Diciembri

¿Jehoväqa wanushqakunata kawaritsimuyta puëdinmantsuraq? Awmi. Pëqa, ‘Llapanta Puëdeq Diosmi’ (Apoc. 1:8). Jehoväpita mas puëdeqqa manam ni ima kantsu, tsëmi wanuytapis ushakätsinqa (1 Cor. 15:26). Tsënöllam wanushqakunata Jehovä kawaritsimunampaq kaqmanqa confiakuntsik, llapantapis yarpëta puëdiptin. Bibliam willakun llapan estrëllakunata cada ünuta jutimpa qayanqanta (Is. 40:26). Pëqa llapan wanushqa nunakunatam yarparëkan (Job 14:13; Lüc. 20:37, 38). Y manaraq wanukur imanö kayanqanta, imanö kawakuyanqanta y imakunata pensayanqantam llapanta yarpëta puëdin. Yachakurinqantsiknömi, wanushqakunata Jehovä kawaritsimunampaq kaqmanqa confiakuntsik kawaritsimuyta munaptin y puëdiptin. ¿Imanir mastan wanushqakunata kawaritsimunampaq kaqman confiakuntsik? Wakin wanushqakunata kawaritsimushqana kaptinmi. Bibliata qellqayanqan tiempuchömi, Jehoväqa wakin nunakunata y hasta Jesustapis poderninwan yanaparqan wanushqakunata kawaritsiyänampaq. w23.04 pägk. 9, 10 pärrk. 7-9

Creenciantsikkunapita tapupämashqapis tranquïlu y respëtuwan contestashqaqa parlakuytam munayanqa. Capaz wakinkunaqa discutita munayanqa, tsënö kaptinqa manam parlapänantsiknatsu (Prov. 26:4). Discutita munaq nunakunaqa wallkaqllam kayan, peru wakinkunaqa shumaqmi wiyakuyta munayan y parlakuyta munayan. Yachakurinqantsiknömi tranquïlu kanqantsik o yachanëpaq kanqantsikqa imëkachö yanapakun. Tsëmi creinqantsikkunapita nunakuna mana allikunata parlayaptinqa, tranquïlu y respëtuwan contestanapaq Jehoväman mañakunantsik. Tranquïlu y respetakoq karninqa manam piwampis discutiman chäshuntsu. Capazchi tranquïlu y respëtuwan parlapärishqaqa, pensëkäyanqankuna mana alli kanqanta cuentata qokuyanqa y Bibliapita yachatsishqa wiyakuyta munayanqa. Tsëmi creinqantsikkunata “yachanëpaq geniuwan y shonqupita respetakur” contestanapaq listu këkänantsik (1 Pëd. 3:15). ¡Tranquïlu y yachanëpaq karpis valienti kashun! w23.09 päg. 19 pärrk. 18, 19

Pacienciayoq nuna imanö kanqanta chuskullata rikärishun. Pacienciayoq nunaqa ofendiyaptimpis manam rasllaqa o sasllaqa cölerakuntsu. Imata exigiyaptimpis tranquïlullam këkan y ofendiyaptimpis manam mana allipa kutitsintsu (Ex. 34:6). Pacienciayoq nunaqa imatapis tranquïlum shuyaran. Imapis munanqannö mana yarquptinqa, manam cölerakuntsu (Ecl 7:8). Pacienciayoq nunaqa manam imatapis manaraq shumaq pensarqa rurantsu. Imatapis precisaqta ruranan kaptinqa, manam jinan höratsu rurar qallëkun, ni manam ushëta munar rasllaqa o sasllaqa rurantsu. Tsëpa rantinqa, imanö ruranampaqmi alliraq pensan y tsëpitam pacienciawan allita ruran. Pacienciayoq nunaqa mana allikunapa pasarpis manam quejakuntsu y tranquïlullam aguantan. Pacienciayoq karqa, pasëkanqantsik problëmakuna altsakänampaq kaqtam pensashun y Jehovätam kushishqalla sirwir sïguishun (Col. 1:11). Cristiänukunaqa tsë llapankunachömi pacienciayoq kanantsik. w23.08 pägk. 20, 21 pärrk. 3, 6

Teyta Diosqa shonquntsikchö llapan munanqantsiktam rikëkämun, tsëmi shonquntsiktaqa mana alli munëkunapita cuidanantsik. Jehovä consejamanqantsikta cäsukur yarparashqaqa, Jehoväqa kuyamäshunmi. Tsë consëjukunata cäsukurqa, yachaq nunam kantsik y imëpis rasumpa kaqllatam parlashun y Satanas yachatsikunqanta y nunakuna rurayanqantaqa manam rurashuntsu (Juan 4:14; 1 Juan 5:18, 19). Jehovä Diosnintsikta kuyar y llapan shonquwan respetarqa, mas amïgunmi tikrashun. Y manam chikinqankunata rurarnin llakitsishuntsu ni manam jutsa rurëkunamanqa ni ichikllapis pensashuntsu. Croacia nacionpita Marta jutiyoq panintsikmi jutsata rurëta munarqan. Kikinmi kënö nin: “Tsë rurëman yarparäkurmi, alli pensëtapis puëdirqänatsu. Tsëta rurarnin kushikunäpaq kaqmanmi alläpa yarparäkurqä. Peru Jehoväta respetarmi tsë jutsa rurëman ishkirqätsu”. Jehovä Diosnintsikta respetarmi Martaqa pensarqan tsë jutsata rurarqa imëka mana allikunapa pasanampaq kaqta. Noqantsikpis tentacionkunapa pasarqa, Martanömi pensanantsik. w23.06 pägk. 20, 21 pärrk. 3, 4

