Diciembre

Bibliapeqa kinsa kutita nin Abrahamqa Diospa kausaqen chayri amigon kasqanta nin (2 Cró. 20:7; Isa. 41:8; Sant. 2:23). Bibliaqa Abrahamllamanta Jehová Diospa amigon kasqanta nin, manataj waj runasmantaqa chayta ninchu. Biblia Abrahammanta chayta nisqan, ¿niyta munanchu paylla Diospa amigon kayta atisqanta? Mana, chayqa mana ninayanchu paylla Diospa amigon kayta atisqanta. Imaraykuchus Bibliaqa tukuyninchej Jehová Diospa amigon kayta atisqanchejta willawanchej. Diospa Palabran ashkha cheqa sonqo qharismanta warmismanta ima parlan, paykunaqa Diospi creerqanku, sumaj amigosnintaj karqanku. Paykunaqa apóstol Pablo nisqanman jina, “chay chhika testigos[manta]” kajkuna kanku. Tukuyninkutaj Jehová Diospa amigosnin karqanku (Heb. 12:1). Paykunapis Jehová Diospa sumaj amigosnillantaj karqanku. Noqanchejpis paykuna jina ruwanallapuni (Heb. 6:11, 12). Chayta ruwasunchej chayqa, Jehovawan wiñaypaj masichakusunchej. w16.02 2:1, 2, 19

Uj amigoyki uj autota regalasusqanpi tʼukuriy. Chay amigoykeqa autoj papelesninta jaywasunki, nisunkitaj autoj llavesninta mana qosunanta, paylla chay autota manejananta. Jina kajtin, ¿kusisqachu kawaj chay regalowan? Kunanqa kaypiñataj tʼukuriy. Diosman kausayninchejta qospaqa “qanllapajña kausani” nispa, ninchej. Jehovataj suyan imatachus nisqanchejta juntʼananchejta. Chaywanpis, ¿imaynataj kanman pakayllamanta Diosta mana yupaychaj runawan rejsinakunapaj llojsejtinchej? Chayrí, ¿imaynataj kanman tantakuykunaman, willayman ima mana riyta atinanchejpaj jina uj llankʼayta japʼikojtinchej? Chayta ruwaspaqa imatachus Jehovaman nisqanchejta mana juntʼashasunmanchu. Rijchʼakusunmantaj autota regalaj runaman, pichus autoj llavesninwan qhepakun. Chayrayku Jehovaman qanllapajña kausani ninchej chayqa, imatachus pay munasqanta ruwananchej tiyan, mana ruwayta munashaspapis. Jesús kay pʼunchaypaj versiculopi nisqanman jinataj ruwana. w16.03 1:16, 17

Kinsa waranqa watas jinaña kashan profeta Elías machituña kashaspa joven Eliseota yanapajnin kananpaj wajyarisqanmanta. Eliseotaj wajyarisqantawan Eliaswan rerqa, tukuy sonqotaj Eliaspaj llankʼarqa (2 Rey. 3:11). Sojta watata jinataj Eliasqa Eliseota wakicherqa. Eliasqa, Israelpi llankʼayninta tukushaspaña, Eliseota nerqa manaña yanapayninta necesitasqanta. Eliseotajrí Eliasta yanapallaytapuni munarqa. Qanrí joven, ¿imaynatá Eliseo jina ruwawaj? Congregacionniykipi ima ruwanatapis qosusqankuta tukuy sonqo japʼikuy, juchʼuy ruwaykuna kajtinpis. Yachachisoj anciano amigoyki kasqanta yuyarikuy. Chantapis yachachisusqanta jatunpaj qhawasqaykita, astawan paymanta yachakuyta munallasqaykitapuni niy. Qosusqanku ruwanastataj tukuy sonqo juntʼay. Chayta ruwanki chayqa, ancianosqa reparanqanku congregacionpi astawan ruwaykunasta Jehová japʼinaykita munasqanta (Sal. 101:6; 2 Tim. 2:2). w15 15/4 2:13, 14

Saulqa wawan Jonatán rey kananta munarqa (1 Sam. 20:31). Chaywanpis Jonatanqa Jehovata mayta munakorqa, paymantaj cheqa sonqo kayta munarqa. Chayrayku rey kayta maskʼananmantaqa Davidpa amigon kayta ajllarqa, Davidwan tratota ruwasqantapis juntʼarqa. Jehovaman cheqa sonqos kasqanchejrayku, imatachus nisqanchejta juntʼasunchej. Sutʼincharinapaj, uj negociopaj uj contratota ruwanchej chayqa mana juntʼayta atinapaj jina kajtinpis juntʼananchej tiyan. Qhariwarmi kausayninchejpi chʼampaykuna kajtinpis, Jehovata munakusqanchej yanapawasunchej warminchejta chayri qosanchejta munakunallapajpuni (Mal. 2:13-16). Chantapis Jehovaman cheqa sonqollapuni kanachej chʼampaykunapi rikukuspapis. Ajinamanta Jehovata kusichisunchej (Pro. 27:11). Yachanchejtaj Jehová ni jaykʼaj saqerparinawanchejta, tukuy imata noqanchejrayku ruwananta ima. w16.02 3:16, 17

