Parents, Protectim Spesol Present Bilong Iu
“Wisdom hem for protectim iumi . . . hem mekem olketa wea garem for gohed laef.”—ECCLESIASTES 7:12.
1. Why nao parents mas ting long pikinini olsem present?
PARENTS nao bornem wanfala niu person wea long plande wei luk olsem and garem fasin olsem tufala. Bible sei olketa pikinini “present wea kam from Jehovah.” (Psalm 127:3) From hem nao Man wea givim laef, really Jehovah hem givim long parents wanfala samting wea hem ownim for tufala lukaftarem. (Psalm 36:9) Parents, hao nao feeling bilong iu taem iu kasem wanfala spesol present olsem from God?
2. Hao nao feeling bilong Manoah taem hem herem waef bilong hem bae bornem wanfala baby?
2 Tru nao, parents shud acceptim and tinghae long disfala present witim hambol fasin. Winim 3,000 year go finis, datfala Israelite man Manoah garem datkaen feeling taem wanfala angel sei waef bilong hem bae bornem wanfala pikinini. Taem hem herem datfala gud nius, Manoah prea olsem: “Excuse mi, Jehovah. Datfala man bilong tru God wea iu just sendem kam, plis, letem hem kam moa long mifala and talem mifala wanem for mifala mas duim long disfala pikinini wea bae born.” (Judges 13:8) Parents, wanem nao iu savve lanem from example bilong Manoah?
Why Iumi Needim Help Bilong God Distaem
3. Why nao hem important for kasem help from God saed long wei for trainim pikinini?
3 Winim eni narataem, parents distaem needim help bilong Jehovah for trainim pikinini bilong olketa. Why nao olsem? Satan and olketa angel bilong hem kam daon long earth. Bible givim disfala warning: “Trabol for earth, . . . bikos Devil hem kam daon finis long iufala, and hem kros tumas, from hem savve hem garem shortfala taem nomoa.” (Revelation 12:7-9, 12) Bible hem sei Satan hem “olsem wanfala lion wea singaot strong, and luk aotem samwan for kaikaim.” (1 Peter 5:8) Hem wei bilong lion for attakim animal wea wik, and staka taem hem attakim olketa young animal. Dastawe, olketa parents wea wise depend long Jehovah for leadim olketa saed long wei for protectim pikinini bilong olketa. Waswe, iu waka hard for duim olsem?
4. (a) Sapos parents savve wanfala lion hem raraon long vilij, wanem nao olketa bae duim? (b) Olketa pikinini needim wanem for protectim olketa?
4 Sapos iu savve wanfala lion hem raraon long vilij bilong iu, bae iu ting strong for protectim olketa pikinini bilong iu. Satan hem olsem wanfala lion wea luk aotem eniwan for kaikaim. Hem trae hard for mekem pipol bilong God duim samting wea bae mekem olketa no fit for God appruvim olketa. (Job 2:1-7; 1 John 5:19) Hem isi tumas for Satan attakim olketa pikinini. For stap sef from olketa trap bilong Devil, olketa pikinini mas savve long Jehovah and obeyim hem. Hem barava important for olketa kasem savve wea stap insaed Bible. Jesus hem sei: “Diswan nao minim laef olowe, for olketa kasem savve abaotem iu, datfala only tru God, and abaotem datwan wea iu sendem kam, Jesus Christ.” (John 17:3) Narafala samting tu, olketa young wan needim wisdom—hem nao wei for minim and followim samting olketa lanem. Parents iu need for putim truth insaed heart bilong pikinini bilong iu bikos “wisdom hem mekem olketa wea garem for gohed laef.” (Ecclesiastes 7:12) Hao nao iu savve duim diswan?
5. (a) Hao nao parents savve teachim pikinini long wei wea mekem hem kasem wisdom? (b) Wanem nao Proverbs talem abaotem wisdom?