Jesusqa musyarqanmi ulikuyanqampita o llullakuyanqampita Jehoväqa jutinta respetatsita munanqanta. Tsëmi Jesusqa qateqninkunata kënö mañakuyänampaq yachatsirqan: “Ciëluchö këkaq Teytalläkuna, jutillëki respetashqa këkullätsun” (Mat. 6:9). Jesusqa allim entiendirqan imapitapis masqa, Jehoväpa jutinta respetatsi mas precisanqanta. Jesusmi pï nuna ruranqampitapis Jehoväpa jutintaqa mas respetatsishqa. Tsënö këkaptimpis, Jesusta prësurirqa, Diospa jutinta mana allichö quedatsishqa nirmi acusayarqan. Tsënö acusayanqanqa, Jesuspaq alläpa llakikuypaqmi karqan. Tsënö acusar condenayänampaq kaqta musyarchi Jesusqa alläpa yarpachakur llakikurqan (Lüc. 22:41-44). w24.02 päg. 10 pärr. 11

Cörrikanqantsik carrërachö ganarir mana wanushpa kawëta chaskinapaqqa, Jehovätawan Jesustam familiantsikpitapis masqa kuyanantsik (Mat. 10:37). Tsënö kaptimpis, manam familiantsikta mantenitaqa dejanantsiktsu ni Jehoväta sirwinqantsikchö michämaqnintsiktanöqa rikänantsiktsu. Tsëpa rantinqa, Jehovätawan Jesusta kushitsinapaqqa familiantsikta manteninapaq mandamanqantsiktam cumplinantsik (1 Tim. 5:4, 8). Tsëta rurarqa, mas kushishqam kashun. Jehoväqa musyanmi casädukuna kuyanakuyaptin, respetanakuyaptin, teytakuna wamrankunata kuyayaptin, yachatsiyaptin y wamrakuna teytankunata cäsukuyaptinqa, familiachö kushishqa kawakuyänampaq kaqta (Efes. 5:33; 6:1, 4). Casädu kar o wamra karpis familiakunapaq Bibliachö consëjukunata cäsukunëkipaqmi kallpachakunëki. Ama costumbrikimannö o yachaq tukoq nunakuna niyanqannöqa, imatapis rurëtsu. Publicacionkunata leyi, tsëchömi tarinki Bibliachö consëjukuna imanö yanapashunëkipaq kaqta. w23.08 päg. 28 pärrk. 6, 7

Cristiänakunaqa vïdankunachö yanapanampaq kaqkunatam yachakuyänan. Wamra kayanqëkipita yachakuyanqëkikunaqa, vïdata pasayänëkipaqmi yanapayäshunki. Wakinllata rikärishun. Wakin markakunachöqa, warmi kaqkuna leyita y qellqëta yachakuyänantaqa mana precisaqpaqmi churayan, peru cristiänukunapaqqa alläpa precisan (1 Tim. 4:13). ¿Imakunachötan yanapashunki qellqëta y leyita yachanqëki? Trabäjutam fäcil-lla tarinki, tsë trabäjullachömi mas tiempupa kanki y wananqëkikunatam tarita puëdinki. Peru tsëpitapis masqa, Diospa Palabrantam estudianki, yachatsikunki, Diospa Palabranta leyirmi tsëman pensanki y Diosnintsikwanmi mas amïgu tikranki. Tsëmi qellqëta y leyitaqa imëkanöpapis yachakunëki (1 Tim. 4:15). w23.12 päg. 20 pärrk. 10, 11

Mana alli rurëkunaman mana ishkinapaq Jehoväman mañakushun. Jutsasapam kantsik, tsëmi mana allikunata mana ruranantsikpaq alliraq kallpachakunantsik. Y Satanasqa imëkatam ruran mana allikunaman ishkitsimänapaq. Këllaman pensarishun: Satanasqa kushikunapaq rurëkuna llapampis allilla kanqantam pensatsimënintsikta munan. Kushikunantsikpaq mana allikunata rikar o mana allikunata wiyarqa, mana allikunatanam pensar qallëkushun y tsënö pensarqa manam Jehovä Diospa rikënimpaq limpiunatsu kashun y jutsa rurëmampis rasllam ishkirishun (Mar. 7:21-23; Sant. 1:14, 15). Jehovä mana yanapamashqaqa, rasllam o sasllam jutsa rurëman ishkirishun. Tsëmi Jesusqa Diosnintsikman mañakunapaq yachatsimanqantsikchö kënö nirqan: “Jutsaman imapis mana ishkitsiyämänampaq yanapëkayämë, y Diablupita salvëkayämë” (Mat. 6:13). Jehoväqa yanapamënintsiktam munan, peru tsëpaqqa mañakunantsikmi. w23.05 pägk. 6, 7 pärrk. 15-17

