Noviembre
Sábado 1 de noviembre
Qanqa wawaswan, ñuñushaj wawitaswanpis jatunchachikunki (Mat. 21:16).
Juchʼuy wawasniyoj kanki chayqa, edadninkuman jina comentariosta wakichikunankupaj yanapariy. Wakin kuti reunionespeqa matrimoniopi problemasmanta chayri llimphu kausayniyoj kanamanta parlakun. Chaypi mana wawas comentanankupaj jinachu kajtinpis, uj iskay parrafospi kanpuni paykuna comentanankupaj jina. Chantapis wawasniykita entiendechiwaj imaraykuchus mana sapa makinkuta oqharejtinkuchu comentachinankuta. Ajinamanta cuentankumanta wajkunata comentachejtinku mana llakikonqankuchu (1 Tim. 6:18). Tukuypis sumaj comentariosta wakichikusunman Jehovata jatunchananpaj jina, hermanosninchejtataj kallpachananpaj jina (Pro. 25:11). Wakin kuteqa experiencianchejmanta uj chhikata parlayta atisunman, jinapis ama noqallanchejmanta anchata parlaykunachu (Pro. 27:2; 2 Cor. 10:18). Astawanpis parlarina Jehovamanta, Palabranmanta, llajtanmantapis (Apo. 4:11). w23.04 págs. 24, 25 párrs. 17, 18
Domingo 2 de noviembre
Ama chay ujkuna jinaqa puñunachu. Astawanqa rijchʼarisqa, yuyayninchejpitaj kana (1 Tes. 5:6).
Rijchʼarisqas kanapaj, yuyayninchejpitaj kanapajqa munakuyniyoj kayta necesitanchej (Mat. 22:37-39). Diosta munakoyqa chʼampaykuna kajtinpis predicanallapajpuni yanapawanchej (2 Tim. 1:7, 8). Tukuy runasta munakusqanchejraykutaj, tukuy atisqanchejta paykunaman predicanchej telefononejta, cartanejtapis. Nitaj yuyanchejchu ni jaykʼaj cambianankuta, allin kajtataj ruwanankuta (Eze. 18:27, 28). Hermanosninchejtapis munakullanchejtaj. Chaytataj rikuchinchej purajmanta ‘sonqochanakuspa, kallpachanakuspataj’ (1 Tes. 5:11). Soldadosqa soldado masisninkuwan purajmanta yanapanakunku. Chayrayku noqanchejqa ni jaykʼaj hermanosninchejta imatapis sajra sonqowan ruwasunmanchu, nitaj sajrata ruwawasqanchejmanta sajrallawantaj kutichisunmanchu (1 Tes. 5:13, 15). Chantapis hermanosninchejta munakusqanchejta rikuchillanchejtaj congregacionta ñaupajman apajkunata respetaspa (1 Tes. 5:12). w23.06 pág. 10 párr. 6; pág. 11 párrs. 10, 11
Lunes 3 de noviembre
Jehová imatapis nin chayqa, ¿manachu juntʼanqa? (Núm. 23:19).
Kacharichisqa kasqanchejpi tʼukurispa, creeyninchejta astawan sinchʼiyachisunman. Jesús wañusqanqa uj garantía jina Diospa nisqasnin juntʼakunanpaj. Allin kanman tʼukurinanchej imaraykuchus Jehová Wawanta kachamusqanpi, imastachus chaypaj ruwasqanpipis. Ajinamanta astawan atienekusun Jehová sumaj kausayta apamunanpi, chaypitaj wiñaypaj kausakuyta atisunchej. ¿Imastá Jehová ruwarqa juchamanta kacharichinawanchejpaj? Payqa munasqa kʼata Wawanta, aswan sumaj amigonta cielomantapacha kachamorqa, kay jallpʼapi mana pantaj runa jina nacekunanpaj. Jesustaj kay jallpʼapi kashaspa mayta sufrerqa, ashkha llakiykunapi rikukorqa, sonqo nanaytataj wañucherqanku. Arí, Jehovaqa rantinawanchejpaj may chhika qolqetapis pagashanman jina karqa. Payqa may munakoj Dios. Chayrayku nichá saqenmanchu karqa Wawan ajinata sufrispa wañunanta, sichus uj tiempollata allinta kausakunanchejta munanman karqa chayqa (Juan 3:16; 1 Ped. 1:18, 19). Jehovaqa munasqa Wawanpa kausayninwan rantiwasqanchejrayku, wiñay kausayta qowasunpuni paraisopi. w23.04 pág. 27 párrs. 8, 9
Martes 4 de noviembre
Wañuy, ¿maytaj wachʼinasniykiri? (Ose. 13:14).
¿Jehová munanchu wañusqasta kausarichimuyta? Arí, mayta munan. Payqa Palabranta qhelqajkunamanta ashkhasta yuyaycharqa kausarimuy kananmanta qhelqanankupaj (Isa. 26:19; Apo. 20:11-13). Jehovataj imata nin chayqa, juntʼanpuni (Jos. 23:14). Payqa wañupojkunata watejmanta kausarichimuyta mayta munashan. Imatachus Job nisqanpi piensarina. Payqa sutʼita yacharqa wañupojtin Jehovaqa imata jina rikukapuyta munasqanta (Job 14:14, 15). Jehovaqa kunanpis kikillantataj tukuy wañupoj kamachisninta rikukapuyta munashan. Mayta munashan paykunata kausarichimuyta sanitos, kusisqastaj kausakunankupaj. Mana payta rejsiyta atispa wañupoj runastarí, ¿kausarichimuyta munashallantajchu? Arí, Tatanchej Jehovaqa paykunatapis kausarichimuyta munashallantaj (Hech. 24:15). Chantapis munashan paykuna amigosninman tukunankuta, kay jallpʼapitaj wiñaypaj kausakunankuta (Juan 3:16). w23.04 pág. 9 párrs. 5, 6
Miércoles 5 de noviembre
Dioslla kallpata qowasun (Sal. 108:13).
