„Ma mądre serce” — ale jest pokorny

1-3. Skąd mamy pewność, że Jehowa jest pokorny?

OJCIEC chce nauczyć dziecko czegoś ważnego. Pragnie trafić mu do serca. Jak to zrobi? Czy stanie nad nim i przemówi ostrym tonem? Czy raczej przykucnie i odezwie się delikatnie i spokojnie? Mądry, pokorny ojciec z pewnością wybierze łagodne podejście.

² Jakim Ojcem jest Jehowa? Wyniosłym czy pokornym, surowym czy łagodnym? Nie ulega wątpliwości, że wie wszystko i jest mądrzejszy niż ktokolwiek inny. Ale chyba zauważyliśmy, że u ludzi wiedza czy inteligencja niekoniecznie idą w parze z pokorą. Jak mówi Biblia, „wiedza wbija w pychę” (1 Koryntian 3:19; 8:1). Natomiast Jehowa „ma mądre serce”, a jednocześnie odznacza się pokorą (Hioba 9:4). Przymiot ten nie ujmuje Mu pozycji ani chwały, wskazuje tylko, że nie ma w Nim cienia wyniosłości. Dlaczego tak mówimy?

³ Jehowa jest święty. Dlatego wyniosłość — cecha, która ‛czyni człowieka nieczystym’ — musi być Mu obca (Marka 7:20-22). Zwróćmy uwagę, co powiedział do Niego prorok Jeremiasz: „Na pewno będziesz pamiętał i nisko się nade mną pochylisz” (Lamentacje 3:20)a. Pomyślmy: Jehowa, Wszechwładny Pan całego wszechświata, był gotowy ‛pochylić się’, czyli zniżyć do poziomu niedoskonałego człowieka i życzliwie poświęcić mu uwagę (Psalm 113:7). Jehowa naprawdę okazuje pokorę. Ale czym jest ten przymiot Boży? Jaki ma związek z mądrością? I dlaczego jest dla nas tak ważny?

Jak Jehowa dowodzi swojej pokory

4, 5. (a) Czym jest pokora, w czym się przejawia i dlaczego nie należy jej kojarzyć ze słabością ani niepewnością? (b) Jak Jehowa przejawiał pokorę wobec Dawida i jakie znaczenie ma ten przymiot Boży dla nas?

⁴ Pokora w znaczeniu biblijnym to uniżenie umysłu, brak wyniosłości i pychy. To właściwość serca, widoczna w takich cechach, jak łagodność, cierpliwość i rozsądek (Galatów 5:22, 23). Tych cech Boga nie należy kojarzyć ze słabością ani niepewnością. Nie oznaczają one, że Bóg nie może wyrazić uzasadnionego gniewu czy użyć niszczycielskiej mocy. Przejawiając pokorę i łagodność, Jehowa dowodzi ogromnej siły — doskonałej zdolności panowania nad sobą (Izajasza 42:14). A co wspólnego ma pokora z mądrością? W pewnym słowniku biblijnym powiedziano: „Pokora to przede wszystkim (...) zabieganie o dobro drugich, to podstawa wszelkiej mądrości”. Nie może więc być prawdziwej mądrości bez pokory. A jaki pożytek my odnosimy z pokory Jehowy?

⁵ Król Dawid śpiewał Jehowie: „Dajesz mi swoją tarczę wybawienia, Twoja silna ręka mnie wspiera, a Twoja pokora czyni mnie wielkim” (Psalm 18:35). Jehowa zniżył się, żeby dzień po dniu chronić i wspierać tego zwykłego, niedoskonałego człowieka. Dawid zdawał sobie sprawę, że może ocaleć — a w końcu zostać nawet wielkim królem — tylko dzięki gotowości Jehowy do okazywania pokory. Kto z nas miałby nadzieję na wybawienie, gdyby nie pokora Jehowy, który niejako pochyla się ku nam niczym łagodny, kochający Ojciec?

