MATEO

1 Jesucristomanta* willakuq libro*, Jesusqa karqa Davidpawan+ Abrahanpa+ mirayninmi:

17 Abrahanpa tiemponmanta Davidpa tiemponkamam 14 miraykuna karqa, Davidpa tiemponmanta Babiloniaman apasqa kasqanku tiempokamapas 14 miraykunam karqa, 14 miraykunataqmi karqa Babiloniaman apasqa kasqankumanta Cristopa tiemponkamapas.

18 Jesucristopa imayna nacesqanmanta. Maman Mariam Joseywan casarakunanpaq rimapayasqaña karqa, ichaqa manaraq kuska kachkaptinkum Mariaqa Diospa atiyninwan* wiksayakururqa.+ 19 Qusan Joseyñataqmi allin ruwaq runa kasqanrayku hinaspa Mariata pinqayman mana churayta munasqanrayku mana pipa yachasqallanta rakikuruyta* munarqa.+ 20 Tukuy chaykunapi Josey yuyaymanaruptinmi Jehova* Diospa angelnin sueñoyninpi rikuriykuspan nirqa: “Davidpa churin Josey, ama manchakuychu warmiki Mariata wasikiman pusaytaqa, payqa Diospa atiyninwanmi* wiksayakurun.+ 21 Qari wawatam wachakunqa, hinaptinmi sutichanki Jesuswan*,+ paymi runankunata salvanqa huchankumanta”, nispa.+ 22 Tukuy kaykunaqa pasakurqa Jehova* Diospa rimasqan cumplikunanpaqmi, paymi willakuqninwan* willachirqa: 23 “¡Uyariychik! Sipasmi* wiksayakuspan wachakunqa qari wawata, hinaptinmi Emanuel nispa sutichanqaku”, nispa.+ Emanuel ninanqa: “Diosmi ñuqanchikwan kachkan”, ninanmi.+

24 Hinaptinmi Joseyqa rikchariruspan Jehova* Diospa angelninpa kamachisqanman hina Mariata wasinman pusarqa. 25 Ichaqa manam Mariawanqa puñurqachu unqukunankama.+ Unqukuruptinmi chay wawata Jesuswan suticharqa.+

2 Herodes*+ kamachichkaptinmi Judeapi kaq Belen+ llaqtachapi Jesus nacerqa, hinaptinmi intipa lluqsimunan lawmanta lucerokunata qawaspa adivinaq runakuna Jerusalenman hamurqaku, 2 hinaspam nirqaku: “¿Maypitaq kachkan judiokunapa chayraq naceq kamachiqninqa?+ Lucerontam rikuramuniku intipa qispimunan lawpi, chaymi hamurqaniku ñawpaqninpi kumuykunaykupaq”, nispa. 3 Chayta uyariruspanmi kamachiq Herodes hukmanyarurqa, hukmanyarurqakutaqmi Jerusalenpi lliw yachaqkunapas*. 4 Chaymi Herodesqa llaqtapi llapallan riqsisqa sacerdotekunatawan* escribakunata* huñurachispa tapurqa Cristo* maypi nacenanmanta. 5 Paykunañataqmi nirqaku: “Judeapi kaq Belenpim,+ kaynatam Diosmanta willakuq* qillqarqa: 6 ‘Juda allpapi Belen llaqtacha, manapunim llumpay taksachallaqa kawaqchu Judapi kamachiqkunapaqqa, qanmantam rikurimunqa huk kamachiq, paymi Israel llaqtayta kamachinqa’”, nispa.+

7 Chaymi Herodesqa mana pipa yachasqallanta lucerota qawaspa adivinaqkunata qayarachimuspan tapurqa lucero haykapi rikurisqanmanta. 8 Hinaspam Belenman rinankupaq kamachispan nirqa: “Rispaykichikyá wawachata sumaqta maskamuychik, tariruspaykichikñataqmi kutimuspa willawankichik rispay ñuqapas ñawpaqninpi kumuykamunaypaq”, nispa. 9 Chaymi Herodesta uyariruspanku hina risqanku ñanllanta rirqaku, hinaptinmi intipa qispimunan lawpi+ rikumusqanku luceroqa paykunapa ñawpaqninta rirqa wawachapa maymi kasqankama. 10 Chay lucerota rikuruspankum ancha-anchata kusikurqaku. 11 Wasiman yaykuykuspankuñataqmi wawachata rikururqaku maman Mariatawan, hinaspam ñawpaqninpi qunqurakuykuspanku kumuykurqaku. Baulninkuta kichaykuspankuñataqmi qurqaku qurita, sachapa miski asnaq wiqinta* hinaspa mirrata*. 12 Ichaqa Herodesman ama kutinankupaq sueñoyninkupi Dios willaykuptinmi+ huklaw ñannintaña llaqtankumanqa kutikurqaku.

13 Paykuna pasakuptinkum Jehova* Diospa angelnin sueñoyninpi rikuriykuspan+ Joseyta nirqa: “Hatariy, wawachata mamantinta ayqichiy Egiptoman, hinaspayki chaypi qipakamuy willanaykama, Herodesmi wawachata wañuchinanpaq maskanqa”, nispa. 14 Chaymi Joseyqa tuta hatarispan wawachata mamantinta pusarikuspan Egiptoman ripukurqa, 15 hinaspam chaypi karqa Herodes wañunankama. Chaynatam cumplikurqa Jehova* Diospa rimasqan, paymi willakuqninwan nirqa: “Egiptomanta lluqsimunanpaqmi churiytaqa qayarqani”, nispa.+

16 Chaymi Herodesqa lucerota qawaspa adivinaqkuna engañarusqanta yacharuspan llumpa-llumpayta piñakururqa, hinaspam runankunata kamachirqa Belenpi chaynataq muyuriqnin llaqtakunapi qari wawachakunata iskay watachanmanta urayman wañuchinankupaq,+ chaytaqa kamachirqa lucero haykapi rikurisqanmanta chay adivinaq runakuna niykuptinmi. 17 Hinaptinmi cumplikurqa Diosmanta willakuq Jeremiaswan Diospa qillqachisqan, kaynatam nirqa: 18 “Rama llaqtapim uyarikurqa llakikuywan llumpay waqayllaña, Raquelmi+ wawankunamanta waqarqa, wawankuna manaña kasqanraykum consuelasqa kaytapas mana munarqachu”, nispa.+

19 Chaymantam Herodes wañuruptin Jehova* Diospa angelninqa sueñoyninpi+ Joseyman Egiptopi rikuriykurqa, 20 hinaspam nirqa: “Hatariy, hinaspayki wawata mamantinta pusarikuspa Israel nacionman kutiy, wañurunñam wawata wañuchiy munaqkunaqa”, nispa. 21 Chaymi hatarispan Joseyqa wawachata mamantinta pusarikuspa Israelman kutirqa. 22 Ichaqa Herodespa rantinpi churin Arquelaoña Judea lawpi kamachisqanta yacharuspanmi manchakurqa chaylawman riytaqa. Chaymantapas sueñoyninpi Dios willaykuptinmi+ Galilea+ lawmanña pasakurqa, 23 hinaspanmi Nazaret+ llaqtapiña yacharqa, chaynapim cumplikurqa “Nazaret llaqtayuqwanmi sutichasqa kanqa” nispa Diosmanta willakuqkunapa nisqanku.+

3 Chay punchawkunapim bautizaq Juanqa+ Judea chunniqkunapi willakuyta+ qallaykurqa, 2 hinaspam nirqa: “Diospa* gobiernon* hichparamusqanraykuyá huchaykichikmanta wanakuychik”, nispa.+ 3 Diosmanta willakuq* Isaiasmi+ Juanmanta kaynata nirqa: “Chunniqpim runa qayakuchkan: ‘¡Jehova* Diospa ñannintayá allichaychik! Purinan ñankunatayá derechaychik’”, nispa.+ 4 Juanpa pachanqa karqa camellopa pelonmantam, wiqaw watakunanñataqmi+ karqa qaramanta, mikunanñataqmi karqa aqarway urukuna hinaspa purun abejapa mielnin.+ 5 Runakunañataqmi Jerusalenmanta payman rirqaku, rirqakutaqmi Judeamantapas chaynataq Jordan mayupa chimpankunamantapas,+ 6 hinaspam Jordan mayupi Juanwan bautizachikurqaku,+ huchankutapas lliwpa qayllanpim willakurqaku.

7 Bautizasqanman achkallaña fariseokuna* hinaspa saduceokuna*+ hamusqankuta qawaykuspanmi Juan nirqa: “Culebrapa+ mirayninkuna, ¿pitaq willasurqankichik Diospa piñakuyninmanta ayqinaykichikpaq?+ 8 Chaynaqa, ruwasqaykichikwanyá qawachiychik huchaykichikmanta wanakusqaykichikta. 9 Amayá sunquykichikpiqa niychikchu ‘Abrahanmi taytayku’ nispaqa.+ Diosqa kay rumikunamantapas Abrahanpa churinkunataqa hatarirachinmanmi. 10 Hachaqa ñam sachakunapa sapinpiña kachkan. Mana allin ruruq sachaqa kuchusqa kaspanmi ninaman wischusqa kanqa.+ 11 Ñuqaqa yakullawanmi bautizaykichik huchaykichikmanta wanakusqaykichikrayku,+ qipay hamuqmi ichaqa ñuqamantapas aswan atiyniyuq, manam usutallantapas hurqunaypaq hinachu kani.+ Paymi chuya espirituwan*+ hinaspa ninawan bautizasunkichik*.+ 12 Hurkitanqa makinpiñam kachkan, hinaspanmi irasqanta suma-sumaqta wayrachinqa. Trigotam huqarinqa taqiman, pajatañataqmi kañanqa mana amachay atina ninawan”,+ nispa.

13 Chaymantam Jesusqa Galileamanta Jordan mayuman rirqa Juanwan bautizachikunanpaq.+ 14 Ichaqa Juanmi mana munaspan nirqa: “Ñuqam qampa bautizasqanqa kanay, hinachkaptinchu ¿qamraq ñuqaman hamuwanki?”, nispan. 15 Jesusñataqmi nirqa: “Kunanllayá chayna kachun, mana chayna kaptinqa manam Diospa tukuy munasqantaqa ruwachwanchu”, nispa. Hinaptinmi Juanqa manaña harkakurqachu. 16 Chaymi Jesus bautizachikuspan yakumanta lluqsiykamuptillan hanaq pacha kicharikuykurqa,+ hinaptinmi rikururqa* Diospa atiynin paloma hina Jesusman uraykamuqta.+ 17 Hanaq pachamantañataqmi Dios nimurqa:+ “Payqa kuyasqay churiymi,+ paytam chaskini”, nispa.+

4 Chaymantam Diosqa atiyninwan Jesusta chunniqman pusarurqa diablo+ tentananpaq.+ 2 40 punchaw 40 tuta ayunaruptinmi Jesustaqa yarqarurqa. 3 Chaymi diabloqa+ asuykuspan nirqa: “Diospa churin kaspaykiqa kay rumikunatayá niy tantayarunanpaq”, nispa. 4 Jesusmi ichaqa nirqa: “Qillqasqam kachkan: ‘Runaqa manam tantallawanchu kawsanan, aswanqa Jehova* Diospa lliw rimasqankunawanmi’”, nispa.+

5 Chaymantam diabloqa Jesusta Jerusalenman* pusarurqa,+ hinaspam Diospa wasinpa* hawan pirqapi sayaykachispan+ 6 nirqa: “Diospa churin kaspaykiqa kaymantayá ukuman pawaykuy, qillqasqam kachkan: ‘Angelninkunatam kamachimunqa makinkupi apasunaykipaq, chaynapi chakikita rumiman mana takakunaykipaq’”, nispa.+ 7 Jesusñataqmi nirqa: “Qillqasqataqmi kachkan: ‘Amam Jehova* Diosnikitaqa pruebamanqa churankichu’ niq”, nispa.+

8 Chaymantam diabloqa alto-alto urquman pusarurqa, hinaspam kay pachapi gobiernokunata hinaspa sumaq kayninkunata qawachirqa,+ 9 hinaspanmi nirqa: “Qunqurakuykuspa huk kutillatapas yupaychawaptikiqa tukuy kaykunatam qusqayki”, nispa. 10 Hinaptinmi Jesus nirqa: “¡Pasaway kaymanta satanas! Qillqasqam kachkan: ‘Jehova* Diosllaykitam yupaychanaykiqa,+ payllatataqmi servinaykipas’ niq”,+ nispa. 11 Chaymi diabloqa pasakurqa,+ hinaptinmi angelkuna hamuruspanku Jesusta yanaparqaku.+

12 Chaymantañataqmi Juan+ presochasqa kasqanta uyariruspan Jesusqa Galileaman rirqa.+ 13 Chaymantam Nazaret llaqtamanta pasakuspan lamar quchapa patan Capernaum+ llaqtapi yacharqa*, Capernaumqa karqa Zabulon hinaspa Neftaliy distritokunapim, 14 chaynaqa karqa Diosmanta willakuq* Isaiaspa rimasqan cumplikunanpaqmi, paymi nirqa: 15 “Jordan mayupa waklawninpi, lamar quchaman rina ñanpi Zabulonpa hinaspa Neftaliypa allpan, huklaw nacionniyuqkunapa yachasqan Galilea. 16 Tutayaypi kaq runakunam hatun achkita rikurunku, wañuypa llantusqanpi kaqkunamanmi achki rikuriykun”, nispa.+ 17 Chaymantapacham Jesusqa willakuyta qallaykurqa: “Diospa gobiernon* hichparamusqanraykuyá huchaykichikmanta wanakuychik”, nispan.+

18 Jesusmi Galilea quchapa patanta richkaspan rikururqa iskay runakunata: Pedrowan+ sutichasqa Simonta hinaspa wawqin Andresta,+ paykunam challwa hapiq kasqankurayku mallankuta lamar quchaman wischuchkarqaku. 19 Hinaptinmi Jesusqa paykunata nirqa: “Qatiwaychikyá, runakunataña challwanaykichikpaqmi yachachisqaykichik”, nispa.+ 20 Hinaptinmi challwa hapinanku mallankuta saqiruspanku qatirqaku.+ 21 Chaymanta richkaspantaqmi rikururqa Zebedeopa churin Santiagotapas chaynataq wawqin Juantapas.+ Paykunam botenkupi challwananku mallata sirachkarqaku taytan Zebedeowan kuska. Paykunatapas Jesusqa qayarqam.+ 22 Chaymi paykunaqa botetawan taytankuta saqispa Jesusta qatirqaku.

23 Jesusqa tukuy Galilea+ lawpim purirqa huñunakuna wasikunapi*+ yachachistin, Diospa gobiernonmanta sumaq willakuyta willakustin hinaspa llaqtapi ima nanayniyuqkunatapas chaynataq imawan unquqkunatapas sanoyachistin.+ 24 Hinaptinmi Siriapi paymanta lliw uyariruspanku Jesusman pusamurqaku imawanpas unquqkunata, nanaywan kaqkunata,+ demoniopa ñakarichisqankunata,+ wañuy mañayuqkunata*+ chaynataq suchukunatapas, hinaptinmi Jesusqa sanoyachirqa. 25 Chaymi achkallaña runakuna qatirqaku: Galileamanta, Decapolis llaqtakunamanta*, Jerusalenmanta, Judeamanta hinaspa Jordan mayupa waklawninmanta.

5 Jesusmi achkallaña runakunata qawaykuspan urqupa waqtanman qispirqa, tiyaykuptinñataqmi qatiqninkuna asuykurqa. 2 Hinaspam Jesusqa yachachirqa:

3 “Mayna kusisqam Diosta maskaqkunaqa,+ paykunapamiki Diospa* gobiernonqa*.

4 Mayna kusisqam llakisqakunaqa, paykunaqa sunqunku tiyaykachisqam kanqaku.+

5 Mayna kusisqam llampu sunquyuqkunaqa,+ paykunapaqmiki kay allpa pachaqa kanqa.+

6 Mayna kusisqam allin ruwaymanta yarqachikuqkunawan+ yakunayachikuqkunaqa, paykunaqa saksachisqam kanqaku.+

7 Mayna kusisqam llakipayakuqkunaqa,+ paykunaqa llakipayasqam kanqaku.

8 Mayna kusisqam chuya sunquyuqkunaqa,+ paykunaqa Diostam rikunqaku.

9 Mayna kusisqam hawkayachiqkunaqa,+ paykunam Diospa churinwan sutichasqa kanqaku.

10 Mayna kusisqam allin ruwasqankumanta ñakarichisqa kaqkunaqa,+ paykunapaqmi Diospa gobiernonqa.

11 Mayna kusisqam kankichik ñuqarayku runakuna chiqnisuptikichikqa,+ ñakarichisuptikichikqa+ hinaspa contraykichikpi llullakuspa mana allinkunata nisuptikichikqa.+ 12 Anchatayá kusikuychik,+ qamkunapaqmi hanaq pachapi hatun premioykichik+ kachkan, chaynatam Diosmanta willakuqkunatapas* qamkunamanta ñawpaqtaraq ñakarichirqaku.+

13 Qamkunaqa kay pachapa kachinmi kankichik.+ Ichaqa kachi qamyayaruptinqa ¿imaynatañamá kaqmantaqa puchquyanman? Qamyayaruspanqa manañamá imapaqpas valenñachu, aswanqa hawaman wischuruptinku+ runakuna sarupanallanpaqñam.

14 Qamkunaqa runakunapa achkinmi kankichik.+ Urqupa puntanpi llaqtaqa manam pakasqaqa kanmanchu. 15 Runakunaqa manam ratachisqanku mecherotaqa canastapa ukunmanchu churanku, aswanqa alto patachamanmi, hinaptinmi wasipi kaqkunata lliwta achkin.+ 16 Chaynallataqyá qamkunapas runakunapa qayllanpi achkiychik,+ chaynapi allin ruwasqaykichikta qawaspanku+ hanaq pachapi kaq taytaykichikta hatunchanankupaq.+

17 Amayá piensaychikchu Moisespa chaskisqan kamachikuyta utaq Diosmanta willakuqkunapa nisqanta chinkachinaypaq hamusqaytaqa, hamurqaniqa manam chinkachinaypaqchu, aswanqa cumplinaypaqmi.+ 18 Chiqaptapunim nikichik, hanaq pachawan kay pacha chinkaptinpas, Moisespa chaskisqan kamachikuypa huknin letrachallanpas chaynataq letranpa partechallanpas manam chinkanqachu lliw nisqankuna cumplikunankama.+ 19 Chaymi pipas kay kamachikuykunapa uchuynin kaqllatapas mana kasukuqqa hinaspa runakunatapas mana kasukunankupaq yachachiqqa mana Diospa gobiernonpaq hinachu. Haykam kasukuq hinaspa yachachiqmi ichaqa Diospa gobiernonpi ancha riqsisqa kanqa. 20 Chaymi nikichik, fariseokunamantapas+ hinaspa escribakunamantapas mana kasukuq kaspaykichikqa manam Diospa gobiernonmanqa yaykunkichikchu.+

21 Qamkunaqa uyarirqankichikmi ñawpaq runakunaman kayna nisqankuta: ‘Amam pitapas wañuchinkichu,+ pipas runa wañuchiqqa juezkunapa juzgasqanmi kanqa’, niqta.+ 22 Ñuqam ichaqa nikichik: Pipas wawqinpaq piñasqalla kaq+ runaqa juezkunapa juzgasqanmi kanqa. Pipas wawqinta insultaqmi ichaqa ancha riqsisqa juezkunapa* juzgasqan kanqa. Pipas wawqinta ‘mana valeq upa’ nispa kamiqñataqmi qalaypaq chinkachisqa* kananpaq hinaña kanqa.+

23 Chaynaqa sichu ofrendaykita altarman*+ apachkaspa yuyarirunki wawqiki qampaq imamantapas piñasqa kasqanta, 24 hinaspaqa ofrendaykita altarpa ñawpaqninpi saqiykuspayá puntataqa wawqikiwan allinyanakamuy, hinaspañayá ofrendaykitaqa quy.+

25 Sichu quejakusuqniki juezman pusasuptikiqa ñanta richkaspallaraqyá allichaychik, yanqañataq juezman entregaykusunkiman, juezñataq cortepi kaq guardiaman, hinaptinñataq carcelpi wichqasqa kawaq.+ 26 Chaymantaqa manapunim lluqsinkichu puchuq qullqichaykitapas* paganaykikama.

27 Qamkunaqa uyarirqankichikmi ‘amam hukwanqa pierdekunkichu*’ niqta.+ 28 Ñuqam ichaqa nikichik pipas warmita+ munapayaspan qawapayaqqa ñam hukwan pierdekuy huchata sunqunpi ruwarunña.+ 29 Chaynaqa, alliq* ñawiki huchallichisuptikiqa hurquruspaykiyá wikaparuy.+ Cuerpoykipa huknin partellan chinkaruyninmi aswan allinqa kanman enteron cuerpontin qalaypaq chinkanaykimantaqa*.+ 30 Chaynallataqyá alliq makiki huchallichisuptikipas qururuspayki wikaparuy.+ Cuerpoykipa huknin partellan chinkaruyninmi aswan allinqa kanman enteron cuerpontin qalaypaq chinkanaykimantaqa*.+

31 Chaymantapas kaynatam nirqaku: ‘Pipas warminmanta rakikuqqa rakinakusqan papeltayá quchun’, nispa.+ 32 Ñuqam ichaqa nikichik warmin mana huchapakuchkaptin* divorciakuqqa hukwan pierdekunanpaqmi saqiykun, chay divorciasqa warmiwan pi casarakuqpas pierdekuy huchamanmi wichiykun.+

33 Uyarirqankichiktaqmi ñawpaq runakunaman kayna nisqankuta: ‘Amayá imatapas rimaychu mana cumplinaykipaqqa.+ Jehova* Diosman prometesqaykitaqa cumpliyá’, niqta.+ 34 Ñuqam ichaqa nikichik: Amam imaraykupas jurankichikchu,+ hanaq pacharaykupas, hanaq pachaqa Diospa trononmi, 35 amataqmi jurankichikchu kay allpa pacharaykupas Diospa sarupakunan+ kasqanrayku nitaq Jerusalenraykupas hatun kamachiqpa llaqtan kasqanrayku.+ 36 Amataqmi umaykiraykupas jurankichu, qamqa manam huk chukchallaykitapas yuraqyachiytaqa utaq yanayachiytaqa atiwaqchu. 37 ‘Arí’ nispaqa chayman hinayá ruway, ‘manam’ nispapas manam nisqaykiman hinayá ruway,+ imatapas kayna rimasqaykiman yapaptikiqa satanasmantam* hamun.+

38 Qamkunaqa uyarirqankichikmi ‘pipas runamasinpa ñawinta imanaruptinpas chaynallatam kikinpatapas ruwankichik, pipas runamasinpa kirunta wichirachiptinqa paypa kiruntapas wichichinkichikmi’ niqta.+ 39 Ñuqam ichaqa nikichik: Amayá mana allin runapa contranpiqa churakuychikchu. Pipas alliq law uyaykipi laqichurusuptikiqa, qawachiytaqyá ichuq* law uyaykitapas.+ 40 Pipas huknin pachaykiwan qipakuyta munasqayrayku juezman apayta munasuptikiqa quykuyá wakin pachaykitapas.+ 41 Sichu hukkaqnin autoridad qipinta huk hora puriyta* qipinaykipaq kamachisuptikiqa iskay hora puriytayá qipirapuy. 42 Mañakuqnikimanqa quykuyá, prestanaykipaq nisuptikipas prestaykuyá.+

43 Uyarirqankichikmi ‘kuyanaykim runamasikita,+ enemigoykitañataqmi chiqninayki’ niqta. 44 Ñuqam ichaqa nikichik enemigoykichikkunata hinalla kuyanaykichikpaq+ hinaspa ñakarichisuqnikichik runakunapaqpas Diosta mañakunaykichikpaq,+ 45 chaynatam qawachinkichik hanaq pacha taytaykichikpa churinkuna kasqaykichikta,+ payqa intitapas qispichimun allin hinaspa mana allin runakunapaqmi, parachimunpas kasukuq chaynataq mana kasukuq runakunapaqmi.+ 46 Sichum kuyaqllaykichikta kuyaspaykichikqa, ¿imatataq chaskinkichik?+ ¿Manachu impuesto cobraqkunapas chaytaqa ruwanku? 47 Wawqi-panillaykichikta rimakuykuspaqa, ¿ima allintataq ruwachkankichik? ¿Manachu chaytaqa ruwanku Diosmanta karunchasqa runakunapas? 48 Qamkunaqa hanaq pachapi taytaykichik hinam mana pantaq kanaykichik.+

6 Yanqañataq runakuna qawasunallaykichikpaq+ allin kaqta ruwawaqchik, chayna kaspaqa manam imatapas chaskinkichikchu hanaq pachapi taytaykichikmantaqa. 2 Chaynaqa, wakchakunata yanapaspaykipas amayá cornetata tocachkaq hinaqa willakachakuychu, iskay uyakunallam chaynataqa ruwanku huñunakuna wasikunapi* hinaspa callekunapipas runakuna alabanankupaq. Paykunaqa lliw pagonkutam chaskirunkuña. 3 Chaynaqa, wakchakunata yanapaptikiqa amayá ichuq* makikiqa yachachunchu alliq* makikipa ruwasqantaqa, 4 chaynapi wakchakuna yanapasqayki mana pipapas yachasqallan kananpaq. Hinaptinqa mana rikuy atinamanta qawamuq taytaykim kutichipusunki.+

5 Diosta mañakuspaykichikpas amayá iskay uya runakuna hinaqa kaychikchu,+ paykunaqa runakuna qawanallankupaqmi+ huñunakuna wasikunapi chaynataq hatun callekunapa esquinankunapi sayaykusparaq mañakunku. Paykunaqa lliw pagonkutam chaskirunkuña. 6 Qamyá ichaqa Diosta mañakunaykipaqqa cuartoykiman yaykuy, hinaspayá punkuta wichqaykuspa mana rikuy atina taytaykita mañakuy.+ Hinaptinqa mana rikuy atinamanta qawamuq taytaykim pagapusunki. 7 Mañakuspaykiqa amam Diosta mana yupaychaq runakuna hinachu kuti-kutirispa hina kaqllata rimanayki, paykunaqa llumpayta rimasqankuraykum Dios uyarisqanta piensanku. 8 Chaynaqa amayá paykuna hinaqa kaychikchu, taytaykichikqa manaraqpas mañakuchkaptikichikmi yachanña imam pisipususqaykichikta.+

9 Qamkunaqa kaynatam mañakunaykichik:+

‘Hanaq pachapi taytayku, sutikiyá+ chuyanchasqa kachun.+ 10 Qamñayá kamachiwayku*.+ Munasqaykiyá ruwasqa kachun+ kay pachapipas hanaq pachapi hina.+ 11 Kunanyá quwayku kay punchawpaq tantaykuta.+ 12 Hukkunapa huchanta pampachasqaykuman hinayá huchaykuta* pampachaykuwayku.+ 13 Amayá saqiychu tentasqa kanaykutaqa,+ aswanqa satanasmantayá* libraykullawayku’, nispa.+

14 Mana allin ruwasusqaykichikmanta hukkunata pampachaptikichikqa hanaq pachapi taytaykichikpas pampachasunkichikmi,+ 15 mana pampachaptikichikmi ichaqa, qamkunapa pantasqaykichiktapas taytaykichikqa mana pampachasunkichikchu.+

16 Ayunaspaykichikqa+ amayá iskay uya runakuna hina llaki uyaqa kaychikchu, paykunaqa ayunasqankuta runakuna qawanallankupaqmi+ chayna kanku. Paykunaqa lliw pagonkutam chaskirunkuña. 17 Qamyá ichaqa ayunaspaykiqa miski asnaq aceiteta umaykiman hinakuy, hinaspapas uyaykitayá upakuy, 18 chaynapi ayunasqaykita runakuna mana qawanankupaq, aswanqa mana rikuy atinapi kaq taytayki qawananpaq. Hinaptinqa mana rikuy atinamanta qawamuq taytaykim pagapusunki.