¿Imataj yanapawasun suyakuyninchejmanta astawan chʼipakunapaj? Kay jallpʼapi wiñaypaj kausakuyta suyakushanki chayqa, Biblia imatachus paraisomanta nisqanta leeriy, chaypi kashasqaykitataj yuyay (Isa. 25:8; 32:16-18). Piensariy paraisopi imaynachus kausayniyki kananpi. Paraisopi kausay imaynachus kananpi tʼukuriytapuni yachasun chayqa, llakiykunasninchejqa “uj tiempollapaj, nitaj imapischu” kasqanta yuyasun (2 Cor. 4:17). Jehová ima suyakuytachus qowasqanchejqa kallpachawasun. Jehovaqa tukuy ima necesitasqanchejtaña qowanchej kallpayoj kanapaj. Chayrayku uj ruwayta mana juntʼayta atillanchejchu chay, uj pruebata mana aguantayta atillanchejchu chay, chayri Jehovata kusiyllawanpuni mana sirviyta atillanchejchu chayqa, sonqomantapacha orakuna, Palabrantataj estudiana yanapanawanchejpaj. Chantapis hermanospa yanapayninkuta japʼikuna, suyakuyninchej yuyayllapunitaj kana. Ajinamanta “Diospa jatun atiynin” kallpachawasun, “pacienciawan, kusiywantaj tukuy imapi sinchʼita” sayanapaj (Col. 1:11). w23.10 pág. 17 párrs. 19, 20
Jueves 6 de noviembre
Tukuy imamanta agradecekuychej (1 Tes. 5:18).
Orakushaspaqa ashkha imasmanta Jehovaman agradecekusunman. Tukuy allin imas kapuwasqanchejmanta agradecekuna. Yachanchej jina, tukuy ima allin kaj regaloqa paymanta jamun (Sant. 1:17). Agradecekusunman jallpʼanchejta kʼachituta ruwapuwasqanchejmanta, waj tʼukuna imasta ruwapuwasqanchejmanta, kausayninchejmanta, familianchejmanta, amigosninchejmanta, suyakuyniyoj kasqanchejmantapis. Agradecekullasunmantaj amigosnin kajta saqewasqanchejmanta. Sapa ujninchej kallpachakunanchej tiyan, imasmantachus Jehovaman agradecekusunman chay imaspi piensarinapaj. Kay mundomanta runasqa mana agradecekuyta yachankuchu. Paykunaqa imastachus munasqallankupi astawan yuyanku, imaschus tiyapun chaymantataj mana agradecekuyta yachankuchu. Noqanchejpis chay runaspa yuyasqankuwan chimpaykuchikusunman chayqa, imastachus munasqallanchejta Jehovamanta mañakusunman. Mana chay yuyasqankuwan chimpaykuchikunapajqa, kallpachakunanchej tiyan Jehovaman agradecekunapaj tukuy imata qowasqanchejmanta (Luc. 6:45). w23.05 pág. 4 párrs. 8, 9
Viernes 7 de noviembre
Creespa mañakullaychejpuni, ni tumpitata iskayrayaspa (Sant. 1:6).
Tatanchej Jehovaqa munakuwanchej, nitaj sufrejta rikuyta munawanchejchu (Isa. 63:9). Jinapis mana tukuy problemasmantachu librawanchej. Bibliaqa problemasta kikinchan mayuswan, nina lauraywan ima (Isa. 43:2). Pero Diosqa niwanchej ima pruebapi kashajtinchejpis, chayta ‘pasanapaj’ yanapanawanchejta, payta sirvinallapajpunitaj yanapanawanchejta. Chantapis Jehovaqa atiyniyoj espíritu santonta qowanchej aguantayta atinanchejpaj (Luc. 11:13; Fili. 4:13). Chayrayku aguantanapaj, paytataj kasukunallapajpuni imatachus necesitasqanchejta qonawanchejmanta mana iskayrayanchejchu. Jehovaqa munan paypi atienekunanchejta (Heb. 11:6). Wakin kuteqa ichapis yuyasunman pruebasninchej ancha sinchʼipuni kasqanta, iskayrayasunmantaj Jehová yanapanawanchejmanta. Pero Bibliaqa niwanchej Diospa atiyninwanqa “perqa patatapis” wasaykuyta atillasqanchejta (Sal. 18:29). Chayrayku ama iskayrayanachu. Astawanqa sinchʼita creespa Jehovamanta mañakuna, kutichinawanchejpitaj atienekuna (Sant. 1:6, 7). w23.11 pág. 22 párrs. 8, 9
Sábado 8 de noviembre
Munakoyqa nina jina laurarin, Jehová Diospa ninan jina laurarin. Munakuytaqa qhollchoqeyarishaj yakuspis mana thasnuyta atinkumanchu, nitaj mayuspis apakapuyta atinkumanchu (Cant. 8:6, 7).
Chayqa kʼachitupuni, ¿icharí? Bibliaj chay nisqanqa sutʼita rikuchiwanchej casadospa munanakusqankoqa sinchʼi kayta atisqanta, mana tukukuyniyojtaj. Casadosqa sapa uj kallpachakunanku tiyan tukuy kausayninkupi munanakunankupaj. Kaypi piensarina: Nina lauranallanpajpuneqa llantʼata churana tiyan, mana churajtinchejqa wañuponqa. Ajinallataj casadospa munanakusqankuwanpis. Kallpachakunanku tiyan munakuyninku mana chiriyapunanpaj. Wakin kutisqa qolqe pisiyasqanrayku, onqoykusqankurayku chayri wawasta mana uywayta atillasqankurayku munakuyninku chiriyapunman. Casados munakuyninkuta ‘Jehová Diospa ninanta jina’ laurarichinankupajqa, sapa uj kallpachakunanku tiyan Jehovawan sumaj amigos kanankupaj. w23.05 págs. 20, 21 párrs. 1-3
Domingo 9 de noviembre
Ama manchachikuychu (Dan. 10:19).