Diosqa yachan maykamachus sapa ujninchej aguantayta atisqanchejta (Sal. 103:14). Chayrayku Jehová Diosqa mana munanchu sapallanchejmanta ima llakiytapis atipananchejta, astawanqa k’acha Tatanchej kasqanrayku kallpata qowanchej necesitasqanchejman jina, chay kallpawan llakiyninchejta atipananchejpaj. Wakin kutisqa ichapis manaña aguantayta atisqanchejta yuyasunman. Chaywanpis Jehová Diosqa uj chʼampayta mana atipayta atejtinchej pay aguantanapaj yanapanawanchejta niwanchej (1 Cor. 10:13). Maykamachus aguantayta atisqanchejta Jehová Dios yachasqanpi atienekoyqa mayta sonqochawanchej. Jehová mañakuykunasniykiman mana usqhayllata kutichisunkichu chayqa, pacienciakuy. Yuyarikuytaj yanapayta munawasqanchejta, maykʼajchus yanapanawanchejta sumajta yachasqanta ima. Biblia nin: “Diosqa qankunaman khuyakuyninta, munakuyninta ima rikuchinasuykichejpaj suyashasunkichej, imaraykuchus payqa cheqanta ruwaj Diosmin”. w15 15/4 4:8, 9

Familiapi Jehová Diosta Yupaychanapaj tantakuypi, ichapis familiasqa imaynatachus willanankuta ensayankuman, chaytaj sumaj willajkuna kanankupaj yanapanqa. Tukuyninku imaynatachus Jehovamanta willarinankuta uyarinakuspa, Jehovata munakuspa, Jehovata sirviyta munasqankuta rikuchispa imaqa, familiapi astawan ujchasqa kanqanku. ¿Imatataj casarasqas ruwankuman ujchasqasllapuni kanankupaj? Iskayninku Jehovata munakojtinku, khuska yupaychajtinku imaqa, qhariwarmi kausayninku aswan ujchasqa, aswan kusisqastaj kanqanku. Chayrayku may sumaj kanman iskayninku imaynatachus Abraham Sarawan, Isaac Rebecawan, Elcana Anawan munanakorqanku, ajinata munanakunanku (Gén. 26:8; 1 Sam. 1:5, 8). Casarasqas munanakojtinkoqa ujchasqas kanqanku, Jehovawanpis sumajta masichakonqanku (Ecl. 4:12). w16.03 3:12, 13

Satanasqa ajllasqa cristianoswan, “waj ovejas[manta]” kajkunawan ima maqanakushan (Juan 10:16). Pisi tiempollaña paypaj kasqanta yachasqanraykutaj, Jehovaj kamachisninpa creeyninkuta chinkachiyta munan (Apo. 12:9, 12). Chayrayku payta atipanapajqa, payman churanakunallanchejpuni tiyan. Biblia nin: “Kuraj Supaypa contranta sinchʼita sayaychej, paytaj qankunamanta ayqenqa”, nispa (Sant. 4:7). Ashkha runas Satanás mana kasqanta creenku. Paykunapajqa Satanás, supaykuna ima, librospi, manchachikunapaj jina peliculaspi, videojuegospi ima rikhurej runaslla kanku. Chantapis mana yuyayniyojkunalla sajra espirituspi creesqankuta ninku. Satanasqa munan runas ajinata yuyanankuta. ¿Imaraykutaj? Imaraykuchus ajinata yuyajtinku runasta chʼaukiyayta atillan (2 Cor. 4:3, 4). Chayraykutaj Satanasqa ajinata yuyanankupaj runasta tanqan. w15 15/5 2:1, 2

Moisesmanqa tatasnin Jehovamanta yachacherqanku, Jehová israelitasta Egiptomanta kacharichinanmanta, uj Sumaj Jallpʼata qonanta nisqanmanta ima (Gén. 13:14, 15; Éxo. 2:5-10). Moisesqa Jehovaj nisqasninpi mayta yuyasqanrayku astawan Jehovata munakorqa. Moisesqa Jehová israelitasta Egiptomanta orqhonanta nisqanpi maytachá yuyarqa. Diospa waj kamachisnin jinataj yacharqa Jehová wañuymanta runasta kacharichinanta (Job 14:14, 15; Heb. 11:17-19). Chantá yachallarqataj Jehová runasta mayta munakusqanta. Chaytaj yanaparqa Jehovata astawan munakunanpaj, astawan creenanpaj ima. Chantapis yanapallarqataj tukuy kausayninpi Jehovaman cheqa sonqo kananpaj (Deu. 6:4, 5). Egiptomanta rey wañuchiyta munajtinpis, mana manchachikorqachu, imaraykuchus aswan qhepaman Jehová bendecinanta yacharqa (Éxo. 10:28, 29). w15 15/5 3:11-13