19 Amayá kay pachapiqa tukuy imataqa huñukuychikchu,+ kay pachapi imapas kaqqa puyu urupa tukurunallanmi hinaspa ismuruqllam, suwapapas yaykuruspan aparunallanmi. 20 Aswanqa hanaq pachapiyá tukuy imataqa huñukuychik,+ chaypiqa manam puyu urupas tukunmanchu nitaq ismunmanchu+ nitaq suwapas yaykunmanchu. 21 Chaymantapas runapa sunqunqa kapuqninpa maymi kasqanpim kanqa.

22 Cuerpopa achkiyninqa ñawim.+ Chaymi ñawiki huk hawaqllata qawaptinqa, enteron cuerpoyki kancharinqa. 23 Ñawiki mana allinkunata qawaptinmi+ ichaqa enteron cuerpoyki tutayaypi kanqa. Qampi kaq achki tutayay kaptinqa, ¡mayna nisyuchá chay tutayayqa!

24 Manam pipas iskay patrontaqa servinmanchu, hukninta kuyaspanchá huknintañataq chiqninman+ utaq hukninman ratakuruspanchá huknintañataq chiqninman. Qamkunaqa manam serviwaqchikchu Diostawan qullqitaqa.+

25 Chayraykum nikichik: Amañayá vidaykichikmantaqa* llakikuychikchu+ ‘¡imataraq mikusaq! ¡Imataraq tomasaq! ¡Imawanraq pachakusaq!’+ nispaqa. ¿Manachu vidaykichik aswanqa valen mikuymantaqa chaynataq cuerpoykichikpas pachamantaqa?+ 26 Qawariychik alton pawaqkunata,+ paykunaqa manam tarpunkuchu nitaq cosechankuchu, manataqmi taqimanpas huñunkuchu. Ichaqa hanaq pachapi taytaykichikmi paykunataqa mikuchin. ¿Manachu qamkunaqa paykunamantapas astawanraq valenkichik? 27 ¿Mayqinnikichiktaq llumpayta llakikusqaykichikrayku huk punchawllatapas* vidaykichikman yaparuwaqchik?+ 28 ¿Imanasqataq pachaykichikmantapas llakikunkichik? Waytakunapa imayna wiñasqanmantayá yachaychik, paykunaqa manam afanakunkuchu nitaqmi puchkankuchu, 29 ichaqa Salomonpas+ manam apu runa kachkaspanpas huknin wayta hinallapas pachakurqachu. 30 Pisi iñiyniyuq runakuna, waytakunaqa kunan kachkaspanmi paqarintinqa ninaman wischuykachikun, sichum purun waytakunatapas chaynata Dios pachachichkaspanqa, ¿manachum qamkunataqa astawanraq pachachisunkichik? 31 Chaynaqa, amayá haykapipas llumpaytaqa llakikuychikchu+ nitaq niychikchu: ‘¡Imataraq mikusun!’ ‘¡Imataraq tomasun!’, utaq ‘¡imawanraq pachakusun!’,+ nispaqa. 32 Diosta mana yupaychaq runakunam tukuy chaykunamantaqa llumpayta afanakunku. Hanaq pachapi taytaykichikqa yachanmi tukuy chaykuna pisipususqaykichiktaqa.

33 Chaynaqa hamuq tiempopi kamachiwaqninchik Diospa munaynintayá puntataqa ruwaychik, kamachikuyninkunatapas hinallayá kasukuychik*, hinaptinqa qusunkichikmi imapas pisipusuqnikichiktaqa.+ 34 Sapa punchawmi kan imamantapas llakikuyqa, amayá llakikuychikchu paqarintin punchaw imayna kanaykichikmantaqa.+ Kunan kaq sasachakuyllapiyá piensaychikqa.

7 Amayá pitapas juzgaychikchu,+ chaynapi mana juzgasqa kanaykichikpaq, 2 juzgasqaykichikman hinam juzgasqa kankichik,+ hukkunawan imayna kasqaykichikman hinam qamkunawanpas kanqaku*.+ 3 Hinaptinqa, ¿imanasqataq wawqikipa ñawinpi pajata qawanki ñawikipi hatun kaspi kachkaptinqa?+ 4 Utaq ñawikipi hatun kaspi kachkaptinqa, ¿imaynamá wawqikitaqa niwaq ‘ñawikipi pajata hurqurusqayki’ nispaqa? 5 ¡Iskay uya runa! Puntataqa ñawikipi hatun kaspitaraqyá hurqukuruy, chaynapi allinta qawaspayki wawqikipa ñawinpi pajata hurqunaykipaq.

6 Amayá Diospa kaqkunataqa allqukunamanqa quychikchu+ nitaq perlasnikichiktapas kuchikunamanqa wischuychikchu, chaynapi kuchikuna mana saruparunanpaq hinaspa kutiriykamuspa mana tisaparusunaykichikpaq.

7 Hinallayá mañakuychik hinaptinqa qusunkichikmi,+ hinallayá maskaychik hinaspaqa tarinkichikmi, hinallayá punkuta takaychik hinaptinqa kichaykusunkichikmi.+ 8 Pipas mañakuqqa chaskinmi,+ pipas maskaqqa tarinmi, punku takaqpas kichaykachikunmi. 9 ¿Mayqinnikichiktaq churikichikman rumita quykuwaqchik tantata mañakusuptikichik? 10 Utaq ¿culebrata quykuwaqchik challwata mañakusuptikichik? 11 Qamkunaqa mana allin runakuna kachkaspaykichikpas allin kaqkunatam churikichikmanqa qunkichik. Hinaptinqa, ¡aswanraqchiki hanaq pachapi kaq taytaykichikqa mañakuqninkunaman+ allin kaqkunata qunqa!+

12 Chaynaqa, imaynam qamkunapas munankichik runamasikichik qamkunapaq imapas ruwananta,+ chaynatayá qamkunapas paykunapaq ruwaychik. Chaynatam kamachin Moisespa leyninpas hinaspa Diosmanta willakuqkunapa* nisqanpas.+

13 Kichki punkuntayá yaykuychikqa,+ hatun punkuwan hatun ñanqa wañuymanmi apakun, achkallañam chay hatun punkuntaqa yaykuchkanku, 14 kichki punkuwan kichki ñanmi ichaqa kawsakuyman apakun, chaytaqa asllam tarinku.+

15 Diosmanta willakuqtukuqkunamantayá cuidakuychik,+ paykunaqa ovejaman rikchakuq hamuspankupas+ sunqunkupiqa yarqasqa atuqkuna* hinam kanku.+ 16 Rurunpim riqsinkichik. Manamá runaqa haykapipas kichkakunamantaqa uvastapas nitaq higostapas pallanmanchu ¿aw?+ 17 Chaynallataqmi allin sachapas allinllata rurun, mana allin sacham ichaqa mana allinllata rurun.+ 18 Allin sachaqa mana allintaqa manam rurunmanchu, manataqmi mana allin sachapas allintaqa rurunmanchu.+ 19 Lliw mana allin ruruq sachaqa kuchurachikuspanmi ninaman wischuykachikun.+ 20 Rurunpimá chayna runakunataqa riqsinkichik.+

21 Manam ‘¡señorlláy, señorlláy!’ nispa llapallan niwaqniykunachu Diospa gobiernonmanqa* yaykunqa, aswanqa hanaq pachapi taytaypa munasqanta ruwaqkunallam.+ 22 Chay punchawpiqa achkallañam niwanqaku: ‘Señorlláy, señorlláy,+ ¿manachu sutikipi willakurqaniku, demoniokunata qarqurqaniku chaynataq milagrokunatapas ruwarqaniku?’, nispa.+ 23 Hinaptinmi paykunata nisaq: ‘¡Manam haykapipas riqsirqaykichikchu, pasawaychik qayllaymanta mana allin ruwaqkuna!’, nispay.+

24 Nisqaykunata uyarispa lliw kasukuqkunaqa rikchakun taqra rumipa hawanpi wasinta hatarichiq yuyayniyuq runamanmi.+ 25 Para chayaramuptinmi llumpa-llumpay lluqlla karurqa, wayrapas llumpayllatañam wasiman pukumurqa, ichaqa taqra rumipa hawanpi cimientasqa kasqanraykum wasiqa mana tuñirqachu. 26 Nisqaykunata uyarichkaspan mana kasukuq runañataqmi rikchakun aqupa hawanpi wasinta hatarichiq mana yuyayniyuq runaman.+ 27 Para chayaramuptinmi llumpa-llumpay lluqlla karurqa, wayrapas llumpayllatañam wasiman pukumurqa,+ hinaptinmi wasiqa lliw tuñirurqa”.

28 Chaykunamanta Jesus rimayta tukuruptinmi runakunaqa imayna yachachisqanwan uyarayarqakuraq.+ 29 Paypa Diospa nisqanman hinam yachachiq,+ manam escribakuna hinachu.

8 Urqumanta kutiramuptinñataqmi achkallaña runakuna qatirqaku. 2 Chaymantam leprawan unquq runa Jesusman asuykurqa, hinaspam ñawpaqninpi kumuykuspan nirqa: “¡Señorlláy, munaspaykiqa sanoyaykachillawayá!”, nispa.+ 3 Jesusñataqmi makinta haywariykuspa llachpaykurqa, hinaspam nirqa: “Munanim sanoyanaykita, allinyayñayá”, nispan.+ Chaymi lepra unquyninmanta chaylla sanoyarurqa.+ 4 Jesusqa nirqataqmi: “Amam pimanpas willakunkichu,+ aswanqa sacerdoteman* rispayá qawachikamuy,+ hinaspayá Moisespa kamachisqanman hina ofrendaykita qumuy,+ chaynapi paykuna yachanankupaq”, nispa.

5 Capernaum llaqtaman yaykuruptinmi soldadokunapa kamachiqnin asuykurqa, hinaspam ruegakuspan+ 6 nirqa: “Señorlláy, sirvienteymi suchuyaruspan camallapiña kachkan, hinaspam llumpayta ñakarichkan”, nispa. 7 Jesusñataqmi nirqa: “Rispaymi sanoyachimusaq”, nispa. 8 Soldadokunapa kamachiqninñataqmi nirqa: “Señorlláy, manam wasiyman yaykunaykipaq hinachu kani, ichaqa hukllata rimariykuptikim sirvienteyqa sanoyarunqa. 9 Ñuqapas hukkunapa kamachinanmi kani, soldadoykunatapas kamachinitaqmi, chaymi hukninta ‘¡pasay!’ niptiyqa pasakun, hukninta ‘¡hamuy!’ niptiypas hamunmi. Sirvienteytapas ‘¡kayta ruway!’ niptiyqa ruwantaqmi”, nispa. 10 Chayta uyariruspanmi Jesusqa admirakurqa, hinaspanmi qatiqninkunata nirqa: “Israel runakunapiqa manam tarirqanichu kayna iñiyniyuq runataqa.+ 11 Achka runakunam hamunqaku intipa qispimunan lawmanta chaynataq intipa siqaykunan lawmanta, hinaspankum Diospa gobiernonpi* mikunqaku* Abrahanwan, Isaacwan hinaspa Jacobwan.+ 12 Diospa gobiernonpi kanankupaq punta qayasqa kaqkunañataqmi hawa tutayayman wischusqa kanqaku, chaypim waqaspa kirunkuta kirichichichinqaku*”, nispa.+ 13 Soldadokunapa kamachiqnintañataqmi Jesusqa nirqa: “Pasakuyña, nisqaykiman hinayá ruwasqa kachun”, nispa.+ Chaymi sirvientenqa chaylla sanoyarurqa.+

14 Chaymantam Jesusqa Pedropa wasinman chayaruspan Pedropa suedranta+ rikururqa fiebrewan camapi kachkaqta.+ 15 Chaymi makinta llachpaykuptillan+ fiebrenqa chinkarurqa, hinaptinmi payqa hatarispan Jesusta atienderqa. 16 Tardeykuqtañataqmi demoniokunapa ñakarichisqan achka runakunata Jesusman pusamurqaku, hinaptinmi huk rimayllawan chay demoniokunata qarqururqa, hinaspam ñakariqkunatapas llapallanta sanoyarachirqa, 17 chaynapi Diosmanta willakuq* Isaiaspa rimasqan cumplikunanpaq, paymi nirqa: “Paymi unquyninchikkunata chinkarachirqa, hinaspam ñakarichiwaqninchik kaqkunatapas aparqa”, nispa.+

18 Muyuriqninpi achkallaña runakunata qawaykuspanmi Jesusqa qatiqninkunata kamachirqa quchapa waklaw patanman rinankupaq.+ 19 Hinaptinmi asuykuspan huk escriba nirqa: “Yachachikuq, maymanña riptikipas ñuqaqa qatisqaykim”, nispa.+ 20 Jesusñataqmi nirqa: “Atuqkunapaqa kanmi uchkun, alton pawaqkunapapas kantaqmi qistan*, runapa churinpam* ichaqa mana kanchu maypi puñuykunanpaqpas”, nispa.+ 21 Hinaptinmi huknin qatiqnin nirqa: “Señor, taytaytaraqyá puntataqa pamparamusaq”, nispa.+ 22 Jesusñataqmi nirqa: “Qatiwayá, wañusqakunayá wañuqninkunataqa pampachunku”, nispa.+

23 Jesus boteman qispiruptinñataqmi qatiqninkunapas paywan rirqaku.+ 24 Hinaptinmi lamar quchapi sinchi wayra hatariruptin olakunapas boteta pampaykuchkarqaña, Jesusmi ichaqa puñukuchkarqa.+ 25 Paykunañataqmi asuykuspanku rikchachirqaku: “¡Señor, salvaykullawayku! ¡Wañurusunmi!”, nispanku. 26 Payñataqmi nirqa: “Pisi iñiyniyuq runakuna, ¿imanasqataq llumpayta manchakuchkankichik?”, nispa.+ Hinaspam hatariruspan wayratawan lamar quchata qaqcharqa chaymi hawkayarurqa.+ 27 Hinaptinmi qatiqninkunaqa admirakuspanku nirqaku: “¿Ima runataq kay runaqa wayrapas chaynataq lamar quchapas kasunanpaqqa?”, nispa.

28 Gadara lawman chayaruptinmi demoniopa munaychakusqan iskay runakuna panteonmanta lluqsiramuspa Jesusman asuykurqaku,+ paykunaqa llumpay piñasqam karqaku, chayraykum chaynin puriytaqa pipas manchakuq. 29 Paykunam qaparispa nirqaku: “Diospa churin, ¿imatataq ñuqaykuwan munanki?+ ¿Manaraq tiempo chayamuchkaptinchu ñakarichiwaqniyku hamurunki?”, nispa.+ 30 Paykunamanta karupim achkallaña kuchikuna mikuchkarqa.+ 31 Chaymi demoniokunaqa ruegakuspa nirqaku: “Qarquwanaykiku kaptinqa achkallaña kuchikunaman yaykunaykupaqyá kamachiwayku”, nispa.+ 32 Hinaptinmi Jesusqa nirqa: “¡Riychikyá!”, nispa. Chaymi demoniokunaqa lluqsiruspanku kuchikunaman yaykururqaku. Llapallan kuchikunañataqmi quchaman qaqanta pawaykuspanku wañururqaku. 33 Kuchi michiqkunañataqmi llaqtaman ayqikuspanku tukuy chaykunamanta willakurqaku, willakurqakutaqmi demoniokunapa munaychakusqan runakunamantapas. 34 Chaymi chay llaqtapi lliw runakuna Jesusta maskarqaku, tariruspankuñataqmi ruegakurqaku llaqtankumanta pasakunanpaq.+

9 Jesusqa lamar quchata botewan chimparuspanmi llaqtanman chayarurqa.+ 2 Chaypi kachkaptinmi suchu runata apamurqaku chakanapi. Chaymi paykunapa iñiyninta qawaykuspan Jesusqa chay suchu runata nirqa: “¡Churilláy, amayá hukmanyaychu! Huchaykikunaqa pampachasqañam”, nispa.+ 3 Hinaptinmi wakin escribakuna ninakurqaku: “Kay runaqa Diospa contranpim rimachkan”, nispa. 4 Jesusñataqmi imam piensasqankuta yachaspan nirqa: “¿Imanasqataq sunquykichikpi mana allinkunata piensachkankichik?+ 5 ¿Mayqintaq aswan allin kanman ‘huchaykikunaqa pampachasqañam’ niychu, icha ‘hatarispaykiyá puriy’ niychu?+ 6 Qawankichikmi runapa churinqa kay pachapi huchata pampachanaypaq atiyniyuq kasqayta”, nispa. Hinaspam suchuta nirqa: “Hatariyá, chakanaykita huqarispa wasikiman ripukuy”, nispa.+ 7 Chaymi suchuqa hatariruspan wasinman ripukurqa. 8 Chayta qawaykuspankum runakunaqa anchallataña mancharikurqaku, hinaspam Diosta hatuncharqaku hucha pampachananpaq runakunaman atiyta qusqanmanta.

9 Chayninta richkaspanmi Jesusqa rikururqa impuesto pagananku wasipi Mateo tiyachkaqta, hinaspam nirqa: “Qatiqniyyá kay”, nispan. Payñataqmi hatarispan qatirqa.+ 10 Chaymanta qipatam Mateopa wasinpi Jesus mikuchkaptin* hamurqaku impuesto cobraq runakuna hinaspa huchasapakuna, hinaspam Jesuswan chaynataq qatiqninkunawan mikunankupaq tiyaykurqaku.+ 11 Chayta qawaspankum fariseokuna Jesuspa qatiqninkunata nirqaku: “¿Imanasqataq yachachiqnikichikqa mikun impuesto cobraqkunawan hinaspa huchasapakunawan?”, nispa.+ 12 Chay nisqankuta uyariruspanmi Jesusqa nirqa: “Sano runakunaqa manam necesitanchu doctortaqa, unquqkunam ichaqa necesitanku.+ 13 Chaynaqa riychikyá, yachamuychik kay willakuypa ima ninan kasqanta: ‘Munaniqa llakipayakuq kanaykichiktam, manam animalkunata nakapuwanaykichiktachu’, niqta.+ Hamurqaniqa manam allin runakuna qayaqchu, aswanqa huchasapakunata qayaqmi”, nispa.

14 Hinaptinmi Juanpa qatiqninkuna Jesusman asuykuspanku tapurqaku: “Fariseokuna hinam ñuqaykupas ayunaniku, ¿imanasqataq qatiqnikikunaqa mana ayunankuchu?”, nispa.+ 15 Chaymi Jesusqa nirqa: “Noviopa amistadninkunaqa manam llakisqachu kananku novio+ paykunawanraq kachkaptinqa ¿aw? Ichaqa chayamunqam punchaw novio qichusqa kananpaq,+ hinaptinqa ayunanqakum. 16 Manam pipas mawka pachataqa remendanmanchu musuq telawanqa, remendaruptinqa chintiruspanmi mawka pachataqa astawan llikirunman.+ 17 Manataqmi manaraq puqusqa vinotaqa mawka odrekunapiqa churankuchu, churaruptinkuqa odrekuna tuqyaruptinmi vinopas usunman, odrekunapas mana valeqñam rikurirunman. Manaraq puqusqa vinotaqa musuq odrekunapim churanku, chaynapim odrekunaqa mana tuqyanchu nitaq vinopas usunchu”, nispa.

18 Chaykunata Jesus rimachkaptinraqmi kamachiq runa asuykurqa, hinaspam ñawpaqninpi kumuykuspan nirqa: “Wañurunñachá warmi churillayqa, rispayá llachpaykapamullaway, hinaptinqa kawsarirunqam”, nispa.+

19 Chaymi Jesusqa hatarispan qatiqninkunapiwan chay runata qatirqaku. 20 Hinaptinmi 12 wataña yawarpakuywan* unquq warmi+ Jesusman asuykuspan qipanmanta pachanpa patanta llachpaykurqa,+ 21 chay warmiqa sunqullanpim nirqa: “Pachallantapas llachpaykuspayqa sanoyarusaqmi”, nispa. 22 Chaymi Jesusqa muyuriykuspan qawaykurqa, hinaspam nirqa: “Mamáy*, amayá manchakuychu, iñiyniyuq kasqaykiraykum sanoyarunki”, nispa.+ Hinaptinmi chay warmiqa chaylla sanoyarurqa.+

23 Chay kamachiqpa wasinman yaykuruspanñataqmi rikururqa quena* tocaqkunata hinaspa llakisqa achkallaña runakunata,+ 24 hinaspanmi Jesusqa nirqa: “Kaymanta lluqsiychik, sipaschaqa manam wañusqachu kachkan, aswanqa puñuchkanmi”, nispa.+ Chaynata niptinmi runakunaqa Jesusmanta burlakuspanku asikurqaku. 25 Chay runakuna hawaman lluqsiruptinkum Jesusqa yaykuykuspan sipaschapa makinta hapiykurqa,+ hinaptinmi hatarirurqa.+ 26 Chay pasakusqanmantam chaylaw llaqtakunapi yacharurqaku.

27 Chaymanta huklawmanña Jesus richkaptinmi iskay ñawsakuna qatirqaku+ kaynata qayaykachakustin: “Davidpa churin, llakipayariykullawayku”, nispanku. 28 Wasiman yaykuruptinñataqmi chay ñawsakuna Jesusman asuykurqaku, hinaptinmi paykunata tapurqa: “¿Sanoyachinaypaq hinachu hapiwankichik?”, nispa.+ Paykunañataqmi nirqaku: “Arí señorlláy”, nispa. 29 Hinaptinmi ñawinkuta llachpaykuspa+ nirqa: “Mana iskayrayasqaykichikraykum qawakunkichik”, nispa. 30 Chaymi ñawinku kicharikururqa. Ichaqa Jesusmi chunkay-chunkayta nirqa: “Amam pimanpas willakunkichikchu”, nispa.+ 31 Paykunam ichaqa lluqsiruspanku Jesuspa chay ruwasqanmanta tukuy chaylawkunapi willakurqaku.