Jehoväpa amïgun karqa, kushishqam consëjunkunata wiyakuyanqa, tsëmi yanapanqa imëka problëmapa pasarpis casädu vïdankunachö kuyakoq kayänampaq. Jehoväpa amïgunkunaqa Jehovänö këtam procurayan. Tsëmi yachanëpaq, pacienciakoq y perdonakoq kayan (Efes. 4:32–5:1). Jehoväta tsënö kuyarqa, ¿manatsuraq casädu vïdankunachöpis kushishqa kawakuyanqa? 25 watapana casädu këkaq Lëna jutiyoq panintsikmi kënö nin: “Llapan shonqunwan Jehoväta kuyaq nunata respetëqa y kuyëqa fäcil-llam”. Biblia willakunqanta jukta rikärishun. Jehoväqa Davidpa kastan Josëtawan Marïatam akrarqan Tsurimpa teytankuna kayänampaq. ¿Imanirtan pëkunata akrarqan? Kuyë amïgunkuna kayaptinmi. Musyarqanmi casädu vïdankunachöqa imëpis Pëta puntaman churayänampaq kaqta. w23.05 päg. 21 pärrk. 3, 4

Mandamaqnintsik Jesus jutsannaq kaptimpis, kë Patsachö dirigimänantsikpaq churanqan nunakunaqa jutsasapam kayan. Tsëmi höraqa mandamanqantsikkunata y masqa rurëta mana munanqantsikkunata ruranapaq mandamashqa cäsukunanqa fäciltsu kanman. Tsëmi juk kutichö apostol Pëdrutapis pasarqan. Juk angelmi mandarqan, Moises qellqanqan Leychö prohibinqan animalkunapa ëtsanta mikunampaq. Peru Pëdruqa kima kutipam cäsukurqantsu (Hëch. 10:9-16). Pëqa pensarqan tsë mandëkanqan mana alli kanqanta y imëpis mana rurashqa kanqantam. Tsënö cuentakuyanqantam judïu cristiänukuna musyariyarqan, tsëmi Jerusalenchö anciänukunaqa apostol Pabluta niyarqan Leypa contran mana këkanqanta rikätsikunampaq. Tsëpaqqa chuskoq nunakunata pusharkurmi templuman ëwanan karqan Diospa rikëninchö limpiu kanampaq. Peru Pabluqa musyarqanmi cristiänukunaqa tsë asuntupaq Leyta manana cumpliyanqanta. Tsëta musyëkarpis Pabluqa cäsukurqanmi y chusku nunakunata pusharkurmi, “pëkunawan juntu Ley ninqannö Diospa rikëninchö limpiakurqan” (Hëch. 21:23, 24, 26). Tsënö cäsukunqampitam llapan wawqi panikuna juknölla kayarqan (Rom. 14:19, 21). w23.10 päg. 10 pärrk. 15, 16

Alli amïguyoq kanapaqqa, mantsakoq kanqantsik mana yanapakunqantam pensankiman. Peru Jehovä Diosnintsikwan alli amïgu kanantsikpaqqa mantsakoq kanqantsik o alläpa respetakoq kanqantsikmi yanapakun. Mëtsika tiempupa sirwirnimpis Jehovä Diosnintsiktaqa mantsëkänantsikllam. Peru ¿ima ninantan Diosnintsikta mantsëqa? Diosnintsikta mantsaq o llapan shonqunwan respetaq nunaqa, manam imata ruranqanwampis llakitsita munantsu. Tsëtam rurarqan Jesuspis, pëqa Teytantam llapan shonqunwan respetaq (Heb. 5:7). Y tsëkunataqa rurarqan manam Jehoväta mantsartsu (Is. 11:2, 3). Sinöqa, Teytantaqa llapan shonqunwanmi kuyaq y cäsukoq (Juan 14:21, 31). Noqantsikpis alläpa kuyakoq kaptin, yachaq kaptin, justicia ruraq kaptin y poderösu kaptinmi, Teytantsik Jehovätaqa llapan shonquntsikwan respetantsik. Y musyantsikmi alläpa kuyamanqantsikta. Allikunata rurashqaqa kushikunmi, peru mana allikunata rurashqaqa llakikunmi (Sal. 78:41; Prov. 27:11). w23.06 päg. 14 pärrk. 1, 2; päg. 15 pärr. 5

Gobernanti Uzïasqa mas puëdeq tikrarmi imatapis ruranqanchö Jehovä yanapanqanta qonqëkurqan. ¿Imatataq Uzïaspita yachakuntsik? Manam qonqanantsiktsu imatapis Jehovä yanapamashqalla rurëta puëdinqantsikta. Allikunata tarinqantsik y Jehoväta kushishqa sirwinqantsikqa manam kikintsikpitatsu. Imatapis ruranqantsikpita gälakunantsikpa rantinqa, Jehovätam alabanantsik (1 Cor. 4:7). Humildim kanantsik y yarpänantsikmi jutsasapa kanqantsikta y jukkuna corregimänantsikta wananqantsikta. Sesenta watayoqpitapis masyoqna wawqim kënö nin: “Wakinkunapita mas alli kanqäta mana pensanäpaqmi kallpachakurqö. Pillapis corregimaptinqa, mas alliyänä pishinqantam cuentata qokü y tsë consëjuta chaskikurmi mas alliyëta procurä”. Humildi kar y Jehoväta llapan shonquntsikwan respetarqa, allim kawakushun (Prov. 22:4). w23.09 päg. 10 pärrk. 10, 11