5 Iu savve readim Word bilong God long olketa pikinini bilong iu, and for tok stret, iu shud duim datwan. Bat for helpem olketa for lovem and obeyim Jehovah hem minim moa samting. Olketa need for garem fasin for minim samting. Olsem example: Maet parents talem pikinini for luk long tufala saed long road bifor hem katkros. Nomata olsem, samfala pikinini no obey. Why nao olsem? Parents no explainim long pikinini evritaem and long gudfala wei, samting wea savve happen sapos trak bangam hem, dastawe hem duim ‘krangge samting’ wea savve lead go for accident. For teachim man long wei wea mekem hem kasem wisdom hem samting wea needim taem and patient fasin. Tru nao, wisdom savve barava helpem man! Bible sei: “Olketa wei bilong hem naes tumas, and evri road bilong hem peace. Hem wanfala tree bilong laef long olketa wea gohed for hol strong long hem, and pipol bae kolem olketa wea hol strong long hem hapi.”—Proverbs 3:13-18; 22:15.
Teaching wea Mekem Man Kasem Wisdom
6. (a) Why nao olketa pikinini duim krangge samting staka taem? (b) Wanem nao Satan barava trae hard for duim?
6 Staka taem olketa young wan duim samting wea rong, no from olketa no kasem teaching wea stret, bat from teaching hia hem no kasem heart bilong olketa. Devil hem barava trae hard for kontrolem heart bilong olketa young wan. Teknik bilong hem nao for mekem olketa lukim and herem olketa nogud samting bilong world bilong hem. Hem trae for mekius tu long feeling for duim sin wea olketa born witim. (Genesis 8:21; Psalm 51:5) Parents need for luksavve hao Satan duim best bilong hem for kontrolem heart bilong olketa pikinini bilong olketa.
7. Why nao wei for talem pikinini samting wea stret or no stret hem no inaf?
7 Evritaem parents talem pikinini samting wea stret or no stret, and tingse datwan nao teachim hem principle saed long fasin. Maet olketa talem pikinini hao hem rong for laea, steal, and for eniwan duim sex witim samwan wea no marit partner bilong olketa. Bat, pikinini needim narafala reason for obey wea moa important winim wei for herem parents talem nomoa. Olketa hia olketa law bilong Jehovah. Pikinini mas lanem hao hem wise samting for obeyim olketa komandment bilong God.—Proverbs 6:16-19; Hebrews 13:4.
8. Wanem kaen teaching nao savve helpem pikinini for duim samting long wisefala wei?
8 Wei wea universe garem staka samting insaed, staka didifren samting wea laef stap, olketa difren season wea kamap—evri samting olsem savve helpem pikinini for minim hao Creator wea wise evribit hem stap. (Romans 1:20; Hebrews 3:4) And tu, pikinini shud lanem hao God lovem hem and mekem arrangement thru long sakrifaes bilong Son bilong Hem for givim hem laef olowe, and hem savve mekem God hapi sapos hem obeyim wanem Hem talem. Maet from olketa samting hia, pikinini bae want for servem Jehovah, nomata Devil trae for stopem hem.—Proverbs 22:6; 27:11; John 3:16.
9. (a) Wanem nao insaed long teaching wea savve sevem laef? (b) Olketa dadi kasem instruction for duim wanem, and wanem nao insaed long diswan?
9 Parents need for tingting gud raonem wei wea olketa teach and willing for spendem taem wea fitim for duim datwan, mekem olketa savve teachim pikinini long wei wea protectim hem and muvim hem for duim samting wea stret. For duim diswan, parents mas acceptim direction from God. Bible hem sei: “Iufala dadi, . . . gohed for trainim olketa [pikinini bilong iufala] long discipline and wei for stretem tingting wea kam from Jehovah.” (Ephesians 6:4) Wanem nao datwan minim? Long fasfala Greek languis, “wei for stretem tingting” hem minim “putim mind insaed.” So, olketa dadi kasem encouragement for putim mind bilong Jehovah insaed pikinini bilong olketa. Datwan bae barava protectim olketa young wan! Sapos parents evritaem strongim tingting bilong Jehovah long mind bilong olketa young wan, diswan bae protectim olketa for no duim rong samting.