Jesusqa Galileamanta Caná llajtapi uj casarakupi kashaspa, ñaupaj kaj milagronta ruwarqa. Chay casarakupi ashkha runas kasqanrayku, ichá vinoqa tukukorqa. Vino tukukusqantaj casarakojkunapajqa may pʼenqay karqa, imaraykuchus paykunaqa chay casarakuman jamojkunata ni imamanta pisichinankuchu karqa. Mariaqa, Jesusta casarakojkunata yanaparinanta nerqa. ¿Imaraykú chayta María nerqa? Imaraykuchus Jesusmanta parlaj profeciasta, Jesús “Patapi Kaj Diospa Churin” kasqanta ima yacharqa (Luc. 1:30-32; 2:52). Ichapis chayrayku Mariaqa, casarakojkunata Jesús yanapayta atisqanta yacharqa. Chaywanpis María, Jesús ima, casarakojkunamanta khuyakusqanku, yanapayta munasqanku imaqa sutʼi rikukun. Chayrayku Jesusqa sojta pʼuñu yakuta (380 litrosta) sumaj vinoman tukucherqa (Juan 2:6-11). ¿Jesús chay milagrota ruwananpunichu karqa? Mana. Astawanpis chay milagrota ruwarqa, runasmanta llakikusqanrayku, Tatan jina khuyakuyta rikuchiyta munasqanrayku ima. w15 15/6 1:3

Jesús niraj janaj pachaman ripushajtin, yachachisqasnenqa chayta taporqanku. Jesustajrí paykuna manaraj yachanankuchu kasqanta, astawanpis Reinomanta willamunankupi yuyanankuta nerqa (Hech. 1:7, 8). Chantapis yachachisqasninman yachacherqa Diospa Reinon jamunanta mañakunankuta, maykʼajchus chay Reino jamunanta suyanankuta ima. Chayrayku noqanchejpis Jehová Diospa Reinon jamunanta mañakushallanchejpuni. Jehová Diosqa, 1876 watapi kamachisninta yanaparqa Jesús 1914 watapi janaj pachapi kamachiyta qallarinanta entiendenankupaj. ¿Imaynatataj Jehová Dios yanaparqa? Chay watapi hermano Charles Russell “¿Maykʼajtaj mana judío kajkunaj pʼunchayninku juntʼakonqa?”, nisqa yachaqanata qhelqarqa. Chay yachaqanapeqa Danielpa ‘qanchis watas’ nisqa profecian, Jesuspa “[mana judío kajkunaj] pʼunchayninku juntʼakunankama” nisqan profeciawan, kikillan kasqanta sutʼinchakorqa (Dan. 4:16; Luc. 21:24). Chantapis chay yachaqanaqa sutʼincharqa chay tiempos 1914 watapi tukukunanta. w15 15/6 4:11, 12

Jesusqa mayta llakikoj runasta ñakʼarejta rikuspa. Sutʼincharinapaj, Jesusqa, Lázaro wañupojtin, Lazaroj familianta, amigosninta ima llakisqasta rikuspa, mayta llakikorqa (Juan 11:33-36). Lazarota kausarichimunanta yachaspapis, Jesús sonqo nanayta waqarqa. Nitaj pʼenqakorqachu runaspa rikunankuta waqayta. Lazarota, familianta ima mayta munakusqanraykutaj, Diospa atiyninwan Lazarota kausaricherqa (Juan 11:43, 44). Bibliaqa Jesús “Dios kaynimpa kikin rijchʼaynin[...]” kasqanta nin (Heb. 1:3, QB). Chayrayku Jesuspa milagrosnenqa, rikuchiwanchej Diospis tukuy ima ñakʼariyta chinkachiyta munasqanta, nisunman onqoykunata, nanayta, wañuyta ima. Jesús kay Jallpʼapi kashaspa wañusqasta kausaricherqa. Tumpamantawantaj pay, Jehová ima wañusqasta kausarichimonqanku. Chayrayku Jesús nerqa: “Hora chayamonqa. Chaypachataj tukuy sepulturaspi kajkuna [...] kausarimonqanku”, nispa (Juan 5:28, 29, QB). w15 15/6 2:13, 14

Ashkha runas yuyanku, wañupuytawanraj cieloman rispa Diosta jatunchanankuta. Jehová Diospa tukuy testigosnintajrí mana ajinatachu yuyanchej, noqanchejqa yachanchej kausashaspa Diosta yupaychananchej may allin kasqanta. Diosta jatunchaspaqa, ñaupa tiempomanta Diospa cheqa sonqo kamachisnin jina ruwashanchej (Sal. 99:1-3, 5). Salmo libropi nisqanman jina paykunamanta wakenqa Moisés, Aarón, Samuel ima karqanku. Paykunaqa Diosta yupaycharqanku, Dios nisqanman jina (Sal. 99:6, 7). Kunanpis Diosta iskay qotus may ujchasqa yupaychanku. Ñaupaj kaj qotuqa ajllasqa cristianos kanku, paykunaqa Jesuswan khuska sacerdotes kanankupaj niraj cieloman rishaspa, kay Jallpʼapi Diospa mana rikukoj templonpi sirvishanku. Iskay kaj qotutaj “waj ovejas[manta]” may chhika runas kanku, paykunaqa ajllasqa cristianosta tukuy sonqo yanapashanku (Juan 10:16). Ujnin qotumanta kajkuna cieloman ripunanku kajtinpis, ujnin qotumanta kajkunataj kay Jallp’api kausakuyta suyashajtinkupis, iskaynin qotus uj sonqolla Jehová Diosta yupaychashanku. Chaywanpis sapa ujninchej tapurikunachej: “¿Diospa mana rikukoj templonpi yanapakushanichu?”, nispa. w15 15/7 1:4, 5