32 Chay runakuna pasakuchkaptinkum demoniopa ñakarichisqan mana rimaq runata Jesusman pusamurqaku,+ 33 chaymi demoniota qarquruptin chay mana rimaq runaqa rimayta qallaykurqa.+ Hinaptinmi runakunaqa admirasqallaña kaspanku nirqaku: “Israel nacionpiqa manam haykapipas kaynataqa rikurqanchikchu”, nispa.+ 34 Fariseokunam ichaqa nirqaku: “Demoniokunata kamachiqpa atiyninwanmi demoniokunataqa qarqun”, nispanku.+

35 Jesusqa llapallan llaqtakunapi hinaspa llaqtachakunapim purirqa huñunakuna wasikunapi* yachachistin chaynataq Diospa gobiernonmanta* sumaq willakuyta willakustin hinaspa imawanpas unquqkunata chaynataq nanayniyuqkunata sanoyachistin.+ 36 Runakunata qawaykuspanmi llakipayarirqa,+ paykunaqa wischusqa hinaspa mana michiqniyuq chiqisqa ovejakuna hinam karqaku.+ 37 Chaymi Jesusqa qatiqninkunata nirqa: “Cosechanapaqqa achkallañam kachkan, cosechaqkunam ichaqa aslla.+ 38 Chaynaqa, chakrayuqtayá niychik cosechanapaq llamkaqkunata kachamunanpaq”, nispa.+

10 Jesusmi 12 apostolninkunata* qayachimurqa, hinaspam atiyta qurqa demoniokunata+ qarqunankupaq chaynataq tukuy imawan unquqkunata hinaspa nanayniyuqkunata hampinankupaq.

2 12 apostolkunapa* sutinmi kaykuna:+ Pedrowan sutichasqanku Simon,+ wawqin Andres,+ Zebedeopa churin Santiago, wawqin Juan,+ 3 Felipe, Bartolomey,+ Tomas,+ impuesto cobraq Mateo,+ Alfeopa churin Santiago, Tadeo, 4 Simon Cananita* chaynataq Jesusta traicionaq Judas Iscariote.+

5 Chay 12 apostolninkunatam Jesusqa kamachispa nirqa:+ “Amam rinkichikchu huk nacionniyuq runakunamanqa, amataqmi yaykunkichikchu Samaria lawpi mayqan llaqtamanpas,+ 6 rinkichikqa Israel nacionpi chinkasqa ovejakunallamanmi,+ 7 rispaykichikqa: ‘Diospa gobiernonqa* hichparamunñam’, nispayá willakamuychik.+ 8 Unquqkunata sanoyachimuychik,+ wañuqkunata hatarichimuychik, leprawan unquqkunata hampimuychik, demoniokunata qarqumuychik. Qamkunaqa mana imallapaqmi chaskirqankichik, mana imallapaqtaqyá qumuychikpas. 9 Amayá apaychikchu quritawan qullqitaqa nitaq broncetapas,+ 10 amataqyá apaychikchu quqawtapas, pachatapas, usutatapas nitaq tawnatapas,+ llamkaqqa mikunantam chaskinan.+

11 May llaqtamanpas utaq llaqtachamanpas chayaspaykichikqa maskaychikyá willasqaykichikta uyariy munaq runakunata, hinaspayá chaypi qipakuychik chaymanta lluqsinaykichikkama.+ 12 Wasiman yaykuspaykichikqa rimakuykuychikyá. 13 Wasiyuq chaskisuptikichikqa munasqaykichik hawkayayyá paypaq kachun,+ manachayqa hawkayaynikichikyá qamkunawan qipakuchun. 14 Maypipas mana chaskisuptikichikqa utaq mana uyarisuptikichikqa, chay wasimanta utaq llaqtamanta lluqsispayá chakikichikpi allpatapas taspikuychik.+ 15 Juicio punchawpiqa Sodoma llaqtamantapas hinaspa Gomorra+ llaqtamantapas aswan castigasqam kanqa chay llaqtaqa.

16 Kachachkaykichikqa atuqkunapa* chawpinman ovejakunata kachachkaq hinam, chayraykuyá culebra hina sakri* kaychik, ichaqa paloma hina mana imanakuq.+ 17 Runakunamantayá cuidakuychik, paykunaqa juzgadomanmi apasunkichik,+ hinaspam huñunakuna wasikunapi*+ azotesunkichik.+ 18 Arí, ñuqaraykum autoridadkunaman hinaspa kamachiqkunaman pusasunkichik,+ chaynapi paykuna hinaspa huklaw nacionniyuqkunapas ñuqamanta yachanankupaq.+ 19 Entregaykusuptikichikqa amayá llakikuychikchu imaynata utaq imamanta rimanaykichikmantapas, imam rimanaykichikpaqqa yachachisqam kankichik.+ 20 Manam kikillaykichikmantachu rimankichikqa, aswanqa hanaq pacha taytaykichikpa atiyninwanmi.+ 21 Chaymantapas, wawqillanmi entregaykunqa wawqinta wañuchinankupaq, taytapas churinta wañuchinankupaq, churi-wawakunapas tayta-mamankupa contranpi hatarispankum paykunata entregaykunqaku wañuchinankupaq.+ 22 Qamkunaqa sutiyraykum llapallan runakunapa chiqnisqan kankichik,+ ichaqa tukupaykama aguantaqmi salvasqaqa kanqa.+ 23 Huk llaqtapi ñakarichisuptikichikqa huklaw llaqtamanyá ayqikuychik,+ Israel nacionpa llaqtankunapi hinaspa llaqtachankunapipas willakuyta manaraq tukuchkaptikichikmi runapa churinqa chayamunqa.

24 Yachachisqa runaqa manam aswan maschu yachachiqninmantaqa nitaq sirvientepas patronninmantaqa.+ 25 Yachachisqa runapaqqa allinmi yachachiqnin hina kayqa, sirvientepaqpas allinmi patronnin hina kayqa.+ Wasiyuqta Belcebuwan*+ sutichaspankuqa, ¡aswanraqchá wasinpi kaqkunataqa chaynata sutichanqaku! 26 Chaynaqa amayá manchakuychikchu, manam imapas pakasqaqa kanchu mana yachanapaq hinaqa, chaynataqmi mana yachanapaq kaqkunapas yachasqa kanqa.+ 27 Tutayaypi nisqaytaqa achkipiyá willakuychik, upallallamanta nisqaytapas wasipa hawanmantayá* willakuychik.+ 28 Amayá manchakuychikchu cuerpoykichik wañuchiqkunataqa, paykunaqa manam vidaykichiktaqa qichusunkichikmanchu,+ aswanqa manchakuychik vidaykichiktawan cuerpoykichikta qalaypaq chinkachiqtayá*.+ 29 ¿Manachu iskay pichinkuchakunatapas as qullqichallapaq* rantikunku*? Chayna kaptinpas, manam mayqinpas pampamanqa wichinchu hanaq pacha taytaykichikpa mana yachasqanqa.+ 30 Qamkunapaqa umaykichikpi chukchaykichikpas llapallanmi yupasqa kachkan. 31 Chaynaqa amayá manchakuychikchu, qamkunaqa achka pichinkuchakunamantapas astawanmi valenkichik.+

32 Runakunapa qayllanpi riqsiwaqniytaqa+ ñuqapas hanaq pachapi kaq taytaypa qayllanpim riqsisaq.+ 33 Runakunapa qayllanpi negawaqniytaqa ñuqapas hanaq pacha taytaypa qayllanpim negasaq.+ 34 Amayá piensaychikchu kay pachapi hawkayay kananpaq hamusqaytaqa, manam hawkayay kananpaqchu hamurqaniqa, aswanqa runakunata rakinachiqmi*.+ 35 Hamurqaniqa qari churipas taytanpa contranpi kananpaqmi, warmi wawapas mamanpa contranpi kananpaqmi chaynataq llumchuypas suedranpa contranpi kananpaqmi.+ 36 Runapa enemigonqa kanqa wasinpi kaqkunallam. 37 Pipas tayta-mamanta ñuqamanta aswan kuyaqqa manam qatiqniyqa kanmanchu, churi-wawanta ñuqamanta aswan kuyaqpas manataqmi qatiqniyqa kanmanchu.+ 38 Manam pipas qatiqniyqa kanmanchu ñakarichiqnin qiruta* mana hombroyta munaspanqa.+ 39 Pipas vidanta salvay munaqqa wañunqam, pipas qatiqniy kasqanrayku wañuqmi ichaqa kawsanqa.+

40 Pipas qamkunata chaskiqnikichikqa ñuqatapas chaskiwanmi, ñuqata chaskiwaqñataqmi kachamuwaqniytapas chaskin.+ 41 Sichum pipas Diosmanta willakuq* kasqanrayku pitapas chaskiykunqa hinaspaqa Diosmanta willakuqpa+ chaskinantam chaskinqa, allin runa kasqanrayku allin runata chaskiqpas allin runapa chaskinantam chaskinqa. 42 Qatiqniy kasqanrayku pipas kay uchuychakunamanta hukninman huk vasopi chiri yakuchallatapas haywaykuqqa chaskinqapunim pagonta”, nispa.+

11 12 qatiqninkunaman yachachiyta tukuruspanmi Jesusqa rirqa huklaw llaqtakunapipas willakamuq hinaspa yachachimuq.+

2 Juanmi carcelpi kachkaspan yacharurqa+ Cristopa* imapas ruwasqankunamanta, hinaspam qatiqninkunata kacharqa+ 3 tapumunankupaq: “¿Qamchu kachkanki suyasqayku runa icha huktachu suyasaqku?”, nispa.+ 4 Jesusñataqmi nirqa: “Rispayá Juanman willamuychik uyarisqaykichikmantawan rikusqaykichikmanta:+ 5 Ñawsakunam qawakuchkanku,+ wiqrukunam* purichkanku, leprawan unquqkunam+ sanoyachkanku, mana uyariqkunam uyarichkanku, wañuqkunam kawsarimuchkanku, wakchakunapas sumaq willakuytam uyarichkanku.+ 6 Mayna kusisqam pipas mana iskayrayaspa ñuqapi hapipakuqqa”, nispa.+

7 Paykuna pasakuptinmi Jesusqa Juanmanta rimaspan achkallaña runakunata nirqa: “¿Ima qawaqtaq chunniqmanqa rirqankichik?+ ¿Wayrapa aywityachisqan suqusta qawaqchu?+ 8 Icha, ¿ima qawaqmi lluqsirqankichik? ¿Allin pachawan pachasqa runata qawaqchu? Chayna pachasqa runakunaqa kamachiqkunapa wasinpim kachkanku. 9 Chaynaqa, ¿imamanmi lluqsirqankichik? ¿Diosmanta willakuqta* qawaqchu? Chay qawamusqaykichik runaqa Diosmanta willakuqmantapas aswan riqsisqaraqmi.+ 10 Paymantam kayna qillqasqa kachkan: ‘Ñuqam willakuqniyta kachamuchkani ñawpaqnikita rinanpaq, paymi ñannikita allichapusunki’, niq.+ 11 Warmimanta nacemuqkunamantaqa manam pipas karqachu bautizaq Juanmanta aswan riqsisqaqa, chayna kaptinpas Diospa gobiernonpi* mana ancha riqsisqa kaqmi paymanta aswan riqsisqaqa.+ 12 Bautizaq Juanpa tiemponmanta kunankamañataqmi runakunaqa Diospa gobiernonpi kanankupaq anchata kallpanchakuchkanku, chaypi kanankupaq kallpanchakuqkunaqa chaypim kanqaku.+ 13 Diosmanta llapallan willakuqkunapa nisqanpas chaynataq Moisespa leyninpas Juanpa tiemponkamallam willakusqa karqa.+ 14 Mana kaqpaq hapinaykichik kaptinpas Juanmi ‘Diosmanta willakuqkunapa hamunanpaq nisqan Eliasqa’.+ 15 Pipas rinriyuqqa uyarichunyá.

16 ¿Piwantaq kay tiempopi runakunata tupachiyman?+ Paykunaqa rikchakunku plazakunapi tiyaspa pukllaqmasinkunata qayaykachaq warmachakunamanmi, 17 paykunam ninku: ‘Quenata* tocapuptiykupas manam tusunkichikchu, llaki takita takipuptiykupas manataqmi llakikunkichikchu’, nispa. 18 Juanqa hamurqa mana mikuspanmi chaynataq vinota mana tomaspanmi, ichaqa runakunam ninku: ‘Payqa demonioyuqmi’, nispa. 19 Runapa churinñataqmi hamurqa mikuq hinaspa tomaq,+ ichaqa runakunam ninku: ‘Mikuysapa hinaspa vino tomakuq, impuesto cobraqkunapa chaynataq huchasapakunapa amistadnin’, nispa.+ Chayna kaptinpas runapa allin ruwasqankunam qawachin yachayniyuq kasqanta”, nispa.+

20 Hinaspanmi Jesusqa achkallaña milagrokuna ruwasqan llaqtakunapi kaq runakunata qaqchayta qallaykurqa, paykunaqa manam wanakurqakuchu, chaymi Jesusqa nirqa: 21 “¡Imaynaraq kankichik Corazin llaqtawan Betsaida llaqta! Tiro llaqtapiwan Sidon llaqtapi kay milagrokuna ruwakuptinqa qachqa pachawan churakuspankuchá uchpapi tiyaspanku unayña wanakunmanku karqa.+ 22 Ichaqa nikichikmi: Juicio punchawpiqa Tiro llaqtamantapas hinaspa Sidon llaqtamantapas aswan castigasqam kankichik.+ 23 ¡Capernaum+ llaqta! ¿Hanaq pachamanchu huqarisqa kanki? Manamá, wañusqakunapa kasqanmanmi*+ rinki. Capernaum llaqtapi admirakuypaq milagrokuna ruwasqay Sodoma llaqtapipas ruwakuptinqa kunankamaraqchá chay llaqtaqa kachkanman karqa. 24 Chayraykum nikichik: Juicio punchawpiqa Sodoma llaqtamantapas hinaspa Gomorra llaqtamantapas aswan castigasqam kankichik”, nispa.+

25 Chay kutipim Jesus nirqa: “Hanaq pachapipas kay pachapipas kamachiq taytalláy, hukkunapa qayllanpim hatunchayki, qamqa paykunaman yachachisqaykunatam pakaykurqanki yachayniyuqkunamantawan yuyaysapakunamanta, hinaspam qawaykachinki warmachakuna hina humilde runakunaman.+ 26 Arí taytalláy, chayna kananpaqmi qamqa tantiarurqankiña”, nispa. 27 Jesusqa nirqataqmi: “Tukuy imakunatam taytayqa quykuwan.+ Ñuqa churintaqa manam pipas allintaqa riqsiwanchu, aswanqa taytallaymi,+ manataqmi taytaytaqa pipas allintaqa riqsinchu aswanqa ñuqa churillanmi, hinaspapas churipa riqsichiyta munasqan runallam taytaytaqa riqsin.+ 28 Ñuqamanyá hamuychik haykam pisipasqakuna hinaspa llasaq qipiyuqkuna, ñuqam samaykachisqaykichik. 29 Yuguyta apaspayá ñuqamanta yachaychik, ñuqaqa kani llampu sunqu hinaspa humildem,+ chaynata ruwaspaqa hawkayaytam tarinkichik. 30 Yuguyqa mana llasaqmi, qipiypas sampallataqmi”, nispa.

12 Chay punchawkunapim Jesusqa samana punchawpi* trigo ukunta richkarqa. Qatiqninkunañataqmi yarqaymanta kaspanku rachuspanku trigo mikuyta qallaykurqaku.+ 2 Chayta qawaspankum fariseokuna nirqaku: “Qaway, qatiqnikikunaqa samana punchawpaq kamachikuytaqa manam kasukuchkankuchu”, nispanku.+ 3 Jesusñataqmi nirqa: “¿Manachum leerqankichik puriqmasinkunapiwan yarqaymanta kaspa Davidpa imam ruwasqanta?+ 4 Payqa Diospa wasinman yaykuruspanmi Diospaq sapaqchasqa tantata puriqmasinkunawan mikurqaku.+ Paykunaqa manam chay tantataqa mikunankuchu karqa, aswanqa sacerdotekunallam.+ 5 Chaymantapas, ¿manachu Moisespa leyninpiqa leerqankichik samana punchawpi llamkachkaspankupas Diospa wasinpi* sacerdotekunaqa mana huchallikusqankuta?+ 6 Ñuqam ichaqa nikichik Diospa wasinmantapas aswan respetanaraq kaypi kasqanmanta.+ 7 Diospa qillqanmi nin: ‘Munaniqa llakipayakuq kanaykichiktam,+ manam animalkunata nakapuwanaykichiktachu’, nispa.+ Sichum qamkuna entiendewaqchik karqa Diospa qillqanpa chayna nisqanta, hinaspaqa manachá mana huchayuqkunataqa tumpawaqchikchu karqa. 8 Chaymantapas runapa churinqa samana punchawmanta munaychakuqmi”, nispa.+

9 Chaymanta pasakuspanmi yaykururqa paykunapa huñunakunanku wasiman*, 10 chaypim kachkarqa makinta mana haywariq runa,+ hinaptinmi imallamantapas tumpaykunankupaq Jesusta nirqaku: “¿Allinchu kanman samana punchawpi sanoyachiy?”, nispa.+ 11 Hinaptinmi Jesusñataq nirqa: “¿Mayqinnikichiktaq chullalla ovejaykichikta mana hurquwaqchikchu samana punchawpi uchkuman wichiykuptin?+ 12 Chaynaqa, ovejamantapas aswan valorniyuqmi runaqa, chaymi samana punchawpi allin kaqkuna ruwayqa allinpuni”, nispa. 13 Chaymantam chay runata nirqa: “Makikita haywariy”, nispa. Haywariykuptinmi makinqa huknin makin hinaña sano rikurirurqa. 14 Fariseokunañataqmi lluqsiruspanku yacharachinakurqaku Jesusta wañurachinankupaq. 15 Chayta yacharuspanmi Jesusqa chaymanta pasakurqa. Achkallaña runakunañataqmi qatirqaku,+ hinaptinmi llapallan unquqkunata sanoyachirqa. 16 Ichaqa chunkay-chunkaytam nirqa pi kasqanmanta ama willakunankupaq,+ 17 chaynapi Diosmanta willakuq* Isaiaspa nisqan cumplikunanpaq, paymi nirqa:

18 “Paymi akllasqay serviwaqniy,+ paytam kuyani,+ payraykum kusisqa kachkani. Atiyniytam qusaq,+ hinaptinmi llapallan nacionpi runakunaman willakunqa allin kaqkunata imayna ruwanamanta. 19 Manam peleanqachu+ nitaq qaparinqachu, manataqmi callekunapipas rimasqantaqa pipas uyarinqachu. 20 Qiwisqa suqustapas manam pakinqachu, manataqmi wañuruchkaqña mecherotapas+ wañuchinqachu tukuy mana allinkunata allichanankama. 21 Paypa sutinpi hapipakuspam nacionniyuqkunaqa suyanqaku”, nispa.+

22 Chaymantam demonioyuq mana rimaq ñawsa runata Jesusman pusamurqaku, chaymi sanoyarachirqa hinaptinmi chay runaqa rimarqaña hinaspa qawakurqaña. 23 Llapa runakunañataqmi anchata admirakuspanku nirqaku: “¿Manachu payqa Davidpa churin?”, nispa. 24 Chayta uyariruspankuñataqmi fariseokuna nirqaku: “Kay runaqa demoniokunataqa qarqun demoniokunata kamachiq Belcebupa* atiyninwanmi”, nispa.+ 25 Chayna piensasqankuta yachaspanmi Jesusqa nirqa: “Ima gobiernopas rakinasqa kaspanqa chinkanmi, mayqin llaqtapas utaq ayllupas rakinasqa kaspanqa manam huklla kaytaqa atinmanchu. 26 Chaynallataqmi satanaspas kikillanta qarqukuspanqa rakinasqa hina rikurirun. Hinaptinqa, ¿imaynamá gobiernonqa takyanman? 27 Chaymantapas, Belcebupa yanapayninwan demoniokunata qarquptiyqa, ¿pipa atiyninwantaq qamkunapa qatiqnikichikqa demoniokunata qarqun? Chayraykum paykunaqa juzgasunkichik. 28 Diospa atiyninwan demoniokunata ñuqa qarquptiyqa, chiqaptapunim gobiernonpaq* Diospa promesankunaqa cumplikuchkanña, qamkunam ichaqa mana cuentatapas qukunkichikchu.+ 29 Chaymantapas, ¿imaynatamá pipas kallpasapa runapa wasinman yaykuruspanqa kapuqninkunata apakunman puntata wasiyuqta manaraq chaqnaruchkaspanqa? Chaqnaruspallanmi wasintaqa suwarunman. 30 Pipas ñuqawan mana kaqqa contraypim kachkan, ñuqawan mana huñuqqa runakunatam ñuqamanta karunchachkan.+

31 Chaymi nikichik: Runakunapa tukuy huchankupas hinaspa insultaspa tukuy mana allinkuna rimasqankupas pampachasqam kanqa, chuya espiritumanta mana allinta rimaspankum ichaqa mana pampachasqachu kanqaku.+ 32 Pipas runapa churinpa contranpi rimaqqa pampachasqam kanqa,+ chuya espiritupa* contranpi rimaqmi ichaqa kay tiempopipas* chaynataq hamuq tiempopipas mana pampachasqachu kanqa.+

33 Allin sacha hina kaptikichikqa ruruykichikpas allinmi kanqa, mana allin sacha hina kaptikichikmi ichaqa ruruykichikpas mana allinchu kanqa, sachaqa rurunpim riqsichikun.+ 34 Culebrakunapa mirayninkuna,+ ¿imaynamá allintaqa rimawaqchik mana allin runakuna kachkaspaykichikqa? Runaqa riman sunqunpi imapas kaqkunatam.+ 35 Allin runaqa sunqunpi allinkuna kasqanraykum allinkunata riman, mana allin runam ichaqa sunqunpi mana allinkuna kasqanrayku mana allinkunallata riman.+ 36 Nikichikmi: Juicio punchawpim chayraq runakunaqa cuentata qunqaku+ imapas yanqakuna rimasqankumanta. 37 Chay punchawqa rimasqaykichikman hinam huchayuqpas utaq mana huchayuqpas kankichik”, nispa.

38 Hinaptinmi wakin escribakunawan fariseokuna nirqaku: “Yachachikuq, ima milagrollatapas qawaykachiwaykuyá”, nispa.+ 39 Jesusñataqmi nirqa: “Diosta qipanchaq* hinaspa mana allin runakuna*, milagro ruwanaytaraqmi munachkankichik, ichaqa manam ima milagrotapas qawankichikchu, aswanqa Diosmanta willakuq Jonaspa kaqllatam.+ 40 Imaynam Jonaspas hatun challwapa wiksanpi karqa kimsa punchaw hinaspa kimsa tuta,+ chaynam runapa churinpas allpapa sunqunpi kanqa kimsa punchaw hinaspa kimsa tuta.+ 41 Juicio punchawpim Ninive llaqtapi runakuna kay tiempopi runakunawan kuska kawsarimunqaku, hinaspam kay tiempopi runakunata sentencianqaku. Ninive llaqtayuq runakunaqa Jonas willakuptinmi huchankumanta wanakurqaku,+ ichaqa Jonasmantapas aswan respetanaraqmi kaypiqa kachkan.+ 42 Sur lawpi nacionta kamachiq warmipas juicio punchawpim kay tiempopi runakunawan kuska kawsarimunqa, hinaspam paykunata ninqa huchayuq kasqankuta. Chay warmiqa kay pachapa cantonmantaraqmi hamurqa kamachiq Salomonpa yachayninta uyarinanpaq,+ ichaqa Salomonmantapas aswan riqsisqaraqmi kaypiqa kachkan.+

43 Runamanta demonio lluqsiruspanqa mana yakupa kasqan sitionkunatam rin maypipas samaykunanpaq maskastin, ichaqa manam tarinchu.+ 44 Chaymi nin: ‘Wasiymanyá kutikusaq’, nispa. Kutiruspanñataqmi wasitaqa tarirun chunnirayachkaqta, pichasqata hinaspa sumaq allichasqata. 45 Chaymi chay demonioqa rispan pusan kikinmantapas aswan mana allin qanchis demoniokunataraq, runaman yaykuruspankuñataqmi chaypi yachanku*, chayraykum chay runapa imayna tarikusqanqa ñawpaqpi kasqanmantapas aswan mana allinraq rikurirun.+ Chaynallataqmi kanqa kay tiempopi mana allin runakunawanpas”, nispa.

