25 YACHAQANA
96 TAKIY Diospa Palabranqa may sumajpuni
Wañuy patapi Jacobpa willasqan profeciamanta yachakuna (2 kaj)
“Sapa ujninkuta bendicerqa ima bendicioneschus paykunapaj kasqanman jina” (GÉN. 49:28).
TEMA
Jacob wañuy patapiña kashaspa pusaj wawasninman nisqanmanta sumaj imasta yachakusun.
1. ¿Imatá kay yachaqanapi qhawarisun?
JACOBPA wawasnenqa tatankoj muyuyninpi kasharqanku imatachus sapa ujninkuman nisqanta uyarispa. Ñaupaj yachaqanapi yachakorqanchej imatachus Jacob Rubenman, Simeonman, Leviman, Judamanwan nisqanta. Chay nisqanta uyarispataj tukuyninkuchá tʼukusharqanku, yachaytatajchá munasharqanku imatachus chaywan niyta munasqanta. Chantapis yachayta munashallarqankutajchá imatachus chay ujninkumanñataj ninanta. Kunan qhawarina imatachus yachakuyta atisqanchejta kay wawasninmanñataj nisqanmanta: Zabulonman, Isacarman, Danman, Gadman, Aserman, Neftaliman, Joseman, Benjaminman ima.a
ZABULÓN
2. ¿Imatá Jacob Zabulonmanta nerqa, chanta imaynatá chay nisqan juntʼakorqa? (Génesis 49:13; recuadrotawan qhawariy).
2 (Génesis 49:13 leey). Jacob nerqa Zabulonpa miraynenqa mar qocha kantupi tiyakunanta, Sumaj Jallpʼaj norte ladonpi. 200 watas kurajninman, Zabulón aylloqa herencia jallpʼata japʼerqa Galilea qochamanta mar Mediterraneoman rinapi. Moisestaj kayta nerqa: “Zabulón, kusikuy llojsiyta atisqaykirayku”, nispa (Deu. 33:18). Chaywanqa ichapis niyta munasharqa Zabulonpa jallpʼan sumaj lugarpi kasqanrayku, facilta rantiyta, vendeytapis atinankuta, chay qocha kantusman facilta riyta atisqankurayku. Ajina kajtinpis manapis, Zabulonpa mirayninmanta kajkunaqa kusikuyta aterqanku.
3. ¿Imataj yanapawasunman kusisqallapuni kanapaj?
3 ¿Imatá yachakunchej? Maypi tiyakojtinchejpis, imapi rikukojtinchejpis, atisunmanpuni kusisqas kayta. Kusisqasllapuni kananchejpajtaj kapuwasqanchej imaswan sonqo juntʼasqas kananchej tiyan (Sal. 16:6; 24:5). Ichapis wakin kuteqa mana kapuwasqanchej imasllapi anchata yuyasunman, chayraykutaj kapuwasqanchej imaswan mana kusisqachu kasunman. Kusisqa kanapajqa amapuni qonqakunachu allin imas kapuwasqanchejmanta (Gál. 6:4).
ISACAR
4. ¿Imatataj Jacob Isacarmanta nerqa, chanta imaynatá chay nisqan juntʼakorqa? (Génesis 49:14, 15; recuadrotawan qhawariy).
4 (Génesis 49:14, 15 leey). Jacobqa Isacarta felicitarqa sinchʼita trabajasqanmanta. Isacartaqa sumaj tullusniyoj burrowan kikincharqa, llasa qʼepista apaj burrowan. Jacob nillarqataj Isacarqa allin jallpʼaspi tiyakunanta. Chay nisqanman jinapuni Isacarpa mirayninmanta kajkunaqa, sumajta poqoj jallpʼata japʼerqanku Jordán mayu chaypi (Jos. 19:22). Paykunaqa sinchʼita trabajarqanku jallpʼasninkuta llankʼaspa, wajkunata yanapaspapis (1 Rey. 4:7, 17). Uj kuti juez Baracwan, profetisa Deborawan israelitasmanta yanapata mañakorqanku Sisaraj contranta maqanakamunankupaj. Paykunata yanapajkunamanta ujnintaj Isacar ayllu karqa (Jue. 5:15).