Punta cristiänukunapis allim tsarakuyänan karqan. Imëka problëmakunapa pasarpis, Diosta sirwiyanqanrëkurmi mas problëmakunaparaq pasayarqan. Mëtsikaqtam judïu religiösukuna y Röma autoridäkuna chikir qatikachäyaq y familiankunapis Diosta sirwiyänanta michäkuyaq (Mat. 10:21). Y höraqa Diospa contran churakashqakunapis mana allikunata yachatsikurmi, congregacionchö wawqi panikunata rakikätsita munayaq, tsëkunatapis aguantayänanmi karqan (Hëch. 20:29, 30). Tsë llapanchömi punta cristiänukunaqa alli tsarakuyarqan (Apoc. 2:3). Y ¿imatan yanaparqan? Jobpaqnöpis Biblia willakunqan wakin nunakunapita yachakuyanqanman alli pensayanqan (Sant. 5:10, 11), kallpayoqta tikratsinampaq Jehoväman mañakuyanqan (Hëch. 4:29-31), y alli tsarakuyaptinqa, Diosnintsik bendicinampaq kaqman pensayanqanmi (Hëch. 5:41). Alli tsarakoq nunakunapaq Biblia willakunqankunaman y publicacionkuna willakunqankunaman alli pensarqa, noqantsikpis allim tsarakushun. w23.07 päg. 3 pärrk. 5, 6

Jehoväwan Jesusqa manam imëpis dejamäshuntsu. Jesusta reqinqanta apostol Pëdru negarirqa, Jesuspa qateqnin këta o dejaritam decidinan karqan. Peru Jesusqa Jehovämanmi rogakushqa karqan Pëdruta yanapëkunampaq. Tsëpitam Pëdruta nirqan Teytanman pëpaq mañakushqa kanqanta y wakin sirweqninkunata yanapanampaq confiakunqanta (Lüc. 22:31, 32). Tsëta willariptinqa, ¡Pëdruqa alläpachi kushikurqan! Noqantsikpis ima jutsatapis rurarirqa, Jehoväpa sirweqnin këta o dejaritam decidinantsik. Tsë hörakunachö yanapamänantsikpaqqa, Jehoväqa anciänukunatam churamushqa, pëkunam alli kaqta decidinantsikpaq yanapamënintsikta puëdiyan (Efes. 4:8, 11). Rikärinqantsiknömi, Jehoväqa Pëdruta ni wakin apostolkunatapis dejarqantsu, ni manam llapan wanayanqankunata faltatsirqantsu. w23.09 päg. 24 pärrk. 14, 15

Jehovä Diosnintsikqa wakinkunata ichikllapis yanaparinqantsiktaqa alläpam valoran. Y pëta sirwirnin rurëkanqantsiktanömi rikan y jaqantsik cuentam sientikun. Siervu ministerial këta o anciänu këta dejashqa karqa, kuyakoq karnin llapan ruranqëkikunata Jehovä mana qonqanqanta yarparë (1 Cor. 15:58). Jehoväqa munan pëta y nuna mayintsikta mas kuyanatam. Y Jehovä Diosnintsikta mas kuyanapaqqa Palabran Bibliatam leyinantsik, leyinqantsikmanmi alli pensanantsik y Pëmanmi cada junaq mañakunantsik. Y wawqi panintsikkunata mas kuyanapaqqa, wanayanqankunachömi yanapanantsik. Mas kuyakoq karninqa, Jehoväwanmi mas amïgu kashun y wawqi panintsikkunatapis familiantsiktanömi kuyashun. Tsëta rurarqa, ¡Jehoväwan y wawqi panintsikkunawanmi imëyaqpis amïgu kashun! w23.07 päg. 10 pärr. 11; päg. 11 pärr. 13; päg. 13 pärr. 18

Cristiänukunaqa cada ünum decidiyänan salorninkunata imanö cuidayänampaq kaqta. Imanö jampikunapaq decidirqa, masqa yarpänantsik yawarta mana churakunantsikpaq y brujerïa mana alli kanqanta Bibliachö nimanqantsiktam, tsë consëjutam cäsukunantsik (Hëch. 15:20; Gäl. 5:19, 20). Peru wakin tratamientukunataqa cada cristiänum akrakunan. Noqantsik imanö jampikunqantsik mas alli kanqanta pensarpis, wakinkuna salorninkunata imanö cuidayanqantaqa respetanantsikmi. Tsëmi këkunata yarpänantsik: 1) Diospa Gobiernunlla imëka qeshyatapis ushakätsinampaq kaqta (Is. 33:24); 2) cada cristiänu rurëkanqampita següru kanqanta (Rom. 14:5); 3) manam imanö jampikuyanqanta juzganantsiktsu ni michäkunantsiktsu (Rom. 14:13). Y 4) cristiänukunaqa kuyakoqmi kantsik, tsëmi pensanqantsikllata välitsinapa rantin wakinkunawan juknölla kawakunqantsikta mas precisaqpaq churantsik (Rom. 14:15, 19, 20). w23.07 päg. 25 pärr. 15