Love Nao Shud Muvim Iu
10. For trainim gud pikinini bilong iu, hem important for savve long wanem samting?
10 Bat, for kasem goal bilong iu for trainim pikinini bilong iu long stretfala wei, love nao shud muvim iu. Wanfala important part long diswan hem gudfala wei for story tugeta. Faendemaot wanem nao pikinini bilong iu duim, and wanem nao tingting bilong hem. Mek sure evriwan feel free for story taem iu duim datwan isisi and long wei wea no spoelem feeling bilong pikinini. Samfala taem maet iu seke fogud long samting wea hem talem. Mas careful for no showimaot iu seke. Bat, showimaot iu interest long hem taem iu lisin.
11. Hao nao parents savve putim tingting bilong God insaed mind bilong pikinini?
11 Hem tru, maet iu readim long pikinini bilong iu toktok insaed Bible abaotem olketa law bilong God wea tambuim dirty fasin. Maet iu readim datwan staka taem finis long olketa. (1 Corinthians 6:18; Ephesians 5:5) Datwan savve strongim long tingting bilong olketa young wan samting wea Jehovah hapi long hem and samting hem no hapi long hem. Nomata olsem, parents need for duim moa samting for putim tingting bilong Jehovah insaed long pikinini. Olketa pikinini needim help for ting raonem why olketa law bilong Jehovah important tumas. Olketa need for barava sure hao olketa law bilong hem gud and savve helpem olketa, and wei for obeyim olketa nao stretfala samting for duim wea showimaot love bilong olketa for Jehovah. Taem iu story gud witim pikinini bilong iu from Bible long wei wea helpem hem for acceptim wei wea God ting long samting, datwan nao barava wei for putim tingting bilong hem insaed long olketa.
12. Hao nao parents savve helpem pikinini for garem stretfala tingting saed long sex?
12 Taem iu story abaotem sex, iu savve ask olsem, “Waswe, iu ting wei for obeyim law bilong Jehovah for no duim sex bifor man marit bae spoelem hapi bilong man?” Encouragem pikinini bilong iu for explainim ansa bilong hem. Bihaen iu storyim nambawan wei wea God hem provaedem for garem pikinini, iu savve ask: “Waswe, iu ting wanfala loving God bae putim olketa law for mekem iumi no enjoyim laef? Or waswe, iu ting olketa law bilong hem stap for mekem iumi hapi and protectim iumi?” (Psalm 119:1, 2; Isaiah 48:17) Faendemaot wanem nao tingting bilong pikinini bilong iu long diswan. Then iu savve givim samfala example hao dirty fasin hem mekem trabol and wei for feel sorre kamap. (2 Samuel 13:1-33) Wei for story gud witim pikinini bilong iu mekem hem minim and acceptim tingting bilong God, hem barava help for putim tingting bilong God insaed long hem. Bat, nara samting stap wea iu savve duim.
13. Wei for minim wanem samting nao savve barava muvim pikinini for obeyim Jehovah?
13 Hem wise for no explainim nomoa olketa nogud samting wea savve kamaot from wei for no obeyim Jehovah, bat hem gud for explainim tu hao samting iumi duim bae barava affectim Jehovah. Showim long pikinini bilong iu from Bible hao iumi savve mekem Jehovah feel sorre taem iumi fail for duim will bilong hem. (Psalm 78:41) Iu savve ask olsem, “Why nao iu no laek for mekem Jehovah feel sorre?” and explainim diswan olsem: “Satan, datfala enemy bilong God, sei iumi servem Jehovah from selfish reason and no from iumi lovem hem.” Then explainim hao taem Job gohed faithful, hem mekem heart bilong God hapi, and datwan mekem hem fit for givim ansa long toktok wea Satan talem againstim God. (Job 1:9-11; 27:5) Pikinini bilong iu need for luksavve hao fasin bilong hem savve mekem Jehovah sorre or hapi. (Proverbs 27:11) Parents savve teachim datwan and staka nara important leson long pikinini taem olketa iusim buk Learn From the Great Teacher.a
Kasem Gud Samting
14, 15. (a) Olketa wanem leson insaed Teacher buk hem muvim finis olketa pikinini? (b) Wanem gud samting nao iu kasem taem iu iusim datfala buk? (Lukim tu box long page 18-19.)