5. ¿Imajtín Jehovapaj sinchʼita llankʼananchej tiyan?
5 ¿Imatá yachakunchej? Jehovaqa Isacar ayllu sinchʼita llankʼasqanta jatunpaj qhawarqa. Kikillantataj payta sirvinapaj kallpachakusqanchejtapis jatunpaj qhawan (Ecl. 2:24). Congregacionta cuidanankupaj mayta kallpachakoj ancianosmanta parlarina (1 Tim. 3:1). Paykunaqa mana Isacar ayllu jinachu guerraman rinanku tiyan. Jinapis tukuy atisqankuta hermanosta yanapanku Jehovamanta mana karunchakunankupaj (1 Cor. 5:1, 5; Jud. 17-23). Ancianosqa mayta kallpachakullankutaj discursosta sumajta wakichikunankupaj. Ajinamanta hermanosta sonqochanankupaj jina, kallpachanankupaj jina discursanankupaj (1 Tim. 5:17).
DAN
6. ¿Ima ruwaytataj Dan ayllu japʼerqa? (Génesis 49:17, 18; recuadrotawan qhawariy).
6 (Génesis 49:17, 18 leey). Jacob nerqa Danqa uj katari jina guerraman rej caballosta atipananta, nisunman jatuchej animalesta. Chaywan niyta munasharqa Dan aylloqa Israelpa enemigosninwan mana manchachikuspa maqanakunanta. Chay nisqantaj juntʼakorqa Israel Sumaj Jallpʼaman yaykushajtin. Chaypacha Dan ayllumanta kajkunaqa “tukuymanta qhepata rerqanku” tukuynin nacionta jarkʼaspa (Núm. 10:25). Chay ruwasqankutaj may importantepuni karqa chay ujnin ayllus mana rikojtinkupis.
7. ¿Imatataj yuyarikunanchej tiyan Jehovapaj llankʼaspa?
7 ¿Imatá yachakunchej? Wakin kuteqa imastachus Jehovapaj ruwasqanchejta mana tukuychu rikunkuman. Ichapis yanapakunchej Tantakuna Wasita llimphuchaypi, mantenimientota ruwaypi, asambleaspi, waj imaspiwan. Qanpis chay imaspi yanapakunki chayqa, mayta felicitayku. Amapuni qonqakuychu Jehovaqa tukuy imata qhawamushasqanta, tukuy ima ruwasqaykitataj mayta valorasqanta. Payqa manchayta kusikun munakusqaykirayku chayta ruwasqaykimanta, manataj wajkunawan alabachikunaykipajchu (Mat. 6:1-4).
GAD
8. ¿Imaraykutaj Gad aylluwan enemigosninku facilta maqanakoj riyta atinkuman karqa? (Génesis 49:19; recuadrotawan qhawariy).
8 (Génesis 49:19 leey). Jacob nerqa Gadtaqa suwas muyuykunankuta. 200 watas kurajninman, Gad aylloqa herencia jallpʼata japʼerqa Jordán mayoj inti llojsimuynin ladopi. Qayllankupitaj waj naciones karqa. Chay naciones enemigosninku kasqankuraykutaj, paykunawan maqanakoj rinkumanpuni karqa. Jinapis Gad ayllumanta kajkunaqa chay jallpʼapi tiyakuyta munarqanku, uywasninkupaj sumaj pastos kasqanrayku (Núm. 32:1, 5). Chaypi reparanchej mana manchachikusqankuta. Chay jallpʼata Jehová qosqanrayku, enemigosninku qhechuyta munajtin pay yanapananpi atienekorqanku. Chantapis ashkha watasta soldadosninkuta kacharqanku Jordán mayu chimpaman, chay ujnin ayllusta yanapamunankupaj. Ajinamanta chay ayllus Sumaj Jallpʼata tukuyninta japʼikapunankupaj (Núm. 32:16-19). Gad ayllumanta kajkunaqa sutʼita yacharqanku maqanakoj rinankukama warminkutapis wawasninkutapis Jehová cuidananta. Mana manchachikuspa ajinata yanapakusqankuraykutaj, Jehová paykunata bendicerqa (Jos. 22:1-4).