6, 7. (a) Dlaczego Biblia nie przypisuje Jehowie skromności? (b) Jaki związek zachodzi między łagodnością a mądrością i kto jest najlepszym przykładem łagodności?

⁶ Co ciekawe, według Biblii istnieje różnica między pokorą a skromnością. Skromność to wspaniała cecha, którą powinni pielęgnować ludzie wierni Bogu. Podobnie jak pokora, ma ona związek z mądrością. Na przykład w Księdze Przysłów 11:2 czytamy: „Skromnych cechuje mądrość”. Jednak Biblia nigdy nie przypisuje skromności Jehowie. Dlaczego? W sensie biblijnym oznacza ona uświadamianie sobie własnych ograniczeń. A Wszechmocny Bóg nie ma przecież żadnych ograniczeń, chyba że sam je na siebie nałoży ze względu na swoje wzniosłe zasady (Marka 10:27; Tytusa 1:2). Poza tym jako Najwyższy nie jest nikomu podporządkowany. Tak więc pojęcia skromności po prostu nie można odnieść do Jehowy.

⁷ Ale Jehowa jest pokorny i łagodny. Uczy swoich sług, że łagodność nieodłącznie towarzyszy prawdziwej mądrości. W swoim Słowie zwraca uwagę na „łagodność wynikającą z mądrości” (Jakuba 3:13)b. Zobaczmy, jaki daje pod tym względem przykład.

Jehowa pokornie powierza zadania innym oraz ich wysłuchuje

8-10. (a) Dlaczego to takie niezwykłe, że Jehowa chętnie powierza odpowiedzialne zadania innym oraz ich wysłuchuje? (b) Jak o pokorze Wszechmocnego Boga świadczy Jego stosunek do aniołów?

⁸ Jehowa daje wspaniały dowód pokory tym, że chętnie powierza odpowiedzialne zadania innym i że chętnie ich wysłuchuje. To naprawdę zdumiewające, bo przecież nie potrzebuje niczyjej rady ani pomocy (Izajasza 40:13, 14; Rzymian 11:34, 35). A jednak w Biblii wiele razy opisano sytuacje, w których Jehowa okazał w ten sposób pokorę.

⁹ Rozważmy pewne niezwykłe wydarzenie z życia Abrahama. Patriarcha ten gościł trzy osoby. Do jednej z nich zwracał się jak do Jehowy. W rzeczywistości miał do czynienia z aniołami, ale jeden przybył i działał w imieniu Boga. Kiedy coś mówił lub robił, reprezentował samego Jehowę. Za jego pośrednictwem Bóg wyjaśnił Abrahamowi, że usłyszał głośny „krzyk skargi na Sodomę i Gomorę”. Oświadczył: „Zstąpię, żeby zobaczyć, czy skarga, która do mnie dotarła, jest uzasadniona i czy rzeczywiście postępują aż tak źle. Chcę się tego dowiedzieć” (Rodzaju 18:3, 20, 21). Wypowiedź ta nie znaczyła oczywiście, że Wszechmocny Bóg zamierzał osobiście ‛zstąpić’ na ziemię. Znowu wysłał aniołów jako swoich przedstawicieli (Rodzaju 19:1). Dlaczego? Skoro wszystko widzi, to czy nie mógł sam zorientować się w sytuacji? Niewątpliwie mógł. On jednak pokornie zlecił to aniołom, którzy zbadali fakty i odwiedzili w Sodomie Lota z rodziną.

¹⁰ Poza tym Jehowa wysłuchuje innych. Przy pewnej okazji zapytał aniołów, jakim sposobem doprowadziliby do upadku niegodziwego króla Achaba. W gruncie rzeczy nie potrzebował rady. Ale zgodził się na propozycję jednego z aniołów i polecił mu podjąć odpowiednie działania (1 Królów 22:19-22). Czy to nie świadczy o pokorze?