14 Wanfala grandadi long Croatia wea readim datfala Teacher buk long granson bilong hem wea seven year raet olsem abaotem wanem boy hia talem long hem: “Mami hem talem mi for duim wanfala samting, bat mi no laek duim. Then mi rememberim chapter wea garem title “Obedience Protects You,” so mi go bak long mami and talem hem bae mi obeyim hem.” Saed long datfala chapter “Why We Should Not Lie” wanfala hasband and waef long Florida, U.S.A., sei olsem: “Hem askem olketa kwestin wea mekem olketa pikinini talemaot feeling bilong olketa, and talem rong wea olketa duim wea maet olketa no talemaot sapos olketa kwestin olsem no stap.”
15 Datfala Teacher buk hem garem winim 230 piksa, and wanfala toktok bilong piksa stap for each piksa or grup piksa. Wanfala mami hem sei: “Staka taem son bilong mi bae lukluk longtaem long wanfala piksa and no laekem mi for tanem page. Olketa piksa luk naes tumas, and tu, pikinini lanem samting from olketa, and staka taem olketa piksa hia muvim pikinini for askem kwestin. Taem hem lukim wanfala piksa wea wanfala pikinini hem lukluk television insaed wanfala dark rum, son bilong mi ask olsem, ‘Mami, wanem nao datfala boy hem duim?’ Hem ask long wei wea showimaot hem savve samting wea boy hia duim hem no stret.” Toktok bilong datfala piksa hem read olsem: “Who can see everything we do?” (Hu nao savve lukim evri samting wea iumi duim?)
Barava Important Education for Distaem
16. Wanem nao barava important for olketa pikinini lanem distaem, and why nao olsem?
16 Olketa pikinini need for savve long stretfala and rongfala wei for iusim private part bilong olketa. Bat, hem no isi for story abaotem diswan. Wanfala woman for raet long niuspepa sei hem growap long taem wea pipol ting hem barava no fitim for iusim olketa word wea minim olketa private part. Hem raet olsem saed long wei wea hem teachim olketa pikinini bilong hem: “Bae mi mas lusim disfala feeling for shame.” For tok stret, taem parents no story abaotem sex from olketa feel shame, datwan hem no protectim pikinini. Pipol wea savve spoelem pikinini saed long sex olketa mekius long wei wea pikinini no savve abaotem datwan. Datfala buk Learn From the Great Teacher story abaotem disfala subject long wei wea showimaot respect. For story witim pikinini abaotem sex hem no spoelem young tingting bilong pikinini, bat sapos parents fail for duim olsem, diswan savve lead go long wei for samwan spoelem olketa.
17. Hao nao Teacher buk hem helpem parents for teachim olketa pikinini bilong olketa abaotem sex?
17 Long chapter 10, taem datfala buk story abaotem olketa wicked angel wea kam long earth and garem pikinini, kwestin for pikinini hem olsem, “What do you know about sex relations?” (Waswe, iu savve wanem nao sex?) Then buk hem givim simpol ansa wea showimaot respect. Long nara part bilong chapter 32, hem explainim wei for protectim pikinini from pipol wea savve spoelem pikinini saed long sex. Staka leta wea pipol raetem kam long olketa wea pablisim Wastaoa talem hao kaen teaching olsem hem barava important. Wanfala mami hem raet olsem: “Last week taem son bilong mi Javan go lukim doctor, doctor hem askem mifala sapos mifala storyim witim hem stretfala wei for iusim private part bilong hem. Doctor barava tinghae long wei wea mifala iusim niu buk hia for duim datwan.”