46 Runakunata Jesus rimapayachkaptinraqmi mamanwan wawqinkuna+ paywan rimayta munaspanku hawapi kachkarqaku.+ 47 Chaymi hukkaqnin nirqa: “Mamaykiwan wawqikikunam hawapi sayachkanku qanwan parlaykuyta munaspanku”, nispa. 48 Hinaptinmi willaqninta nirqa: “¿Pitaq mamayqa? ¿Pitaq wawqiykunaqa?”, nispa. 49 Qatiqninkunapa kasqan lawman makinta haywarispanñataqmi nirqa: “¡Kayqaya mamayqa hinaspa wawqiykunaqa!+ 50 Pipas hanaq pachapi taytaypa munasqanta ruwaqmi wawqiyqa, paniyqa hinaspa mamayqa”, nispa.+

13 Chay kutipim Jesusqa wasimanta lluqsiruspan lamar quchapa patanpi tiyachkarqa, 2 chayman achkallaña runakuna huñunakaramuptinkum Jesusqa boteman qispiruspan tiyaykurqa, llapa runakunañataqmi lamar quchapa patanpi karqaku.+ 3 Chaypim rikchanachiykunawan+ tukuy imamanta yachachispan nirqa: “Huk runam tarpuq rirqa,+ 4 tarpuchkaptinmi wakin muguqa ñanman wichiykurqa, chaymi urpikuna* hamuspan mikururqa.+ 5 Wakin muguñataqmi wichiykurqa mana ancha allpayuq ranrakunaman, chaymi utqayllaman wiñaramurqa mana ancha allpa kasqanrayku.+ 6 Ichaqa llumpayta rupamuptinmi chakiyta qallaykurqa, hinaspam hawallapi sapichakusqanrayku chakirurqa. 7 Wakinñataqmi wichirqa kichkakunapa kasqanman, hinaptinmi kichkakuna wiñaramuspan iquyarachirqa*.+ 8 Wakinñataqmi allin allpapa kasqanman wichirqa, chaymi wakinqa chulla mugullamanta rururqa pachakta, wakinqa suqta chunkata, wakinñataq kimsa chunkata.+ 9 Pipas rinriyuqqa uyarichunyá”, nispa.+

10 Hinaptinmi qatiqninkunañataq asuykuspanku nirqaku: “¿Imanasqataq rikchanachiykunawan rimapayanki?”, nispa.+ 11 Jesusñataqmi nirqa: “Qamkunataqa Diosmi yanapasunkichik gobiernomanta* pakasqa kaqkunata+ entiendenaykichikpaq, paykunatam ichaqa mana. 12 Kapuqniyuqqa aswan achkataraqmi chaskinqa, chaynapim aswan achkaraq paypaqqa kanqa, mana kapuqniyuqmi ichaqa kapuqnintapas qichuchikunqa.+ 13 Chaymi paykunataqa rikchanachiykunawan rimapayani, paykunaqa qawachkaspankupas manam rikunkuchu, uyarispankupas manam uyarinkuchu, manataqmi entiendenkuchu.+ 14 Paykunapim Isaiaspa willakusqan cumplikuchkan, paymi nirqa: ‘Uyarispankupas manam imaniraqllatapas entiendenqakuchu, qawaspankupas manapunim rikunqakuchu.+ 15 Chay runakunapa sunqunmi rumiyarun, uyarispankupas manam entiendenkuchu, paykunaqa mana qawakunankupaqmi ñawinkuta wichqarunku, mana uyarinankupaqmi rinrinkutapas taparunku. Chaymi paykunaqa mana entiendenkuchu, manataqmi Diosmanpas kutirikunkuchu ñuqa sanoyachinaypaqqa’, nispa.+

16 Qamkunam ichaqa kusisqa kankichik kaykunata rikusqaykichikrayku hinaspa uyarisqaykichikrayku.+ 17 Chiqaptapunim nikichik, Diosmanta achka willakuqkuna* hinaspa allin ruwaq runakunam qamkunapa qawasqaykichikta rikuyta munarqaku, ichaqa manam rikurqakuchu.+ Uyarisqaykichiktapas uyariytam munarqaku, ichaqa manam uyarirqakuchu.

18 Entiendeychikyá tarpuq runamanta rikchanachiyta.+ 19 Pipas Diospa gobiernonmanta willakuyta uyarichkaspan mana entiendeqqa ñanman wichiykuq mugumanmi rikchakun, satanas*+ hamuruspanmi sunqunpi tarpusqa muguta qichurun.+ 20 Ranrapi tarpusqañataqmi rikchakun Diospa palabranta uyarispan kusisqallaña chaylla chaskiqman.+ 21 Ichaqa mana sapiyuq kasqanraykum mana unaytachu takyan, hinaspam Diospa palabranrayku sasachakuypi tarikuspan utaq ñakarichisqa kaspan chaylla hukmanyarun. 22 Kichkakunapa kasqanpi tarpusqa muguñataqmi rikchakun Diospa palabranta uyariqman, ichaqa kay pachapi* kaqkunawan+ afanakuspanmi hinaspa apuyay munaywan engañachikuspanmi uyarisqanta iquyarachin, chaymi mana rurunchu.+ 23 Allin allpapi tarpusqañataqmi rikchakun Diospa palabranta uyarispan entiendeqman, chaymi huk mugullamanta rurun pachakta, suqta chunkata hinaspa kimsa chunkata”, nispa.+

24 Huk rikchanachiytapas willaspanmi nirqa: “Diospa gobiernonqa rikchakun chakranpi allin muguta tarpuq runamanmi. 25 Runakuna puñunankamam paypa enemigon hamuruspan trigo tarpusqanpi mana allin qurata* tarpuparuspan pasakurqa. 26 Trigo wiñaramuspanmi ruruyta qallaykurqa hinaptinmi mana allin qurapas sutilla karqa. 27 Chaymi wasiyuqpa sirvientenkuna hamuruspan nirqaku: ‘Patronllayku, chakraykipiqa allin mugutam tarpurqanki. Hinaptinqa, ¿imanasqamá mana allin quraqa wiñaramun?’, nispa. 28 Patronñataqmi nirqa: ‘Chiqniwaqniy runam chaytaqa ruwarun’, nispa.+ Sirvientekunañataqmi nirqaku: ‘¿Munankichu rispayku quraramuspa huñuramunaykuta?’, nispa. 29 Payñataqmi nirqa: ‘Ama, yanqam mana allin qurata chutachkaspa trigotapas chutaruwaqchik. 30 Hinayá iskayninku cosechakama wiñachun, cosecha tiempopiñam rutuqkunata nisaq mana allin qurataraq huñuramunankupaq hinaspa kañanapaq marqa-marqayta wataramunankupaq, hinaspaña trigota taqiyman huqarimunankupaq’”, nispa.+

31 Huk rikchanachiywanmi nirqa: “Diospa gobiernonqa rikchakun chakranpi huk runapa tarpusqan mostaza mugumanmi.+ 32 Kay muguqa llapan mugumantapas aswan uchuychallam, ichaqa wiñaruspanmi mikuna wakin yuyukunamantapas hatuntaraq wiñarun, hinaspanmi sacha hinaraq rikurirun, hinaptinmi kallmankunapipas alton pawaqkuna qistachakunku*”, nispa.

33 Huk rikchanachiytapas nirqam: “Diospa gobiernonqa rikchakun lliw masa puqunankama huk warmipa kimsa tupuy* harinawan chapurusqan levaduramanmi”, nispa.+

34 Jesusqa kayna rikchanachiykunawanmi achkallaña runakunata rimapayarqa. Mana rikchanachiywanqa manam rimapayaqchu.+ 35 Chaynam karqa Diosmanta willakuqpa rimasqan cumplikunanpaq, paymi nirqa: “Simiyta kicharispaymi rikchanachiykunawan rimasaq, qallariymantapacha* pakasqakunamantam willakusaq”, nispa.+

36 Achkallaña runakunata ripukunankupaq niykuspanmi wasiman yaykurqa. Hinaptinmi qatiqninkuna asuykuspa nirqaku: “Entiendeykachiwaykuyá chakrapi wiñaq mana allin quramanta rikchanachisqaykita”, nispa. 37 Jesusñataqmi nirqa: “Allin mugu tarpuqqa runapa churinmi, 38 chakraqa llapa runakunam.+ Allin muguñataqmi Diospa gobiernonpi kaqkuna*, mana allin quram ichaqa satanaspa churinkuna,+ 39 tarpuq enemigoñataqmi diablo. Cosechañataqmi kay tiempopa* tukupaynin*, rutuqkunañataqmi angelkuna. 40 Imaynam mana allin quratapas huñuruspa kañaykunchik, chaynam kanqa kay tiempopa* tukupayninpipas*.+ 41 Runapa churinmi angelninkunata kachamunqa. Paykunam Diospa gobiernonpi huchallichiqkunatawan* mana allin ruwaqkunata qarqunqa, 42 hinaspam rupachkaq hornoman wischuykunqaku,+ chaypim waqanqaku hinaspa kirunkutapas kirichichichinqaku*. 43 Chay tiempopim allin ruwaqkunaqa hanaq pachapi kaq taytanpa gobiernonpi inti hinaraq kancharinqaku.+ Pipas rinriyuqqa uyarichunyá.

44 Diospa gobiernonqa rikchakun chakrapi kaq pakamanmi, chaytam huk runa tariruspan pakapaykun, hinaspanmi ancha kusisqallaña kasqanrayku tukuy imanta rantikuruspan* chay chakrata rantirun.+

45 Diospa gobiernonqa rikchakuntaqmi sumaq perlaskunata maskaq negociantemanpas. 46 Ancha valorniyuq perlasta rikuruspanmi tukuy ima kapuqninta chaylla rantikaramun, hinaspanmi chay perlasta rantirun.+

47 Chaymantapas Diospa gobiernonqa rikchakun lamar quchapi tukuy rikchaq challwakunata hapiq mallamanmi. 48 Mallaman challwa huntaruptinmi quchapa patanman aysanku, chaypim tiyaykuspa allinninkunata+ akllaspa canastaman hinanku, mana allinnintañataqmi+ wischunku. 49 Chaynam kanqa kay tiempopa* tukupayninpipas*, angelkunam allin runakunamanta mana allin runakunata rakinqa, 50 hinaspam rupachkaq hornoman wischuykunqaku, chaypim waqanqaku hinaspa kirunkutapas kirichichichinqaku.

51 Hinaptinqa, ¿entienderunkichikchu tukuy kaykunata?”, nispa. Qatiqninkunañataqmi nirqaku: “Arí”, nispanku. 52 Hinaptinmi Jesusñataq nirqa: “Entienderuspaykichikqa kaytayá yachaychik: Kapuqninkunamanta musuqtapas mawkatapas hurqumuq wasiyuqmanmi rikchakun Diospa gobiernonmanta runakunaman yachachiq runaqa”, nispa.

53 Chay rikchanachiykunata rimaruspanmi Jesusqa chaymanta pasakurqa. 54 Llaqtanman chayaruspanñataqmi+ huñunakunanku wasipi* yachachiyta qallaykurqa, hinaptinmi admirakuspanku nirqaku: “¿Maypitaq kay runaqa yachayta tariramun? ¿Maypitaq kay runaqa milagrokuna ruwananpaq atiyta tariramun?+ 55 ¿Manachu payqa carpinteropa churin?+ ¿Manachu mamanqa Maria, wawqinkunañataq Santiago, Josey, Simon hinaspa Judas?+ 56 ¿Manachu paninkunapas ñuqanchikwan kuska kachkanku? Hinaptinqa, ¿maypimá kay runaqa kayna yachaytawan atiytaqa tariramun?”, nispanku.+ 57 Chaymi paykunaqa Jesustaqa mana creerqakuchu,+ hinaptinmi Jesus nirqa: “Diosmanta willakuqqa maypipas respetasqam, wasinpiwan llaqtanpim ichaqa mana respetasqachu”, nispa.+ 58 Paykuna mana creeptinkum chaypiqa achka milagrokunataqa mana ruwarqachu.

14 Chay tiempopim Galilea distritota kamachiq Herodes* Jesusmanta rimasqankuta uyarirurqa,+ 2 hinaspam serviqninkunata nirqa: “Payqa bautizaq Juanmi. Kawsariramusqanraykum milagrokunata ruwachkan”, nispa.+ 3 Arí, ñawpaqtaraqmi Herodesqa Juanta hapirachimuspan chaqnarachirqa, hinaspam carcelman churarachirqa Herodias hikutasqanrayku. Herodiasqa karqa Herodespa wawqin Filipopa warminmi.+ 4 Juanmi Herodesta nipayarqa: “Paywanqa manam casarakuwaqchu”, nispa.+ 5 Chaymi Herodesqa Juanta wañurachiyta munarqa, ichaqa runakunatam manchakurqa Diosmanta willakuqpaq* Juanta hapisqankurayku.+ 6 Ichaqa Herodespa santonpim+ Herodiaspa warmi wawan tusurqa, chaymi sipaspa tususqan Herodespaq sumaqllaña kaptin+ 7 prometekurqa imapas mañakusqanta qunanpaq. 8 Hinaptinmi sipasqa maman umachasqanrayku nirqa: “Bautizaq Juanpa umantayá platopi quykuway”, nispa.+ 9 Herodesñataqmi hukmanyaruspanpas, prometekusqanrayku hinaspa paywan kuska mikuq runakunarayku kamachirqa Juanpa umanta qunankupaq. 10 Chaymi kamachirqa Juanpa umanta carcelpi qururamunankupaq. 11 Hinaptinmi Juanpa umanta platopi aparamuspanku sipasman quykurqaku, payñataqmi mamanman aparqa. 12 Chaymantam Juanpa qatiqninkuna cuerponta apaspanku pampamurqaku, hinaspam Jesusman willamurqaku. 13 Chayta yacharuspanmi Jesusqa botepi pasakurqa mana runapa kasqanman chaypi sapallan kananpaq, runakunañataqmi risqanta yacharuspanku llaqtakunamanta chakiwan qatirqaku.+

14 Jesusqa botemanta lluqsiruspanmi achkallaña runakunata qawaykuspan paykunata llakipayarirqa,+ hinaspam unquqkunata sanoyachirqa.+ 15 Tutaykuruptinñataqmi Jesuspa qatiqninkuna asuykuspa nirqaku: “Chunniqmi kay kasqanchikqa, llumpay tardeñataqmi kachkanpas. Runakunatayá niykuy pasakunankupaqña, chaynapi llaqtachakunaman rispanku mikuyta rantinankupaq”, nispa.+ 16 Jesusmi ichaqa qatiqninkunata nirqa: “¿Imapaqraqtaq rinqaku?, qamkunayá imallatapas mikuykachiychik”, nispa. 17 Paykunañataqmi nirqaku: “Manam imaykupas kaypiqa kanchu, pichqa tantawan iskay challwallam kachkan”, nispa. 18 Jesusñataqmi nirqa: “Apamuychikyá kayman”, nispa. 19 Chaymantam runakunata pastopi tiyaykunankupaq kamachispan pichqa tantatawan iskay challwata hapiykurqa, hinaspam hanaq pachata qawarispan Diosta mañakurqa.+ Chaymantañataqmi tantakunata partiykuspan qatiqninkunaman qurqa, paykunañataqmi runakunaman aypurqaku. 20 Chaymi llapallanku mikurqaku saksanankukama, hinaspam puchuqtapas 12 canasta huntataraq huñurqaku.+ 21 Mikurqakuqa yaqa 5.000 qarikunam, ichaqa manam warmikunatawan wawakunataqa yuparqakuchu.+ 22 Jesusñataqmi qatiqninkunata chaylla kamachirqa runakunata aviachkanankama boteman qispispa chimpachkanankupaq.+

23 Chaymantam Jesusqa runakunata aviaruspan urquman sapallan rirqa Diosta mañakuq,+ tutayaruptinpas hinallam chaypi sapallan karqa. 24 Chaykamam boteqa lamar quchapa patanmanta karu-karupiña kachkarqa, ichaqa llumpayta wayramuptinmi hatun olakuna boteta aytinyachichkarqa. 25 Hinaptinmi manaraq achikyachkaptin* Jesusqa paykunaman asuykurqa lamar quchapa hawanta puristin. 26 Qatiqninkunañataqmi yakupa hawanpi purichkaqta rikuruspanku mancharikurqaku, chaymi qaparirqaku “¡imataq wakqa!” nispanku. 27 Hinaptinmi Jesusqa chaylla nirqa: “¡Ama manchakuychikchu! Ñuqam kani”, nispa.+ 28 Pedroñataqmi nirqa: “Señorlláy, qam kaspaykiqa kamachiwayá yakupa hawanta qanman hamunaypaq”, nispa. 29 Chaymi Jesusñataq nirqa: “¡Hamuy!”, nispa. Hinaptinmi Pedroqa botemanta lluqsispan yakupa hawanta puriyta qallaykurqa Jesuspa kasqanman. 30 Ichaqa nisyuta wayramusqanta qawarispanmi mancharikurqa, hinaspam yakuman chinkaykuyta qallarispan qaparirqa: “¡Señorlláy, salvaykullawayá!”, nispan. 31 Hinaptinmi Jesusqa makinta chaylla haywariykuspan hapirurqa, hinaspam nirqa: “Pisi iñiyniyuq runa, ¿imanasqataq iskayrayarqanki?”, nispa.+ 32 Boteman qispiruptinkuñataqmi manchakuyllapaqña wayraqa hawkayarurqa. 33 Chaymi botepi kaqkunañataq ñawpaqninpi kumuykuspanku nirqaku: “Qamqa Diospa churinmi kanki”, nispa. 34 Lamar quchata chimparuspankuñataqmi Genesaretman chayarurqaku.+

35 Chaypi runakuna riqsiruspankum chaylawpi llapallan runakunaman willachimurqaku, hinaptinmi pusamurqaku llapallan unquqkunata. 36 Chaymi Jesusta ruegakurqaku pachanpa patallantapas llachpaykunankupaq,+ hinaptinmi haykam llachpaykuqkunaqa sanoyarurqaku.

15 Chaymantam fariseokunawan escribakuna Jerusalenmanta+ chayaramuspanku Jesusta nirqaku: 2 “¿Imanasqataq qatiqnikikunaqa ñawpaq tiempopi runakunapa costumbrenkuta mana kasukunkuchu? Qatiqnikikunaqa mikunankupaqpas makinkutaqa manam mayllakunkuchu*”, nispa.+

3 Chaymi Jesusñataq nirqa: “¿Imanasqataq qamkunaqa runakunapa costumbrenrayku Diospa kamachikuyninta mana kasukunkichikchu?+ 4 Diosmi nirqa: ‘Tayta-mamaykita kuyay hinaspa kasukuy’, nispa.+ Nirqataqmi: ‘Pipas taytanmanta utaq mamanmanta mana allin rimaqqa wañuchisqam kanan’, nispa.+ 5 Qamkunam ichaqa ninkichik: ‘“Yanapanaypaq imaypas qunay kaqtaqa Diospaqmi sapaqcharuniña” nispa+ pipas taytanta utaq mamanta niqqa 6 manam tayta-mamantaqa respetananñachu’, nispa. Chaynaqa costumbrekichikta ruwasqaykichikraykum Diospa palabranta yanqacharunkichik.+ 7 Yaw iskay uyakuna, chaychá Isaiasqa qamkunamanta willakurqa:+ 8 ‘Kay runakunaqa hawa simillam hatunchawan, sunqunkum ichaqa ñuqamanta karupi kachkan. 9 Yanqam yupaychawankupas, paykunaqa runakunapa kamachisqallantam yachachinku’”, nispa.+ 10 Hinaspam runakunata qayaykuspa nirqa: “Uyarispaykichikyá kaykunata entiendeychik:+ 11 Manam siminta yaykuqchu runataqa qachachan, aswanqa imapas nisqankunam”, nispa.+

12 Hinaptinmi qatiqninkuna asuykuspanku nirqaku: “Fariseokunam nisqaykiwan piñakurun”, nispa.+ 13 Jesusñataqmi nirqa: “Hanaq pacha taytaypa mana tarpusqan plantaqa sapinmantam chutasqa kanqa. 14 Hina kachun, paykunaqa kanku ñawsamasin pusaqkunam. Ñawsa runa ñawsamasinta pusaspanqa iskayninkum uchkuman wichiykunqaku”, nispa.+ 15 Pedroñataqmi nirqa: “Rikchanachiywan rimasqaykitayá entiendeykachiwayku”, nispa. 16 Chaymi Jesus nirqa: “¿Manaraqchu qamkunapas entiendenkichik?+ 17 ¿Manachu yachankichik runapa mikusqanqa wiksanman yaykuspan chaymanta lluqsisqanta? 18 Imapas rimasqankunam runapa sunqunmanta lluqsimun, chaykunam runataqa qachachanman.+ 19 Sunqumantam rikurimun mana allin piensaykuna:+ Wañuchinakuykuna, hukwan pierdekuykuna*, huchapakuykuna*, suwakuykuna, llulla rimaykuna hinaspa insultanakuykuna. 20 Chaykunam runataqa qachachan, manam makita mana mayllakuspa* mikuychu”, nispa.

21 Chaymanta lluqsispanmi Jesusqa Tiromanwan Sidonman rirqa.+ 22 Chaypim Fenicia* lawmanta warmi Jesusman asuykurqa, hinaspanmi qaparispan nirqa: “¡Davidpa churin señorlláy, llakipayariykullawayá! Warmi wawallaymi demoniopa ñakarichisqan kachkan”, nispa.+ 23 Jesusmi ichaqa mana imatapas nirqachu. Qatiqninkunañataqmi asuykuspa ruegarqaku: “Pasakunanpaqyá niykuy, qipanchiktam qayaykachakustin hamuchkan”, nispanku. 24 Jesusñataqmi paykunata nirqa: “Ñuqataqa kachamuwarqa chinkasqa ovejakuna hina kaq Israel nacionniyuqkunallamanmi”, nispa.+ 25 Chay warmiñataqmi asuykuspan ñawpaqninpi kumuykuspan ruegakurqa: “¡Yanapaykullawayá señor!”, nispa. 26 Jesusñataqmi nirqa: “Manam allinchu warmakunamanta tantata qichuspa allquchakunaman wischuykuyqa”, nispa. 27 Warmiñataqmi nirqa: “Arí, chaynam señor, ichaqa allquchakunapas dueñonkupa mesanmanta wichiqkunatam mikun”, nispa.+ 28 Hinaptinmi Jesusñataq chay warmita nirqa: “Mamáy, ancha iñiyniyuqmi kanki, nisqaykiman hinayá kachun”, nispa. Hinaptinmi wawanqa chaylla allinyarurqa.

29 Chaymanta lluqsiruspanmi Jesusqa chayarurqa Galilea quchapa+ hichpanman, hinaspam urquman qispiruspan chaypi tiyaykurqa. 30 Hinaptinmi achkallaña runakuna pusamurqaku wiqrukunata*, quru* makiyuqkunata, ñawsakunata, mana rimaqkunata hinaspa huk rikchaq unquyniyuqkunata, hinaspankum Jesuspa ñawpaqninman utqayllamanña asuykachirqaku, chaymi payqa sanoyachirqa.+ 31 Chay achkallaña runakunañataqmi admirakurqaku mana rimaqkuna rimaptin, quru makiyuqkuna sanoyaptin, suchukuna puriptin hinaspa ñawsakuna qawakuptin, chaymi Israelpa Diosninta hatuncharqaku.+

32 Jesusmi ichaqa qatiqninkunata qayaspan nirqa: “Kay runakunatam llakipayani,+ paykunaqa kimsa punchawñam ñuqawan kachkanku. Manam imapas mikunankupaq kanchu, manataqmi mana mikusqataqa wasinkuman kutikunankupaqqa niymanchu, kutisqankupim desmayarunmanku”, nispa.+ 33 Qatiqninkunañataqmi nirqaku: “Kaynaña runakunaman mikuchinapaqqa, ¿maypitaq kay chunniqpiqa tantata tarimusaqku?”, nispa.+ 34 Jesusñataqmi nirqa: “¿Haykataq tantaykichik kachkan?”, nispa. Paykunañataqmi nirqaku: “Qanchisllam, iskay-kimsa challwachakunapiwan”, nispa. 35 Chaymantañataqmi Jesusqa runakunata nirqa pampapi tiyanankupaq, 36 hinaspanmi qanchis tantakunatawan challwakunata hapiykuspan Diosta mañakurqa, chaymantam tantakunata partiykuspan qatiqninkunaman qurqa, paykunañataqmi runakunaman aypurqa.+ 37 Llapallankum mikurqaku saksanankukama, hinaspam puchuqtapas huñurqaku qanchis hatun canastakuna huntataraq.+ 38 Mikurqakum 4.000 qarikuna, warmikunawan wawakunaqa manam yupasqachu karqa. 39 Chaymantam runakunata ripukunankupaq niykuspan Jesusqa boteman qispiruspan rirqa Magadan lawman.+

16 Fariseokunawan saduceokunam* Jesusman asuykurqaku, hinaspam pantachinankupaq nirqaku hanaq pachamanta kaq milagrota qawachinanpaq.+ 2 Jesusñataqmi nirqa: “Inti siqaykuytam qamkunaqa ninkichik: ‘Cielom antaqaramun, paqarinqa rupamunqam’, nispa. 3 Achikyaqtañataqmi ninkichik: ‘Cielom antaqaramuspan puyullaña kachkan, kunanqa paramunqam hinaspapas chirimunqam’, nispa. Qamkunaqa cielota qawaspam yachankichik punchaw imayna kananta, ichaqa manam yachankichikchu akllasqa tiempo imayna kananmantaqa. 4 Diosta qipanchaq* hinaspa mana allin runakunaqa* milagrokuna qawaykuytaraqmi munachkanku, ichaqa manam ima milagrotapas qawanqakuchu+ aswanqa Jonaspa kaqllatam”, nispa.+ Chaymantam Jesusqa paykunata saqiruspan pasakurqa.