11, 12. Jak o pokorze Jehowy przekonał się Abraham?

¹¹ Jehowa gotowy jest wysłuchać nawet niedoskonałych ludzi, którzy się czymś niepokoją i chcą Mu o tym powiedzieć. Kiedy na przykład powiadomił Abrahama, że zamierza zniszczyć Sodomę i Gomorę, wierny patriarcha był zaskoczony. Powiedział: „To nie do pomyślenia, żebyś zrobił coś takiego”. I dodał: „Czy Sędzia całej ziemi mógłby postąpić niesprawiedliwie?”. Zapytał Jehowę, czy nie oszczędzi tych miast, jeśli znajdzie się w nich 50 prawych. Jehowa obiecał to zrobić. Ale Abraham na tym nie poprzestał. Zaczął obniżać liczbę prawych — najpierw do 45, potem do 40 i tak dalej. Pomimo zapewnień Jehowy nie skończył pytać, aż doszedł do 10. Chyba nie w pełni pojmował, jak bardzo miłosierny jest Jehowa. Tak czy inaczej, Bóg cierpliwie i pokornie pozwolił swojemu przyjacielowi i słudze powiedzieć, czym się martwi (Rodzaju 18:23-33).

¹² Ilu błyskotliwych, wykształconych ludzi cierpliwie słuchałoby kogoś, nad kim ogromnie góruje inteligencją?c Jak bardzo pokorny jest nasz Bóg! Ale w czasie tej rozmowy Abraham zrozumiał też, że Jehowa jest „nieskłonny do gniewu” (Wyjścia 34:6). Zdawał sobie sprawę, że nie ma prawa kwestionować tego, co robi Najwyższy Bóg. Zapewne więc dlatego dwa razy błagał: „Jehowo, proszę, nie gniewaj się” (Rodzaju 18:30, 32). Rzecz jasna Jehowa się nie rozgniewał. Niewątpliwie odznacza się „łagodnością wynikającą z mądrości”.

Jehowa jest rozsądny

13. Co w Biblii oznacza słowo „rozsądny” i dlaczego trafnie charakteryzuje Jehowę?

¹³ Pokorę Jehowy widać też w jeszcze jednym pięknym przymiocie — w rozsądku. Niedoskonałym ludziom niestety często go brakuje. Natomiast Jehowa nie tylko chętnie wysłuchuje swoich stworzeń — czy to ludzi, czy aniołów — ale też potrafi ustąpić, gdy nie jest to sprzeczne z Jego sprawiedliwymi zasadami. W Biblii wyraz tłumaczony na „rozsądny” dosłownie znaczy „ustępliwy”. Również ta cecha jest charakterystyczna dla mądrości Bożej. W Liście Jakuba 3:17 powiedziano: „Mądrość pochodząca z góry jest (...) rozsądna”. W jakim sensie wszechmądry Jehowa przejawia rozsądek? Na pewno jest elastyczny — dostosowuje się do okoliczności. Jak pamiętamy, samo imię Jehowy wskazuje, że staje się On wszystkim, co konieczne do zrealizowania Jego zamiarów (Wyjścia 3:14). Czy nie dowodzi to Jego elastyczności i rozsądku?

14, 15. Co wizja rydwanu Jehowy mówi nam o niebiańskiej części Jego organizacji i czym ta organizacja różni się od organizacji ludzkich?

¹⁴ W zrozumieniu, na czym polega elastyczność Jehowy, pomaga nam pewien ciekawy fragment Biblii. Prorok Ezechiel ujrzał w wizji niebiańską część organizacji Jehowy, złożoną ze stworzeń duchowych. Zobaczył rydwan o imponujących rozmiarach, którym kierował sam Jehowa i który pozostawał pod Jego kontrolą. Szczególnie interesujący był sposób, w jaki się przemieszczał. Każde olbrzymie koło składało się z dwóch skrzyżowanych obręczy i było pełne oczu, dzięki czemu mogło patrzeć we wszystkie strony i natychmiast zmieniać kierunek — bez zatrzymywania się czy wykonywania skrętu. Ponadto ten gigantyczny rydwan nie poruszał się ociężale jak kolosy zbudowane przez człowieka. Pędził niczym błyskawica i skręcał pod kątem prostym! (Ezechiela 1:1, 14-28). Tak więc organizacja Jehowy, podobnie jak kierujący nią wszechmocny Władca, jest niezwykle elastyczna i potrafi bezzwłocznie reagować na zmieniające się okoliczności i potrzeby.