Tatasninchej mana manchachikojkuna kajtinkupis, paykuna jina kananchejta niwajtinchejpis, mana uj herenciata jina chayta saqewasunmanchu. Noqanchejpuni kallpachakunanchej tiyan mana manchachikojkuna kanapaj. Imaynatachus imata ruwaytapis yachakunchej, ajinallatataj mana manchachikoj kaytapis yachakullanchejtaj. Pipis imata ruwayta yachachishawanchej chayqa, sumajta qhawananchej tiyan kikisitunta ruwanapaj. Ajinallatataj mana manchachikoj kaytapis wajkunata qhawarispa yachakusunman. Daniel jina Bibliata sumajta estudiana tiyan, Jehovamanta tukuy sonqo ashkhata mañakuspa paywan amigos kananchej tiyan, pay yanapanawanchejpipunitaj atienekunanchej tiyan. Tukuy chayta ruwasun chayqa, creeyninchej pruebaman churasqa kajtinpis mana manchachikusunchu. Mana manchachikojtinchejqa wajkuna respetowan qhawawasun, wajkunatapis yanapayta atisun Jehovamanta astawan yachakuyta munanankupaj. Chayrayku mana manchachikoj kanapaj kallpachakoyqa mana qhasichu. w23.08 pág. 2 párr. 2; pág. 4 párrs. 8, 9
Lunes 10 de noviembre
Tukuy imata allinta qhawaykuychej (1 Tes. 5:21).
Griego parlaypi ‘allinta qhawaykuy’ palabraqa niyta munan metalesta sumajta qhawaykuy, valorniyoj metalchus manachus kasqanta yachanapaj. Noqanchejpis chayman rijchʼakojllatataj ruwananchej tiyan. Imatachus leesqanchej, imatachus uyarisqanchej cheqapunichus manachus kasqanta yachanapajqa allinta qhawaykunanchej tiyan. Astawanraj chayta ruwananchej kanqa manchay ñakʼariy tiempo qayllaykamusqanman jina. Chayrayku mana ima nisqankutapis creeykullanchejchu. Astawanpis allinta piensarispa tantearinchej imatachus uyarisqanchej chayri leesqanchej Bibliaj nisqanwan, Jehovaj llajtan nisqanwanpis churanakusqantachus manachus. Ajinamanta supaykunaj willaykunasninkuwan mana chʼaukiyachikusunchu (Pro. 14:15; 1 Tim. 4:1). Yachanchej Jehovaj llajtan manchay ñakʼariy tiempopi salvakunanta. Jinapis mana yachanchejchu imachus sapa ujninchejwan qʼaya kananta (Sant. 4:14). Manchay ñakʼariy tiempota kausashaj pasajtinchejpis chayri ñaupajta wañupojtinchejpis, Jehovaqa payta kasukojtillanchejpuni wiñay kausaywan tʼinkawasun. Chaykamataj amapuni qonqakunachu may sumaj suyakuyniyoj kasqanchejmanta, Jehová Diospa pʼunchayninpajtaj wakichisqapuni kana. w23.06 pág. 13 párrs. 15, 16
Martes 11 de noviembre
Imatachus ruwayta munasqanta profetasninman willan (Amós 3:7).
Mana yachanchejchu imaynatachus Bibliamanta wakin profecías juntʼakunanta (Dan. 12:8, 9). Jinapis imaynatachus uj profecía juntʼakunanta mana sumajsitutachu entiendesqanchejqa, mana niyta munanchu mana juntʼakunanta. Kayta sutʼita yachanchej: Jehovaqa imatachus yachayta necesitanchej chayta, maychus tiemponpi sumajta sutʼinchawasun, imaynatachus ñaupa tiempopi ruwarqa ajinata. Nacionesqa kay jinata nenqanku: “Tukuy imapis allillan, ni imamanta llakikuna kanchu”, nispa (1 Tes. 5:3). Chantataj kay mundomanta gobiernosqa llulla religionespa contranpi oqharikuspa qʼalata tukurpachenqanku (Apo. 17:16, 17). Chaymantataj Diospa llajtantañataj chinkachiyta munanqanku (Eze. 38:18, 19). Ajinamanta Armagedón guerra qallarenqa, chay kanqa último kaj maqanakuy (Apo. 16:14, 16). Ni imaynitata iskaychakunchejchu tukuy chay imas tumpamantawan juntʼakunanmanta. Chaykamataj Bibliaj profeciasnin imaynatachus juntʼakushasqanta sumajta reparana, wajkunatapis chayllatataj ruwanankupaj yanapana. Ajinamanta Tatanchej Jehovaman agradecekusqanchejta rikuchillasunpuni. w23.08 pág. 13 párrs. 19, 20
Miércoles 12 de noviembre
Purajmanta munanakunallapuni. Munakoyqa Diosmantamin (1 Juan 4:7).