5 Qatiqninkunañataqmi quchata chimparurqaku, ichaqa tanta apaytam qunqarusqaku.+ 6 Paykunatam Jesus nirqa: “Allintayá qawakuychik, hinaspayá cuidakuychik fariseokunapa hinaspa saduceokunapa levaduranmanta”, nispa.+ 7 Qatiqninkunañataqmi ninakurqaku: “Manam tantata apamusqanchikchu”, nispanku. 8 Chayta yachaspanmi Jesusqa nirqa: “Pisi iñiyniyuq runakuna, ¿imanasqataq rimachkankichik tantaykichik mana kasqanmanta? 9 ¿Manaraqchu entiendenkichik? ¿Manachu yuyankichik 5.000 qarikunaman pichqa tantalla haypasqanta? ¿Manachu yuyankichik puchuq tantata hayka canastakunataraq huñusqaykichikta?+ 10 ¿Manachu yuyankichik 4.000 qarikunaman qanchis tantalla haypasqanta? ¿Manachu yuyankichik puchuq tantata hatun canastakunapi haykataraq huñusqaykichikta?+ 11 Manam tantamantachu rimapayarqaykichikqa. Hinaptinqa, ¿imanasqamá manaqa entiendenkichikchu? Rimapayarqaykichikqa fariseokunapa hinaspa saduceokunapa levaduranmanta cuidakunaykichikpaqmi”, nispa.+ 12 Hinaptinmi chayraq kayta entienderurqaku: Rimachkarqaqa manam tanta ruwana levaduranmanta cuidakunankumantachu, aswanqa fariseokunapa hinaspa saduceokunapa yachachisqanmanta cuidakunankumantam.

13 Chaymantam Jesusqa chayarurqa Cesarea de Filipo llaqtaman, chaypim qatiqninkunata nirqa: “¿Runapa churin pi kasqantataq runakunaqa ninku?”, nispa.+ 14 Paykunañataqmi nirqaku: “Wakinmi ninku bautizaq Juan+ kasqanta, hukkunañataq Elias+ kasqanta, wakinkuqa ninkuraqmi Jeremias kasqanta utaq Diosmanta willakuq* kasqanta”, nispa. 15 Chaymi Jesus nirqa: “Qamkunaqa, ¿pi kasqaytataq ninkichik?”, nispa. 16 Hinaptinmi Simon Pedro nirqa: “Qamqa kanki Diospa churin Cristom*”,+ nispa.+ 17 Jesusñataqmi nirqa: “Mayna kusisqam kanki Jonaspa churin Simon, kaytaqa manam runachu willasurqanki aswanqa hanaq pachapi taytaymi.+ 18 Ñuqapas nikim: Qanmi kanki Pedro,+ kay hatun rumipa+ hawanpim ñuqapi iñiqkunata hatarichisaq, paykunataqa wañuypas* manam munaychakunqachu. 19 Diospa gobiernonpa* llavenkunatam qusqayki, hinaptinmi kay pachapi imapas watasqaykiqa hanaq pachapipas watasqaña kanqa, chaynallataqmi kay pachapi imapas paskasqaykiqa hanaq pachapipas paskasqaña kanqa”, nispa. 20 Hinaspam qatiqninkunata chunkay-chunkayta nirqa Diospa akllasqan runa kasqanmanta ama pimanpas willakunankupaq.+

21 Chaymantapacham Jesusqa qatiqninkunaman willakuyta qallaykurqa Jerusalenman riptin llaqtapi autoridadkuna, riqsisqa sacerdotekuna hinaspa escribakuna tukuy imawan ñakarichinanmanta hinaspa wañuchiptinku kimsa punchawmanta kawsarimunanmanta.+ 22 Hinaptinmi Pedroqa Jesusta huklawman pusaruspan qaqcharqa: “Llakipayarikuyá señor, kayqa manapunim qamtaqa pasasunkichu”, nispa.+ 23 Jesusñataqmi muyuriykuspan Pedrota nirqa: “¡Qipayman churakuy satanas! Qamqa pantachiwachkankim, manam Diospa piensasqanman hinachu piensanki, aswanqa runapa piensasqanman hinallam”, nispa.+

24 Chaymantam Jesusqa qatiqninkunata nirqa: “Pipas qatiwayta munaqqa amaña kikillanpaq kawsaspayá ñakarichiqnin qirunta* hombrokuykuspa hinalla qatiwachun.+ 25 Pipas vidanta salvay munaqqa wañunqam, pipas ñuqarayku wañuqmi ichaqa kawsanqa.+ 26 ¿Imatataq runaqa hurqukunman kay pachapi tukuy imatapas hayparuchkaspan wañuruspanqa?+ ¿Imatataq runaqa qunman vidanrayku?+ 27 Runapa churinqa hamunqa angelninkunawan hinaspa taytanpa kanchariyninwanmi, hinaspam sapakamaman imayna kasqanman hina paganqa.+ 28 Chiqaptapunim nikichik, kaypi kaqkunamanta wakinqa manapunim wañunqakuchu runapa churinta kancharichkaq reyta hina* manaraq rikuchkaspaqa”, nispa.+

17 Suqta punchaw pasaruptinmi Jesusqa Pedrota, Santiagota hinaspa Santiagopa wawqin Juanta pusarikuspan hatun urquman rirqa paykunallawan chaypi kananpaq.+ 2 Chaypim paykunapa qayllanpi Jesuspa rikchaynin tikrakururqa: Uyanmi inti hinaraq kancharirqa, pachanpas suma-sumaqllatañam llipipipirqa.+ 3 Hinaptinmi Moiseswan Elias rikurirurqa, paykunam Jesuswan rimachkasqaku. 4 Chaymi Pedroqa Jesusta nirqa: “Señor, ima sumaqmi kaypi kasqaykuqa. Munaptikiqa kaypiyá kimsa carpata ruwarusaq: Hukninta qampaq, hukninta Moisespaq, huknintañataq Eliaspaq”, nispa. 5 Rimachkaptinmi kancharichkaq puyu paykunata tapaykurqa, hinaptinmi puyumanta kaynata nimurqa: “Paymi kuyasqay churiy, paytam chaskini,+ uyariychikyá”, nispa.+ 6 Qatiqninkunañataqmi chayta uyariruspanku llumpayta mancharikurqaku, hinaspam qunqurakuspa pampaman kumuykurqaku. 7 Hinaptinmi Jesusqa asuykuspan paykunata llachpaykurqa, hinaspam nirqa: “Hatariychik, amayá manchakuychikchu”, nispa. 8 Qawarispankuñataqmi manaña pitapas rikurqakuchu, aswanqa Jesusllatam rikurqaku. 9 Chay urqumanta kutimuchkaptinkum Jesus nirqa: “Rikusqaykichiktaqa amam pimanpas willakunkichikchu runapa churin wañusqanmanta kawsarimunankama”, nispa.+

10 Qatiqninkunam ichaqa nirqaku: “¿Imanasqataq escribakunaqa ninku Elias puntata hamunanmanta?”, nispa.+ 11 Jesusñataqmi nirqa: “Eliasqa hamuchkanmi, hinaspam tukuy imata allichanqa.+ 12 Ichaqa nikichikmi: Eliasqa ñam hamurunña, hinaptinmi mana riqsispanku munasqankuta paywan ruwarunku.+ Chaynallatataqmi paykunaqa runapa churintapas ñakarichinqaku”, nispa.+ 13 Chaymi qatiqninkunaqa cuentata qukururqaku bautizaq Juanmanta rimasqanta.

14 Runakunapa kasqanman asuykuptinkum+ Jesusman huk runa asuykurqa, hinaspam ñawpaqninpi qunqurakuykuspan nirqa: 15 “Señorlláy, churillaytayá llakipayaykuy, payqa wañuy mañayuq* kaspanmi llumpayta ñakarichkan, achka kutitam ninaman wichin wakin, kutipiñataqmi yakuman,+ 16 chaymi qatiqnikikunaman pusamurqani, ichaqa manam sanoyachiyta atinkuchu”, nispa. 17 Jesusñataqmi nirqa: “Mana iñiyniyuq hinaspa mana allin runakuna*,+ ¿haykapikamataq qamkunawan kasaq? ¿Haykapikamataq aguantasqaykichik? Kayman pusamuwaychik chay warmachata”, nispa. 18 Hinaptinmi Jesusqa demoniota qaqcharqa, chaymi warmamanta demonio lluqsiruptin chaylla sanoyarurqa.+ 19 Chaymantam qatiqninkuna Jesusman sapallanpi asuykuspanku nirqaku: “¿Imanasqataq ñuqaykuqa demonio qarquytaqa mana atirqanikuchu?”, nispanku. 20 Jesusñataqmi paykunata nirqa: “Pisi iñiyniyuq kasqaykichikraykum. Mostaza mugu sayayllapas iñiynikichik kaptinqa, kay urqutam niwaqchik ‘kaymanta wakman suchuy’ nispa, hinaptinqa chaypiñam rikurirunman. Arí, manam imapas mana atinaykichikqa kanqachu”, nispa.+ 21 *

22 Galileapi huñunasqa kachkaptinkum Jesusqa qatiqninkunata nirqa: “Runapa churinqa runakunamanmi entregasqa kanqa,+ 23 hinaptinmi wañuchinqaku. Ichaqa kimsa punchawmantam kawsarimunqa”, nispa.+ Chaymi llakikururqaku.

24 Capernaum llaqtaman chayaruptinkum Diospa wasinpaq impuesto* cobraqkuna Pedroman asuykuspa nirqaku: “¿Manachu yachachiqnikichikqa pagan templopaq impuestota?”, nispa.+ 25 Pedroñataqmi nirqa: “Arí paganmi”, nispa. Ichaqa wasiman Pedro yaykuruptinmi Jesusqa nirqa: “¿Ima niwaqtaq Simon? ¿Pikunamantataq kay pachapi kamachiqkunaqa impuestokunata cobranku? ¿Churinkumantachu icha huk runakunamantachu?”, nispa. 26 Pedroñataqmi nirqa: “Huk runakunamantam”, nispa. Jesusñataqmi nirqa: “Chaynaqa churikunaqa manam impuestotaqa pagananchu ¿aw? 27 Ichaqa ama piñakunankupaqyá+ lamar quchaman rispa anzueloykita wischuykamuy, hinaspam punta challwa hapisqaykipa siminta kichaykuspayki qullqita* tarinki. Chay qullqitayá paykunaman quykuy ñuqamantawan qanmanta”, nispa.

18 Chay kutipim Jesusman asuykuspa qatiqninkuna nirqa: “Diospa gobiernonpiqa* ¿pitaq aswan riqsisqa kanman?”, nispanku.+ 2 Chaymi Jesusqa warmachata qayaykuspan chawpinkupi sayaykachirqa, 3 hinaspam nirqa: “Imayna piensasqaykichikta mana cambiaspaykichikqa hinaspa warmachakuna+ hina mana kaspaykichikqa Diospa gobiernonmanqa manapunim yaykuwaqchikchu.+ 4 Chaynaqa, kay warmacha hina pipas humilde kaqmi Diospa gobiernonpiqa aswan riqsisqa kanqa.+ 5 Kayna warmachata sutiypi pipas chaskiqqa ñuqatapas chaskiwanmi. 6 Ichaqa, ñuqapi iñiq kay uchuychakunamanta hukninta pipas huchallichiqpaqqa aswan allinmi kanman asnopa muyuchinan molino rumita kunkanman wataruspa lamar quchapa chawpinman wischuyninku.+

7 ¡Imaynaraq runakunaqa kanqaku pantachikuykuna kasqanrayku, pantachikuykunaqa kanqapunim! Ichaqa, ¡imaynaraq kanqa pantachiq runaqa! 8 Chayraykuyá makiki utaq chakiki pantachisuptikiqa qururuspayki wikaparuy.+ Aswan allinqa kanman kawsay vidaman mana makiyuq utaq mana chakiyuq yaykuynikim, iskaynin makiyuq hinaspa iskaynin chakiyuq rupachkaq ninaman wiñaypaq wischusqa kanaykimantaqa.+ 9 Chaymantapas, ñawiki huchallichisuptikiqa hurquruspaykiyá wikaparuy. Aswan allinqa kanman chullalla ñawiyuq kawsay vidaman yaykuynikim, iskaynin ñawintin qalaypaq chinkanaykimantaqa*.+ 10 Amam kay uchuychakunamanta huknintaqa mana kaqpaqta hinaqa hapinkichikchu, nikichikmi: Paykunapa angelninmi hanaq pacha taytaypa qayllanpi tukuy tiempo kachkan.+ 11 *

12 ¿Ima ninkichiktaq? 100 ovejayuq runapa huknin ovejan chinkaruptinqa,+ ¿manachu 99 ovejanta urqupi saqiykuspan chay chinkasqa ovejanta maskaq rin?+ 13 Tariruspanqa 99 mana chinkasqa ovejankunamantapas astawanqa kusikun chinkaruq ovejanta tarirusqanwanmi. 14 Chaynallataqmi hanaq pachapi taytaypas* mana munanchu kay uchuychakunamanta hukllanpas chinkarunantaqa.+

15 Chaymantapas, sichum wawqiki qampa contraykipi huchallikuptinqa rispaykiyá pantasqanmanta sapallanpi rimapayaykuy.+ Uyarisuptikiqa allinta ruwananpaqmi wawqikita yanapaykunki.+ 16 Mana uyarisuptikim ichaqa huk utaq iskay testigokunata pusanki, chaynapi iskay utaq kimsa runapa rimasqanwan ima sasachakuypas allichasqa kananpaq.+ 17 Paykunatapas mana uyariptinqa iñiqkunamanyá* willay. Iñiqkunatapas mana uyarispanqa impuestokuna cobraq+ hina chaynataq mana judio kaqkuna hinañayá kachun.+

18 Kay pachapi imapas watasqaykichikqa hanaq pachapipas watasqañam kanqa, chaynallataqmi kay pachapi imapas paskasqaykichikqa hanaq pachapipas paskasqaña kanqa. 19 Kaqmantam nikichik: Sichum qamkunamanta iskay runakuna kay pachapi imapas allin kaqmanta Diosta mañakunankupaq tantiaptinqa, hanaq pachapi taytaymi mañakusqaykichikta qusunkichik.+ 20 Iskayllapas utaq kimsallapas sutiypi+ huñunakuptinkuqa paykunawanmi ñuqaqa kachkani”, nispa.

21 Hinaptinmi asuykuspan Pedro nirqa: “Señor, ¿haykakamataq pampachanay ñuqapa contraypi wawqiy huchallikuptin? ¿Qanchis kutikamachu?”, nispa. 22 Chaymi Jesusñataq nirqa: “Manam qanchis kutikamallachu, aswanqa 77 kutikamam.+

23 Chaymi Diospa gobiernonqa rikchakun sirvientenkunamanta debesqanta mañaq kamachiqman. 24 Qullqi mañayta qallaykuptinmi pusamurqaku 10.000 wayqa* qullqi debeqnin runata. 25 Pagapunanpaq mana kaptinmi patronninqa kamachirqa chay sirvienteqa warmintin, churintin chaynataq tukuy kapuqnintin rantikusqa* kananpaq, chaynapi pagapunanpaq.+ 26 Chaymi sirvienteqa ñawpaqninpi kumuykuspan ruegakurqa: ‘Suyaykullawayá, lliwtam pagapullasqayki’, nispan. 27 Llakipayariykuspanmi patronqa nirqa debesqanta amaña pagananpaq, hinaspam pasakunanpaq nirqa.+ 28 Ichaqa, chay sirviente lluqsiruspanmi 100 denario* qullqi debeqnin sirvientemasinwan tuparurqa, hinaspam kunkamanta hapiruspan nirqa: ‘Lliw debewasqaykita pagapuway’, nispan. 29 Hinaptinmi sirvientemasinqa qunqurakuykuspan ruegakurqa: ‘Suyaykullaway, pagapullasqaykim’, nispan. 30 Payñataqmi mana munarqachu, aswanqa carcelmanmi churarachirqa debesqanta pagapunankama. 31 Chayta rikuruspankum sirvientemasinkunaqa llumpayta llakikururqaku, hinaspam patronman rispanku tukuy chaykunamanta willarqaku. 32 Chaymi patronqa qayarachimuspan nirqa: ‘Yaw mana allin sirviente, ruegakuwaptikim ñuqaqa nirqayki debewasqaykita amaña pagawanaykipaq. 33 Chaynaqa, ¿manachu qampas sirvientemasikitaqa llakipayariykuwaq karqa ñuqapas qamta llakipayasqayman hina?’, nispa.+ 34 Chaymi patronqa llumpayta piñakuruspan carcelpi guardiakunaman entregaykurqa lliw debesqanta pagapunankama. 35 Wawqikichikta sunqumanta mana pampachaptikichikqa+ hanaq pachapi taytaypas manam pampachasunkichikchu”, nispa.+

19 Chaykunamanta rimayta tukuruspanmi Jesusqa Galileamanta rispan Jordan mayuta chimparqa, hinaspanmi Judeapa hichpanman chayarurqa.+ 2 Jesustaqa achkallaña runakunam qatirqa, hinaptinmi unquqkunata chaypi sanoyachirqa.

3 Fariseokunañataqmi pantachinankupaq asuykuspanku nirqaku: “¿Yaqachu qariqa imallamantapas warminmanta divorciakunman?”, nispa.+ 4 Jesusñataqmi nirqa: “¿Manachu leerqankichik Diosqa qallariymantapacha qaritawan warmita unanchasqanmanta?+ 5 Paymi nirqa: ‘Chayraykum qariqa tayta-mamanta saqispan warminmanña hukllawakunqa, hinaspam paykunaqa hukllaña* kanqaku’, nispa.+ 6 Chaynaqa manañam iskayñachu kanku, aswanqa hukllañam. Hinaptinqa Diospa kuskanchasqantaqa amayá pipas rakichunchu”, nispa.+ 7 Paykunañataqmi nirqaku: “Chaynaqa, ¿imanasqataq Moisesqa nirqa papelta quykuspan warminmanta pipas divorciakunanpaq?”, nispa.+ 8 Hinaptinmi Jesusñataq paykunata nirqa: “Rumi sunqu kasqaykichikraykum Moisesqa saqirqa warmikichikmanta divorciakunaykichikta,+ punta tayta-mamanchikta Dios unancharuptinqa manam chaynachu karqa.+ 9 Ñuqam nikichik: Mana huchapakuchkaptin* pipas warminmanta divorciakuspan hukwan casarakuqqa pierdekuy* huchamanmi wichiykun”, nispa.+

10 Qatiqninkunañataqmi nirqaku: “Chayna kaptinqa, yanqañachiki casarakuyqa”, nispanku. 11 Jesusñataqmi nirqa: “Manam llapankuchu nisqaykichikman hinaqa kanku, aswanqa chaypaq kaqkunallam.+ 12 Kanmi nacesqankumantapacha mana casarakuy atiqkuna, kantaqmi runakuna caparuptin mana casarakuy atiqkuna, wakinkuñataqmi Diospa gobiernonmanta* willakunankurayku kikinkumanta mana casarakuyta munankuchu. Pipas mana casarakuyta munaqqa chaynayá kawsakuchun”, nispa.+

13 Chaymantam warmachakunata Jesusman pusamurqaku makinta paykunaman churaykuspa* Diosta mañapunanpaq, qatiqninkunañataqmi pusamuqkunata qaqcharqaku.+ 14 Jesusmi ichaqa nirqa: “Amayá harkaychikchu, hinayá warmachakunaqa ñuqaman hamuchun, kay warmachakuna hina kaqkunam Diospa gobiernonpiqa kanqaku”, nispa.+ 15 Chaymi makinta warmakunapa hawanman churaykuspan pasakurqa.

16 Chaymantam huk runa asuykuspan nirqa: “Yachachikuq, ¿ima allin kaqkunatataq ruwanay wiñay kawsayta chaskinaypaq?”, nispa.+ 17 Jesusñataqmi nirqa: “¿Imanasqataq ñuqata tapuwanki imam allin kasqanmanta? Hukllam allin kaqqa.+ Wiñaypaq kawsakuyta munaspaykiqa kamachikuykunatam haykapipas kasukunayki”, nispa.+ 18 Hinaptinmi payñataq nirqa: “¿Mayqinkunata?”, nispa. Jesusñataqmi nirqa: “Amam pitapas wañuchinkichu,+ amam hukwanqa pierdekunkichu*,+ amam suwakunkichu,+ amam llullataqa willakunkichu,+ 19 tayta-mamaykitam kuyanki hinaspa kasukunki,+ runamasikitapas kuyanki kikikita hinam”, nispa.+ 20 Hinaptinmi chay musuqa nirqa: “Tukuy chaykunataqa kasukunim, ¿imataraqtaq ruwanay?”, nispa. 21 Jesusñataqmi nirqa: “Mana pantaq runa kayta munaspaykiqa, rispaykiyá tukuy imaykikunata rantikaramuspa* wakchakunaman quykamuy, chaymi hanaq pachapi kapuqnikikuna kanqa,+ hinaspayá qatiqniyña kay”, nispa.+ 22 Chayta uyariruspanmi musuqa llakisqallaña pasakurqa achka kapuqniyuq kasqanrayku.+ 23 Chaymi Jesusñataq qatiqninkunata nirqa: “Apu runapaqqa sasam kanqa Diospa gobiernonman yaykuyqa.+ 24 Nikichiktaqmi, Diospa gobiernonman apu runa yaykunanmantaqa camelloraqchá agujapa rinrinta yaykurunman”, nispa.+

25 Qatiqninkuna chayta uyariruspanmi anchata admirakuspanku nirqaku: “Chaynaqa, ¿pitaqsi salvakuyta atinman?”, nispanku.+ 26 Hinaptinmi paykunata qawaspan Jesus nirqa: “Runakunapaqqa kayqa mana atinanmi, Diospaqmi ichaqa tukuy imapas atinallan”, nispa.+

27 Hinaptinmi Pedro nirqa: “Ñuqaykuqa tukuy imata saqiramuspaykum qatichkaykiku, ¿imataq ñuqaykupaqqa kanqa?”, nispa.+ 28 Jesusñataqmi nirqa: “Chiqaptapunim nikichik, tukuy imapas musuqyanan tiempopi runapa churin kamachiptinmi qamkunapas qatiwasqaykichikrayku kamachispa* juzgankichik 12 Israel ayllukunata.+ 29 Sutiyrayku pipas wasinkunata, wawqi-paninkunata, turi-ñañankunata, tayta-mamanta, churi-wawankunata hinaspa chakrankunata saqiqqa 100 kuti mastaraqmi chaskinqa, chaskinqataqmi wiñay kawsaytapas.+

30 Ichaqa puntapi achkallaña kaqkunam qipapi kanqaku, qipapi kaqkunañataqmi puntapi kanqaku.+

20 Diospa gobiernonqa* uvas chakrayuq runamanmi rikchakun, paymi chakranpi llamkachinanpaq peonkunata maskaq tuta-tutaraq lluqsirqa.+ 2 Huk denario* qullqita pagananpaq peonkunawan rimanakuruspanmi peonkunata uvas chakranman kacharqa. 3 Chaymantapas, yaqa isqun hora temprano* lluqsispanmi mana ima ruwayniyuq runakunata rikururqa plazakunapi sayachkaqta, 4 hinaspam paykunatapas nirqa: ‘Qamkunapas uvas chakraymanyá riychik, imam kaqtam pagapusqaykichik’, nispa. 5 Chaymi paykunapas rirqaku. Uvas chakrayuq runaqa hina chaynallatam ruwarqa chawpi punchawta* lluqsispanpas chaynataq yaqa kimsa hora tardeta* lluqsispanpas. 6 Lluqsirqataqmi yaqa pichqa hora tardetapas*, hinaspanmi hukkunatapas sayachkaqta rikuruspan nirqa: ‘¿Imanasqataq qamkunaqa tukuy punchaw mana imatapas ruwaspa kachkankichik?’, nispa. 7 Paykunañataqmi nirqaku: ‘Pipas mana qayamuwaptinkum’, nispa. Chaymi chakrayuqqa nirqa: ‘Qamkunapas uvas chakraymanyá riychik’, nispa.

