40 YACHAQANA
111 TAKIY ¡May kusisqas kanchej!
Jehovaqa kusisqapuni kanapaj yanapawasunman
“Diosníy, qanman jamusaj, qannejtamin kusisqa kani” (SAL. 43:4).
TEMA
Qhawarisunchej imaschus llakichiwasqanchejta, chantá imastachus ruwayta atisqanchejta watejmanta kusisqa kanapaj.
1, 2. 1) ¿Imaynataj runas kashanku? 2) ¿Imastataj kay yachaqanapi yachakusun?
RUNASQA tukuy imata ruwanku kusisqa kanankupaj. Mayta kallpachakojtinkupis uj ratolla kusisqa kanku. Ashkhasqa kausayninku mana allinyananta yuyaspa llakisqaslla kanku. Jehová Diospa wakin kamachisninpis ajinallapitaj rikukusunman. Qhepa pʼunchaykunapi kausakusqanchejrayku ashkha problemaspi tarikunchej. Chay imastaj mayta llakichiwasunman (2 Tim. 3:1).
2 Kay yachaqanapi yachakusun imaschus llakiyman chayachiyta atiwasqanchejta, imastatajchus ruwayta atisqanchejta watejmanta kusisqa kanapaj. Ñaupajtaqa yachakusun pichus kusisqa kananchejpaj yanapayta atiwasqanchejta.
¿PITAJ YANAPAWASUNMAN KUSISQA KANAPAJ?
3. ¿Imatataj Jehovamanta yachakusunman ruwasqasninta qhawaspa? (Fotostawan qhawariy).
3 Jehová Diosqa kusisqallapuni. Munantaj noqanchejpis kusisqas kananchejta. Chayrayku ashkha imasta ruwarqa kusisqas kananchejpaj: kay kʼachitu jallpʼanchejta, imaymana coloresniyoj imasta, sumaj miskʼi mikhunasta, animalitostapis. Wakin animalitosta pujllajta rikuspaqa asirikunchej. Chay imaspi reparanchej Jehovaqa maytapuni munakuwasqanchejta, kusisqataj kausakunanchejta munasqanta.
Uña elefantito: Image © Romi Gamit/Shutterstock; uña pingüinos: Vladimir Seliverstov/500px via Getty Images; iskay chivitos: Rita Kochmarjova/stock.adobe.com; iskay delfines: georgeclerk/E+ via Getty Images
Animalitosta yakupi pujllajta rikoyqa Jehová kusikoj Dios kasqanta reparachiwanchej (3 parrafota qhawariy).
4. 1) ¿Imaraykutaj Jehová kusisqallapuni kashan runas sufrejtinchejpis? 2) ¿Imatataj Jehová noqanchejrayku ruwashan? (Salmo 16:11).
4 Jehovaqa yachan runas sufrishasqanchejta. Chayrayku payqa noqanchejmanta llakikun. Jinapis Bibliaqa nin payqa ‘kusikuyniyoj Dios’ kasqanta (1 Tim. 1:11). ¿Imaraykutaj Jehová kusisqallapuni? Imaraykuchus payqa uj pʼunchayta ajllanña tukuy llakiykunata wiñaypaj chinkachinanpaj, chaytaj tumpamantawan juntʼakonqa. Chay pʼunchay chayamunankamataj Jehovaqa llakiypi kashajtinchej cuidawanchej, yanapawanchejtaj kusisqas kananchejpaj (Salmo 16:11 leey). Qhawarina imachus Jesusta yanapasqanta Tatan jina kusisqa kananpaj.
5, 6. ¿Imaraykutaj Jesús may kusisqallapuni kashan?
5 Jesusqa Tatan jinallataj pi runamanta nisqapis aswan kusisqa. ¿Imarayku? Mana rikukoj Diospa rijchʼaynin kasqanrayku, chayrayku may kusisqa (Col. 1:15; 1 Tim. 6:15). Chantapis Jesusqa may kusisqallataj may chhika watasta kusikoj Tatanwan khuska kasqanrayku.
6 Jesusqa may kusisqallataj Tatanpa munaynintapuni ruwasqanrayku (Pro. 8:30, 31; Juan 8:29). Ajinata kasukusqanraykutaj Jehovaqa Jesusta may allinpaj qhawan (Mat. 3:17).
7. ¿Imastataj ruwasunman kusisqapuni kanapaj?