Apóstol Pabloqa creeymanta, suyakuymanta, munakuymantawan parlashaspa, kayta nispa tukucharqa: “Chaykunamanta aswan kurajtaj munakuy”, nispa (1 Cor. 13:13). ¿Imaraykú chayta nerqa? Qhepamanqa manaña creenanchejchu kanqa Diosninchej paraíso kananta nisqanpi, chay suyakuyninchejqa juntʼakonqaña. Jinapis Jehovatawan, runastawanqa munakunallanchejpuni kanqa. Chay munakuytaj wiñaypaj wiñallanqapuni. Chantapis munanakuspaqa cheqa cristianos kasqanchejta rikuchinchej. Jesús apostolesninman nerqa: “Qankunachus purajmanta munanakunkichej chayqa, tukuy yachanqanku discipulosniy kasqaykichejta”, nispa (Juan 13:35). Chantapis munakoyqa ujchasqasllapuni kanapaj yanapawanchej. Chayraykuchá Pabloqa nerqa: “Munakoyqa runasta sumajta ujchan”, nispa (Col. 3:14). Apóstol Juanqa hermanosninman qhelqashaspa nerqa: “Pichus Diosta munakojqa hermanontapis munakullachuntaj”, nispa (1 Juan 4:21). Chayrayku hermanosninchejta munakuspaqa Jehovatapis munakushallanchejtaj. w23.11 pág. 8 párrs. 1, 3
Jueves 13 de noviembre
Imaschus llasaykuwanchej chayta wijchʼupunachej (Heb. 12:1).
Bibliaqa nin cristianosqa uj carrerapi jina kashasqanchejta. Tukukuykama correjkunataj wiñay kausayta premiota jina japʼenqanku (2 Tim. 4:7, 8). Tukuy atisqanchejta kallpachakunanchej tiyan correnallapajpuni, tukukuyninman chayanapaj niña unaychu faltasqanrayku. Apóstol Pabloqa niwarqanchej imachus yanapanawanchejta noqanchejpis tukukuykama correnapaj. Pay nerqa: “Imaschus llasaykuwanchej chayta wijchʼupunachej. Mana saykʼuspa correnachej, correnanchej kashan chay atipanakupi”, nispa. Chaywan, ¿nisharqachu cristianos ni ima qʼepita apananchej kasqanta? Mana. Payqa nisharqa imaschus qhasita llasaykushawanchej chay imasta wijchʼunanchej kasqanta. Chay imasqa mana usqhayllata correjta saqewasunmanchu, saykʼuchiwasunmantaj. Wiñay kausayman pusaj ñanpi correnallapajpuneqa, qhawarikunanchej tiyan imaschus qhasita llasaykushawasqanchejta, chay ratotaj chaykunata wijchʼupuna. Pero wakin imastaqa apananchejpuni tiyan nisunman ruwananchejpuni tiyan. Mana chaykunata ruwasunmanchu chayqa, chay carreramanta llojsipusunman (2 Tim. 2:5). w23.08 pág. 26 párrs. 1, 2
Viernes 14 de noviembre
Kʼachanchakusqaykichejqa ama jawallamantachu kachun (1 Ped. 3:3).
Mana nisqanchejtapunichu valechiyta maskʼasun chayqa, wajkunaj nisqankutapis valechiyta atillasun. Wakin hermanasmanqa pintakuy gustan, wakinmantaj mana. Wakin cristianosqa machana ujyanasta uj chhikata tomayta allillanpaj qhawanku, wakintaj ni llamirillaytapis munankuchu. Chantapis tukuy cristianos sanitos kanapaj cuidakuyta munanchej. Jinapis mana kikin imaswanchu jampikuyta ajllanchej. Nisqanchejpuni aswan sumaj kasqanta yuyasunman chayqa, chayman jinataj wajkunata ruwachiyta munasunman chayqa, wajkunata pantachisunman, congregaciontapis tʼaqanachisunman (1 Cor. 8:9; 10:23, 24). Chayrayku Jehovaqa imaynatachus vistikunamanta mana kamachiykunatachu qowanchej, manaqa yuyaychaykunallata qowanchej chayman jina ruwanapaj. Imaynatachus vistikusqanchejqa Diosta jatunchanan tiyan, sutʼitaj reparakunan tiyan maychus kajllata pʼachallikusqanchej, wajkunatapis jatunpaj qhawasqanchej. Chantapis sutʼi reparakunan tiyan vistikunapaj “allin yuyaywan” ajllasqanchej (1 Tim. 2:9, 10). Chayrayku maychus kajllata vistikuyta munanchej, manataj runas qhawanawanchejpaj jinachu. Bibliaj yuyaychaykunasnenqa ancianostapis yanapallanmantaj, vistikunamanta, peinakunamantapis mana yuyasqankuman jinalla kamachiykunata churanankupaj. w23.07 págs. 23, 24 párrs. 13, 14
Sábado 15 de noviembre
Allinta uyariwaychej, allin kajta mikhuychej, sumaj mikhunastataj miskʼita mikhurikunkichej (Isa. 55:2).
Jehovaqa sutʼita rikuchiwanchej, aswan qhepaman kusisqa kausakunapaj imatachus ruwanata. “Mana yuyayniyoj warmeqa imatapis parlallan”, payta kasojkunataj khuchichakuy juchawan ‘miskʼirichikunku’, nitaj reparakunkuchu ‘Sepulturaman’ chayanankuta (Pro. 9:13, 17, 18). ‘Cheqa yachayta’ kasukojkunatataj may allinpuni rin (Pro. 9:1). Ajinapuni. Noqanchejqa Jehovaj munakusqanta munakuyta, chejnikusqantataj chejnikuyta yachakushanchej (Sal. 97:10). Chantapis mayta kusikunchej ‘cheqa yachaywan’ yanapachikunankupaj wajkunata invitaspa. Proverbios 9 capitulopi warmej sirvientasnin jina kanchej. Paykunaqa ‘llajtaj pata lomasninmanta wajyamunku’. Paykuna jina ninchej: “Mana yachayniyojkuna, kayman jamuychej”, nispa. Noqanchejpis chay invitacionta uyarejkunapis, kay tiempopiña ashkha bendicionesta japʼishanchej, pero aswan qhepamanpis bendicionesta japʼillasuntaj. Yachaypa ‘ñanninta cheqanta purillasunpuni’ chayqa wiñaypaj kausakuyta atisun (Pro. 9:3, 4, 6). w23.06 págs. 24, 25 párrs. 17, 18
Domingo 16 de noviembre
Pacienciayoj runaqa kallpasapa runamanta nisqaqa aswan sumaj. Mana phiñarpakoj runataj uj llajtata atipaj runamanta nisqaqa aswan sumaj (Pro. 16:32).