18. Hao nao Teacher buk hem story abaotem wei for givim honor long olketa samting wea stand for kantri?
18 Narafala chapter hem story abaotem Shadrach, Meshach and Abednego, thrifala young Hebrew wea nating willing for baodaon long wanfala image wea stand for rul bilong Babylon. (Daniel 3:1-30) Samfala maet no minim hao olsem Teacher buk hem showimaot, wei for salutim flag and wei for worshipim idol hem semsem nomoa. Bat, tingim samting wea man for raet, Edward Gaffney, hem talem taem olketa from U.S. Catholic magasin interviewim hem. Hem sei long fasfala day wea dota bilong hem go skul, dota bilong hem sei hem lanem wanfala “niu prea long skul,” so hem askem hem for talem moa datfala prea long hem. Gaffney sei: “Dota bilong mi putim hand bilong hem long heart bilong hem and sei, ‘Mi promis for loyal long flag . . .’ ” Gaffney hem sei: “Dat taem nao wanfala samting hem klia tumas long mi. Mi just luksavve hao samting Olketa Jehovah’s Witness talem hem tru. Olketa skul trainim pikinini taem olketa smol yet for ting long wei for sapotim kantri olsem worship—for loyal long kantri nomata wanem samting happen.”
No Hard Waka Nating
19. Wanem nao olketa reward wea parents kasem taem olketa trainim pikinini?
19 Tru tumas, for trainim olketa pikinini hem no hard waka nating. Wanfala mami long Kansas, U.S.A., hem krae taem hem kasem wanfala leta from son bilong hem. Son bilong hem raet olsem: “Mi hapi tumas for kasem training wea helpem mi for stedy saed long feeling and for balance. Iu and Dadi fit for kasem praise.” (Proverbs 31:28) Learn From the Great Teacher savve helpem staka parents moa for trainim pikinini bilong olketa, mekem olketa protectim disfala spesol present wea olketa kasem.
20. Wanem nao parents shud evritaem rememberim, and hao nao diswan shud affectim olketa?
20 Fitim for iumi duim best bilong iumi for barava showimaot interest and spendem inaf taem witim pikinini bilong iumi. Olketa young for lelebet taem nomoa. Iusim gud evri chance for helpem olketa. Bae iu nating sorre bihaen. Love bilong olketa for iu bae kamap moa big. Mas evritaem remember, God hem givim olketa pikinini long iu olsem present. Olketa pikinini barava spesol present! (Psalm 127:3-5) So lukaftarem olketa pikinini long wei wea showimaot iu luksavve iu mas givim ansa long God, bikos, for tok stret, datwan hem responsibility bilong iu.
[Olketa Footnote]
a Olketa Jehovah’s Witness pablisim. Lukim chapter 40, “How to Make God Happy.”
Hao Nao Bae Iu Ansa?
• Why nao parents barava need for protectim pikinini bilong olketa distaem?
• Wanem kaen teaching nao givim wisdom?
• Wanem nao olketa important subject for storyim long olketa pikinini bilong iu distaem?
• Long wanem wei nao Teacher buk hem helpem parents for teachim pikinini bilong olketa?
[Box/Olketa Piksa long page 18, 19]
Wanfala Buk for Evriwan
Learn From the Great Teacher, hem wanfala buk for helpem olketa dadi and mami or olketa nara full-grown pipol for storyim olketa teaching bilong Jesus Christ witim olketa pikinini. Nomata olsem, samfala full-grown pipol wea readim seleva datfala buk, talemaot wei wea olketa barava tinghae long samting olketa lanem.