7 Noqanchejpis Jehovaman astawan qayllaykuspaqa kusisqapuni kasunman. Jehovamanta yachakunapaj astawan tiempochakusun chayqa, pay jina imatapis ruwasun, aswan kusisqastaj kasun. Chantapis munayninta ruwaspa, allinpaj qhawawasqanchejta yachaspa may kusisqallataj kanchej (Sal. 33:12).a Jinapis wakin kutisqa reparasunman manaña kusisqachu kashasqanchejta. Ajina llakisqa kashaspaqa ama yuyanachu Jehová manaña allinpajchu qhawawasqanchejta. Payqa yachan pantaj runas kasqanchejrayku wakin kutis sonqonchej nanawasqanchejta, sinchʼitataj llakikusqanchejta (Sal. 103:14). Kunanqa yachakuna imaschus llakichiwasqanchejta, chantá imastachus ruwayta atisqanchejtapis watejmanta kusisqa kananchejpaj.
¿IMASTÁ RUWASUNMAN WATEJMANTA KUSISQA KANAPAJ?
8. ¿Imaynataj kanchej problemasniyoj kajtinchej?
8 Problemas llakichiwasunman. Ichapis sufrishanchej qhatiykachasqa kasqanchejrayku, desastres naturales kasqanrayku, pobres kasqanchejrayku, onqoykusqanchejrayku chayri machuyapusqanchejrayku. Chay imasqa mayta llakichiwasunman. Astawanraj chay imasta allinchanapaj ni imata ruwayta atejtinchej. Bibliaqa nin sonqo pʼakisqa kajtinchej umphuyasqanchejta (Pro. 15:13). Ajina karqa Babis sutiyoj ancianowan. Paypa hermanon, tatamamanpis qhepan qhepanta tawa watasllapi wañuporqanku. Pay nin: “Tatasniyta, hermanoytapis qhawashajtiy wakin kutis ni piniyoj jina rikukorqani, imatachus ruwanaytapis mana yachajchu kani. Ashkha ruwanasniyoj kasqayrayku mana paykunawan kanaypaj tiempoy kallajchu. Chaytaj mayta llakichiwaj”, nispa. Ajinata problemasqa llauchhiyachiwasunman, umphuyachiwasunmantaj.
9. ¿Imatá ruwasunman watejmanta kusisqa kanapaj? (Jeremías 29:4-7, 10).
9 ¿Imatá ruwasunman watejmanta kusisqa kanapaj? Wakin imasta allinchay mana noqanchejmantachu kajtenqa ama chay imasmanta anchata llakikunachu. Astawanqa Jehovaman, wajkunamanpis agradecekuna. Runasqa ninku kusisqapuni kanapajqa ni ima llakiyniyoj kana kasqanta. Jinapis chayqa mana ajinachu. Biblia nisqanman jina Jehovaqa Babiloniaman presos apasqa judiosta nerqa, llakiypi kaspapis chay nacionman yachaykukunankuta, kusisqataj tiyakunankuta (Jeremías 29:4-7, 10 leey). ¿Imatá yachakusunman? Llakiypi kaspapis, imaspichus allin riwasqanchejta reparana, agradecekunataj. Amataj qonqanachu Jehovaqa noqanchejwanpuni kashasqanta yanapanawanchejpaj (Sal. 63:7; 146:5). Efi sutiyoj hermananchejqa accidenterayku suchitu qhepakorqa. Pay nin: “Jehovapis, familiaypis, hermanospis mayta yanapawarqanku, kallpachawarqankutaj. Tukuy ima ruwasqanku mana qhasichu kasqanta reparanankupaj tukuy atisqayta kallpachakuni kusisqa kanaypaj”, nispa.
10. ¿Imaraykutaj llakiykunapi kaspapis kusisqallapuni kanchej?
10 Mana allinchu riwajtinchejpis, noqanchejta chayri familianchejta ima desgracia qhatiriwajtinchejpis kusisqallapuni kayta atisunman (Sal. 126:5).b ¿Imarayku? Imaraykuchus kusisqa kananchejqa mana imachus pasawasqanchejmantachu kashan. María sutiyoj precursora nin: “Imapi rikukuspapis Jehová allin kausayta apamunanta yachasqanchejrayku kusisqallapuni kanchej. Chayqa mana niyta munanchu sonqonchej nanawajtinchej mana waqanachu kasqanta. Tatanchej Jehovaqa ima kajtinpis kusisqallapuni kananchejpaj yanapawasunpuni”, nispa. Sinchʼi llakiykunapi rikukushanchej chayqa, ama qonqanachu chay llakiykunaqa pisi tiempollata kananta. Tumpamantawan Jehovaqa chay llakiykunasninchejta chinkasqata chinkachenqa, imaynatachus para lastronchejta chinkachin ajinata.
11. ¿Imaynatá apóstol Pabloj kausaynin kallpachawanchej?