Trabajomanta chayri colegiomanta compañerosniyki imapichus creesqaykimanta tapusojtinku, ¿mancharikunkichu? Ajinata tapuwajtinchejqa ashkhas manchikunchejpuni. Pero ajinata tapuwasqanchejpi reparasunman, imatachus piensasqankuta, imapichus creesqankutapis. Ajinamantataj predicayta atisunman. Jinapis wakin kutisqa, ichá pipis phiñachiyta munaspalla tapuwasunman. Ajina runasqa kankupuni. Ichapis ajinata tapuwanchej wajkuna imatachus noqanchejmanta nisqankuta uyarisqankuraykulla (Hech. 28:22). Chantapis ‘qhepa pʼunchaykunapi’ kausakushanchej. Chayrayku ashkhasqa “mana uj yuyayllaman chayayta” munankuchu, ‘manchay phiñastaj’ kanku (2 Tim. 3:1, 3). Pillapis creenciasninchejmanta mana allinta parlajtin, ichapis mana atillasunmanchu kʼachas kayta, mana phiñakuspallataj kutichiyta. Chay kutispeqa yanapawasun llampʼu sonqo kay. Llampʼu sonqo runaqa mana facilta phiñarpakullanchu. Phiñachiyta munajtinku, chayri tapusqankuman imatachus kutichinanta mana yachajtin, mana phiñarpakunpachachu. w23.09 pág. 14 párrs. 1, 2
Lunes 17 de noviembre
Tukuy jallpʼantinta kamachinankupaj churanki (Sal. 45:16).
Wakin kutispi Jehovaj llajtanqa yuyaychaykunata qowanchej. Chaytaj jarkʼawanchej qolqeta munakuyman mana urmanapaj, nillataj Diospa kamachiykunasninta pʼakej imasta ruwanapajpis. Chay kutispi Jehovawan pusachikoyqa allinnillanchejpajtaj (Isa. 48:17, 18; 1 Tim. 6:9, 10). Jehovaqa runasnejllatapuni llajtanta pusanqa manchay ñakʼariy tiempopi, Cristo waranqa watasta kamachishajtinpis. Jinapis, ¿kasukullasunpunichu? Kunanmantapachaña kasukusun chayqa, aswan qhepamanpis kasukuyta atillasuntaj. Chayrayku Jehovawanpuni pusachikuna, cuidanawanchejpaj churan chay hermanostapis kasukunallapuni (Isa. 32:1, 2; Heb. 13:17). Ashkha imasrayku Jehovapi atienekusunman. Pay yanapawanchej ni ima paymanta karunchanawanchejpaj, paraisokamataj chayananchejpaj, maypichus kusisqa wiñaypaj kausakusunchej. w24.02 pág. 25 párrs. 17, 18
Martes 18 de noviembre
Qankunaqa Diospa jatun khuyakuyninrayku salvasqa kankichej (Efe. 2:5).
Apóstol Pabloqa Jehovata sirvispa kusisqa kausakorqa. Jinapis wakin kuteqa karusta viajanan karqa, viajaytaj mana atikullajchu. Chay viajasqasninpi wakin kuteqa ‘mayuswan casi apachikorqa’, ‘suwaspis casi wañucherqanku’. Wakin kutitaj enemigosnin maqaykorqanku (2 Cor. 11:23-27). Mana chayllachu, hermanospis paykunata yanapananpaj kallpachakusqanta wakin kuti pisipaj qhawaj kanku (2 Cor. 10:10; Fili. 4:15). ¿Imataj Pablota yanaparqa Diosta sirvinallanpajpuni? Payqa Diosmanta Qhelqasqasta leesqanwan, kausayninpi imaspichus rikukusqanwan, imaynachus Jehová kasqanmanta ashkhata yachakorqa. Pabloqa sutʼita yacharqa Jehová payta munakusqanta (Rom. 8:38, 39; Efe. 2:4, 5). Paypis Jehovata mayta munakullarqataj. Chaytataj rikucherqa “Diospaj tʼaqasqa kajkunata yanapaspa”, nitaj uj ratollachu, manaqa yanapallarqapuni (Heb. 6:10). w23.07 pág. 9 párrs. 5, 6
Miércoles 19 de noviembre
Autoridadesta kasuchunku (Rom. 13:1).
Ashkha runasqa yuyanku gobiernosta necesitasqanchejtapuni. Reparankutaj chay ‘autoridadespa’ wakin leyesnillankutapis kasukunapuni kasqanta. Chaywanpis uj ley mana allinchu rijchʼajtin, chayri mana kasukuy atina kasqanta yuyajtinku, mana kasukuyta munallankuchu. Biblia nisqanman jina gobiernosqa runasta sufrichinku, Satanaspa makinpi kashanku, tumpamantawantaj chinkachisqa kanqanku (Sal. 110:5, 6; Ecl. 8:9; Luc. 4:5, 6). Jinapis Biblia nillantaj: “Autoridadesta mana kasukojqa, Diospa contranpi kashan”, nispa. Jehovaqa kay tiempopi gobiernos kananta saqen tukuy imata maychus kananpi japʼinankupaj, munantaj paykunata kasukunanchejta. Chayrayku Biblia niwanchej: “Tukuyman imatachus qonaykichej kasqanta qoychej”, nispa. Chaytaj kashan impuestosta pagay, respetay, kasukuy ima (Rom. 13:1-7). Ichapis yuyasunman uj leyta kasukoyqa mana allinninchejpajchu kasqanta, ashkha qolqepaj kasqanta, chayri chay ley mana allinchu rijchʼawasunman. Jinapis noqanchejqa Jehovata kasukunchej, paytaj munan gobiernostapis kasukunanchejta. Jinapis gobiernoj kamachiykunasnin, Jehovaj kamachiykunasninman churanakojtin mana kasukunchejchu (Hech. 5:29). w23.10 pág. 8 párrs. 9, 10
Jueves 20 de noviembre
Jehová Diospa espirituntaj Sansonman atiyta qorqa (Jue. 15:14).