Jehoväwan amïgu kanqëkitaqa alläpachi valoranki. Qamnömi unëpita patsë mëtsikaq nunakuna Jehoväwan amïgu kayanqanta valorayashqa (Sal. 104:33, 34). Mëtsikaq nunakunam Jehoväta sirwiyänanrëkur imëkata rurayashqa. Tsëtam rurayarqan unë Israelchö nazareukunapis. Jehoväta kuyaq israelïtakunaqa, imëkatapis dejëkurmi Jehoväta maslla sirwita puëdiyaq. Moises qellqanqan Leychömi willakoq, warmi kar o ollqu karpis Jehoväta maslla sirwita munarqa, nazareunö juk tiempupa sirwinampaq änikuyta puëdinqanta (Nüm. 6:1, 2, nöta). Nazareukunaqa pëkunapaq Diosnintsik churanqan leykunatam cumpliyänan karqan. Tsëqa, ¿imanirtan juk israelïta nazareu këta munaq? Capazchi Jehoväta alläpa kuyarnin y bendicionkunata chaskinqampita alläpa agradecikurnin (Deut. 6:5; 16:17). w24.02 päg. 14 pärrk. 1, 2

Bibliachöqa hebreu idiömachö “mana dejë” o “alläpa kuyë” nirqa, imëpis kuyakoq këpaqmi parlëkan. Bibliachöqa tsë palabra yurin sirweqninkunata Diosnintsik kuyanqampaq o kikintsikpura kuyanakunqantsikpaq parlarmi (2 Samuel 9:6, 7). Jehoväqa mana dejëpa sirwinantsiktam shuyaran. Y mas tiempu mana dejëpa sirwirninqa, masmi kuyashun. Tsëmi Danielpis Diosnintsikta mas kuyarqan. Danielqa imëka mana allikunapa pasëkarpis mana dejëpam Jehovä Diosnintsikta sirwirqan. Peru 90 watayoqpitapis mas këkarmi imëpis mana pasanqan pruëbapa pasarqan. Wakin precisaq nunakunaqa Danieltam chikiyaq y manam Jehovätapis respetayaqtsu. Tsëmi Danielta wanutsiyänampaq parlayarqan. Gobernanti Darïutam juk leyta firmatsiyarqan 30 junaqkunapa pï nunapis Diosman mana mañakunampaq. ¿Danielqa Diostatsuraq o gobernantitatsuraq cäsukunman karqan? Gobernantita cäsukuyta munarqa treinta junaqllapam Jehoväman mañakunantsu karqan. Peru Danielqa Jehoväta cäsukurmi Pëman mañakuyta dejarqantsu, tsëmi gobernantiqa leonkuna këkanqan jatun uchkuman jitarkuyänampaq mandakurqan (Dan. 6:12-15, 20-22). w23.08 pägk. 4, 5 pärrk. 10-12

Jehoväqa munan wawqi panintsikkunata kuyanantsiktam. Mëqanllapis ofendimashqaqa, manam tsëman yarparäkur kakunantsiktsu. Tsëpa rantinqa, pensanantsik pantashqa kanqanta y mas alli kanampaq kallpachakuykanqantam (Prov. 12:18). Jehovä Diosnintsikqa jutsa ruraq kashqapis, alläpam kuyamantsik. Y jutsata rurarishqapis manam dejaramantsiktsu ni manam cölerashqallatsu kakun (Sal. 103:9). ¡Teytantsik Jehovänömi kanantsik y wakinkunatam perdonanantsik! (Efes. 4:32–5:1). Manam qonqanantsiktsu ushanan tiempuchöna kawëkanqantsikta. Wawqi panintsikkunawanmi mas juntu kanantsik. Chikimaqnintsikkunaqa qatikachämäshunmi y capazchi carcelamäshumpis. Tsë hörakunachömi wawqi panintsikkuna yanapamänataqa mas wanashun (Prov. 17:17). w24.03 pägk. 15, 16 pärrk. 6, 7

Bibliaqa willakunmi wakin jövinkunapis Jehoväta sirwiyanqanta, amïgun kayanqanta y alli kawakuyanqanta. Jukqa karqan Davidmi. Pëqa jövinllaraq këkarmi Jehoväpa amïgun kanampaq decidirqan, y tiempuwanqa alli gobernanti këmanmi charqan (1 Rëy. 3:6; 9:4, 5; 14:8). Jövin, ¿imanirtan Davidpita yachakunkitsu? Pëpita yachakunqëkim yanapashunki Jehoväta mana dejëpa sirwinëkipaq. Tsënöllam alli kanman Marcuspita y Timoteupita yachakunëkipaq tiemputa rakinqëki. Pëkunaqa jövin kayanqampitam Jehoväta sirwiyarqan y mëtsika tiempupam mana dejëpa sirwiyarqan. Shamoq tiempuchö alli kawakuyta munarqa, kanampitam allikunata ruranëkipaq decidinëki. Kikikiman confiakunëkipa rantin Jehoväman confiakuptikiqa, yanapashunkim allikunata decidinëkipaq. Qamqa puëdinkim alli y kushishqa kawakuyta. Jehoväta sirwirnin ruranqëkikunataqa, Pëqa alläpam valoran. ¿Manaku alläpa kuyamaqnintsik Teytantsikta sirwiqa alläpa kushikuypaq? w23.09 päg. 13 pärrk. 18, 19