11 Wakin kutisqa ichapis yuyasunman Jehová niña allinpajchu qhawawasqanchejrayku llakiykunapi rikukusqanchejta. Ajinata yuyashanchej chayqa, ñaupa tiempomanta Jehovaj kamachisninpi tʼukurisunman. Paykunaqa Jehovata kasukuspapis sinchʼi llakiykunapi rikukorqanku. Apóstol Pablomanta parlarina. Paytaqa Señorninchej Jesuspuni kacharqa “nacionesman, reyesman, Israelpa wawasninmanpis” sumaj willaykunata willananpaj (Hech. 9:15). Jinapis Pabloqa Jesusta kasukusqanpi ashkha llakiykunapi rikukorqa (2 Cor. 11:23-27). ¿Chanta Jehová mana allinpaj qhawasqanraykuchu chay llakiykunapi rikukorqa? Mana. Jehovaqa nipuni payta saqerparerqachu. Chayrayku chay llakiykunasta aguantayta aterqa (Rom. 5:3-5). Noqanchejtapis Jehová yanapashawanchej, allinpajtaj qhawawanchej. Chayrayku tukuy sonqo payta kasukuspa llakiykunata aguantayta atishanchej.
12. ¿Imataj kanman yuyaychakusqanchejman jina mana Jehovata sirviyta atejtinchej?
12 Jehovapaj astawan ruwayta munaspapis, mana astawan ruwayta atisqanchejmanta llakikusunman (Pro. 13:12). Jehovaj kamachisnenqa payta munakusqanchejrayku, agradecekuytataj munasqanchejrayku yuyaychakunchejpuni paypaj astawan llankʼanapaj. Chay yuyaychakusqanchejtaj atisqanchejman jinalla kanan tiyan. Mana ruwayta atinanchejpaj jina yuyaychakusunman chayqa, mayta phutikusunman (Pro. 17:22). Chaymanta parlaspa Holly sutiyoj precursora nin: “Maytapuni munarqani Diospa Gobiernonmanta Willajkunapaj Escuelaman riyta, waj nacionpi predicamuyta chayri Estados Unidospi mosoj Betelta ruwaysikuyta. Jinapis kausayniypi wakin imas cambiasqanrayku manaña chay imasta ruwayta aterqanichu. Chaytaj mayta llakichiwarqa”, nispa. May chhika hermanospis chay jina llakiyllapitaj rikukunku.
13. Jehovapaj wakin imasta mana ruwayta atejtinchejpis, ¿imastataj ruwayta atisunman?
13 ¿Imatá ruwasunman watejmanta kusisqa kanapaj? Yuyarikuna Jehovaqa atisqallanchejta ruwananchejta munasqanta, nitaj mana ruwayta atisqanchejtaqa. Payqa kʼachas kasqanchejrayku munakuwanchej, nitaj llajtanpi ashkha ruwanasniyoj kasqanchejraykuchu. Jehovaqa astawan qhawan imayna sonqowanchus payta sirvisqanchejta, manataj mashkhatachus ruwasqanchejtachu. Payqa munan kʼumuykukoj sonqo kananchejta, kamachiykunasnintataj tukuy sonqo juntʼananchejta (Miq. 6:8; 1 Cor. 4:2). Chayrayku mana allinchu kanman imastachus mana ruwayta atinchejchu chayta ruwayta munananchej, ni Jehovapis chayta ruwananchejta mañawanchejchu.c Jehovapaj wakin imasta mana astawan ruwayta atispaqa, atisqanchej imasllata ruwana. Ichapis congregacionmanta uj jovencitota yanaparisunman astawan ñauparinanpaj. Ichapis machitu hermanosta yanaparisunman. Ichá congregacionmanta pillatapis wajyarispa, mensajesta apachispa chayri visitarispa kallpacharisunman. Atisqanchejman jina wajkunata yanapananchejpaj kallpachakusun chayqa, Jehovaqa bendeciwasunpuni. Chantapis imastachus paraisopi ruwayta atinanchejpi tʼukurina. Chaypeqa may chhika imasta ruwayta atisunchej, mana yuyasqanchej imastapis. Hermananchej Holly nillantaj: “Mana ruwayta atisqay imasmanta llakikojtiy, imastachus wiñaypaj kausaspa ruwayta atinaypi tʼukurini. Jehovaj yanapayninwanqa chay imasta ruwayta atisaj”, nispa.
14. ¿Imata ruwaytaj llakichillawasunmantaj?