Unaymantapachaña Jehová Diosqa imaymana profeciasta willacherqa. Isaiaspis nerqa judíos Babiloniamanta llojsipunankupaj, llajtankuman kutipunankupaj ima Jehová yanapananta. Pay nerqa: “Kusikuyniyojmin paypi tukuy suyakojkunaqa”, nispa (Isa. 30:18). Miqueaspis mana iskayrayarqachu Diospa nisqasnin juntʼakunanmanta. Chayraykutaj nerqa: “Diosnillaypi suyakusaj”, nispa (Miq. 7:7). Jehová Diospa kamachisnenqa may chhika unayta Mesías chayamunanta suyarqanku (Luc. 3:15; 1 Ped. 1:10-12). Noqanchejpis Diospa Reinonmanta profecías juntʼakunanta suyashanchej. Chay Reinopi kamachejqa Jesús, tumpamantawantaj kay sajra pachata chinkachenqa. Tukukuy pʼunchay chayamojtintaj sajra runasta, imaschus llakichiwanchej chay imastapis chinkachenqa (1 Juan 5:19). Tukukuy pʼunchayqa ima ratollapis chayamonqa, chayrayku wakichisqapuni kananchej tiyan. w15 15/8 2:1, 2

Jehová Diosqa israelitasman uj toldota yupaychanankupaj ruwanankuta kamacherqa (Éxo. 25:8). Aswan qhepamantaj uj templota ruwanankuta kamachillarqataj (1 Rey. 8:27, 29). Israelitasqa Babiloniamanta Jerusalenman kutipojtinku sinagogaspi tantakorqanku (Mar. 6:2; Juan 18:20; Hech. 15:21). Ñaupa cristianosqa, wasispi tantakoj kanku (Hech. 12:12; 1 Cor. 16:19). Kunantaj Jallpʼantinpi may chhika Tantakuna Wasispi Jehová Diosta yupaychananchejpaj tantakunchej. Jesusqa, Jerusalenpi kaj templota may jatunpaj qhawaj. Yachachisqasnenqa chayta rikuspa imatachus Salmo libropi nisqanta yuyarikorqanku. Chaytaj kay pʼunchaypaj versículo nisqanman jina kashan (Sal. 69:9). Tantakuna Wasisqa mana Jerusalenpi Jehovaj templon karqa, ajinachu kanku (2 Cró. 5:13; 33:4). Chaywanpis Tantakuna Wasista jatunpaj qhawananchej tiyan, imaraykuchus chaykunapi Diosta yupaychanapaj tantakunchej. w15 15/7 4:1, 2

Cristo waranqa watas kamachiyninpi pillapis pantajtin, ¿perdonayta, munakuyta rikuchiyta ima atillasunchu? Kunanmantapacha wajkunata perdonayta, wajkunawan allinta kausakuyta yachakusunchej chayqa, mosoj pachapipis kikinta ruwayta atillasun (Efe. 4:32). Jehovaqa kay tiempopi kʼacha kaykunata rikuchiyta yachachishawanchej, mosoj pachapitaj chay kʼacha kaykunallatataj rikuchinanchej kanqa. ¿Imaraykú? Imaraykuchus mosoj pachapeqa ichapis mana tukuy ima munasqanchejpunichu tiyapuwasun. Ichapis suyakunanchej kanqa wakin imas tiyapunawanchejpaj. Chayrayku imachus kapuwasqanchejwan kusisqa kausakunanchej kanqa, Jehovamanpis tukuy tiempo agradecekunanchej kanqa. Kunanmantapacha chay kʼacha kaykunata rikuchisunchej chayqa, mosoj pachapi kausakunapaj wakichikushasqanchejta, Diosta tukuy kasukojkunawan kausakuyta munasqanchejta ima rikuchisunchej (Heb. 2:5; 11:1). w15 15/8 3:11, 12

Poqosqa frutasqa mana tukuyninchu kikisitun kanku, manaqa tukuy tamaños tiyan. Chaywanpis mayqenkunachus sumaj poqosqa kasqanku sutʼi rikukun. Jinallataj wiñay tukusqa cristianoswanpis. Paykunaqa tukuy laya suyusmanta, imaymana costumbresniyoj, imaymana edadniyoj, imaymana gustosniyoj ima kanku. Chaywanpis wiñay tukusqa cristianos kasqankoqa kʼacha kaykunata rikuchisqankupi sutʼi rikukun. ¿Mayqenkunataj chay kʼacha kaykuna kanku? Wiñay tukusqa cristianosqa, Jesús jina “ruwana[nkupaj]” mayta kallpachakunku (1 Ped. 2:21). Jesusqa Jehovata tukuy sonqonchejwan, tukuy almanchejwan, tukuy yuyayninchejwan munakunata nerqa. Chantapis runa masinchejta noqanchej kikinchejta jina munakunanchejta nillarqataj (Mat. 22:37-39). Wiñay tukusqa cristianosqa kay yuyaychayta kasukunankupaj kallpachakunku. Chantapis imaynatachus kausakusqankuwan Jehová Diospa amigosnin kay, wajkunaman munakuyta rikuchiy, ima aswan sumaj kasqanta rikuchinku. w15 15/9 1:3-5