Sansón nacekushajtin, filisteosqa israelitasta mandonkupi japʼisharqanku, maytataj ñakʼarichisharqanku (Jue. 13:1). Filisteosqa manchay sajraspuni kasqankurayku, israelitasta mayta sufrichisharqanku. Ajinata sufrichishajtinku, Jehovaqa Sansonta ajllarqa ‘israelitasta filisteospa makisninkumanta salvayta qallarinanpaj’ (Jue. 13:5). Chayta ruwaytaj mana atinapaj jinallachu karqa, chayrayku Sansonqa Jehovapi atienekunan karqa. Uj kutipi may chhika filisteo soldadosqa Lehí jallpʼaman rerqanku Sansonta japʼinankupaj. Chay jallpʼaqa ichapis Judapi karqa. Judapi kaj runastaj maytapuni mancharikorqanku. Chayrayku paykunaqa israelita masisnillantaj kaspapis, Sansonta iskay mosoj waskhaswan sumajta wataykuspa, filisteospajman aparqanku (Jue. 15:9-13). “Jehová Diospa espirituntaj Sansonman atiyta qorqa”, ajinamanta Sansonqa chay waskhasta pʼitirarqa. “Chantá Sansonqa manaraj allin chʼakisqa burro quijadata tarispa, chaywan wañuracherqa 1.000” filisteosta (Jue. 15:14-16). w23.09 pág. 2 párrs. 3, 4
Viernes 21 de noviembre
Chayqa kashan Diospa wiñay munayninman jina. Diosqa chayta wakicherqa Señorninchej Cristo Jesuspi juntʼakunanpaj (Efe. 3:11).
Jehová “wiñay” munayninta pisimanta pisi Bibliapi sutʼinchawanchej. Munaynenqa juntʼakunpuni, payqa “tukuy imata ruwan munayninta juntʼananpaj” (Pro. 16:4). Jehovaj ruwasqantaj wiñaypaj yanapawanchej. ¿Imataj Diospa munaynin? Chanta, ¿imastataj waj jinamanta ruwarqa munayninta juntʼananpaj? Diosqa ñaupa tatasninchejman nerqa imachus paykunapaj munaynin kasqanta. Pay nerqa: “Miraychej, ashkhayaychejtaj. Jallpʼantinman juntʼaykuychej, tarpuychejtaj. Atiyniykichejpi kachunku […] tukuy kausaj animalespis”, nispa (Gén. 1:28). Adanwan Evawantaj Diospa contranta oqharikuspa, tukuyninchejta juchaman jaywaykuwarqanchej. Jinapis chayqa mana jarkʼarqachu Jehovaj munaynin juntʼakunanpaj. Payqa munayninta juntʼananpaj waj jinamantañataj ruwananta nikorqa. Chay rato Jehovaqa nikorqa cielopi uj Gobiernota sayarichinanta, imatachus runaspaj, jallpʼapajpis munarqa chayta juntʼananpajpuni (Mat. 25:34). w23.10 págs. 19, 20 párrs. 6, 7
Sábado 22 de noviembre
Jehová Dioschus mana yanapawanman karqa chayqa, niraj imapi wañuymanña karqa (Sal. 94:17).
Jehovaqa noqanchejtapis yanapawasunman mana saykʼunapaj. Chaytaj wakin kuteqa mana atikullanmanchu, astawanraj imata atipanapaj unaytaña kallpachakushanchej chayqa. Ichapis yuyasunman imastachus atipayta munasqanchejqa, apóstol Pedrojmanta nisqaqa aswan mana atipay atinaraj kasqanta. Chaywanpis Jehová kallpata qoyta atiwanchej ñaupajman rinallapajpuni (Sal. 94:18, 19). Uj hermanomanta parlarina. Niraj Jehovata rejsishajtin, paymanqa qhari masisnillantaj gustaj, ajinatataj ashkha watasta kausakorqa. Chay kausayninta qʼalata cambiajtinpis, wakin kuteqa sajra munaykunasnin umanman jamojrajpuni. ¿Imataj payta yanaparqa mana sajra munayninwan atipachikunanpaj? Pay nin: “Jehová kallpata qowanchej”, nispa. Nillantaj: “Jehovaj espiritunpa yanapayninwanqa, […] Jehová munasqanman jina kausakuyta atisqanchejta yachakuni. Jehovaqa saqewan payta sirvinayta […]. Ashkha imaspi pantajtiypis, payqa kallpachallawanpuni”, nispa. w23.09 pág. 23 párr. 12
Domingo 23 de noviembre
Sichus uj runa kʼumuykukoj sonqo, Jehová Diostataj manchachikun chayqa, bendecisqa kanqa, allinpaj qhawasqa kanqa, kausaytapis japʼenqa (Pro. 22:4).
