STUDY 5
Wei for Stop Lelebet wea Fitim
WEI for stop lelebet long ples wea fitim hem important. Diswan hem tru nomata iu givim wanfala tok or iu story long wanfala man. Sapos iu no duim, pipol bae no minim gud idea wea iu laek for talem. For stop lelebet long ples wea fitim bae help for mekem toktok bilong iu klia. Iu savve iusim tu for mekem pipol no forgetim olketa main point wea iu talem.
Hao nao iu savve minim wea nao for stop lelebet? For hao long nao iu shud stop lelebet?
Stop Lelebet Long Ples Olketa Markem. Wei for stop lelebet hem important part bilong languis wea iu savve raetem. Hem maet showimaot end bilong wanfala toktok or kwestin. Long samfala languis hem for markem toktok bilong wanfala man. Samfala taem hem showimaot wei wea wanfala part bilong sentence hem join witim nara part bilong hem. Man wea read long hemseleva savve lukim olketa mark for stop lelebet. Bat taem hem read big front long olketa narawan, voice bilong hem mas followim olketa mark insaed reading wea minim for stop lelebet. (For kasem moa information, lukim Study 1, “Stretfala Reading.”) Sapos iu no stop lelebet long ples wea olketa markem, diswan savve mekem hem hard for pipol minim samting wea iu readim or maet iu changem tu mining.
For join witim diswan, wei wea olketa raetem olketa idea insaed long sentence bae affectim wea nao for stop lelebet. Wanfala man for pleim music wea garem bignem hem sei: “Mi no pleim olketa note long wei wea moabeta winim planti nara man. Bat hao and wea nao for stop lelebet midolwan olketa note, datwan nao needim man for savve long hem.” Hem klosap semsem long wei for story. Wei for stop lelebet wea fitim bae mekem information wea iu preparem garem moa mining and here naes tumas.
Taem iu prepare for read long pablik, maet iu faendem hem help for putim olketa mark insaed samting iu bae readim. Drawim wanfala laen long ples wea iu bae need for stop for lelebet taem nomoa. Drawim tufala laen wea klosap long each other long ples wea stop hem bae moa long. Sapos iu faendem hem hard for readim samting long stretfala wei, and evritaem iu stop long rongfala ples, drawim olketa mark witim pencil for joinim tugeta olketa word wea iu mas readim tugeta. Then readim datwan from start go kasem end. Planti speaker wea garem savve duim olsem.
Planti taem wei for stop lelebet hem isi nomoa long toktok wea iu iusim evriday from iu savve long wanem iu laek for talem. Bat, sapos hem wei bilong iu for stop lelebet evritaem nomata hem no fitim samting wea iu talem, toktok bilong iu bae no muvim man and bae no klia. Samfala idea for kamap moabeta long diswan stap long Study 4, “Tok Long Smoothfala Wei.”
Stop Lelebet Taem Idea hem Change. Taem iu muv from wanfala main point go long narawan, wei for stop lelebet savve givim audience chance for ting raonem, for followim idea, for luksavve iu bae storyim difren samting, and for minim next point wea iu bae storyim long wei wea moa klia. Long sem wei wea hem important for trak hem slow daon taem hem raonem wanfala kona, hem important for stop lelebet taem iu change from wanfala idea go long narawan.
Samting wea mekem samfala speaker hariap go long nextfala idea and no stop lelebet hem wei for trae talem tumas information. Samfala duim olsem from olketa followim nomoa wei wea olketa toktok evritaem. Maet evriwan wea stap raonem olketa olsem tu. Bat datwan spoelem wei wea man savve teach gud. Sapos iu garem samting for talem wea fitim man for herem and rememberim, iusim inaf taem for mekem datfala idea hem klia. Luksavve hao wei for stop lelebet hem barava important for talem klia olketa idea.
Sapos iu bae givim tok from wanfala aotlaen, iu shud organizem information bilong iu long wei wea hem klia wea nao for stop lelebet midolwan olketa main point. Sapos iu readim wanfala manuscript, drawim laen long olketa ples wea hem change from wanfala main point go long next wan.
Taem iu go long nextfala point, wei wea iu stop lelebet hem moa long winim taem iu stop lelebet insaed long sentence—bat, hem shud no long tumas mekem tok hem muv slow. Sapos hem long tumas, audience bae tingse iu no prepare gud and iu trae for disaedem next samting for talem.