Apostol Pabluqa musyarqanmi wawqi panikunaqa jutsa ruraq kayanqanta, tsëmi llapantapis allillata rurayänantaqa shuyararqantsu. ¿Imatan pasakurqan? Jerusalenchö congregacionman ëwar qallëkuptinmi, Pablutaqa wawqi panikuna mantsayarqan y manam pëman confiakuyarqantsu (Hëch. 9:26). Tiempuwannam, wawqi panikuna rimayarqan (2 Cor. 10:10). Juk poqushqa cristiänutam Pablu rikarqan mana allikunata ruraqta. Tsëta rikarqa, wakin cristiänukunaqa capazchi Jehovä sirwita dejariyanman karqan (Gäl. 2:11, 12). Y alläpam llakikurqan yanaqaqnin Marcus dejariptin (Hëch. 15:37, 38). ¿Imatataq Pablu rurarqan tsë llapanta rikarnin? ¿Dejarirqanku tsë wawqi panikunawan juntakëta? Manam. Tsëpa rantinqa, pëkunapaqmi allikunata pensarqan y Jehovä Diosnintsiktam sirwirnin sïguirqan. ¿Imatan yanaparqan? Apostol Pabluqa wawqi panikunata alläpam kuyaq. Tsëmi pantayanqankunallaman yarparänampa rantin, alli kayanqanta masqa yarparaq. Tsënöllam kuyakoq kanqan apostol Pabluta yanaparqan kanan junaqpaq textu ninqannö ruranampaq. w24.03 päg. 15 pärrk. 4, 5

Bibliata leyirninqa, atskaq nunakuna yachanëpaq kayanqantam tarintsik. Pensarishun Isaacllaman. Guerar markachö Isaac täkuptinmi, filisteukunaqa chikiparnin papänin ruratsinqan pözukunata allpawan tsaparkuyarqan. Peru Isaacqa tsë pözupaq pelyar o discutir kanampa rantinmi, juk sitiuta ëwakurnin pözunkuna ruratsikurqan (Gen. 26:12-18). Peru filisteukunaqa tsë pözuchö yakupaqpis pëkunapa kanqantam niyarqan. Tsënö ofendikäyaptimpis Isaacqa manam cölerakurqantsu (Gen. 26:19-25). ¿Imatan Isaacta yanaparqan tsënö ofendikäyaptimpis tranquïlulla kanampaq? Teytankuna yachanëpaq kayanqanchi. Abrahanqa tranquïlu nuna karmi imatapis alli pensëkur ruraq, y Säranam yachanëpaq warmi karqan (1 Pëd. 3:4-6; Gen. 21:22-34). w23.09 päg. 15 pärrk. 3, 4

Jehoväqa kuyakoq karmi Tsurinta kë Patsaman mandamurqan. Y kë Patsachö këkarnam Jesusqa Diospa Gobiernumpita nunakunata yachatsirqan, y nunakunata jutsapita y wanuypita salvanampaqmi wanurqan. Bibliachöqa mas willakun Jehovä Diosnintsik jutinta respetatsinampaq kaqtam, tsëpaqqa kë Patsaman gobernamunampaqmi Jesucristuta churashqa. Jehovä rurëta munanqantaqa manam ni ima michanqatsu (Is. 46:10, 11; Heb. 6:17, 18). Y tiempuwanqa kë Patsam Shumaq Patsaman tikranqa, y tsëchömi Adanpita y Ëvapita mirashqa jutsannaq nunakuna imëyaqpis kawakuyanqa (Sal. 22:26). Peru Jehovä Diosnintsikqa maskunatam ruranqa. Pëqa munan ciëluchö kawaq kaqkunawan Patsachö kawaq kaqkuna juk familianölla llapankuna unïdu kayänantam, y Pëlla Llapanta Gobernaq kanqanta respetayänantam munan (Efes. 1:8-11). ¿Manaku alläpa kushikuntsik Jehovä rurëta munanqankunata llapanta cumplimunampaq kaqta musyarnin? w23.10 päg. 20 pärrk. 7, 8