¹⁵ Tak doskonałą elastyczność ludzie mogą tylko starać się naśladować. Ale zarówno ich samych, jak i utworzone przez nich organizacje częściej cechuje skostnienie i brak rozsądku niż elastyczność i ustępliwość. Oto przykład: Supertankowiec albo pociąg towarowy robią wielkie wrażenie swoimi rozmiarami. Czy jednak da się nimi manewrować w razie nagłej zmiany sytuacji? Pociąg nie może skręcić i ominąć przeszkody, która nagle pojawi się na torach. Trudno mu się też zatrzymać. Mimo uruchomienia hamulców załadowane wagony nieraz jadą jeszcze ponad kilometr! Ogromny tankowiec po wyłączeniu silników może przepłynąć osiem kilometrów. Nawet jeśli maszyny są nastawione na całą wstecz, statek taki zatrzyma się dopiero jakieś trzy kilometry dalej! Podobnie bywa z organizacjami ludzkimi — ich członkowie często są nieustępliwi i nierozsądni. Pycha nie pozwala im dostosować się do nowych okoliczności i potrzeb. Taki brak elastyczności doprowadza przedsiębiorstwa do bankructwa, a rządy do upadku (Przysłów 16:18). Możemy się naprawdę cieszyć, że Jehowa i Jego organizacja postępują zupełnie inaczej!

Jak Jehowa okazuje rozsądek

16. Jak sposobem potraktowania Lota przed zagładą Sodomy i Gomory Jehowa pokazał, że jest rozsądny?

¹⁶ Wróćmy do zagłady Sodomy i Gomory. Anioł Jehowy dał Lotowi i jego rodzinie jasne polecenie: „Uciekaj w góry”. Lot jednak się ociągał. Zaczął błagać: „Jehowo, proszę, tylko nie tam!”. Myślał, że zginie, jeśli będzie musiał uciekać w góry, dlatego chciał schronić się razem z bliskimi w sąsiednim mieście Coar. A przecież Jehowa zamierzał je zniszczyć. Co więcej, obawy Lota były bezpodstawne. Gdyby rzeczywiście uciekł w góry, Jehowa na pewno by go ocalił. Mimo to Bóg ustąpił — przychylił się do prośby Lota i oszczędził Coar. Za pośrednictwem anioła powiedział: „Dobrze, spełnię twoją prośbę i nie zniszczę miasta, o którym mówisz” (Rodzaju 19:17-22). Czy nie pokazał w ten sposób, że jest rozsądny?

17, 18. Jak Jehowa dowiódł rozsądku w postępowaniu z mieszkańcami Niniwy?

¹⁷ Jehowa bierze też pod uwagę szczerą skruchę i zawsze postępuje w sposób miłosierny i słuszny. Przypomnijmy sobie zadanie proroka Jonasza. Został posłany do miasta pełnego zła i przemocy — do Niniwy. Przemierzając jej ulice, na polecenie Boże ogłaszał proste orędzie: Za 40 dni to potężne miasto zostanie zniszczone. Tymczasem sytuacja całkowicie się zmieniła. Mieszkańcy Niniwy okazali skruchę! (Jonasza, rozdział 3).