Joven kanki chayqa yuyarikuy, mana jinallamantachu wiñay tukusqa cristianoman tukunki. Chayrayku sumaj ejemplosta ajllanayki tiyan, sumajta tanteayta yachanayki tiyan, atienekunapaj jina kanayki tiyan, yanapasunanpaj jina wakin imasta yachakunayki tiyan, aswan qhepapajtaj wakichikunayki tiyan. Tukuy chay imaspi yuyaspa, ichapis yuyawaj qanpaj ancha kasqanta. Ama llakikuychu, ruwayta atinkipuni. Astawanpis ama qonqaychu Jehová Diosninchej yanapayta munasusqanta (Isa. 41:10, 13). Congregacionmanta hermanospis chaypi kanqanku yanapasunankupaj. Jehová munasqanman jina uj sumaj cristianoman tukunki chayqa, kausayniykipi allin risonqa, kusisqataj kanki. Jóvenes, maytapuni qankunata munakuyku. Wiñay tukusqa cristianoman tukunaykichejpaj kallpachakuychej, Jehovataj bendecisonqachej. w23.12 pág. 29 párrs. 19, 20
Lunes 24 de noviembre
Imatapis ruwajtinku pasachillan (Pro. 19:11).
Kaypi piensarina: Wakin hermanosninchejwan kusirikushasunman, chaymantataj uj fotota orqhokusunman. Uj kʼachitu fotota waqaychakunapajqa, kinsa fotostapuni orqhokusunman. Pero reparasunman ujnin fotopeqa ujnin hermanonchej mana allinchu llojsisqanta. Chayrayku borrarpasun, iskayllatataj quedachikusun, chay iskayninpi tukuy asirishasqanchejrayku. Yachanchej jina, hermanosninchejwan may sumajta karikusqanchejtapuni astawan yuyarikunchej. Chaywanpis chay kutispi ichá uj hermanonchej imatapis mana allintachu nerqa, chayri ruwarqa. ¿Chayta yuyarikullasunpunichu? ¿Nichu aswan allin kanman uj fotota jina borrapunanchej? (Efe. 4:32). Chay hermanonchejwan ashkha kutispi sumajta karikusqanchejrayku, aswan allin kanman allin imasllata yuyarikunanchej, imaynatachus kʼachitu fotosllata waqaychakunchej ajinata. w23.11 pág. 12 párrs. 16, 17
Martes 25 de noviembre
Warmisqa maychus kajta pʼachallikuchunku, Diosta tukuy sonqo yupaychaj warmis jina (1 Tim. 2:9, 10).
Griego parlaypi imatachus kay versiculopi nisqanqa, niyta munan maychus kajllata pʼachallikuy, wajkunaj yuyasqankuta respetay ima. Hermanasqa wiñay tukusqa kasqankuta rikuchinku maychus kajta vistikuspa. Chaymantataj maytapuni kusikuyku. Hermanasqa allinta reparayta yachanallankutaj tiyan. Chayqa allin yuyayniyoj kaywan kikillantaj. Allin yuyayniyoj kaytaj niyta munan, imachus allin, imatajchus mana allin kasqanta sumajta reparayta yachay, chayman jinataj allin kajta ruway. Abigailmanta parlarina, qosanqa mana allintachu ruwarqa. Abigailtaj cuentata qokorqa qosan chayta ruwasqanrayku, wasinpi tukuy tiyakojkunata mana allin imas qhatirinanta. Chayrayku chay rato ruwaj churakorqa. Allin yuyaywan chayta ruwasqanraykutaj ashkha runas salvakorqanku (1 Sam. 25:14-23, 32-35). Allinta reparayta yachayqa yanapallawanchejtaj yachanapaj maykʼajchus parlana kasqanta, maykʼajtajchus chʼinlla kana kasqanta. Yanapallawanchejtaj sumajta yuyaychakuspa mana pʼenqachispalla wajkunata tapurinapaj imaynachus kashasqankuta (1 Tes. 4:11). w23.12 pág. 20 párrs. 8, 9
Miércoles 26 de noviembre
Kusikunachej Dios jatunchanawanchejta suyakuspa (Rom. 5:2).
Apóstol Pabloqa kay versiculospi nisqanta, Romapi kaj congregacionmanta hermanosman escriberqa. Chay hermanosqa Jehovamanta, Jesusmantapis yachakusqanku, creeyniyoj kasqankuta rikuchisqanku, cristianosmantaj tukusqanku. Chayrayku Diosqa paykunata ‘creeyninkurayku cheqan runaspaj qhawarqa’, espíritu santonwantaj ajllarqa. Chay kutimantapacha, chay cristianosqa uj sumaj suyakuyniyoj karqanku (Rom. 5:1). Chayta japʼinankumantataj mana iskayrayarqankuchu. Aswan qhepaman, Pabloqa Efesomanta ajllasqa cristianosman suyakuyninkumanta sutʼincharqa. Chay suyakuyninkutaj karqa Dios “paypaj tʼaqasqa kajkunaman herenciata jina qonanta” nisqan (Efe. 1:18). Colosensesmantaj nerqa maypichus chay tʼinkankuta japʼinankuta. Paykunaman nerqa cielopi “qankunapaj wakichisqa kashan” nispa (Col. 1:4, 5). Chayrayku ajllasqa cristianosqa suyakushanku kausarimuytawan cielopi wiñaypaj kausakuyta. Chaypitaj Cristowan khuska kamachenqanku (1 Tes. 4:13-17; Apo. 20:6). w23.12 pág. 9 párrs. 4, 5
Jueves 27 de noviembre
Diosqa sonqo tiyaykuyta qosonqachej, mayqentachus runas mana entiendeyta atinkuchu chayta. Ajinamanta payqa sonqoykichejta, yuyayniykichejtawan waqaychanqa (Fili. 4:7).