9. Jehovapi atienekunchej chay, ¿imatataj tukuy sonqo ruwasun?
9 ¿Imatá yachakunchej? Imapi rikukuspapis, mana facilchu kajtinpis Jehovapipuni atienekunanchej kasqanta (Sal. 37:3). Kay tiempopi ashkha hermanos tukuy sonqo kallpachakunku construccionpi yanapakunankupaj, predicanapaj yanapa necesitakun chayman ripunankupaj, Diospa llajtanpi waj imaspi yanapakunankupaj ima. Tukuy chayta ruwanku Jehová paykunata cuidananpi atienekusqankurayku (Sal. 23:1).
ASER
10. ¿Imapitaj Aser ayllu pantarqa? (Génesis 49:20; recuadrotawan qhawariy).
10 (Génesis 49:20 leey). Jacob nerqa Aser aylloqa qhapaj kananta, ajinapunitaj karqa. Herencia jallpʼanqa tukuynin Israelmanta aswan sumajta poqoj jallpʼas karqa (Deu. 33:24). Chantapis jallpʼanqa mar Mediterráneo kantupi karqa, feniciapi Sidón llajtakama. Chayman tukuy ladomanta barcos chayamoj kanku, tukuy imatataj apamoj kanku. Jinapis Aser aylloqa pantaykorqa chay jallpʼasmanta cananeosta mana qharqospa, cananeostaj paykunapaj perdición karqanku (Jue. 1:31, 32). Ichapis chayrayku, qhapaj kasqankurayku ima, Aser ayllumanta kajkunaqa manaña Jehovata tukuy sonqo sirverqankuchu. Chaytaj rikukorqa juez Baracpa tiemponpi. Barac nerqa cananeo ejercitoswan maqanakamunankupaj soldadosta kachanankuta. Aser ayllutaj mana soldadosta kacharqachu. Mana risqankuraykutaj mana rikorqankuchu imaynatachus Jehovaqa tʼukuna imasta ruwaspa israelitasta yanapasqanta, “Meguidó yakus chaypi” atipanankupaj (Jue. 5:19-21). Chantapis ni maymanchá uyankuta churayta aterqankuchu Baracwan Deborawan atipasqankumanta kay jinata takejtinku: “Aserqa mar kantupi ni imata ruwaspa tiyaykukorqa”, nispa (Jue. 5:17).
11. ¿Imaraykutaj mana qolqechu noqanchejpaj aswan importante?
11 ¿Imatá yachakunchej? Noqanchejmanta aswan sumajnin kajta Jehovaman qoyta munanchej. Chayrayku mana kay mundomanta runas jinachu yuyananchej tiyan. Paykunaqa yuyanku qolqepuni, kapuyniyoj kaypuni aswan importante kasqanta (Pro. 18:11). Qolqetaqa necesitanchejpuni, chaywanpis mana chaychu noqanchejpaj aswan importante, manachayqa Jehovata sirviy (Ecl. 7:12; Heb. 13:5). Chantapis mana tiemponchejta, nitaj kallpanchejtapis usuchinchejchu mana necesitasqanchej imasta tantaspa. Yachanchej Jehovaqa aswan qhepaman sumaj kausayta qonawanchejta, chayrayku tukuy atisqanchejta Jehovapaj llankʼanchej (Sal. 4:8).
NEFTALÍ
12. ¿Imaynatataj ichapis juntʼakorqa Neftalimanta Jacobpa willasqan profecía? (Génesis 49:21; recuadrotawan qhawariy).