8 Tutaykuptinmi chakrayuqqa cuentallikuq runanta nirqa: ‘Peonkunata qayamuspayá jornalninta pagaykapuy+ qipa hamuqmanta qallaykuspa punta chayamuqkama’, nispa. 9 Pichqa hora tardeta yaykuq peonkuna hamuruptinkum huk denario qullqita sapakamaman pagaykapurqa. 10 Chaymi tempranomanta llamkapakuqkuna hamuruspanku piensarqaku masta pagonku chaskikuyta, ichaqa paykunapas huk denario qullqillatam sapakama chaskirqaku. 11 Pagonkuta chaskikuruspankum chakrayuqpa contranpi rimayta qallaykurqaku, 12 hinaspam patronta nirqaku: ‘Qipa hamuqkunaqa huk horallam llamkarqaku, ichaqa paykunamanpas ñuqaykuman hinam pagaykunki, ñuqaykuqa rupaypim tukuylla punchaw llamkarqaniku’, nispa. 13 Chakrayuqñataqmi hukninta nirqa: ‘Yaw tayta, ñuqaqa rimasqanchikman hinam pagachkayki. ¿Manachum huk denario* qullqipaq rimarqanchik?+ 14 Chaynaqa, pagoykita chaskikuspayá pasakuy, qanman qusqayta hinam qipa hamuqmanpas quyta munani. 15 ¿Manachu kapuqniykunawanqa munasqayta ruwayman? Icha, ¿allin runa kaptiychu envidiakunki?’”, nispa.+ 16 Chaynata rimaruspanmi Jesusqa nirqa: “Qipapi kaqkunam puntapi kanqa, puntapi kaqkunañataqmi qipapi kanqa”, nispa.+

17 Jerusalenman richkaptinkum Jesusqa runakunamanta 12 qatiqninkunata sapaqcharuspan ñanpi nirqa:+ 18 “Jerusalenmanmi richkanchik, chaypim runapa churinqa riqsisqa sacerdotekunapa hinaspa escribakunapa makinman churasqa kanqa, hinaptinmi wañuchinankupaq ninqaku.+ 19 Chaymantapas huklaw nacionniyuqkunamanmi quykunqaku burlakunankupaq, azotenankupaq hinaspa qirupi* warkunankupaq,+ ichaqa kimsa punchawmantam kawsarimunqa”, nispa.+

20 Chaymantam Jesusman Zebedeopa+ warmin asuykurqa iskaynin wawankunapiwan, hinaspam kumuykuspan favorta mañakurqa.+ 21 Jesusñataqmi nirqa: “¿Imatataq munanki?”, nispa. Warmiñataqmi nirqa: “Munanim iskaynin wawaykuna qam kamachiptiki alliq* lawnikipi hinaspa ichuq* lawnikipi tiyanankuta”, nispa.+ 22 Hinaptinmi Jesusqa nirqa: “Qamkunaqa manam yachankichikchu imam mañakusqaykichiktaqa. ¿Atiwaqchikchu tomanaypaqña kaq vasota* tomayta?”, nispa.+ Paykunañataqmi nirqaku: “Atiymankum”, nispa. 23 Jesusñataqmi nirqa: “Tomankichikmi,+ ichaqa alliq lawniypi utaq ichuq lawniypi tiyaykuyqa manam ñuqamantachu, chayqa kachkan taytaypa akllasqankunapaqmi”, nispa.+

24 Chaymi chunka qatiqninkunañataq chayta uyariruspanku Santiagopaqwan Juanpaq piñakururqaku.+ 25 Hinaptinmi Jesusqa qatiqninkunata qayaykuspan nirqa: “Yachasqaykichikpi hinapas, nacionkunata kamachiqkunam runakunata munaychakunku, chaynataqmi munayniyuq runakunapas kamachispanku kasuchikunku.+ 26 Qamkuna ukupim ichaqa mana chaynachu kanan,+ qamkunamanta pipas riqsisqa kayta munaspanqa qamkunapa serviqnikichikmi kanan,+ 27 qamkunamanta pipas puntapi kayta munaspanñataqmi qamkunapa serviqnikichik kanan.+ 28 Runapa churinpas manam servinankupaqchu hamurqa, aswanqa servinanpaqmi+ hinaspa achka runakunarayku wañunanpaqmi”, nispa.+

29 Jerico llaqtamanta lluqsichkaptinkuñataqmi achkallaña runakuna qatirqa. 30 Hinaptinmi ñanpa patanpi tiyaq iskay ñawsakuna chayninta Jesuspa risqanta uyariruspanku qayakurqaku: “¡Davidpa churin señorllayku, llakipayariykullawayku!”, nispanku.+ 31 Runakunañataqmi upallanankupaq qaqcharqaku, paykunam ichaqa aswan kallpawanraq qayakurqaku: “¡Davidpa churin señorllayku, llakipayariykullawaykuyá!”, nispanku. 32 Hinaptinmi Jesusqa sayaykurqa, hinaspam qayaykuspan nirqa: “¿Qamkunapaq ima ruwanaytataq munankichik?”, nispa. 33 Ñawsakunañataqmi nirqaku: “Señor, qawarikuytam munallaniku”, nispa. 34 Jesusñataqmi paykunata llakipayaspan ñawinkuta llachpaykurqa,+ hinaspam chaylla qawarikuruspanku payta qatirqaku.

21 Jerusalenpa hichpan Olivos muqupi Betfague llaqtachaman chayaruptinkum Jesusqa iskay qatiqninkunata kachaspan+ 2 nirqa: “Wak llaqtachamanyá riychik, chaypim tarinkichik watasqa asnota malta asnochantinta, paskamuspaykichikyá pusamuwaychik. 3 Pipas imatapas nisuptikichikqa ninkichikmi: ‘Señormi munachkan’, nispa. Hinaptinmi payqa chaylla quykamusunkichik”, nispa.

4 Chaynam karqa Diosmanta willakuqpa* rimasqan cumplikunanpaq, paymi nirqa: 5 “Niychik Sion llaqtapi runakunata: ‘¡Qawaychik! Asnopi sillasqam kamachiqninchik hamuchkan,+ payqa llampu sunqum,+ arí, carga asnopa malta asnochanpim hamuchkan’”, nispa.+

6 Chaymi qatiqninkunaqa rispanku Jesuspa kamachisqanman hina ruwarqaku.+ 7 Maman asnotam maltachantinta pusamurqaku, pachankuwan asnokunata karunaykuptinkum Jesusqa maltachanpi sillakuykurqa.+ 8 Yaqa llapallan runakunam pachankuta ñanpi mastarqaku,+ wakinñataqmi sachapa kallmankunata kuchumuspanku ñanpi mastarqaku. 9 Puntantawan qipanta riq achkallaña runakunañataqmi qayaykachakuspanku nirqaku: “¡Dioslláy, ama hina kaspaykiyá Davidpa churinta salvaykuy!+ ¡Bendecisqayá kachun Jehova* Diospa sutinpi hamuqqa!+ ¡Hanaq pachapi kaqyá salvaykuchun!”, nispanku.+

10 Jerusalenman Jesus chayaruptinmi llaqtantin runakuna chaqwata ruwarqaku, hinaspam nirqaku: “¿Pitaq payqa?”, nispa. 11 Jesuswan riq runakunañataqmi paykunata nirqaku: “¡Diosmanta willakuq Jesusmi,+ payqa Galileapi kaq Nazaret llaqtayuqmi!”, nispa.

12 Chaymantam Jesusqa Diospa wasinman* yaykuruspa chaypi rantikuqkunata* hinaspa rantiqkunata llapallanta qarqururqa, tikrarurqataqmi qullqi cambiaqkunapa mesankutapas chaynataq paloma rantikuqkunapa tiyanankutapas.+ 13 Hinaspam nirqa: “Qillqasqam kachkan: ‘Wasiyqa Diosta mañakuna wasiwanmi sutichasqa kanqa’, niq.+ Qamkunam ichaqa suwakunapa machayninta hina ruwarunkichik”, nispa.+ 14 Diospa wasinpiqa asuykurqakutaqmi ñawsakunawan wiqrukunapas*, hinaptinmi sanoyachirqa.

15 Diospa wasinpim warmakuna qayakurqaku: “¡Dioslláy, ama hina kaspaykiyá Davidpa churinta salvaykuy!”, nispanku.+ Chayta uyariruspankum hinaspa Jesuspa milagrokuna ruwasqanta qawaspankum riqsisqa sacerdotekunawan* escribakuna piñakururqaku,+ 16 hinaspam Jesusta nirqaku: “¿Uyarichkankichu paykunapa nisqanta?”, nispa. Jesusñataqmi nirqa: “Arí uyarichkanim, ¿manachu haykapipas leerqankichik ‘Ñuñuq wawakunawan hinaspa warmachakunawanmi alabaykachikunki’ nisqanta?”, nispa.+ 17 Chaymantam Jesusqa paykunata saqiruspan llaqtamanta lluqsirurqa, hinaspam Betaniaman rispan chaypi puñurqa.+

18 Jerusalenman tutapayta kutichkaptinmi yarqarurqa.+ 19 Hinaspanmi ñanpa patanpi higos sachata rikuruspan asuykurqa, ichaqa manam rurunta tarirqachu, aswanqa llaqillantam*.+ Chaymi higos sachata nirqa: “Kunanmantapacham manaña rurunkichu”, nispan.+ Hinaptinmi higosqa chaylla chakirurqa. 20 Chayta qawaykuspankum qatiqninkunaqa admirakuspanku nirqaku: “¿Imaynamá higos sachaqa chayllaqa chakirun?”, nispanku.+ 21 Jesusñataqmi nirqa: “Chiqaptapunim nikichik, iñiyniyuq kaspa mana iskayrayaspaqa manam kay higos sachawan hina ruwasqallaytachu ruwankichik, aswanqa kay urqutapas niwaqchikmi: ‘Huqarikuspa lamar quchaman wischukuy’, nispa. Hinaptinqa chaynam kanman.+ 22 Mana iskayrayaspa imatapas Diosta mañakuspaykichikqa chaskinkichikmi”, nispa.+

23 Chaymantam Diospa wasinman yaykuruspan Jesus yachachichkaptin riqsisqa sacerdotekuna hinaspa llaqtapi autoridadkuna asuykuspanku nirqaku: “¿Ima derechoykiwantaq kaykunata ruwanki? ¿Pitaq kamachimusurqanki?”, nispa.+ 24 Jesusñataqmi nirqa: “Ñuqapas tapusqaykichikyá. Chay tapusqaymanta niwaptikichikqa ñuqapas nisqaykichikmi kaykuna ruwanaypaq pi kamachimuwasqanta: 25 ¿Pitaq Juanta kamachirqa bautizananpaq? ¿Hanaq pacha Dioschu icha runakunachu?”, nispa. Paykunañataqmi ninakurqaku: “Sichum ‘Diosmi’ nisun hinaptinqa niwasunchá: ‘Chaynaqa, ¿imanasqataq mana creerqankichikchu?’, nispa.+ 26 Manataqmi nichwanchu ‘runakunam’ nispaqa, chaynata niptinchikqa llapa runakunachiki imanaruwasunpas, paykunaqa ninku Juanqa Diosmanta willakuq kasqantam”, nispa. 27 Chaymi Jesusta nirqaku: “Manam yachanikuchu”, nispanku. Hinaptinmi Jesuspas nirqa: “Chaynaqa manam ñuqapas nisqaykichikchu pi kamachimuwaptin kaykuna ruwasqaytaqa.

28 ¿Ima ninkichiktaq kaymanta? Huk runapam karqa iskay churinkuna. Huknintam nirqa: ‘Churilláy, rispaykiyá uvas chakranchikpi kunan llamkaramuy’, nispa. 29 Churinñataqmi nirqa: ‘Manam rillaymanchu’, nispa. Ichaqa mana kasukusqanmanta pesakuspanmi rirqa. 30 Asuykuspanmi huknin churintapas hina chaynallata nirqa. Hinaptinmi payñataq nirqa: ‘Risaqmi taytáy’, nispa. Ichaqa manam rirqachu. 31 Hinaptinqa, ¿mayqinnintaq taytanpa munasqanta ruwarqa?”, nispa. Paykunañataqmi nirqaku: “Punta kaqmi”, nispa. Jesusñataqmi nirqa: “Chiqaptapunim nikichik, impuesto cobraqkunawan chuchumikakunaraqmi* qamkunamantaqa Diospa gobiernonman* ñawpaqnikichikta richkanku. 32 Juanqa hamurqa allin ñanta riqsichisunaykichikpaqmi, qamkunañataqmi mana creerqankichikchu. Impuesto cobraqkunawan chuchumikakunam ichaqa creerqaku,+ qamkunam ichaqa kaykunata qawachkaspaykichikpas mana wanakurqankichikchu creenaykichikpaqqa.

33 Kay rikchanachiytawan uyariychik: Uvas chakrayuq huk runam chakranpi uvasta plantaruspan+ chakranta cercorurqa, ruwarurqataqmi uvasta sarunanpaq uchkutapas, ruwarqataqmi chakrata cuidananpaq wasitapas,+ hinaspanmi chakrapi llamkaqkunaman arriendakuruspan huklaw nacionman ripukurqa.+ 34 Uvas cosechay tiempo chayaramuptinmi chay runaqa sirvientenkunata kacharqa arriendaqkunamanta uvasta mañamunankupaq. 35 Arriendaqkunam ichaqa chay sirvientekunata hapirurqaku hinaspam hukninta maqarurqaku, huknintañataqmi wañurachirqaku, huknintañataqmi rumiwan chuqaparurqaku.+ 36 Hinaptinmi kaqmanta chay chakrayuq runaqa punta sirvientenkunamanta aswan achkataraq kacharqa, ichaqa paykunatapas chaynallatam ruwarurqaku.+ 37 Qipatañataqmi churinta kacharqa: ‘Churiytaqa respetanqakuch’, nispan. 38 Ichaqa churinta rikuruspankum llamkaqkunaqa ninakurqaku: ‘Paymi herencia chaskiqqa.+ ¡Herencianwan qipakunapaqyá wañurachisun!’, nispa. 39 Chaymi hapiruspanku uvas chakramanta hurquruspa wañurachirqaku.+ 40 Chaynaqa, uvas chakrayuq hamuruspanqa, ¿imatataq ruwanqa chay llamkaqkunata?”, nispa. 41 Paykunañataqmi nirqaku: “Mana allin runakuna kasqankuraykum paykunataqa wañurachinqa hinaspam huk llamkaqkunamanña uvas chakranta arriendakunqa, paykunaqa tiempollanpim rurunta qunqaku”, nispa.

42 Chaymi Jesus nirqa: “Diospa palabranpim nin: ‘Pirqaqkunapa wischupakusqanku rumiqa wasi pirqapa esquinanpi hapiq rumiñam rikurirun.+ Chay rumiqa Jehova Diosmantam hamurqa, hinaspapas suma-sumaqmi ñuqanchikpaqqa’, nispa. ¿Manachu haykapipas chayta leerqankichik?+ 43 Chaymi nikichik, Diospa gobiernonpi bendicionkunam qamkunamanta qichusqa kaspan kasukuq runakunamanña qusqa kanqa. 44 Kay rumipa hawanman pipas wichiykuqqa ñutusqam kanqa.+ Kay rumi pimanpas wichiykuspanqa wañurachinqam”, nispa.+

45 Rikchanachisqankunata uyariruspankum riqsisqa sacerdotekunawan fariseokunaqa cuentata qukururqaku paykunamanta rimasqanta.+ 46 Chaymi aswanraq hapiruyta munarqaku, ichaqa runakunatam manchakurqaku, runakunaqa creerqakum Jesusqa Diosmanta willakuq kasqanta.+

22 Jesusqa kaqmantam rikchanachiykunawan yachachispan paykunata nirqa: 2 “Diospa gobiernonqa* rikchakun churinpaq casarakuy convidota+ ruwaq kamachiqmanmi. 3 Chay kamachiqmi sirvientenkunata kamachirqa casarakuy convidoman hamuqkunata qayamunankupaq, paykunam ichaqa hamuyta mana munarqakuchu.+ 4 Kaqmantam wakin sirvientenkunatapas kamachispan nirqa: ‘Convidoman hamuqkunata nimuychik: “Mikuyqa yanusqañam kachkan, ñam toroykunawan wira animalniykunapas nakasqaña, tukuy imakunapas listoñam kachkan. Hamuychikyá casarakuy convidoman”’, nispa. 5 Hamunankupaq kaqkunam ichaqa mana kaqpaqpas hapispanku pasakurqaku: Hukninmi chakranman, hukninñataq negocionman.+ 6 Wakinñataqmi chay sirvientekunata hapiruspanku maqaparurqaku hinaspa wañurachirqaku.

7 Hinaptinmi chay kamachiq runaqa piñakuruspan tropankunata kacharqa, chaymi chay wañuchiq runakunata wañurachirqaku chaynataq llaqtankutapas kañarurqaku.+ 8 Chaymantam sirvientenkunata nirqa: ‘Casarakuy convidoqa listoñam kachkan, chay invitasqakunam ichaqa mana chay convidopaq hinachu karqaku.+ 9 Chayraykuyá llaqtamanta lluqsiq ñankunaman riychik, hinaspayá haykam tarisqaykichik runakunata nimuychik casarakuy convidoman hamunankupaq’, nispa.+ 10 Chaymi sirvientekunaqa ñankunaman rispanku lliw tarisqanku runakunata huñuramurqaku, huñuramurqakum allin runakunatawan mana allin runakunata, hinaptinmi casarakuqpa wasinqa chay hamuq runakunawan huntarurqa.

11 Chay kamachiq runam invitasqakunata qawaq yaykuspan huk runata rikururqa mana casamientopaq hina pachasqata. 12 Chaymi nirqa: ‘Yaw tayta, ¿imaynataq kaymanqa yaykuramurqanki mana casamientopaq hina pachasqa kachkaspaykiqa?’, nispa. Payñataqmi mana imatapas rimarirqachu. 13 Hinaptinmi chay kamachiq runaqa sirvientenkunata nirqa: ‘Makintawan chakinta chaqnaruspaykichikyá hawa tutayayman wischumuychik, chaypim waqaspa kirunta kirichichichinqa*’, nispa.

14 Chaynaqa, achkamá qayasqakunaqa, akllasqakunam ichaqa aschalla”, nispa.

15 Hinaptinmi fariseokunaqa pasakurqaku, hinaspam tantianakurqaku rimasqallanwan Jesusta pantarachinankupaq.+ 16 Chaymi qatiqninkunata hinaspa Herodespa+ runankunata kamachirqaku kaynata nimunankupaq: “Yachachikuq, yachanikum imam kaqta rimasqaykita, Diospa ñanninmanta imam kaqta yachachisqaykita hinaspa pipas qanman sayapakusunaykita mana maskasqaykita, qamqa manam runakunapataqa hawallantachu qawanki. 17 Chaynaqa niykuwaykuyá imam piensasqaykita: Roma nacionta kamachiqman* impuesto pagayqa, ¿allinchu kanman icha manachu?”, nispa. 18 Jesusmi ichaqa mana allin piensasqankuta yachaspan nirqa: “Yaw iskay uya runakuna, ¿imanasqataq pantachiwayta munankichik? 19 Qawachiwaychik impuesto pagana qullqita”, nispa. Chaymi huk denario* qullqita haywaykurqaku. 20 Hinaptinmi nirqa: “¿Pipa uyantaq hinaspa pipa sutintaq kay qullqipi kachkan?”, nispa. 21 Chaymi nirqaku: “Roma nacionta kamachiqpam”, nispa. Hinaptinmi nirqa: “Chaynaqa, Roma nacionta kamachiqpa kaqtaqa paymanyá quychik, Diospa kaqtañataqyá Diosman quychik”, nispa.+ 22 Chayta uyariruspankum admirakurqaku, hinaspam pasakuspanku saqirurqaku.

23 Chay punchawtaqmi saduceokuna* Jesusman asuykurqaku, paykunaqa manam creeqkuchu wañuqkuna kawsarimunanpiqa,+ chaymi nirqaku:+ 24 “Yachachikuq, Moisesmi nirqa: ‘Pipas mana churiyuq wañukuptinqa wawqinmi chay wañuqpa warminwan casarakunan wañukuqpa miraynin kananpaq’, nispa.+ 25 Ñuqaykuwanmi karqa qanchis wawqintin qarikuna, piwi kaqmi* casarakururqa hinaspanmi manaraq churiyuq kachkaspan wañukurqa, chaymi warmintaqa wawqinmanña saqirqa. 26 Chay wawqinpas manaraq churiyuq kachkaspanmi wañukurqa, hinaptinmi hukninwanña casarakururqa, paypas chaynallataqmi wañukurqa, chaynam karqa qanchis kaqkama. 27 Chaymantañataqmi warmipas wañukurqa. 28 Chaynaqa, wañuqkuna kawsarimuptinqa, ¿mayqinninpa warmintaq kanqa chay warmiwan qanchisnintin casarakuruchkaptinkuqa?”, nispa.

29 Chaymi Jesus nirqa: “Qamkunaqa Diospa palabranta hinaspa atiyninta mana riqsispaykichikmi pantaypi kachkankichik.+ 30 Wañuqkuna kawsarimuptinqa manam qarikunapas nitaq warmikunapas casarakunqachu, paykunaqa hanaq pachapi angelkuna hinam kanqaku.+ 31 Wañuqkuna kawsarimunanmantaqa, ¿manachu leerqankichik Diospa nisusqaykichikta? Paymi nirqa: 32 ‘Ñuqaqa kani Abrahanpa, Isaacpa hinaspa Jacobpa Diosninmi’, nispa.+ Payqa manam wañuqkunapa Diosninchu, aswanqa kawsaqkunapa Diosninmi”, nispa.+ 33 Chayta uyariruspankum runakunaqa yachachisqanwan admirasqallaña karqaku.+

34 Fariseokunañataqmi saduceokunata Jesus upallarachisqanta uyariruspanku huñunakururqaku. 35 Hinaptinmi Moisespa chaskisqan kamachikuykunamanta yachachiq huknin fariseo* pantachiyta munaspan nirqa: 36 “Yachachikuq, ¿mayqintaq Moisespa leyninmanta aswan allin kamachikuyqa?”, nispa.+ 37 Payñataqmi nirqa: “‘Jehova* Diosnikitam kuyanayki tukuy sunquykiwan, tukuy vidaykiwan* hinaspa tukuy yuyaynikiwan’, nispa.+ 38 Kaymi punta kaq hinaspa aswan allin kamachikuyqa. 39 Kayman rikchakuq iskay kaqñataqmi nin: ‘Runamasikitam kuyanki kikikita hina’, nispa.+ 40 Kay iskaynin kamachikuykunapim kachkan Moisespa llapallan leynin hinaspa Diosmanta willakuqkunapa* nisqankuna”, nispa.+

41 Chaymantañataqmi fariseokuna huñunasqa kachkaptinku Jesus nirqa:+ 42 “¿Ima ninkichiktaq Cristomanta*? ¿Pipa churintaq?”, nispa. Paykunañataqmi nirqaku: “Davidpa churinmi”, nispa.+ 43 Chaymi Jesusñataq nirqa: “Hinaptinqa, ¿imaynanpitaq Davidqa Diospa yanapakuyninwan+ ‘Señor’ nispa suticharqa? Davidmi nirqa: 44 ‘Jehova Diosmi señorniyta nirqa: “Chiqnisuqnikikunata saruchinaykamayá alliqniypi* tiyaykuy”’, nispa.+ 45 Chaynaqa, ‘señor’ nispa David sutichachkaptinqa, ¿imaynataq churinqa kanman?”, nispa.+ 46 Hinaptinmi ima niytapas mana atirqakuchu, chay punchawmantapacham manaña pipas tapuytaqa munarqañachu.

23 Chaypi kaq runakunatawan qatiqninkunatam Jesusqa nirqa: 2 “Escribakunawan fariseokunaqa piensankum Moisespa yachachisqanman hina yachachisqankuta. 3 Chayraykuyá tukuy ima nisusqaykichikta ruwaychik ichaqa amam qatipakunkichikchu paykunapa ruwasqantaqa, paykunaqa rimayllam-rimanku ichaqa manam rimasqankuman hinachu imatapas ruwanku.+ 4 Paykunaqa llasaq qipita qipichichkaq hinam sasa kaqkunata runakunaman kamachinku,+ paykunam ichaqa huk dedollankuwanpas kuyurichiyta mana munankuchu.+ 5 Runakuna qawanallanpaqmi tukuy imata ruwanku,+ paykunaqa urkunkupiwan* ichuq* brazonkupi uchuy cajachakunatam* hatunyachinku,+ hatunyachinkutaqmi pachankupa patanpi watuchakunatapas.+ 6 Paykunaqa convidoman rispankupas riqsisqa runakunapaq akllasqa tiyanapi tiyayta chaynataq huñunakuna wasikunaman* yaykuspapas puntapi tiyaytam munanku,+ 7 munankutaqmi plazakunapi rimaykunankutapas chaynataq “yachachikuq*” ninankutapas. 8 Qamkunayá ichaqa “yachachikuq*” nispaqa ama nichikuychikchu, hukllam yachachiqnikichikqa,+ qamkunaqa wawqintillanmi kankichik. 9 Amataqyá kay pachapiqa pitapas “taytáy” nispaqa niychikchu, hukllam taytaykichikqa,+ payqa hanaq pachapi kaqmi. 10 Amataqyá kamachiqwanpas sutichachikuychikchu, kamachisuqnikichikqa hukllam, payqa Cristom*. 11 Qamkunamanta aswan riqsisqa kaqmi serviqnikichikqa kanan.+ 12 Pipas hatunchakuqqa humillasqam kanqa,+ pipas humilde kaqmi ichaqa hatunchasqa kanqa.+

13 ¡Imaynaraq kankichik iskay uya escribakunawan fariseokuna! Qamkunaqa manam munankichikchu Diospa gobiernon* imakuna ruwananmanta yachaytaqa, manataqmi munankichikchu runakuna yachanankutapas.+ 14 *

15 ¡Imaynaraq kankichik iskay uya escribakunawan fariseokuna!+ Qamkunaqa lamar quchatam chimpankichik hinaspam tukuy hinastinpi purinkichik huk runallatapas religionnikichikman iñichinaykichikpaq, iñirachispaykichikñataqmi qamkunamantapas aswan huchayuqtaraq rikurirachinkichik, chaymi paypas qalaypaq chinkanqa*.

