza yemwe anamakhalidwe yabwino iye angayikhiwe kukhala nkulu podiya anamagole 20.
16 Ko imwepo mungachite chani kuti mukhale ntumiki wothandiza panango nkulu? Baibolo inandandanda ya makhalidwe yabwino yomwe imwepo muchadekana kukhala nayo. Koma kumbukirani kuti makhalidwe mwaya yangalimbikisiwe na chikondi chomwe imwepo munacho kwa Yahova, wanthu wa m’banja mwanu na mumpingu. (1 Tim. 3:1-13; Tito 1:6-9; 1 Pet. 5:2, 3) Yesesani kuchita khama kuti mubvese vomwe khalidwe iliyose inkutanthauza. Kuyingizira mwapa pempherani kukumbira thandizo kwa Yahova kuti akuthandizeni kukulisa makhalidwe mwaya.c
Yahova ankufuna kuti amuna ambakonde akazi wawo na wana wawo ndipo ambawasamalire mwakuthupi na m’maganizo. Koma makamaka achadekana kuwasamalira mwauzimu (Onani ndime 17)
17. Ko mulumbwana angakonzekere tani kukhala mwamuna wabwino na msolo wa banja? (Onani pomwe foto.)
17 Kukhala mwamuna na msolo wa banja. Mobverana na mawu ya Yesu, Akhrisitu anango okhuma mwauzimu achasalula kusalowola. (Mat. 19:12) Koma imwepo mukasalula kulowola, mudzakhale mwamuna na msolo wa banja. (1 Akor 11:3) Yahova achafuna kuti amuna ambakonde akazi wawo na kuwasamalira mwakuthupi, m’maganizo komasoti mwauzimu. (Aef. 5:28, 29) Makhalidwe yose na maluso yomwe tapfunzira mu nkhani mweyi ninge kukhala ozindikira, kuwonesa ulemu kwa akazi, kukhala wothembeka kudzakuthandizeni imwepo kukhala mwamuna wabwino. Ndipo kuchita vimwevi kudzakuchitiseni kuti mukhale okonzeka kukhala mwamuna na msolo wa banja.
18. Ko mulumbwana angakonzekere tani kuti akhale baba?
18 Baba. Pambuyo pakuti imwepo mwalowola imwepo mungakhale baba. Ko nchani chomwe mungapfunzire kwa Yahova kuti mukhale baba wabwino? Vinthu vizinji maninge. (Aef. 6:4) Yahova wenze alibe manyanzi kuuza mwana wake Yesu kuti amukonda nakuti akondwa naye. (Mat. 3:17) Imwepo mukakhala baba, ayi kuyebwa kumutsimikizira mwana wanu kuti mumukonda ndipo nthawe zose mbatembejani mwana wanu akachita vinthu vabwino. Azibereki omwe atewedza chitsanzo cha Yahova, athandizambo wana wawo kuti akhale Akhrisitu okhuma mwauzimu. Imwepo mungapfunzire kukhala baba wabwino manjeuno pa kusamalira mwachikondi banja yanu na abale na alongo mumpingu na kuwauza kuti muwakonda nakuti mukondwa nawo. (Yoh. 15:9) Ni vinthu vimwevi vomwe vidzakuthandizeni imwepo kutsogolo mukadzakhala mwamuna panango baba. Pomwe munkudikhira nthawe mweyo, imwepo mungatsimikizire kuti ndimwe odekana maninge kwa Yahova ndipo ndimwe thandizo ikulu maninge kwa banja yanu komasoti mumpingu.
KO MANJEUNO NDIMWE OTSIMIKIZIRA KUCHITA CHANI?
Alumbwana azinji omwe aphatisira basa vomwe apfunzira m’Baibolo akhala Akhrisitu okhuma mwauzimu (Onani ndime 19-20)
19-20. Ko ni chani chomwe chingathandize alumbwana kuti akhale Akhrisitu okhuma mwauzimu? (Onani foto ya pakhava.)
19 Abale achilumbwana, vichadekana khama kuti mukhale Mkhrisitu wokhuma mwauzimu, imwepo muchadekana kutewedzera vitsanzo vabwino, kukulisa luso ya kuganiza bwino, kukhala othembeka, kupfunzira maluso yanango yodekana pa moyo wanu na kukonzekera maudindo yakutsogolo.
20 Panango imwepo muchadera nkhawa mukambakumbukira va basa yomwe munayo kutsogolo. Koma imwepo mudzakwanise. Kumbukirani kuti Yahova ankufuna maninge kukuthandizani. (Yes. 41:10, 13) Ndipo abale na alongo mumpingu adzakuthandizeni imwepo mukakhala mwamuna yemwe Yahova ankufuna. Moyo wanu udzakhale wokondwa maninge komasoti wabwino. Isepano tikukondani maninge abale wachilumbwana. Tsimikizirani kuti Yahova akukondani maninge imwepo pomwe munkuyesesa mwakhama kuti mukhale Mkhrisitu wokhuma mwauzimu.—Miy. 22:4.
NYIMBO NA. 65 Pita Patsogolo
a Mpingu uchadekana amuna okhuma mwauzimu. Munkhani mweyi tione momwe abale wachilumbwana angakhalire Akhrisitu okhuma mwauzimu.
b Onani bokosi yakuti: “Pfunzirani vizinji” mu msolo wapita.
c Onani bukhu yakuti Gulu Lochita Chifuniro cha Yehova, msolo 5 na 6.