12 (Génesis 49:21 leey). Jacob nerqa Neftaliqa “kʼachitu palabrasta” parlananta. Chay nisqanqa Jesús kay jallpʼapi kashajtin sumajta yachachisqanpi ichapis juntʼakorqa. Jesusqa Capernaúm llajtapi unayta tiyakorqa, chayrayku Biblia nin ‘llajtan’ kasqanta. Chay llajtataj Neftalí aylloj jallpʼanpi karqa (Mat. 4:13; 9:1; Juan 7:46). Isaiaspis nillarqataj Jesusqa Zabulonpi, Neftalipi tiyakojkunapaj ‘jatun kʼanchay’ kananta (Isa. 9:1, 2). Jesusqa kʼachituta yachachisqanrayku, ‘cheqa kaj kʼanchay karqa tukuy laya runaspaj’ (Juan 1:9).
13. ¿Imatataj ruwasunman Jehovata kusichinapaj?
13 ¿Imatá yachakunchej? Jehovaqa sumajta qhawamushan parlasqanchejta, parlasqanchej imaynachus kasqantapis. Payta kusichiyta munanchej chayqa, “kʼachitu palabrasta” parlananchej tiyan. Chayqa niyta munan ni jaykʼaj llullakuy (Sal. 15:1, 2). Chantapis niyta munallantaj wajkunata kallpacharinapaj jinapuni parlay. Chayrayku wajkuna allin imasta ruwajtinku felicitanapuni, nitaj qhawaranachu chayri paykunamanta parlakunachu (Efe. 4:29). Kallpachakullasunmantaj mayllapipis kashaspa runaswan parlarikuyta yachanapaj, ajinapi Jehovamanta willarinanchejpaj.
JOSÉ
14. ¿Imaynatataj Josemanta Jacobpa willasqan profecía juntʼakorqa? (Génesis 49:22, 26; recuadrotawan qhawariy).
14 (Génesis 49:22, 26 leey). Jacobqa maytachá kusikorqa wawan Joseta “hermanosnin ukhumanta” Jehová ajllakusqanrayku. Chayrayku nerqa “Joseqa sumajta poqoj sachʼaj ijiynin jina” kasqanta. Chay sachʼaqa Jacob karqa, Josetaj chay sachʼaj ijiynin jina karqa. Joseqa Jacobpa aswan munasqa warmin Raquelpi kuraj wawan karqa. Rubentaj Jacobpa warmin Leapi kuraj wawan karqa. Jinapis Rubenqa kuraj wawa jina japʼinanta pierderqa. Jacobtaj nerqa chay herenciataqa José japʼinanta (Gén. 48:5, 6; 1 Cró. 5:1, 2). ¿Maykʼajtaj chay profecía juntʼakorqa? Josejpa iskaynin wawasnin Efrainwan Manaseswan Israelmanta iskay ayllusman tukojtinku, sapa ujninkutaj jallpʼata japʼejtinku (Gén. 49:25; Jos. 14:4).
15. ¿Imatá José ruwarqa qhasimanta ñakʼarichejtinku?
15 Josemanta parlaspa Jacob nillarqataj: “Arcoswan flechajkunaqa payta wañuchiyta munaspa flecharqanku, paytaqa mayta chejnikorqanku”, nispa (Gén. 49:23). Chay flechajkunaqa hermanosnillantaj karqanku. Paykunaqa Josemanta envidiakorqanku, qhasimantataj ñakʼaricherqanku. Josetajrí chayta ruwasqankumanta mana phiñakorqachu ni paykunawanpis, ni Jehovawanpis. Jacob nisqanman jinapuni ruwarqa, pay nerqa. “Josetajrí flechana arcontaqa sumajta japʼiykorqa, makisnintaj manchay kallpasniyoj karqa, sumajtataj pujllaricherqa”, nispa (Gén. 49:24). Joseqa imapis mana allin llojsejtin, Jehovapipuni atienekorqa. Chantapis hermanosninta perdonarqa, paykunawantaj kʼacha karqa (Gén. 47:11, 12). Payqa saqerqa chay pruebas aswan allin runaman tukuchinanta (Sal. 105:17-19). Chayraykutaj Jehovaqa tʼukuna imasta Josewan ruwacherqa.