¹⁸ Bardzo pouczające jest porównanie reakcji Jehowy na tę zmianę z reakcją Jonasza. Jehowa dowiódł elastyczności — miał być „potężnym wojownikiem”, a stał się Bogiem, który wybacza (Wyjścia 15:3)d. Natomiast Jonasz był nieugięty i znacznie mniej miłosierny. Nie naśladował rozsądku Jehowy. Przypominał raczej wspomniany wcześniej pociąg czy supertankowiec. Zapowiedział zagładę, więc musiała nastąpić! Jehowa jednak nie stracił cierpliwości i dał zniecierpliwionemu prorokowi niezapomnianą lekcję rozsądku i miłosierdzia (Jonasza, rozdział 4).

19. (a) Dlaczego możemy być pewni, że Jehowa ma wobec nas rozsądne oczekiwania? (b) Jak Księga Przysłów 19:17 pokazuje, że Jehowa jest Panem ‛dobrym i rozsądnym’, a przy tym niezwykle pokornym?

¹⁹ Należy jeszcze dodać, że Jehowa jest rozsądny w swoich oczekiwaniach wobec ludzi. Król Dawid powiedział: „On dobrze wie, jak zostaliśmy ukształtowani — pamięta, że jesteśmy prochem” (Psalm 103:14). Jehowa rozumie nasze ograniczenia i słabości lepiej niż my sami. Nigdy nie wymaga od nas więcej, niż możemy z siebie dać. W Biblii przeciwstawiono panów „dobrych i rozsądnych” „tym, których trudno zadowolić” (1 Piotra 2:18). A jakim Panem jest Jehowa? Zwróćmy uwagę, co mówi Księga Przysłów 19:17: „Kto okazuje przychylność mało znaczącemu, ten pożycza Jehowie”. Oczywiście tylko dobry i rozsądny pan mógł zauważyć każdy życzliwy uczynek wyświadczony „mało znaczącemu”. Co więcej, werset ten wskazuje, że Stwórca całego wszechświata czuje się dłużnikiem zwykłych ludzi, którzy postępują tak miłosiernie. To wybitny przykład pokory.

20. Co nas upewnia, że Jehowa słyszy nasze modlitwy i na nie odpowiada?

²⁰ Obecnie Jehowa tak jak dawniej jest wobec swoich sług łagodny i rozsądny. Kiedy z wiarą się do Niego modlimy, słucha nas. I choć nie odpowiada nam przez aniołów, nie powinniśmy sądzić, że nie reaguje na nasze modlitwy. Gdy apostoł Paweł prosił współwyznawców, żeby modlili się o jego uwolnienie z więzienia, dodał: „Żebym mógł szybciej do was wrócić” (Hebrajczyków 13:18, 19). Tak więc nasze modlitwy mogą skłonić Jehowę do zrobienia czegoś, czego w przeciwnym razie by nie zrobił! (Jakuba 5:16).

21. Jak nie należy rozumieć pokory Jehowy i za co powinniśmy być Mu wdzięczni?

²¹ Oczywiście pokora Jehowy — widoczna w Jego łagodności, gotowości do słuchania, cierpliwości czy rozsądku — wcale nie oznacza, że musi On naruszać własne sprawiedliwe zasady. Inaczej postępują duchowni chrześcijaństwa. ‛Łechczą uszy’ wiernych i rozwadniają Boże normy moralne, a uważają to za dowód rozsądku (2 Tymoteusza 4:3). Ale ludzka skłonność do kompromisów służących doraźnym korzyściom nie ma nic wspólnego z rozsądkiem Jehowy. Ponieważ On jest święty, nigdy nie odstąpi od swoich wzniosłych zasad (Kapłańska 11:44). Ceńmy więc rozsądek Jehowy, który świadczy o Jego pokorze. Czy nie cieszymy się, że Jehowa Bóg, najmądrzejszy w całym wszechświecie, jest też niezwykle pokorny? To wspaniałe, że możemy przybliżać się do takiego Boga — budzącego respekt, a zarazem łagodnego, cierpliwego i rozsądnego!