Stop Lelebet for Strongim Samting. Planti taem wei for stop lelebet for strongim samting hem barava pullim interest. For duim diswan iu stop lelebet bifor or bihaen wanfala toktok or kwestin wea iu talem strong. Diswan savve givim audience chance for ting raonem wanem iu talem, or hem mekem olketa interest for herem next samting wea iu bae talem. Olketa hia no semsem. Disaed which wan hem fitim for iusim. Bat remember hao wei for stop wea hem for strongim samting, hem for toktok wea barava important. Sapos iu duim evritaem, hem bae mekem olketa toktok olsem iusles nomoa.
Taem Jesus hem read big insaed long synagogue bilong Nazareth, hem iusim wei for stop lelebet long gudfala wei. Firstaem, hem readim assignment bilong hem from scroll bilong profet Isaiah. Bat, bifor hem talem hao datfala toktok fulfill long hem, hem klosim scroll, givim go bak long attendant, and hem sidaon. Then, taem evriwan long synagogue luk strong long hem, hem sei: “Tuday disfala scripture wea iufala just herem hem fulfill.”—Luke 4:16-21.
Stop Lelebet Long Taem wea Fitim. Samting wea disturb maet samfala taem mekem iu need for stopem story bilong iu. Noise from wanfala trak or pikinini wea krae maet mekem iu need for stopem wei wea iu story witim man wea iu meetim long field ministry. Sapos long wanfala meeting wanfala noise hem no big tumas, maet iu apim laod bilong iu nomoa. Bat sapos datfala noise hem big tumas and no finis kwiktaem, iu mas stop for lelebet taem. Audience bae no lisin long iu sapos bigfala noise olsem go ahed. So iusim wei for stop lelebet long gudfala wei, witim goal for helpem audience kasem evribit gudfala samting wea iu want for talem.
Stop Lelebet for Letem Audience Ansa. Nomata tok wea iu givim no needim audience for tekpart, hem important for letem audience ansa, no long wei for talem samting, bat long mind bilong olketa. Sapos iu talem kwestin for mekem audience ting raonem samting bat iu no stop for lelebet taem wea fitim, olketa bae no really kasem point from datwan.
Hem important for stop lelebet no long taem wea iu givim tok nomoa, bat long taem iu witness long olketa narawan tu. Taem samfala pipol story hem saond olsem olketa nating stop lelebet. Sapos iu garem datfala problem, traem best bilong iu for waka long hem. Wei wea iu savve story long narawan and wei wea iu duim ministry bilong iu bae kamap moabeta. Wei for stop lelebet hem helpem man wea lisin for minim samting, hem strongim samting, hem mekem pipol lisin, and hem mekem olketa hapi for lisin go moa.
Wei for story hem needim tufala pipol. Narawan bae moa willing for lisin long iu sapos iu lisin long hem and showimaot interest long wanem hem talem. Diswan minim iu mas stop for lelebet taem wea fitim mekem hem garem chance for talem samting.
Long field ministry, witnessing bilong iumi hem duim moa samting sapos iumi duim long wei for story tugeta witim man. Bihaen olketa sei hello, planti Witness faendem hem gud for talem subject wea olketa laek for storyim, and then askem wanfala kwestin. Olketa stop lelebet mekem man garem chance for ansa, and then olketa talem samting fitim ansa wea man givim. Taem story hem go ahed olketa givim datfala haosholder planti chance for talem samting. Olketa savve hao olketa savve duim moa samting for helpem datfala man sapos olketa savve long tingting bilong hem abaotem samting wea olketa storyim.—Prov. 20:5.
Hem tru, no evriwan bae willing for ansa long wei wea iumi laekem. Bat datwan no stopem Jesus for givim chance for story nomata long olketa wea againstim hem. (Mark 3:1-5) Taem iumi letem narawan for story, datwan encouragem hem for tingting, and from datwan, maet hem talem wanem nao insaed long heart bilong hem. Wanfala purpose bilong ministry bilong iumi hem for muvim pipol for disaed and ansa from heart bilong olketa taem iumi storyim olketa important kwestin from Bible.—Heb. 4:12.
Tru nao, hem important for savve hao for stop lelebet long ples wea fitim insaed long ministry. Taem iumi iusim gud wei for stop lelebet, samting iumi talem hem bae moa klia and bae hard for forgetim.