16 ¡Imaynaraq kankichik runakunata pusaq ñawsakuna!+ Qamkunaqa ninkichik: ‘Diospa wasinrayku* jurayqa manam imananchu, Diospa wasinpi qurirayku juraqmi ichaqa prometekusqanta cumplinan’, nispam.+ 17 ¡Mana yuyayniyuq ñawsakuna! ¿Mayqintaq aswan valorniyuq? ¿Qurichu icha Diospaq qurita sapaqchaq Diospa wasinchu? 18 Chaymantapas ninkichikmi: ‘Altarpa sutinpi jurayqa manam imananchu, altarpi ofrendarayku juraqmi ichaqa prometekusqanta cumplinan’, nispa. 19 ¡Ñawsakuna! ¿Mayqintaq aswan valorniyuq? ¿Ofrendachu icha Diospaq ofrendata sapaqchaq altarchu? 20 Chaynaqa, altarpa sutinpi juraqqa manam altarllamantachu jurachkan, aswanqa altarpa hawanpi tukuy ima kaqkunamantawanmi. 21 Diospa wasinrayku juraqpas manataqmi Diospa wasillanmantachu jurachkan, aswanqa Diosmantawanmi, paypamiki Diospa wasinqa,+ 22 hanaq pacharayku juraqpas jurachkan Diospa trononmantawan chaypi tiyaqmantawanmi.

23 ¡Imaynaraq kankichik iskay uya escribakunawan fariseokuna! Qamkunaqa hierbabuenamanta, eneldomanta* hinaspa cominomantam+ diezmota* qunkichik, ichaqa Moisespa leyninpi aswan allin kamachikuykunataqa qunqarunkichikmi.+ Qunqarunkichikmi allin ruwayta,+ llakipayakuyta+ hinaspa Diosman sunqu kayta. Kaykunataqa kasukunam karqa wakin kamachikuykunatapas mana qunqaspa. 24 ¡Runakunata pusaq ñawsakuna!+ Qamkunaqa chuspichatam chumankichik,+ camellotam ichaqa enterollanta millpurunkichik.+

25 ¡Imaynaraq kankichik iskay uya escribakuna hinaspa fariseokuna! Qamkunaqa vasotawan platotam hawallanta mayllankichik.+ Qamkunapa sunquykichikmi ichaqa huntasqa kachkan imatapas llumpayta munapayaywan+ hinaspa kikillaykichikpaq imapas llumpay munaywan.+ 26 Ñawsa fariseo*, puntataqa vasopa hinaspa platopa ukuntaraqyá mayllay, chaynapi hawanpas limpio kananpaq.

27 ¡Imaynaraq kankichik iskay uya escribakunawan fariseokuna!+ Qamkunaqa kankichik yuraq-yuraq sepulturakuna hinam.+ Sepulturaqa hawanmanta qawaykusqam sumaqllaña rikchakun, ukunmi ichaqa wañusqakunapa tullunkunawan hinaspa millakuypaq kaqkunawan huntasqa kachkan. 28 Chaynam qamkunapas runakunapa qayllanpi allin ruwaqman rikchakunkichik, sunquykichikpim ichaqa iskay uyakuna hinaspa pasaypaq mana allin ruwaqkuna kankichik.+

29 ¡Imaynaraq kankichik iskay uya escribakunawan fariseokuna!+ Qamkunaqa Diosmanta willakuqkunapa* sepulturantam ruwankichik, hinaspam allin ruwaq runakunapa sepulturantapas sumaqyachinkichik,+ 30 hinaspam ninkichik: ‘Abuelonchikkunapa tiemponpi kaspanchikqa manachá paykunawan kuskaqa Diosmanta willakuqkunataqa wañuchichwanchu karqa’, nispa. 31 Chaynaqa kikillaykichikmi riqsichikunkichik Diosmanta willakuqkunata wañuchiq runakunapa churinkuna kasqaykichikta.+ 32 Hinaptinqa, tukuychikyá abueloykichikkunapa ruway qallarisqankuta.

33 ¡Culebrakunapa mirayninkuna!+ ¿Imaynamá lluptiwaqchik castigasqa kaspa qalaypaq chinkachisqa kanaykichikmantaqa*?+ 34 Chayraykum kachamuchkaykichik Diosmanta willakuqkunata,+ runakuna yachachiqkunata hinaspa yuyayniyuqkunata.+ Wakintam wañuchinkichik+ hinaspam qirupi* warkunkichik, wakintañataqmi huñunakuna wasikunapi azotenkichik+ hinaspam llaqtan-llaqtan wañuchinaykichikpaq maskankichik,+ 35 chaynapim enteron pachapi llapallan allin ruwaqkunapa yawarninmanta huchayuq kachkankichik allin ruwaq Abelpa+ wañusqanmantapacha Baraquiaspa churin Zacariaspa wañusqankama*, Zacariastaqa qamkunam wañuchirqankichik Diospa wasinpa pationpi kaq altarpa waqtanpi.+ 36 Chiqaptapunim nikichik, tukuy kaykunam kay tiempopi runakunaman hamunqa.

37 Jerusalen runakuna, qamkunaqa Diosmanta willakuqkunatam wañuchinkichik. Qamkunaman kachamusqa runakunatam rumikunawan chuqapankichik...+ ¡Rapran ukupi chiwchichankunata huñuchkaq wallpa hinam qamkunataqa achka kutipi huñuyta munarqaykichik! Ichaqa manam munarqankichikchu.+ 38 Chayraykum Diosqa wasikichikta saqirun.+ 39 Nikichikmi, kunanmantapacham manaña rikuwankichikchu ‘bendecisqayá kachun Jehova* Diospa sutinpi hamuqqa’ ninaykichikkama”, nispa.+

24 Diospa wasinmanta* Jesus lluqsichkaptinmi qatiqninkuna asuykuspa Diospa wasinta qawachirqaku. 2 Hinaptinmi Jesusqa nirqa: “¿Qawachkankichikchu tukuy kaykunata? Chiqaptapunim nikichik, manam chulla rumipas pirqasqaqa qipanqachu, lliwmi taqmasqa kanqa”, nispa.+

3 Olivos muqupi tiyachkaptinmi asuykuspa qatiqninkuna sapallanpi nirqaku: “Niykuwaykuyá, ¿haykapitaq chaykunaqa kanqa hinaspa ima señaltaq kanqa chayaramuspa kaypi kasqaykita*+ yachanaykupaqpas chaynataq kay tiempopa* tukupayninmanta* yachanaykupaqpas?”, nispa.+

4 Hinaptinmi Jesus nirqa: “Cuidakuychikyá, yanqañataq pipas pantachisunkichikman,+ 5 achkam hamunqaku ñuqapa sutiypi ‘ñuqam kani Cristo*’ nispanku. Hinaspam achkata pantachinqaku.+ 6 Qamkunaqa uyarinkichikmi guerrakunamanta hinaspa guerrakuna kasqanmanta willakuyta, amayá manchakuychikchu. Chaykunaqa kananmi, ichaqa manam tukuy imapa tukupayninraqchu.+

7 Huk nacionmi peleanqa huklaw nacionwan chaynataq huk gobiernopas huklaw gobiernowan,+ kaypi-chaypim kanqa muchuypas*+ chaynataq terremotokunapas.+ 8 Tukuy kaykunaqa ñakariykunapa qallariyllanraqmi.

9 Chaymantam ñakarichisunkichik+ hinaspa wañuchisunkichik,+ sutiyraykutaqmi lliw nacionkunapas chiqnisunkichik.+ 10 Hinaptinmi achka runakuna Diosmanta karunchakunqa, huknin-hukninmi traicionanakunqaku hinaspa chiqninakunqaku. 11 Diosmanta willakuqtukuqkunapas* achkallañam rikurimunqaku hinaspam achkata pantachinqaku.+ 12 Chaynallataqmi tukuy mana allinkuna yapakusqanrayku yaqa llapallan runakuna manaña kuyakuq kanqaku. 13 Tukupaykama aguantaqmi ichaqa salvasqa kanqa.+ 14 Diospa gobiernonmanta* kay sumaq willakuymi willakusqa kanqa enterollan kay pachapi llapallan nacionpi runakuna yachanankupaq,+ chayñam tukuy mana allinkunaqa tukunqa.

15 Diosmanta willakuq Danielmi qillqarqa chinkachiq millakuypaq kaqmanta, pipas kayta leeqqa* allintayá entiendechun. Chuya sitiopi+ sayachkaqta chayta rikuspaqa 16 Judeapi kaqkunayá urqukunaman ayqiychik.+ 17 Wasipa hawanpi* kaqpas amayá wasinmanqa yaykuchunchu imanpas hurquqqa, 18 chakrapi kaqpas amañayá pachan huqariqqa kutichunchu. 19 ¡Imaynaraq kanqaku chay punchawkunapi wiksayuq warmikunaqa hinaspa ñuñuq wawayuq warmikunaqa! 20 Hinallayá Diosta mañakuychik ayqinaykichik punchaw ama paranan hinaspa chirinan tiempopi nitaq samana punchawpi* kananpaq. 21 Chay punchawkunaqa llumpa-llumpay ñakariy* punchawkunam kanqa.+ Manam chaynaqa karqachu runakunapa qallariyninmantapacha kunankamapas, manataqmi huktawanqa kanqachu.+ 22 Chay punchawkuna mana asllayaptinqa manach pipas salvakunmanchu, ichaqa akllasqakunaraykum chay punchawkunaqa asllayanqa.+

23 Chaynaqa, sichu pipas nisunkichik ‘kaypim kachkan Cristo’+ utaq ‘wakpim kachkan’ nispa, hinaptinqa amayá creeychikchu.+ 24 Rikurimunqam “Cristom kani” niqkuna hinaspa Diosmanta willakuqtukuqkuna,+ hinaspam milagrokunata chaynataq mana pipapas ruway atinankunata ruwanqaku. Chaynapim akllasqakunatapas pantachiyta munanqaku.+ 25 Kaykunamantaqa willarqaykichikñam. 26 Sichu pipas nisunkichik ‘¡purunpim kachkan!’ nispa, hinaptinqa amayá riychikchu. ‘¡Wasi ukupim kachkan!’ nispa nisuptikichikpas amataqyá kasuychikchu.+ 27 Imaynam rayopa llipityasqanpas kancharin intipa qispimunan lawmanta intipa siqaykunan lawkama, chaynam kanqa runapa churin chayaramuspa kaypi kaptinpas.+ 28 Maymi wañusqapa kasqanpim ankakuna huñunakunqa.+

29 Chay punchawkunapi ñakariy pasaruptillanmi intipas tutayarunqa,+ killapas manañam achkinqachu, lucerokunapas hanaq pachamantam wichimunqa, cielokunapi kaqkunapas taspipasqam kanqa.+ 30 Chaymantam cielopi rikurinqa runapa churinpa señalnin, hinaptinmi kay pachapi llapa ayllukuna qaparispanku waqanqaku+ hinaspam rikunqaku runapa churinta+ tukuy atiywan hinaspa hatun kanchariywan puyupa hawanta hamuchkaqta.+ 31 Hinaptinmi payqa cornetilla waqaykuptin angelninkunata kachamunqa, paykunañataqmi akllasqakunata huñunqaku kay pachapa tawan lawninmanta* hinaspa cielopa cantonmanta cantonkama.+

32 Higos sachamanta rikchanachiytayá yachaychik, musuq kallmankuna wiñamuspan llaqinkunata* ikllichimuptinqa* yachankichikmi tarpuy tiempo hichpamusqanta.+ 33 Chaynallataqyá tukuy kaykuna pasasqanta qawaspaykichikpas yachaychik runapa churin kayllapiña utaq punkullapiña kasqanta.+ 34 Chiqaptapunim nikichik, manam kay tiempopi runakunaqa chinkanqachu tukuy kaykuna kanankama. 35 Cielowan kay pachapas chinkanqam, rimasqaykunam ichaqa manapuni chinkanqachu.+

36 Chay punchawmantaqa hinaspa chay horamantaqa manam pipas yachanchu,+ hanaq pachapi angelkunapas nitaq Diospa churinpas, aswanqa taytallaymi yachan.+ 37 Imaynam Noeypa tiemponpi karqa,+ chaynam kanqa runapa churin chayaramuspa kaypi kaptinpas.+ 38 Chay punchawkunapim nisyullay-nisyu para manaraq chayamuchkaptin runakunaqa mikukuyllapi, tomakuyllapi chaynataq qarikunapas hinaspa warmikunapas casarakuyllapi kakurqaku hatun buqueman* Noey yaykunan punchawkama.+ 39 Manam kasukurqakuchu nisyullay-nisyu para chayaramuspa llapallanta chinkarachinankama.+ Chaynam kanqa runapa churin chayaramuspa kaypi kaptinpas. 40 Hinaptinmi iskay runakuna chakrapi kachkanqaku, hukninmi apasqa kanqa, hukninñataqmi saqisqa kanqa, 41 iskay warmikunapas maraypim kutachkanqaku, hukninmi apasqa kanqa, hukninñataqmi saqisqa kanqa.+ 42 Chaynaqa, qawan-qawanllayá kaychik, manam yachankichikchu ima punchaw señornikichik hamunantaqa.+

43 Ichaqa kaytayá yachaychik: Sichum wasiyuq yachanman imay hora wasinman suwa hamunanta+ hinaspaqa manachá puñunmanchu wasinman suwa mana yaykuramunanpaq.+ 44 Chayraykuyá qamkunapas listolla kaychik,+ mana piensasqaykichik horapim runapa churinqa hamunqa.

45 ¿Pitaq patronninpa churasqan allin ruwaq yuyayniyuq sirvienteqa? Paytam patronnin churarun sirvientenkunata tiempollanpi mikuchinanpaq.+ 46 ¡Mayna kusisqam chay sirvienteqa patronnin chayaramuspan chayna ruwachkaqta tariramuptinqa!+ 47 Chiqaptapunim nikichik, tukuy kapuqninkunatam chay sirvientepa makinman churaykunqa.

48 Ichaqa sichu haykapipas chay sirviente mana allinta ruwaspan sunqunpi ninman: ‘Patronniyqa unamuchkanmi’, nispan.+ 49 Hinaspanñataq sirvientemasinkunata maqayta qallaykuspan sinkakuqllaña runakunawan mikuspan tomakunman, 50 hinaptinqa mana suyasqan punchawpi hinaspa mana yachasqan horapi chay sirvientepa patronnin hamuruspanmi+ 51 as-allinta castigaspan iskay uya runakunapa kasqanman churamunqa. Chaypim waqaspan kiruntapas kirichichichinqa*.+

25 Diospa gobiernonqa* rikchakun mecheronkuta+ aparikuspa novio taripaq chunka sipaskunamanmi*.+ 2 Pichqa sipaskunam karqa mana yuyayniyuq, pichqañataqmi allin yuyayniyuq.+ 3 Mana yuyayniyuqkunaqa mecheronkuta apaspankupas manam aparqakuchu ratachinankupaq aceitetaqa, 4 allin yuyayniyuqkunam ichaqa aparqaku mecheronkutawan yapanankupaq aceitetapas. 5 Novio unamuptinmi llapallanku puñuywan aysachikuspanku puñururqaku. 6 Ichaqa chawpi tutatam kayna qayakuy uyarikurqa: ‘¡Kaypiñam novioqa kachkan! Taripaq lluqsimuychik’, niq. 7 Hinaptinmi llapallan sipaskuna hatarispanku mecheronkuta alistarqaku.+ 8 Mana yuyayniyuq sipaskunam allin yuyayniyuq sipaskunata nirqaku: ‘Aceitekichiktayá rakiykullawayku mecheroykum wañuruchkanña’, nispanku. 9 Allin yuyayniyuq sipaskunañataqmi nirqaku: ‘Manapaschá qamkunapaqwanqa haypanmanchu. Rantikuqkunaman* rispaykichikyá qamkunapaq rantiramuychik’, nispa. 10 Chaymi rantiq rinankukama novioqa chayaramurqa, hinaptinmi listo kaq sipaskuna casarakuy convidoman+ noviowan yaykuruptillanku punku wichqakururqa. 11 Chaymantañam wakin sipaskuna kutiramurqaku, hinaspam nirqaku: ‘¡Señor, señor, kichaykamullawayku!’, nispanku.+ 12 Payñataqmi nirqa: ‘Qamkunataqa manam riqsikichikchu’, nispa.

13 Qawan-qawanllayá kaychik,+ manam yachankichikchu imay punchaw nitaq imay hora chayamunaytaqa.+

14 Diospa gobiernonqa rikchakuntaqmi huklaw nacionman rinanpaqña kachkaspan sirvientenkunata qayachimuspan kapuqninkunata saqipakuq runamanpas.+ 15 Hukninmanmi qurqa pichqa wayqa* qullqita, hukninmanñataq iskay wayqata, hukninmanñataqmi huk wayqallata. Sapakamamanmi qurqa ruway atisqankuman hina, chaymantam huklaw nacionman ripukurqa. 16 Pichqa wayqa qullqi chaskiqqa chay qullqiwan llamkaspam chayna pichqatawanraq mirarachirqa. 17 Chaynallataqmi iskay chaskiqpas iskaytawanraq mirarachirqa. 18 Chullalla chaskiq sirvientem ichaqa pasaspan pampata uchkururqa, hinaspanmi patronninpa qullqinta pakarurqa.

19 Unay tiempomantam chay sirvientekunapa patronnin kutiramurqa, hinaspanmi paykunamanta qullqinta mañarqa.+ 20 Hinaptinmi pichqa wayqa chaskiq sirviente pichqa wayqa qullqitawan apamuspan nirqa: ‘Patronlláy, pichqa wayqa qullqitam saqiwarqanki, kayqaya mirarachipuyki pichqa wayqa qullqitawanraq’, nispa.+ 21 Patronninñataqmi nirqa: ‘¡Tukuy sunqumanta ruwaq allin sirviente, allintam ruwarunki! Kay asllapipas allin ruwaq kasqaykiraykum aswan achkataraq qusqayki.+ Chaynaqa, ñuqawanyá kusikuy’, nispa.+ 22 Paypa qipallantam iskay wayqa chaskiq sirvientepas hamuspan nirqa: ‘Patronlláy, iskay wayqa qullqitam saqiwarqanki, kayqaya mirarachipuyki iskay wayqa qullqitawanraq’, nispa.+ 23 Patronninñataqmi nirqa: ‘¡Tukuy sunqumanta ruwaq allin sirviente, allintam ruwarunki! Kay asllapipas allin ruwaq kasqaykiraykum achkataraq qusqayki. Chaynaqa, ñuqawanyá kusikuy’, nispa.

24 Chaymantañataqmi chullalla wayqa chaskiq sirviente hamuspan nirqa: ‘Patronlláy, ñuqaqa yacharqanim piñakuq kasqaykita, qamqa mana tarpusqaykitam cosechanki, mana wayrachisqaykitataqmi huñunkipas.+ 25 Chaymi manchakuspay wayqa qullqikitaqa allpapi pamparamurqani. Kayqaya qullqikita kutichipuchkayki’, nispa. 26 Patronninñataqmi nirqa: ‘¡Mana allin hinaspa qilla sirviente! Mana tarpusqayta cosechasqayta yachachkaspaykiqa chaynataq mana wayrachisqayta huñusqayta yachachkaspaykiqa, 27 bancomanchiki qullqiytaqa churamuwaq karqa, hinaptinmi kutimuspay mirayniyuqta qullqiyta chaskikuyman karqa.

28 Chaynaqa, wayqa qullqita paymanta qichuspaykichikyá chunka wayqa qullqiyuqman quychik.+ 29 Kapuqniyuqqa astawanraqmi chaskinqa, hinaptinmi achkanpi kapunqa, mana kapuqniyuqmi ichaqa aslla kapuqnintapas qichuchikunqa.+ 30 Mana imapaqpas valeq sirvientetayá hawapi tutayayman wischumuychik, chaypim waqaspa kirunta kirichichichinqa*’, nispa.

31 Ancha atiyninpi runapa churin+ llapallan angelkunapiwan+ chayaramuspanmi kamachinanpaq achkirichkaq trononpi tiyaykunqa. 32 Hinaptinmi llapallan nacionkuna qayllanman huñunasqa kanqaku, chaymi runakunata rakinqa imaynam michiqpas cabrakunamanta ovejakunata rakichkaq hina. 33 Ovejakunatam+ rakinqa alliq* lawninman cabrakunatañataqmi ichuq* lawninman.+

34 Hinaptinmi alliq lawninpi kaqkunata kamachiqqa ninqa: ‘Hamuychikyá taytaypa bendecisqankuna, hinaspayá runakuna rikurisqanmantapacha* qamkunapaq alistasqa Diospa gobiernonmanta bendicionkunata chaskiychik. 35 Qamkunaqa yarqaymanta kaptiymi imallatapas mikuykachiwarqankichik, yakumanta kaptiymi tomaykachiwarqankichik, forastero kaptiymi samaykachiwarqankichik,+ 36 pachamanta usuptiymi pachaykachiwarqankichik,+ unquruptiymi atiendeykuwarqankichik, carcelpi kaptiypas watuykamuwarqankichikmi’, nispa.+ 37 Hinaptinmi allin ruwaq runakuna kaynata ninqaku: ‘Señorlláy, ¿haykapitaq yarqaymanta qawarqaykiku hinaspa mikuykachirqaykiku chaynataq yakumanta kaptikipas tomaykachirqaykiku?+ 38 ¿Haykapitaq forastero puriqta rikurqaykiku hinaspa samaykachirqaykiku utaq mana pachayuqta rikuspayku pachaykachirqaykiku? 39 ¿Haykapitaq unquqta utaq carcelpi kaqta rikuspayku watukamurqaykiku?’, nispa. 40 Hinaptinmi kamachiqqa ninqa: ‘Chiqaptapunim nikichik: Kay wawqiykunamanta huknin uchuychan kaqpaq allin kaqta ruwaspaykichikqa ñuqapaqmi ruwarqankichik’, nispan.+

41 Ichuq lawninpi kaqkunatañataqmi ninqa: ‘Yaw ñakasqa kaqkuna, qayllaymantayá pasawaychik+ diablopaqwan demonionkunapaq+ alistasqa wiña-wiñaypaq ninaman.+ 42 Qamkunaqa yarqaymanta kaptiymi mana mikuykachiwarqankichikchu, yakumanta kaptiypas manam quykuwarqankichikchu. 43 Forastero kaptiymi mana samaykachiwarqankichikchu, mana pachayuq kaptiypas manam pachaykachiwarqankichikchu, unquruptiypas hinaspa carcelpi kaptiypas manam atiendeykuwarqankichikchu’, nispa. 44 Hinaptinmi paykunapas ninqaku: ‘Señorlláy, ¿haykapitaq mana yanaparqaykikuchu yarqaymanta kaptiki, yakumanta kaptiki, forastero puriptiki, mana pachayuq kaptiki, unquptiki utaq carcelpi kaptiki?’, nispanku. 45 Hinaptinmi kaynata ninqa: ‘Chiqaptapunim nikichik, kay uchuychakunamanta hukninta mana yanapaspaykichikqa ñuqapaqmi mana ruwarqankichikchu’, nispa.+ 46 Chaymi paykunaqa wiña-wiñaypaq wañunqaku,+ allin ruwaqkunam ichaqa wiña-wiñaypaq kawsanqaku”, nispa.+

26 Tukuy chaykunata rimayta tukuruspanmi Jesusqa qatiqninkunata nirqa: 2 “Yachasqaykichikman hinam iskay punchawmanta pascua+ fiesta kanqa, hinaptinmi runapa churinqa qirupi* wañuchinankupaq entregasqa kanqa”, nispa.+

3 Hinaptinmi riqsisqa sacerdotekuna hinaspa llaqtapi autoridadkuna huñunakururqaku sacerdotekunapa kamachiqnin Caifaspa pationpi,+ 4 hinaspam yacharachinakurqaku+ Jesusta engañowan hapiruspa wañurachinankupaq. 5 Ichaqa kaynatam nirqaku: “Amayá fiestapiqa hapirusunchu, llaqtapi runakuna ama chaqwata ruwanankupaq”, nispa.