Sonqo yuyayninchej sumaj yachachisqa kajtenqa, sajra ruwaykunata qhesachanapaj, allin imasta ruwanapaj ima yanapawasun. Chay allin imasmanta ujnenqa, wasimanta wasi chayri mayllapipis Diosmanta runasman willay kashan. Pablopis chayta ruwarqa. Pay nerqa: “Chaypaj kachasqa kani. Ay noqamanta, manachus evangeliota willasaj chayqa”, nispa (1 Cor. 9:16). Pay jina ruwasunchej chayqa, Jehová kamachiwasqanchejta juntʼasunchej, sonqo yuyayninchejpis mana juchachawasunchu. Diosmanta willamuspaqa, runaj sonqonman chayayta munanchej. Bibliata ukhunchajtinchej, yachakusqanchejpi tʼukurejtinchej, chayman jinataj kausakojtinchej ima, sonqo yuyayninchej sumaj yachachisqa kanqa. Chaytaj Jehová yachachiwasqanchejman jina kausakunapaj yanapawasunchej. w15 15/9 2:16, 18

Bibliaqa, Diospa kamachisnin José, Moisés, David ima llakiykunapi rikukusqankuta nin. Chantapis imaynatachus Jehová yanapasqanta nillantaj. Jehová paykunaman jatuchaj ruwaykunata qojtin, llakiykunapi sumaj imasta yachakusqanku yanaparqa chay ruwayta juntʼanankupaj. Paykunaj kausayninkumanta, Diospa waj kamachisninpa kausayninkumanta ima yachakusqanchejqa, cheqamantapuni Jehová munakuwasqanchejta reparanapaj yanapawanchej. Jehovaqa imapi pantajtinchejpis munakuyninta rikuchillawanchejpuni. Payqa kʼamiwasqanchejta japʼikojtinchej, pantasqanchejmanta pesachikojtinchej ima juchanchejta “kantumanta pampachan[anta]” niwanchej (Isa. 55:7). Rey Davidpis Jehovamanta nerqa: “Paymin tukuy sajra ruwasqasniymanta perdonawan, tukuy onqoymantapis pay sanoyachiwan. Payqa librawan wañuyman yaykunaymanta; payqa pilluwan jina pilluchiwan munakuyninwan, khuyakuyninwan ima”, nispa (Sal. 103:3, 4). Rikunchej jina, Jehovaqa perdonanawanchejpaj wakichisqa kashan. Chaywanpis noqanchejqa yachachiwasqanchejta, kʼamiwasqanchejta ima japʼikunanchej tiyan, kausayninchejtapis chayman jina allinchananchej tiyan. Yuyarinataj Jehovaqa kʼamiwanchej munakuwasqanchejrayku (Sal. 30:5). w15 15/9 4:13, 14

Martaqa mikhunata wakichiypi musphasharqa, hermanan mana yanapajtintaj phiñakorqa. Jesustajrí yacharqa Marta waj ruwanaspi musphashasqanta. Chayraykutaj kʼachallamanta nerqa: “Marta, Marta, ancha phutisqa kashanki, musphashankitaj chay chhika ruwanaswan”, nispa. Chantapis nillarqataj mana ashkha imasta wakichinanta. Mariatatajrí yachachisqanta uyarisqanrayku allinta ruwasqanta nerqa. Chayrayku “Mariaqa ajllakun chay aswan walej kajta. Chaytaqa mana pipis qhechonqachu”, nispa nerqa (Luc. 10:38-42). Tiempo pasasqanman jina, Mariaqa imatachus chay pʼunchay mikhusqanta ichapis qonqaporqa, chaywanpis Jesuspa yachachisqantaqa nichá qonqarqachu. Sojta chunka watasmanta aswan qhepamantaj apóstol Juan, “Jesusqa mayta munakoj Martata, ñañanta” ima nispa nerqa (Juan 11:5). Kaytaj rikuchin Marta Jesuspa yuyaychasqanta japʼikusqanta. Payqa tukuy kausayninpi Jehovata cheqa sonqollapuni sirverqa. w15 15/10 3:3, 4