Wanfala man long Texas, U.S.A., hem sei: “Simpol wei wea olketa raetem datfala buk, Learn From the Great Teacher, hem muvim man and hem for evriwan—nomata olketa olo olsem mi wea 76 year. Thankiu tumas from mi, wea mi servem Jehovah start kam from taem mi young.”
Wanfala woman from London, England, wea readim buk hia hem sei: “For sure olketa piksa wea barava luk naes tumas bae muvim heart bilong olketa pikinini and dadi and mami tu. Olketa kwestin and design hem nambawan, and hem barava gud tumas for lukim hao buk hia storyim olketa important subject wea maet pipol shame for storyim, olsem chapter 32, ‘How Jesus Was Protected.’” Hem sei moa: “Nomata olketa wakem disfala buk for olketa pikinini bilong Olketa Jehovah’s Witness, long tingting bilong mi, olketa teacher and nara pipol bae barava hapi for kasem wanfala copy tu. Mi luk forward for iusim diswan distaem and long future tu.”
Wanfala woman from Massachusetts, U.S.A., hem story abaotem olketa “piksa wea fitim and wea olketa chusim gud.” Hem raet olsem: “Mi lukim hao nomata disfala buk hem for olketa pikinini, olketa subject wea hem storyim savve helpem tu mifala wea full-grown for ting raonem wei wea mifala wanwan fren witim Jehovah.”
“My krangge! Barava nambawan buk, iaman!” Datwan nao toktok bilong wanfala woman from Maine, U.S.A. “Hem no for olketa young wan nomoa, bat for iumi evriwan olsem olketa pikinini bilong God. Hem barava kasem deep insaed heart bilong mi and muvim mi, comfortim mi and mekem mi kasem peace. Mi feel barava klos long Jehovah olsem hem Dadi bilong mi. Hem healim evri heart soa bilong mi and mekem plan bilong hem barava showaot klia.” Long end hem sei: “Mi talem evriwan, ‘Plis iu readim diswan.’”
Wanfala woman from Kyoto, Japan, talem hao taem hem readim disfala buk long olketa grani bilong hem, olketa askem kaen kwestin olsem: “‘Wanem nao datfala boy hem duim? Why nao datfala mami hotem datfala smol gele? Wanem nao datfala mami hem duim? Waswe datfala lion?’ Buk hia teachim olketa samting wea iumi interest long hem, dastawe mi barava lovem datwan winim eni nara buk wea mi savve faendem long wanfala library.”
Wanfala dadi long Calgary, Canada, talem hao stretawe bihaen hem kasem datfala buk, hem start for readim long dota bilong hem wea sixfala year and son bilong hem wea naenfala year. Hem sei: “Stretawe olketa barava laekem datfala buk. Olketa pikinini bilong mi luk followim taem mi read and ansarem olketa kwestin from heart bilong olketa. Olketa feel olsem olketa barava insaed long datfala study, and olketa garem chance for talemaot feeling and tingting bilong olketa. Olketa barava interest, and dota bilong mi sei hem laek for study insaed datfala niu buk evri naet.”
Bihaen wanfala study, datfala dadi hem sei: “Mi witim son bilong mi story for plande hour abaotem Jehovah and olketa plan bilong hem. Hem askem staka kwestin abaotem olketa samting insaed datfala buk. Mi feel hapi and laek krae taem hem sei gudnaet and hem askem mi: ‘Waswe, iumi savve duim diswan moa Dadi? Mi garem staka kwestin, and mi laek savve long evri samting abaotem Jehovah.’”
[Piksa long page 15]
Parents, wanem nao iu savve lanem from example bilong Manoah?
[Piksa long page 16]
Olketa young wan, wanem nao iu savve lanem from example bilong Shadrach, Meshach and Abednego?
[Olketa Piksa long page 17]
Olketa piksa and raeting bilong piksa insaed “Teacher” buk barava gudfala tul for teach
Wanem laea samting nao Ananias talem long Peter?
Hu nao savve lukim evri samting wea iumi duim?