Why Nao World No Wan Mind?
“Distaem hem fastaem bihaen World War II wea world hem wan mind. . . . World savve mekius long disfala chance for mekem datfala hope for wanfala niu world hem kamap tru.”
HEM nao toktok bilong wanfala president long United States long olketa year bilong 1990. From olketa samting wea happen long world long datfala taem, luk olsem world klosap for kasem wan mind. Staka Totalitarian gavman finis. Olketa aotem datfala Berlin Wall wea markem start bilong wanfala niu taem for Europe. Soviet Union, wea plande kantri wea no Communist ting long hem olsem wan wea kosim plande raoa long world, hem finis, wea mekem pipol barava sapraes. Cold War hem finis and pipol storyim hao olketa feel sure olketa nation bae distroem olketa samting for faet, wea insaed diswan hem olketa nuclear samting tu. Nomata war kamap long Persian Gulf, pipol ting long datwan olsem smol problem nomoa, and bihaen, datwan mekem plande pipol long world barava aftarem wanfala peaceful world.
Hem no saed long politik nomoa wea pipol tingse hem kamap gud, bat olketa nara part long laef tu. Living bilong pipol hem kamap moabeta long plande ples. Olketa niu medical samting mekem olketa doctor fit for duim samting wea sapos olketa duim twenti or thirti year bifor, olketa bae tingse hem wanfala mirakol. Economy bilong plande kantri hem grow kwiktaem mekem hem luk olsem, gogo, full world bae garem gud living. Luk olsem evri samting start for kamap gud tumas.
Bat distaem, iumi laek savve: ‘Wanem nao mekem diswan go rong? Wea nao datfala wan mind long world wea olketa promisim?’ Luk olsem world barava go difren from datwan. Olketa suisaed bomber, terrorist attak, wei wea namba bilong olketa weapon wea savve killim dae staka pipol wantaem kamap big tumas, and olketa nara nogud samting, hem evritaem long nius. Luk olsem olketa samting hia mekem hem moa and moa hard for world kasem wan mind. No longtaem go nomoa, wanfala savveman saed long selen hem sei: “Olketa man safa from raf fasin wea gohed for kamap moa and moa worse.”
World wea Wan Mind or wea Divaed?
Wanfala goal bilong United Nations organization taem hem start, hem for “mekem olketa nation stap gud tugeta from olketa respectim right bilong pipol, and right bilong each kantri for chusim gavman bilong olketa seleva.” Bihaen samting olsem 60 year, waswe, olketa kasem datfala hae goal? Barava nomoa nao! Luk olsem olketa nation no interest tumas for stap gud tugeta bat tingim nomoa hao olketa laek for independent. Samting wea gohed for divaedem world nao hem wei wea pipol from evri difren ples and olketa tribe stragol for kasem independence and rulim olketa seleva. Taem United Nations hem start, 51 nation nao member. Distaem hem 191.
Olsem iumi storyim finis, long olketa year bilong 1990, pipol biliv strong hao world klosap for kasem wan mind. Bihaen, datfala hope hem dae, taem pipol lukim hao world gohed for divaed and no garem wan mind. Raf war wea mekem full kantri bilong Yugoslavia hem divaed, olketa faet midolwan Chechnya and Russia, war long Iraq, and bigfala killkill wea gohed long Midol East—evri samting hia pruvim hao world barava no garem wan mind.
For sure plande plan bilong olketa for kasem peace hem from olketa barava laek for stretem olketa problem and helpem pipol. Nomata olsem, luk olsem hem hard tumas for world kasem wan mind. Plande pipol laek for savve: ‘Why nao hem hard tumas for world kasem wan mind? Wanem nao bae happen long world?’
[Piksa Credit Line long page 3]
AP Photo/Lionel Cironneau
Arlo K. Abrahamson/AFP/ Getty Images