16. ¿Imaynatataj pruebaspi kashaspa José jina ruwasunman?
16 ¿Imatá yachakunchej? Ima pruebapipis kashaspa amapuni Jehovamanta, nitaj hermanosninchejmantapis karunchakunachu. Yuyarikuna, Jehovaqa pruebaspi rikukunanchejta saqenman aswan sumaj cristianos kayta yachachinawanchejpaj (Heb. 12:7, sutʼinchaynin). Chaywanqa aswan khuyakuyniyoj kayta atisun, perdonaytapis atillasun (Heb. 12:11). Pruebasta aguantajtinchej Jehovaqa Joseta jina bendeciwasunchej.
BENJAMÍN
17. ¿Imaynatá Benjaminmanta Jacobpa willasqan profecía juntʼakorqa? (Génesis 49:27; recuadrotawan qhawariy).
17 (Génesis 49:27 leey). Jacob nerqa Benjamín ayllumanta kajkunaqa atoj jina kanankuta, sumajtataj maqanakunankuta (Jue. 20:15, 16; 1 Cró. 12:2). Jacob nillarqataj: “Sutʼiyaytaqa japʼisqan animalta mikhuykakaponqa”, nispa. Chaytaj Saulpi juntʼakorqa, Israelmanta ñaupaj kaj rey kasqanrayku. Payqa Benjamín ayllumanta karqa, mana manchachikuspataj filisteoswan maqanakorqa (1 Sam. 9:15-17, 21). Jacob nillarqataj: “Chʼisiyaykuytataj qhechusqanta partiranqa”, nispa. Chaytaj ashkha watasninman juntʼakorqa reina Esterpi, Mardoqueopiwan. Paykunapis Benjamín ayllullamantataj karqanku, yanapakorqankutaj israelitas mana chinkachisqa kanankupaj (Est. 2:5-7; 8:3; 10:3).
18. ¿Imaynatá Benjamín ayllumanta kajkuna jina ruwasunman?
18 ¿Imatá yachakunchej? Jacob nisqanman jina Saulta reyta churashajtinku, Benjamín ayllumanta kajkunaqa maytachá kusikorqanku. Aswan qhepamantaj Jehovaqa Judá ayllumanta Davidtañataj rey kananpaj churarqa. Benjamín ayllumanta kajkunataj mana chay ratochu payta apoyaspapis, aswan qhepamanqa apoyarqanku (2 Sam. 3:17-19). Ashkha watasninmantaj Israelmanta chay ujnin ayllusqa, Judá aylloj contranta oqharikorqanku. Jinapis Benjamín ayllumanta kajkunaqa Judá ayllutawan, Jehovaj churasqan reytawan apoyallarqankupuni (1 Rey. 11:31, 32; 12:19, 21). Kunanpis Jehovaqa wakin runasta churallantaj llajtanta pusanankupaj. Benjamín ayllu jinallataj noqanchejpis paykunata kasukuna, apoyanataj (1 Tes. 5:12).
19. ¿Imastá yachakunchej Jacob wañuy patapi willasqan profeciamanta?
19 Jacob wañuy patapiña kashaspa willasqan profeciamanta ashkha imasta yachakunchej. Chay willasqan profecía imaynatachus juntʼakusqanta yachakusqanchejrayku, sutʼita yachanchej Diospa Palabranpa waj profeciasninpis juntʼakunallantataj. Jacobpa wawasnin ima bendicionestachus japʼisqankuta yachakuspataj, sutʼita reparanchej Jehovata kusichinapaj imatachus ruwananchej kasqanta.
128 TAKIY Tukukuykama sinchʼita sayay
a Jacobqa ñaupajta bendicerqa tawa wawasninta Rubenta, Simeonta, Levita, Judatawan, kurajmanta qallarispa sullkʼakama. Chay ujnin wawasnintataj manaña kurajmanta qallarispa sullkʼapi tukuchaspachu bendicerqa.