Babiloniapita Jerusalenman kuteq judïukuna chäriyaptinqa manam mikuyänampaq karqantsu, polïtica asuntuchömi imëka problëma karqan y nunakunapis chikiyaqmi. Tsënöpam Jehovä Diospa templun rurëchö alli yanapakuytaqa puëdiyarqantsu. Tsëmi Jehoväqa, Ageutawan Zacarïasta mandarqan judïukunata animanampaq (Ageu 1:1; Zac. 1:1). Pëkunaqa allim animayarqan. Peru 50 watakuna pasariptinqa yapëmi judïukunaqa qelanäriyarqan. Y tsë tiempupaqqa Leyta alli copiëta yachaq Esdrasnam, Babiloniapita Jerusalenta ëwarqan Jehovä Diosta adorayänampaq judïukunata animanampaq (Esd. 7:1, 6). Ageuwan Zacarïas willakuyanqanqa judïukunatam yanaparqan mana allikunapa pasëkarpis Jehoväman confiakuyänampaq, tsënöllam noqantsiktapis yanapamäshun Jehoväman maslla confiakunapaq (Prov. 22:19). w23.11 päg. 14 pärrk. 2, 3

¿Imatataq rurashwan kuyanqantsikta wawqi panintsikkuna rikäyänampaq? Mana allikunapa pasëkaq wawqi panintsikkunatam shoqanantsik. Tsëpaqqa llakipäkoqmi kanantsik (1 Tes. 4:18). ¿Imatataq rurashwan imëpis kuyakoq kanapaq? Tsëpaqqa ofendimaqnintsikkunatam perdonanantsik. ¿Imanirtan kanan witsanqa mas kuyakoq kanantsik? Apostol Pëdrum kënö nirqan: “Peru imëka ushakänan tiempuqa këllachönam këkan. Tsëmi […] imapitapis masqa, jukniki juknikikuna alläpa kuyanakuyë” (1 Pëd. 4:7, 8). Kë mana alli tiempu ushakanqanmannö, ¿imakunaraq pasakunqa? Jesusmi qateqninkunata kënö nirqan: “Qatimaqnïkuna kayaptikim llapan nacionpita nunakuna chikiyäshunki” (Mat. 24:9). Nunakuna chikikämashqapis Jehovä Diosnintsikta sirwirnin sïguinapaqqa, llapantsik juknölla kanqantsikmi yanapamäshun. Satanasqa rakikätsimënintsiktam munanqa, peru juknintsik juknintsik kuyanakushqaqa manam puëdinqatsu. Diospa Palabran ninqannömi kuyakoq kanqantsikqa ‘juknölla kanantsikpaq’ yanapamantsik (Filip. 2:1, 2). w23.11 päg. 13 pärrk. 18, 19

Biblia yachatsikunqanta rasumpa kaqta entiendirirqa, nunakunaqa cambiukunatam rurar qallëkuyan. Jehovä Diosnintsik pï kanqanta y imanö kanqanta yachatsishqaqa, nunakunaqa imëka ampeqchö o tsakaqchö këkäyanqampita aktsita rikäreq cuentam Satanas yachatsikunqankunata creiyannatsu, y Diosnintsikta noqantsik reqinqantsiknö reqir qallëkuyan. Alläpam espantakuyan poderösu kanqanta musyarir (Is. 40:26). Justicia ruraq kanqanta entiendirirmi següru sientikuyan (Deut. 32:4). Yachaq kanqanta entiendirirmi alläpa kushikuyan (Is. 55:9; Rom. 11:33). Y kuyakoq kanqanta entiendirirmi mana allikunapa pasarpis consuëluta tariyan (1 Juan 4:8). Jehovä Diosnintsikta mas reqirqa, imëyaqpis kawakuyta puëdiyänampaq kaqta y Diosnintsikpa wamrankuna këta puëdiyänampaq kaqtam següru kayan. ¿Manaku nunakunata Teyta Jehoväta reqiyänampaq yanapanqantsikpitaqa alläpa kushikuntsik? Y manam tsëllatsu, nunakunata yachatsirninqa, Jehovä Diosnintsikpa “yanapaqninkunam” kantsik (1 Cor. 3:5). w24.02 päg. 12 pärr. 15

¿Y qamqa Bibliapita yachakuykankiku? ¿Testïgu teytëkikunaku yachëkätsiyäshunki? Imanö kaptimpis, capazchi bautizakuyta pensëkanki. Y tsëqa, ¡alläpa kushikuypaqmi! Peru manaraq bautizakurmi puntataqa Jehovällatana sirwinëkipaq änikunëki. ¿Imanötan Jehovällatana sirwinapaqqa änikuntsik? Diosnintsikman mañakunqantsikchömi pëllata adoranapaq y pë munanqanllata imëpis ruranapaq änikuntsik. Juk parlakuychöqa, llapan shonquykiwan, llapan kawënikiwan, llapan pensënikiwan y llapan kallpëkiwan sirwinëkipaqmi änikuykanki (Mar. 12:30). Tsënö änikunëkipaqqa, japallëkillam Jehoväman mañakunëki; tsëtaqa qamwan Jehovällam musyayanki. Peru bautizakunqëkitam sïqa wakinkunapis rikäyanqa, tsëwanmi musyatsikunki Jehovällatana sirwinëkipaq änikushqa kanqëkita. Jehovällatana sirwinëkipaq änikunëkipaqqa alliran pensanëki. Änikunqëkitam cumplinëki, tsëtam Jehovä Diosnintsikqa imëpis shuyaranqa (Ecl. 5:4). w24.03 päg. 2 pärr. 2; päg. 3 pärr. 5