Griego parlaypi ‘waqaychay’ palabrata oqharikun uj llajtata jarkʼaj soldadosmanta parlanapaj, ajinamanta ni pi yaykuykunanpaj. Chayrayku chay llajtapi tiyakojkunaqa gusto puñurikuyta atillaj kanku, soldados chay llajtata jarkʼasqankurayku. Ajinallatataj Dios “sonqo tiyaykuyta” qowasqanchejqa sonqonchejta, yuyayninchejtawan jarkʼan. Chayraykutaj ni imata manchachikunchejchu, sonqo tiyasqataj kanchej (Sal. 4:8). Llakiyninchej mana chay ratochu allinchakojtinpis, Anajta jina sonqonchej tumpallatapis tiyaykunman (1 Sam. 1:16-18). Ajinamanta sumajta piensariyta atillasun, sumajtataj imatapis ajllasun. ¿Imatá noqanchej ruwananchej tiyan? Imaynatachus uj llajtapi runas uj qhawaj soldadota nej kanku jarkʼananta, ajinallatataj Jehovamanta mañakusunman jarkʼanawanchejta. Paymantaqa mañakuna “sonqo tiyaykuyta” qonawanchejkama (Luc. 11:9; 1 Tes. 5:17). Llakiypi kashanchej chayqa, Jehovamanta mañakunallapuni. Reparasuntaj imaynatachus sonqo tiyaykuyta qowasqanchejta, sonqonchejta, yuyayninchejtapis jarkʼasqanta (Rom. 12:12). w24.01 pág. 21 párrs. 5, 6
Viernes 28 de noviembre
Cielopi kashaj Tatayku, sutiyki jatunchasqa kachun (Mat. 6:9).
Jesusqa Tatanpa sutinta jatunchananpaj aguantarqa ñakʼarichisqankuta, insultasqankuta, llullasta paymanta rimasqankutapis. Payqa yacharqa Jehovata tukuy imapi kasukusqanta, nitaj imatapis ruwarqachu pʼenqakunanpaj jinaqa (Heb. 12:2). Chantapis payqa yacharqa chay kutipi Satanás ñakʼarichishasqanta (Luc. 22:2-4; 23:33, 34). Satanasqa munarqa Jesús manaña Jehovata kasukunanta. Jinapis mana chayta ruwayta aterqachu. Urmachiyta munasqanqa qhasilla karqa. Chaywanqa Jesús rikucherqa Satanás llulla kasqanta, Diospa kamachisnintaj aswan sinchʼi pruebapi rikukuspapis kasukusqankutapuni. ¿Reyninchej Jesucristota kusichiyta munankichu? Jina kajtenqa Jehovaj sutinta jatunchallaypuni, wajkunatapis yanapallaypuni payta sumajta rejsinankupaj. Ajinamanta Jesús jina ruwashanki (1 Ped. 2:21). Chantapis Jesús jina Jehovata kusichinki, rikuchinkitaj enemigon Satanás millay llulla kasqanta. w24.02 págs. 11, 12 párrs. 11-13
Sábado 29 de noviembre
¿Imawantaj Jehová Diosman pagasaj tukuy allin imasta ruwapuwasqanmantari? (Sal. 116:12).
Pasaj phishqa wataspi uj millonmanta astawan runas bautizakorqanku Jehovaj testigosnin jina. Kausayninchejta Diosman qopuspaqa paypaj tʼaqasqa jina kanchej. Kausayninchejta Jehovaman qopuspaqa Jesuspa discipulosnin kananchejta nishanchej, Diospa munaynintataj kausayninchejpi ñaupajman churananchejta. Chay imachus niyta munasqanmanta Jesús nerqa: “Sichus pipis qhepayta jamuyta munan chayqa, pay kikinta chejnikuchun”, nispa (Mat. 16:24). Griego parlaypi “pay kikinta chejnikuchun” nisqanqa, nikullanmantaj “amaña pay kikinpaj kausachunchu”. Chayqa kanman sapa ujninchejtapis qhesachakushasunman jina. Qanpis kausayniykita Jehovaman qopunki chayqa, imastachá Diosninchej chejnikun tukuy chayta qhesachanayki tiyan (2 Cor. 5:14, 15). Qhesachananchej tiyan chay imastaj kanku ‘runaj sajra munayninman jina ruwaykuna’, ujnintaj kashan khuchichakuy jucha (Gál. 5:19-21; 1 Cor. 6:18). Chayta qhesachay, ¿atikullanchu? Arí. Sichus Jehovata munakunchej, kamachiykunasnintaj allinninchejpajpuni kasqanmanta mana iskayrayanchejchu chayqa, qhesachayta atillasun (Sal. 119:97; Isa. 48:17, 18). w24.03 pág. 2 párr. 1; pág. 3 párr. 4
Domingo 30 de noviembre
Qantaqa allinpaj qhawayki (Luc. 3:22).
Jehovaqa espíritu santonta qon pikunatachá allinpaj qhawan chaykunaman (Mat. 12:18). Kayta tapurikusunman: “¿Espíritu santoj poqoyninmanta kʼacha kaykunata rikuchinichu?”, nispa. Ñaupajmanta nisqa, ¿aswan pacienciayojchu kanchej? Espíritu santoj poqoyninmanta kʼacha kaykunata kausayninchejpi rikuchishanchej chayqa, Jehovaqa allinpajpuni qhawawasun. Jehovaqa Wawanta kachamorqa maychus necesitakusqan preciota pagananpaj, nintaj chayqa pikunatachus allinpaj qhawan chaykunallata yanapananta (1 Tim. 2:5, 6). Noqanchejtaj kacharichiypi creespapis bautizasqaña kaspapis, ichapis yuyasunmanraj Jehovaqa mana allinpajchu qhawawasqanchejta. Jina kajtin, ¿imatá ruwasunman? Yuyarikuna mana sonqonchejpipunichu atienekunanchej kasqanta, manachayqa Jehovapipuni. Payqa pikunachus kacharichiypi creenku chaykunata cheqan runaspaj qhawan, bendecinantataj nin (Sal. 5:12; Rom. 3:26). w24.03 pág. 30 párrs. 15, 17