Imaynatachus Jehová kay tiempopi kamachisninta yanapashasqanta, ashkha imas rikuchiwanchej. Jehová Diosqa runas paymanta mañakojtinku uyarin (Sal. 53:2). Sutʼincharinapaj, Allan sutiyoj hermano Filipinaspa ujnin churitunpi uj warmiman Diosmanta willashajtin, jinallapi chay warmeqa waqayta qallarisqa. ¿Imaraykú? Imaraykuchus chay paqarillan Diosmanta mañakusqa Jehovaj testigosnin waturej rinankupaj. Chay warmeqa Jehová mañakuyninta uyarisqanmanta may agradecesqa kasharqa. Niraj watanmantaj bautizakorqa. Kay tiempopipis Jehovaqa kamachisninta yanapashallanpuni. Sutʼincharinapaj, wakin hermanosqa, niraj Jehovaj kamachisnin kashaspa cigarrota pitaj kanku, drogakoj kanku chayri khuchichakuymanta millay imasta qhawaj kanku. Ashkhas ninku chay sajra ruwaykunata saqeyta munaspapis mana atillasqankuta. Jehovamanta yanapata mañakojtinkutaj, payqa chay may sumaj atiyta qorqa. Ajinamantataj chay millay ruwaykunata saqerqanku (Sal. 37:23, 24). w15 15/10 1:10, 11

Wakinkunaqa sutʼiyamushajtin Bibliata leerinku, tʼukurinku, Jehová Diosmanta mañakunku ima. Wakinkunataj khuskan pʼunchaypi chayta ruwanku. Wakintajrí tardenpi chayri niraj puñukapushaspa chayta ruwanku. Wakintajrí ichá paqarinpi uj chhikata leerinku, tardenpitaj uj chhikantawan leerillankutaj (Jos. 1:8). Imayna kajtinpis sapa pʼunchay tiempochakunanchej tiyan Diospa Palabranta leerinapaj, leesqanchejpi tʼukurinapaj ima. Jehovaqa Bibliata leesqankupi tʼukurejkunata, yachakusqankuman jina kausakojkunata ima bendecinanta nin (Sal. 1:1-3). Jesús nerqa: “Diospa Palabranta uyarispa kasojkunamari kusikuyniyojqa kanku”, nispa (Luc. 11:28). Bibliaj nisqanpi sapa pʼunchay tʼukureyqa may sumaj, imaraykuchus Jehovata jatunchanapaj jina kausakunanchejpaj yanapawasunchej. Jehovataj kay tiempopi kusisqa kausakunapaj yanapawasun, paraisopitaj wiñay kausayta qowasun (Sant. 1:25; Apo. 1:3). w15 15/10 4:17, 18

Jesús wañuchisqa kananta nishajtin, Pedroqa pay kikinwan kʼacha kananta nerqa. Jesustaj yacharqa Pedro munakusqanrayku chayta nisqanta. Yachallarqataj Pedro pantashasqanta. ¿Imaynatá Jesús, Pedrota, waj yachachisqasninta ima yanaparqa? Ñaupajtaqa Pedrota kʼamerqa. Sutʼincharqataj chʼampaypi kashaspa Jehovata mana kasukojkuna imapichus rikukunankuta. Chantá nillarqataj Jehovarayku tukuy imata ruwajkuna bendecisqas kanankuta (Mat. 16:21-27). Pedrotaj chaymanta mayta yachakorqa (1 Ped. 2:20, 21). Jehovamanta yanapata mañakuychej wawasniykichejta entiendenaykichejpaj, yanapanaykichejpaj ima (Sal. 32:8). Ichapis reparankichej ujnin wawaykichej llakisqa kashasqanta, hermanospaj sajrata rimasqanta ima. Ichá reparallankichejtaj imatapis pakashasusqaykichejta. Jinapis ama yuyaychejchu ima sajratapis pakayllapi ruwashasqanta. Chantapis ama mana yachajman jina tukuychejchu chayri ama suyaychejchu ima chʼampaypis sapallanmanta allinchakunanta. Ichapis wawaykichejqa creeynin sinchʼi kananpaj yanapanaykichejta necesitashan. w15 15/11 2:12, 13

Purajmanta munanakusqanchej, ujchasqas kasqanchej ima, cheqa religionmanta kasqanchejta rikuchin. Jesús nerqa: “Qankunachus munanakunkichej chayqa, tukuy runas yachanqanku yachachisqasniy kasqaykichejta”, nispa (Juan 13:34, 35). Apóstol Juan nerqa: “Kay jinapi yachakun Diospa wawasninchus, chayri Kuraj Supaypatachus kasqankoqa. Mana cheqan kajta ruwajqa mana Diospa wawanchu, nitaj hermanontapis mana munakojqa. Kaymin qallariymantapacha uyarisqaykichej chay willayqa: Ujkuna ujkunawan munanakunanchej”, nispa (1 Juan 3:10, 11). Purajmanta munanakusqanchej, ujchasqa kasqanchej ima, Jesuspa yachachisqasninpuni kasqanchejta rikuchin. Chantapis rikuchillantaj Jehová noqanchejnejta Jallpʼantinpi Reinonmanta sumaj willaykunata willashasqanta (Mat. 24:14). w15 15/11 4:10, 11