Diospa Palabranqa clärum nin casädukunaqa ‘vïdankunachö problëmakunapa’ pasayänampaq kaqta (1 Cor. 7:28). ¿Imanirtan tsënöqa nin? Ollqu kaqpis y warmi kaqpis jutsasapa kayaptinmi. Tsënöllam ishkankunapis jukläya jukläya geniuyoq kayan y imata munayanqampis jukläyam. Y jukläya jukläya costumbriyoq familiachömi ishkampis winayashqa. Tsëmi casädukunaqa, tiempuwan cuentata qokuriyanqa imatapis pantaq kayanqanta y noviu këkarnin tsënö kayanqanta cuentata mana qokushqa kayanqanta. Tsëkunapa pasarqa, manam kushishqatsu kawayanqa. Y ishkampis pantaq kayanqanta yarpayänampa rantin y tsë problëmata juntu arreglayänampa rantinqa, capazchi pensayanqa rakikäkuriyänan o divorciakuyänan mas alliqa kanqanta. ¿Peru tsëta rurayanqan allitsuraq kanman? Manam. Jehoväqa munan casädukuna, casädu vïdankunata respetayänantam. w24.03 päg. 16 pärr. 8; päg. 17 pärr. 11

Bautizakurinqëkipitaqa Diospita mas yachakur y mas alli cristiänu tikrarmi Diosnintsik änikunqankunataqa maslla shuyaranki (Heb. 5:13–6:1). Capazchi Romänus 5:2 a 4 ninqannö, imëka mana allikunapa pasarqunki y tsëkunachö alli aguantarnin cuentata qokurqunki Jehoväpa rikëninchö alli këkanqëkita. Tsëta musyarmi, änikunqankunata cumplimunampaq kaqmampis maslla confiakunki. Kananqa Diosnintsik änikunqankuna rasumpa cumplinampaq kaqtam llapan shonquykiwan creinki, y tsënö creinqëkitaqa cada junaq kawanqëkichömi rikätsikunki. Këllaman pensarishun: familiëkitam mas alli tratanki, imata decidirpis Jehovätaran puntata yarpanki y tiempuykitapis Jehoväta sirwinëkipaqmi alli patsätsinki. Änikunqanta shuyaränapaq Diospa rikëninchö alli kanqantsik yanapamanqantsikta nirirmi, apostol Pabluqa nirqan tsë shuyaranqantsikqa cumplikänampaq kaqta (Rom. 5:5). w23.12 pägk. 12, 13 pärrk. 16-19

Imëka mana allikunapa pasarninqa, manam alli pensëta yachashuntsu y imatapis llutam rurëta munashun. Capazchi lamar rurinchö wakman këman yaku apëkaq barcunö këkanqantsikta pensar, alläpa llakikushun. Peru ¿imanötan Jehoväqa yanapamantsik japallantsik sientikunqantsik höra o imatapis rurëta mana yachanqantsik hörakuna? Jehovä Diosnintsikqa, alli següru kanantsikpaqmi yanapamantsik. Lamar alläpa laqcheqsaptinqa, barcuqa wakman këmanmi alläpa fuertipa kuyur qallëkunman. Y tsënö mana kuyunampaqmi barcupaqa ishkan lädunchö yaku rurinchö tsaraqninkuna kan. Tsë yanapaptinmi barcuqa alläpa kuyukunnatsu y barcuchö viajaqkunaqa mas segürum sientikuyan. Peru tsë tsaraqninkuna mas alli yanapanampaqqa, barcuqa ëwarmi sïguinan. Tsënöllam noqantsikpis imëka problëmakunapa pasarninqa, Jehovä Diosnintsik mas alli yanapamänapaq, barcu ëwar sïgueqnö Jehovä Diosnintsikta sirwirnin sïguinantsik. w24.01 päg. 22 pärrk. 7, 8

Mantsapakurninqa, kënö tapukuy: “¿Imatataq Jehovä unë witsan rurashqa?”. Kamanqankunaman pensanqëkim yanapashunki. Këllaman pensarishun: Diosnintsikqa manam pishqukunata ni wëtakunatapis kikin niraqtatsu kamashqa, tsënö kaptimpis cuidanmi. Tsëqa, ¿manatsuraq noqantsiktanäqa masraq cuidamäshun? (Mat. 6:25-32). Tsënöllam pensanëki, sirweqninkunata Jehovä imanö yanapanqanman. Tsëpaqqa unë sirweqninkunata imanö yanapanqanta y kanan witsan sirweqninkunata yanapanqantam leyinëki. Tsënöllam pensanëki kananyaq imanö cuidëkäshunqëkiman. ¿Imanötan Jehoväqa yanapashurqunki sirweqnin kanëkipaq? (Juan 6:44). ¿Imanötan mañakunqëkita contestamushqa? (1 Juan 5:14). ¿Imanötan cada junaq yanapashunki kuyë Tsurinta wanunanta permitinqan? (Efes. 1:7; Heb. 4:14-16). w24.01 päg. 4 pärr. 6; päg. 7 pärr. 17