14 Noqallanchejpi yuyajtinchej, kusirikunapaj imasllatataj ruwajtinchej llakisqalla kasunman. Wakin runasqa imatachus internetpi churasqankuwan yuyachiyta munawanchej kusisqapuni kanapajqa viajananchej kasqanta, tukuy imata rantikunanchej kasqanta, tukuy ima munasqanchejta, gustonchejtapis tukuy tiempo ruwananchej kasqanta. Gustawasqanchej imasta ruwayqa mana juchachu. Jehovapuni kusirikunapaj jina ruwawarqanchej. Chaywanpis ashkha runasqa chay gustasqanku imasta ruwaspapis llakisqaslla qhepakunku. Eva sutiyoj precursora nin: “Noqallanchejpi yuyajtinchej, gustawasqanchej imasllatataj ruwajtinchejqa, mana contentakuyta atinchejchu, waj imastawanrajpuni ruwayta munanchej”, nispa. Tukuy tiempo gustawasqanchej imasllapi yuyajtinchej, ruwajtinchejtaj qʼasa sonqoslla qhepakusunman.
15. ¿Imatá yachakusunman rey Salomonpa ruwasqanmanta?
15 Rey Salomonmanta parlarina. Payqa tukuy ima munasqanta ruwarqa kusisqa kayta munaspa. Tukuy laya mikhunasta mikhorqa, kʼachitu takiykunasta uyarerqa, may valesqa imastataj rantikorqa. Tukuy chay imasta ruwaspapis mana kusisqachu karqa. Chayrayku qʼasa sonqolla nerqa: “Ñaweqa qhawaspa mana contentakunchu, ninripis uyarispa manallataj contentakunchu”, nispa (Ecl. 1:8; 2:1-11). Runasqa qhapaj kaspalla, gustonkuta ruwaspalla kusisqa kanankuta yuyanku. Chay imasta ruwayqa falso qolqeta valorniyojpaj qhaway jina, qhasi manakajlla.
16. Wajkunapaj imallatapis ruwaspa, ¿imaraykutaj kusisqa kasunman? (Fotostawan qhawariy).
16 ¿Imatá ruwasunman watejmanta kusisqa kanapaj? Jesuspa nisqanta ruwana. Payqa yachachiwarqanchej: “Aswan kusisqa kanchej wajman qorispa, qorichikunamanta nisqaqa”, nispa (Hech. 20:35). Alekos sutiyoj anciano nin: “Kallpachakuni wajkunapaj imitallatapis ruwaripunaypaj. Wajkunata yanaparispaqa mana imatachus munasqaypichu yuyani. Chaytaj kusisqa kanaypaj yanapawan”, nispa. ¿Imastá ruwawaj wajkunata yanapanaykipaj? Pipis mana allinchu kashasqanta reparaspaqa, allin kanman kallpacharinayki. Mana problemasninta allinchayta atispapis munakuywan uyarejtiyki, khuyakojtiyki, Jehovaman llakiyninta willakuyta atisqanta yuyarichejtiyki mayta yanapanki (Sal. 55:22; 68:19). Chantapis allin kanman reparachinayki Jehová mana payta qonqarpasqanta (Sal. 37:28; Isa. 59:1). Ichá imitallatapis waykʼuripuwaj chayri paywan pasearimuwaj. Chantapis khuska predicanaykichejta niwaj, chayqa mayta kallpachanqa. Jehovaqa qanmanta valekunman wajkunata kallpachananpaj. Tukuy atisqaykita wajkunata yanapanki chayqa, kusisqapuni kanki (Pro. 11:25).
Gustusnillaykita ruwanaykitaqa wajkunapaj imitallatapis ruwaripuy (16 parrafota qhawariy).d
17. Kusisqallapuni kanapaj, ¿imatá ruwananchej tiyan? (Salmo 43:4).
17 Tatanchej Jehovaman astawan qayllaykuspaqa kusisqaspuni kasunman. Biblia nisqanman jina, Jehovalla “kusisqa” kananchejpaj yanapayta atiwanchej (Salmo 43:4 leey). Chayrayku imapi rikukuspapis ama manchachikunachu. Jehovapipuni atienekuna, payqa wiñaypaj kusisqa kananchejpaj yanapallawasunpuni (Sal. 144:15).
155 TAKIY Qanmin Dios kusichiwanki
a “Jehovawan yanapachikuy kusisqa kanaykipaj” nisqa recuadrota qhawariy.
b 2023 Diospa Llajtanta Kamachejkunamanta 5 kaj willaynin nisqa videopi Christensenkunaj experienciankuta qhawariy. Chaytaj jw.org nisqapi kashan.
c Astawan yachakunaykipajqa Torremanta Qhawaj 15 de julio de 2008 watamanta revistapi “Kusisqa kawsanapaqqa, atisqallanchikta ruwana” nisqa yachaqanata leeriy.
d FOTOS: Uj hermana ashkha imasta rantikusqa. Jinapis aswan kusisqa kashan kallpachanata necesitaj uj kuraj hermanitapaj tʼikitasta rantipuspa.