Runas imapichus creesqankupi, ima costumbresniyojchus kasqankupipis allinta tʼukurisunchej chayqa, maykʼajchus paykunawan parlariyta yachasunchej. ¿Ima kutispitaj maykʼajchus parlananchejta yachanallanchejtaj tiyan? Pillapis phiñachinawanchejpaj jina parlawajtinchej, usqhayllata imatapis nirparisun chayqa, ichapis pesachikusunman. Chayrayku niraj imatapis nishaspa allin kanman tapurikunanchej: “¿Phiñachiyta munawasqanraykupunichu chayta niwarqa?”, nispa. Mana jinachu kajtenqa, ichapis chʼinlla qhepakunanchej kanman. Chantapis parlananchej kajtenqa, phiñakuyninchej pasananta suyananchej tiyan (Pro. 15:28). Chantapis yachananchej tiyan maykʼajchus mana creyente familiaresninchejwan Diosmanta parlariyta. Manaraj paykunawan parlarishaspaqa, pacienciakuna, imatachus ninanchejpitaj tʼukurina, maykʼajchus uyarinawanchejpaj jina kashasqankutataj yachana. w15 15/12 3:6, 8, 9

Imaynatachus jampichikunanchejmanta, pillapis mana allintachu sutʼinchawajtinchej sumajta qhawarikunanchej tiyan. ¿Imaynachus chay tratamiento ruwakusqanta sutʼinchayta atiwasunmanchu? ¿Sutʼinchawasqanchej sutʼichu? ¿Tukuy doctoreschu chay tratamientomanta yachanku? (Pro. 22:29). Ichá pillapis niwasunman uj karu llajtapi uj jampita ruwasqankuta, chay jampimantataj mana tukuy doctoreschu yachasqankuta. Chaywanpis, ¿chay jampi kanmanpunichu? Ichapis waj imaswan chhapusqa jampista, layqeriyoswan chhapusqa jampista qoyta munawasunman. Chaytaj mana allinchu kanman, imaraykuchus Jehová Diosqa mana munanchu ‘layqa ruwaykunawan’ chhapusqa imaswan jampikunata (Isa. 1:13, NM; Deu. 18:10-12). w15 15/12 4:16

Bibliaqa Diospa ashkha cheqa sonqo kamachisnin espíritu santonta japʼisqankumanta parlan, chaywanpis chay cristianosqa mana janaj pachaman rerqankuchu. Chay cristianosmanta ujnenqa Juan Bautista karqa. Jesusqa paymanta may sumajta parlarqa, jinapis janaj pachaman rey jina kamachimunanpaj mana renqachu nerqa. Davidpis espíritu santoj yanapayninta japʼerqa (1 Sam. 16:13). Chayraykutaj payqa “taripay mana atina Diospa yachayninta[...]” entienderqa, Bibliaj wakin versiculosnintapis qhelqarqa (Mar. 12:36). Chaywanpis apóstol Pedro nerqa: “[David] janaj pachaman mana wicharerqachu”, nispa (Hech. 2:34, 35). Jehová Diosqa espíritu santonta chay kamachisninman qorqa tʼukuna imasta ruwanankupaj, manataj janaj pachaman rinankupajchu. Chantapis chayqa mana ninayanchu chay cristianos mana cheqa sonqoschu kasqankuta, nitaj ninayanchu janaj pachaman mana rinankupaj jinachu kasqankuta. Astawanpis paykunata Jehová kausarichimonqa kay Jallpʼapi kausakunankupaj (Juan 5:28, 29; Hech. 24:15). w16.01 3:16

Munakusqanchej runawan llankʼaspaqa, payman astawan qayllaykunchej. Imayna runachus kasqantapis astawan rejsinchej. Chantapis imastachus ruwayta munasqanta, chayta ruwananpaj imastachus ruwashasqanta ima yachanchej. Jesusmanta parlaspa ajinallataj karqa, payqa manaraj kay Jallpʼaman jamushaspa may chhika watasta Jehová Diosninchejwan khuska llankʼarqa. Munakuyninku may sinchʼi kasqanraykutaj, ni ima paykunata tʼaqayta aterqachu. Cheqamantapuni paykunaqa may ujchasqas kasharqanku, imaraykuchus khuska llankʼaspa mayta kusikoj kanku, yanapanakojtaj kanku. Jesusqa, Jehovamanta mañakorqa yachachisqasninta jarkʼananta. ¿Imaraykú chayta mañakorqa? Jesusllataj nerqa: “Paykuna uj sonqolla kanankupaj, qanwan noqawan ujlla kanchej, ajinata”, nispa (Juan 17:11). Jehová imatachus Biblianejta niwasqanchejta kasukuspa, runasman willamuspa ima, Jehovaj kʼacha kaykunasninta aswan sumajta rejsinchej. Rikunchejtaj, paypi atienekuy, niwasqanchejta kasukuy ima, aswan sumaj kasqanta. Paywan amigos kananchejpaj kallpachakusunchej chayqa, amigosninta jina qhawawasunchej (Sant. 4:8). Diosta kasukuy, runasman willamuy imaqa hermanosninchejman qayllaykuchiwanchej. Imaraykuchus tukuyninchej kikin chʼampaykunasniyoj, kikin kusikuyniyoj ima kanchej. w16.01 5:9, 10

Noemiqa Israel llajtaman kutipuyta munarqa. ¿Imatataj Rut ruwarqa? ¿Orfa jinachu familianwan kananpaj Moab jallpʼaman kutipuyta ajllanman karqa? Chayrí, ¿Noemiwanchu Belenman ripuyta ajllanman karqa? Ichapis Rutqa imatachus ruwananta mana ajllayta atillarqachu (Rut 1:1-8, 14). Ichapis payqa Moabman kutipuy may allin kasqanta yuyanman karqa. Imaraykuchus familiaresnin Moabpi tiyakorqanku, paykunataj ichá payta qhawayta atinkuman karqa. Chantapis Rutqa llajta masisninta, llajtanpa costumbresninta, ima qallutachus parlasqankuta ima sumajta yacharqa. Chaytataj Noemiqa Israelpi mana qoyta atinmanchu karqa. Chantapis Rutta Moabman kutinanta nerqa, imaraykuchus mana wasiyojchu karqa, nitaj waj wawasnin karqachu Rutwan, Orfawan casarakunankupaj. Orfaqa “llajtanman, dioskunanmantaj kutip[orqa]” (Rut 1:9-15). Ruttajrí mana llajtanman nitaj llulla diosesninmanpis kutiporqachu. w16.02 2:4, 5

Rey Saulqa 3.000 soldadosta tantaykorqa Judajpa chʼin pampanpi Davidta maskʼamunanpaj, wañuchinanpaj ima. Uj chʼisitaj pay, soldadosnin ima puñusharqanku chayman David, soldadosninwan rerqa. Chantá David, Abisaiwan maypichus Saúl jarasqa kasharqa chaykama yaykorqa. Abisaitaj Davidman nerqa: “Saqeway kunan kay kikin lanzallanwantaj pampaman Saulta clavaykojta, manataj ujtawan clavanaychu kanqa”, nispa. Davidtajrí nerqa: “Ama payta wañuchiychu. Tata Diosqa castiganqapuni, aceitewan jawisqa Tata Diospaj ajllasqan reyta wañuchinampaj qhawajtaqa”, nispa (1 Sam. 26:8-12). Davidqa Saulta Jehová ajllasqanta yacharqa. Jehovaman cheqa sonqo kayta munaspaqa Saulta jatunpaj qhawanan karqa. Chayrayku Saulta mana wañuchiyta munarqachu. Kunanpis Jehovaqa munan tukuy kamachisnin payman cheqa sonqos kananchejta, llajtanta ñaupajman apaj hermanostapis jatunpaj qhawananchejta. w16.02 4:1, 2

¿Bautizakuytapunichu munashanki? Bautizakoyqa ni imawan kikinchakunchu. Chaywanpis bautizakoyqa mana pujllakuy jinallachu. Bautizakuspaqa Diosman kausayninchejta qosqanchejta, wiñaypaj sirvinanchejta, payta sirviy ni imawan kikinchakusqanta ima nisqanchejta wajkunaman rikuchinchej. Chayta ruway may sumaj kasqanrayku, niraj bautizakushaspa imaraykuchus bautizakuyta munasqaykipi sumajta tʼukurinayki tiyan, imaynatachus Diosman kausayninchejta qona kasqantataj entiendenayki tiyan. ¿Bautizakunaykipaj wakichisqachu kashanki? Ichá yuyanki wakichisqaña kashasqaykita. Chayri yuyanki niraj wakichisqachu kashasqaykita. Jinapis tatasniykeqa bautizakunaykipaj edadniyoj kanaykita, astawan yachakunaykita ima nisunku. Jinapis ama llakikuychu. Astawanpis kallpachakullaypuni ñaupajman rinaykipaj, ajinamanta bautizakunaykipaj wakichisqa kanki. w16.03 2:1, 2

Ichapis wakenqa casarakuytawanña Jehová Diosta yupaychayta qallarerqanku, chaywanpis warminku chayri qosanku mana Jehovaj testigonman tukunchu. Ajinapi rikukuspa Bibliaj yuyaychasqanta kasukuy yanapawasunman ujchasqa kanapaj, wakin kuti mana atikojtinpis. Satanasqa familiasta tʼaqanachishan. Chayrayku Jehovata yupaychaj casarasqa cristianosqa ujchasqas kanankupaj mayta kallpachakunanku tiyan. Unayña chayri kunallanraj casarakuspapis, ujchasqallapuni kanankupaj imatachus ruwanankupi, imatachus ninankupi ima tʼukurinanku tiyan. Unayña casarasqa kajkunaqa, kunallanraj casarakojkunata mayta yanapankuman, ichapis chaypajqa wakin kutis familiapi Diosta yupaychanapaj tantakuyninkuman wajyarinkuman. Ajinamanta kunallanraj casarakojkunaqa, casarakusqankumanta watasña pasajtinpis ujchasqa kanankuta, purajmanta respetanakunankuta ima yachakonqanku (Tito 2:3-7). w16.03 3:14, 15