6 Jesusqa kachkarqa Betaniapim, leprawan unquq Simonpa wasinpi,+ 7 hinaptinmi Jesusman huk warmi asuykurqa yuraq rumimanta puyñuchapi* miski asnaq aceiteta huntata aparikuspan, chayqa karqa achka qullqipa chaninmi. Hinaptinmi mikuchkaptin* Jesuspa umanman talliykurqa. 8 Chayta rikuruspankum qatiqninkunaqa piñakuspa nirqaku: “¿Imapaqtaq aceitetaqa yanqa usuchin? 9 Achka qullqipaq rantikuspach* wakchakunaman quchwan karqa”, nispa. 10 Chayta cuentata qukuruspanmi Jesusqa nirqa: “¿Imanasqataq kay warmita hukmanyachichkankichik? Payqa allin kaqtam ñuqapaq ruwarun. 11 Wakchakunaqa qamkunawanmi haykapipas kachkan,+ ñuqam ichaqa mana tukuy tiempochu qamkunawan kasaq.+ 12 Miski asnaq aceiteta kay warmi cuerpoyman talliwaspanqa wañukuptiy pampakunaypaqmi cuerpoyta alistachkan.+ 13 Chiqaptapunim nikichik, maypipas kay sumaq willakuymanta enterollan kay pachapi willakusqa kaptinmi kay warmipa ruwasqanpas willakusqa kanqa yuyarisqa kananpaq”, nispa.+

14 Chaymantam Judas Iscariotewan+ sutichasqa apostol rirqa riqsisqa sacerdotekunaman, Judasqa karqa 12 apostolkunamanta hukninmi,+ 15 hinaspanmi nirqa: “¿Imatataq quwankichik qamkunaman entregaykuptiyqa?”, nispa.+ Hinaptinmi 30 qullqita qunankupaq nirqaku.+ 16 Chaymantapacham tantiarurqa enemigonkunaman haykapi entregaykuyta.

17 Mana levadurayuq tanta ruwana fiestapa+ qallariyninpim Jesusman qatiqninkuna asuykuspa nirqaku: “Pascua mikuyta mikunaykipaqqa, ¿maypi alistamunaykutataq munanki?”, nispa.+ 18 Payñataqmi nirqa: “Llaqtaman rispaykichikmi huk runata tarinkichik. Paytayá nimuychik: ‘Yachachiqmi nin: “Wañukunay tiempom hichpallaña kachkan, wasikipim qatiqniykunawan pascuata ruwasaq”’”, nispa. 19 Hinaptinmi qatiqninkunaqa Jesuspa kamachisqanman hina ruwarqaku, hinaspam pascuata ruwanankupaq alistarqaku.

20 Tutaykuqtañataqmi+ Jesusqa 12 qatiqninkunapiwan mikunankupaq mesapi tiyachkarqaku.+ 21 Mikuchkaptinkum nirqa: “Chiqaptapunim nikichik, huknikichikmi traicionawanqa”, nispa.+ 22 Chaywan ancha llakisqa tarikuspankum sapakama nirqaku: “Señor, manachá ñuqachu ¿aw?”, nispanku. 23 Jesusñataqmi nirqa: “Traicionawaqniyqa ñuqawan kuska makinta platoman churaqmi.+ 24 Runapa churinqa paymanta qillqasqa kasqanman hinam wañunqa. Ichaqa, ¡imaynaraq kanqa+ runapa churinta traicionaq runaqa!+ Aswan allinqa kanman karqa chay runapa mana naceyninmi”, nispa.+ 25 Hinaptinmi traicionananpaqña kaq Judas nirqa: “Yachachikuq*, ¿ñuqachu kani?”, nispa. Jesusñataqmi nirqa: “Arí, kikikipunim nirunki”, nispa.

26 Mikuchkaptinkum Jesusqa tantata hapiykurqa, hinaspam Diosta mañakuspan partiykurqa,+ chaymantam qatiqninkunaman quykuspan nirqa: “Kay tantatayá mikuychik, kayqa cuerpoywanmi tupan”, nispa.+ 27 Vasotapas hapiykuspanmi Diosta agradecekurqa, hinaspam paykunaman haywaykuspa nirqa: “Llapaykichik tomaychik,+ 28 kayqa tupan ‘yawarniywanmi,+ yawarniyraykum Diospa contrato* ruwasqanqa+ valorniyuq kanqa’, achkallaña runakunapa huchan pampachasqa kananpaqmi+ yawarniyqa chaqchusqa kanqa.+ 29 Ichaqa nikichikmi: Manañam kay vinotaqa tomasaqchu taytaypa gobiernonpi* musuq vinota qamkunawan tomanay punchawkama”, nispa.+ 30 Chaykunamanta qipatam Diospaq takita takiruspanku Olivos muquman rirqaku.+

31 Chaypim Jesus nirqa: “Llapallaykichikmi kunan tuta ñuqata saqiwankichik, qillqasqam kachkan: ‘Michiqtam wañurachisaq, hinaptinmi ovejakuna chiqirunqaku’, nispa.+ 32 Ichaqa kawsariramuspaymi qamkunamanta puntataraq Galileaman risaq”, nispa.+ 33 Pedroñataqmi nirqa: “Llapallanku saqirusuptikipas, ñuqaqa manapunim haykapipas saqisqaykichu”, nispa.+ 34 Jesusñataqmi nirqa: “Chiqaptapunim niki, kunan tutam manaraq gallo waqachkaptin kimsa kutikama negawanki”, nispa.+ 35 Pedroñataqmi nirqa: “Qanwan wañunayña kaptinpas manapunim negasqaykichu”, nispa.+ Wakin qatiqninkunapas llapallankum chaynata nirqaku.

36 Hinaptinmi Jesusqa paykunawan kuska Getsemani+ huertaman rirqa, hinaspam qatiqninkunata nirqa: “Wakman rispay Diosta mañakamunaykama kaypi tiyachkaychik”, nispa.+ 37 Chaymantam Pedrota hinaspa Zebedeopa iskaynin churinta pusarikuspan llakisqallaña hinaspa hukmanyasqallaña karqa.+ 38 Hinaspanmi paykunata nirqa: “Wañukunaypaq hinañam llumpa-llumpay llakisqa kachkani, kaypi kaspaykichikyá rikchaysiwaychik”, nispa.+ 39 Chaymantam waklawniqman rispan qunqurakuykurqa, hinaspam kumuykuspan mañakurqa:+ “Taytalláy, atikuptinqa kay vasotayá* ñuqamanta asuriykachiy.+ Ichaqa amayá munasqayman hinachu kachun, aswanqa munasqaykiman hinayá”, nispan.+

40 Hinaspam qatiqninkunaman asuykuspan puñuchkaqta tarirurqa, chaymi Pedrota nirqa: “¿Manachu atirqankichik huk horallapas ñuqawan rikchayta?+ 41 Qawan-qawanllayá kaychik,+ hinaspayá Diosta tukuy tiempo mañakuychik+ tentacionman ama wichiykunaykichikpaq.+ Allin ruwayta runa munaptinpas cuerpoqa* mana kallpayuqmi kachkan”, nispa.+ 42 Huktawan kutispanmi mañakurqa: “Taytalláy, kay vasomanta mana tomanay kaptinqa munasqaykiman hinayá ruwasqa kachun”, nispa.+ 43 Yapamanta hamuspañataqmi kaqlla puñuchkaqta tarirurqa, paykunaqa puñuywanmi llumpayta aysachikuchkarqaku. 44 Chaymi paykunata saqiykuspan huktawan rirqa, hinaspanmi kimsa kutipipas hina chaynallata mañakurqa. 45 Chaymanta kutimuspanmi qatiqninkunata nirqa: “¿Kunanraqchu puñuchkankichik hinaspa samachkankichik? Ñam hora hichparamunña huchasapakunapa makinman runapa churin entregasqa kananpaq. 46 Hatariychik, hakuchik. Qawaychik, traicionawaqniymi hamuchkanña”, nispa. 47 Chaynata Jesus rimachkaptinraqmi Judas chayaramurqa, payqa karqa 12 apostolkunamanta hukninmi, paywanmi achkallaña runakuna hamurqaku espadayuqkama hinaspa garroteyuqkama, chay runakunaqa karqa riqsisqa sacerdotekunapa hinaspa autoridadkunapa kachamusqanmi.+

48 Chay traicionaq runaqa Jesusta imayna riqsinankupaqmi runakunata nirqa: “Muchaykusqay runam kanqa, paytam hapinkichik”, nispan. 49 Chaymi Jesusmanpuni asuykuspan “¡rimaykullayki yachachikuq*!” nispan kuyakuyllawanña muchaykurqa. 50 Jesusmi ichaqa nirqa: “¿Imamantaq hamurqanki?”, nispa.+ Chaymi runakuna Jesusta hapiruspa presocharurqaku. 51 Ichaqa Jesuswan kaqkunamanta hukninmi espadanta hurquykuspan sacerdotekunapa kamachiqninpa sirvientenpa rinrinta qurururqa.+ 52 Hinaptinmi Jesus nirqa: “Espadaykita maymi kasqanman kutiykachiy,+ espadata hapiqkunaqa espadawanmi wañuchisqa kanqaku.+ 53 Icha, ¿piensankichu wara-waranqantin* angelkunata taytay kunallan quwananpaq mañakuy mana atisqayta?+ 54 Chayna kaptinqa, ¿imaynataq cumplikunman kayna kananmanta Diospa palabranpa nisqanqa?”, nispa. 55 Hinaspam runakunata Jesus nirqa: “¿Suwatapas hapichkaq hinachu presochawanaykichikpaq espadayuqkama hinaspa garroteyuqkama hamurunkichik? Sapa punchawmi Diospa wasinpi* tiyaykuspay yachachirqani,+ ichaqa manam presochawarqankichikchu.+ 56 Tukuy kaykunaqa pasakun Diosmanta willakuqkunapa* qillqasqan cumplikunanpaqmi”, nispa.+ Hinaptinmi qatiqninkuna saqiruspanku lliw ayqikurqaku.+

57 Chay presochaqkunam Jesusta pusarqaku sacerdotekunapa kamachiqnin Caifasman,+ chaypim huñunasqa kachkarqaku escribakuna hinaspa autoridadkuna.+ 58 Pedrom ichaqa karullanta qatirqa sacerdotekunapa kamachiqninpa pationkama, chayman yaykuruspanñataqmi wasipi sirvientekunawan kuska tiyarqa ima pasasqanta qawananpaq.+

59 Riqsisqa sacerdotekuna hinaspa judiokunapa hatun cortenpi* kaqkunañataqmi Jesusta wañuchinankupaq contranpi llulla rimaqkunata maskarqaku,+ 60 ichaqa manam imamantapas tumpanankupaq hinaqa tarirqakuchu contranpi llulla rimaqkuna achka kachkaptinpas.+ Chaymantam llulla rimaq iskay runakuna hamururqaku, 61 hinaspam nirqaku: “Kay runam nirqa: ‘Diospa wasinta tuñirachispaymi kimsa punchawllapi hatarirachisaq’”, nispa.+ 62 Hinaptinmi sacerdotekunapa kamachiqnin sayariykuspan nirqa: “¿Manachu imallatapas rimarinki? ¿Manachu uyarinki kay runakunapa contraykipi rimasqanta?”, nispa.+ 63 Jesusmi ichaqa mana imatapas rimarirqachu.+ Chaymi sacerdotekunapa kamachiqnin nirqa: “Imam kaqtam niwanaykiku, manachayqa Diostach llullakuchkawaq, ¿qamchu kachkanki Diospa churin? ¿Qamchu kachkanki Cristo*?”, nispa.+ 64 Jesusñataqmi nirqa: “Arí, kikikipunim nirunki. Ichaqa nikichikmi, kunanmantapacham runapa churinta+ rikunkichik atiyniyuq Diospa alliqninpi*+ tiyachkaqta hinaspa puyupa hawanta hamuchkaqta”, nispa.+ 65 Hinaptinmi sacerdotekunapa kamachiqninqa pachantapas llikispanraq nirqa: “Diospa contranpim mana allinta rimarun. ¿Imapaqraqtaq testigokunataqa munanchik? Kayqaya uyarirunkichikña Diospa contranpi mana allin rimasqanta. 66 ¿Ima ninkichiktaq?”, nispa. Chaymi paykuna nirqaku: “¡Wañunanmi!”, nispanku.+ 67 Hinaptinmi uyanpi tuqaspanku+ takarqaku.+ Hukkunañataqmi laqichurqaku:+ 68 “Cristo, niwaykuyá pim maqasusqaykita”, nispanku.

69 Pedroñataqmi hawa patiopi tiyachkarqa, hinaptinmi huk sirvienta asuykuspa nirqa: “Qampas Galileamanta Jesuswanmi kachkarqanki”, nispa.+ 70 Payñataqmi llapallankupa qayllanpi nirqa: “¡Imamantach rimankipas!”, nispa. 71 Chaymantañataqmi zaguan punkuman lluqsiruptin huk sipaspas rikuruspan chaypi kaqkunata nirqa: “Kay runaqa Nazaretmanta Jesuswanmi karqa”, nispa.+ 72 Pedroñataqmi juraspanraq kaqmanta nirqa: “¡Manam chay runataqa riqsinichu!”, nispa. 73 Manapas unaymantam chaypi sayaq runakunapas Pedroman asuykuspa nirqaku: “Qampas paykunawan kaqmi kachkanki, imayna rimasqaykim sutilla”, nispa. 74 Chaymi Pedroqa ñakakuspan* hinaspa juraspanraq nirqa: “¡Manam riqsinichu chay runataqa!”, nispa. Hinaptinmi chaylla gallo waqaramurqa. 75 Chaymi Pedroqa yuyarirurqa “manaraq gallo waqachkaptinmi kimsa kutikama negawanki” nispa+ Jesuspa nisqanta. Hinaspanmi hawaman lluqsiruspan aminankama waqakurqa.

27 Achikyaramuptinmi lliw riqsisqa sacerdotekuna hinaspa llaqtapi autoridadkuna Jesusta imayna wañuchinankupaq rimanakurqaku.+ 2 Makinta chaqnaruspankum kamachiq Pilatoman pusaspanku entregaykamurqaku.+

3 Traicionaqnin Judasñataqmi Jesus sentenciasqa kasqanta qawaspan pesakurqa, hinaspanmi riqsisqa sacerdotekunaman chaynataq autoridadkunaman 30 qullqita kutichipurqa:+ 4 “Mana huchayuq runata qipanchaspaymi huchallikuruni”, nispan. Paykunañataqmi nirqaku: “¡Imataq qukuwanku, qamchá yachakunki imam ruwanaykitaqa!”, nispanku. 5 Chaymi qullqitaqa Diospa wasinman* wischuykuspan pasakurqa, hinaspanmi tiqukaramurqa.+ 6 Riqsisqa sacerdotekunañataqmi qullqita huqariruspanku nirqaku: “Manam Diospa wasinpi qullqi churanamanqa hinachwanchu yawarpa chanin kasqanrayku”, nispa. 7 Kikinkupura rimanakuruspankum chay qullqiwan rantirurqaku manka ruwaqpa allpanta chaypi forasterokunata pampanankupaq. 8 Chaymi chay chakrata kunan punchawkama sutichanku: “Yawar chakra”, nispa.+ 9 Hinaptinmi cumplikururqa Diosmanta willakuq* Jeremiaspa kayna nisqan, kaynatam nirqa: “Paykunam Israel runakunapa precio churasqan 30 qullqita hapirqaku, 10 hinaspam qurqaku manka ruwaqpa allpanmanta, chaynam karqa Jehova* Diospa kamachiwasqanman hina”, nispa.+

11 Jesusmi Pilatopa ñawpaqninpi kachkarqa, hinaptinmi nirqa: “¿Qamchu kanki judiokunapa kamachiqnin?”, nispa. Jesusñataqmi nirqa: “Arí, nisqaykiman hinam”, nispa.+ 12 Ichaqa riqsisqa sacerdotekunawan autoridadkuna yanqamanta tumpachkaptinkupas Jesusqa manam imatapas rimarirqachu.+ 13 Hinaptinmi Pilato nirqa: “¿Manachu uyarinki tukuy imata contraykipi nisqankuta?”, nispa. 14 Jesusmi ichaqa mana imatapas nirqachu, manamá imallatapas nirqachu, chaymi Pilatoqa admirakurqa.

15 Pilatoqa sapa pascua fiestapim runakunapa mañakusqanku huk presota kachariq.+ 16 Chay tiempopiqa llapanpa riqsisqan Barrabasmi preso kachkarqa. 17 Chaymi runakuna huñunasqa kachkaptinku Pilato nirqa: “¿Pita kacharinaytataq munankichik: Barrabastachu icha Cristowan* sutichasqaykichik Jesustachu?”, nispa. 18 Pilatoqa cuentatam qukurqa chiqnisqankurayku entregaykusqankuta. 19 Chaymantapas juzgananpi tiyachkaptinmi señoran willachimurqa: “Chay allin ruwaq runataqa ama imatapas ruwaychu. Paypa huchanpim chisi tuta sueñoyniypi llumpayta ñakarirqani”, nispa. 20 Riqsisqa sacerdotekunawan autoridadkunam ichaqa runakunata yacharachirqaku: “Barrabasta+ kachariychik, Jesustañataq wañuchiychik”, ninankupaq.+ 21 Hinaptinmi Pilato nirqa: “Pita kacharinaytataq munankichik”, nispa. Paykunañataqmi nirqaku: “Barrabasta”, nispanku. 22 Pilatoñataqmi nirqa: “Hinaptinqa, ¿imatataq ruwasaq Cristowan riqsisqaykichik Jesustaqa?”, nispa. Chaymi llapallanku nirqaku: “¡Qirupiyá* wañuchun!”, nispa.+ 23 Payñataqmi nirqa: “¿Imanasqa? ¿Ima mana allintataq payqa ruwarun?”, nispa. Runakunam ichaqa hinalla astawanraq qaparirqaku: “¡Qirupiyá wañuchun!”, nispanku.+

24 Chaymi Pilatoqa mana ima ruwaytapas atispan chaynataq runakunapas astawan chaqwakuptinku paykunapa qayllanpi yakuwan makinta mayllakurqa, hinaspanmi nirqa: “Kay runapa wañusqanmantaqa manam huchayuqchu kani. Qamkunachá yachakunkichik imam ruwasqaykichiktaqa”, nispa. 25 Chaymi lliw runakuna nirqaku: “Paypa wañusqanmantaqa ñuqaykum churiykupiwan huchayuq kasaqku”, nispanku.+ 26 Chaymi Barrabasta kacharichirqa, Jesustañataqmi azoterachispan+ qirupi wañuchinankupaq entregaykurqa.+

27 Hinaptinmi Pilatopa soldadonkuna Jesusta pusarqaku palacio ukuman, hinaspam llapallan tropantin soldadokunata huñumurqaku.+ 28 Pachanta llatanaruspankum hatun puka telawan hinarachirqaku,+ 29 chaymantapas kichkamanta coronata simparuspankum umanman churarurqaku. Alliq* makinmanñataqmi suqusta hapiykachirqaku, hinaspam ñawpaqninpi qunqurakuykuspanku burlakuspa nirqaku: “¡Rimaykullaykiku judiokunapa kamachiqnin!”, nispa. 30 Hinaspapas tuqaykurqakum,+ suqusta qichuykuspankuñataqmi umanpi waqtarqaku. 31 Paymanta burlakuruspankuñataqmi hinachisqanku telata hurquruspanku pachanwanña pachachirqaku, hinaspam clavowan qirupi takamunankupaq pasachirqaku.+

32 Lluqsichkaspankum tuparurqaku Cirene llaqtayuq Simonwan, paytam kamachirqaku Jesuspa ñakarichiqnin qirunta* hombronanpaq.+ 33 Hinaspam Golgotaman chayarurqaku, chayqa “Uma tullu sutiyuq sitio” ninanmi.+ 34 Chaypim tomananpaq qatqi qurawan chaqrusqa vinota Jesusman qurqaku,+ ichaqa malliykuspanmi tomayta mana munarqachu. 35 Clavowan qirupi takaruspankuñataqmi sorteaspanku pachantapas rakinakurqaku,+ 36 hinaspam tiyaykuspanku cuidarqaku. 37 Umanpa altonpiñataqmi imaynanpi wañuchisqankumanta qillqarurqaku: “Kayqa judiokunapa kamachiqnin Jesusmi”, niqta.+

38 Jesustawan kuskatataqmi qirukunapi warkururqaku iskay suwakunatapas, hukninta alliq lawninpi huknintañataq ichuq* lawninpi.+ 39 Chayninta pasaqkunañataqmi umankutapas aywispankuraq+ Jesusmanta mana allinkunata rimaspanku+ 40 niqku: “Yaw, qamqa Diospa wasinta tuñichispaykim kimsa punchawllapi hatarichinayki karqa.+ Chaynaqa, ¡salvakuyá! Diospa churin kaspaykiqa ñakarichisuqniki qirumantayá uraykamuy”, nispanku.+ 41 Chaynallataqmi riqsisqa sacerdotekunawan escribakunapas chaynataq autoridadkunapas Jesusmanta burlakuspanku nirqaku:+ 42 “Hukkunataqa salvarqam, kikinmi ichaqa mana salvakuyta atinchu. Payqa Israelpa kamachiqninmi,+ kunanyá ñakarichiqnin qirumanta uraykamuchun hinaptinqa paypa imapas nisqantam creesunchik. 43 Diospim hapipakurqa, payyá librachun kuyaspanqa,+ payqa nirqa: ‘Diospa churinmi kani’”, nispanmi.+ 44 Burlakurqakutaqmi paywan kuska qirupi warkusqa suwakunapas.+

45 Chaymantam kasqanku law pasaypaqta tutayarurqa yaqa chawpi punchawmanta* kimsa hora tardekama*.+ 46 Hinaptinmi yaqa kimsa hora tardeykuqta* Jesusqa kallpawan qaparispan nirqa: “¡Eli, Eli! ¿Lama sabaqtani?”, nispan. Chayqa: “Diosnilláy, Diosnilláy, ¿imanasqataq saqirullawanki?”, ninanmi.+ 47 Chayta uyarispankum chaypi wakin sayaqkuna nirqaku: “Kayqa Eliastam qayakuchkan”, nispa.+ 48 Hinaptinmi huknin chaylla kallpaspan* puchqu vinoman esponjata challpuykurqa, hinaspanmi suqusman wataykuspan Jesus suqunanpaq asuykachirqa.+ 49 Wakin runakunañataqmi nirqaku: “¡Saqiychik!, qawasunchik Elias hamunqachus libraqnin”, nispanku. 50 Kaqmantam Jesusqa kallpawan qaparirqa, hinaspam wañukurqa*.+

51 Hinaptinmi Diospa wasinpi cortina+ iskayman llikikururqa+ hanaymanta uraykama, allpapas kuyurqam,+ qaqakunapas raqrarurqam. 52 Chaymi sepulturakunapas kichakururqa, hinaptinmi Diospa runankunapa ayanpas hawaman lluqsiramurqa. 53 Chaytaqa achka runakunam rikurqaku. Jesuspa kawsarimusqan qipatañataqmi wakin runakuna panteonmanta lluqsispanku Jerusalenman* yaykurqaku. 54 Jesusta cuidaq soldadokunapa capitanninmi cuidaqmasinkunapiwan llumpayta mancharikurqaku allpa kuyusqanta hinaspa tukuy ima pasakusqanta qawaspanku, hinaspam nirqaku: “Chiqaptapunim payqa Diospa churin kasqa”, nispanku.+

55 Chaypitaqmi karqa achkallaña warmikunapas karullamanta qawaspanku, paykunam Galileamantapacha Jesusta qatirqaku imallapipas yanapanankupaq,+ 56 paykunawanmi karqa Maria Magdalena*, Santiagopa hinaspa Josespa maman Maria chaynataq Zebedeopa warminpas.+

57 Tardeykuqtañataqmi Arimatea llaqtayuq Josey hamurqa, payqa apu runam karqa. Paypas Jesuspa qatiqninñam karqa.+ 58 Paymi Pilatoman asuykuspan Jesuspa cuerponta mañakurqa.+ Pilatoñataqmi kamachirqa qumunankupaq.+ 59 Chaymi Joseyqa Jesuspa ayanta linomanta* limpio telawan wankuykurqa,+ 60 hinaspanmi qaqapi tuqusqan musuq sepulturanman churarqa,+ sepulturapa punkuntañataqmi taparqa hatun rumita tanqamuspan, hinaspam pasakurqa. 61 Maria Magdalenawan huknin Mariañataqmi chaypi qiparurqaku sepulturapa chimpanpi tiyaspanku.+

62 Tukuy kaykunam pasakurqa samana punchawpaq alistakusqanku punchawpi.+ Chaymantam, paqarintinta riqsisqa sacerdotekunawan fariseokuna Pilatopa qayllanpi huñunakurqaku, 63 hinaspam nirqaku: “Señor, yuyarirunikum kawsachkaspallaraq chay llulla runapa ima rimasqanta, paymi nirqa: ‘Kimsa punchawmantam kawsarimusaq’, nispan.+ 64 Chayraykuyá kamachiy kimsa punchawkama sepulturata allinta cuidanankupaq, yanqañataq qatiqninkuna hamuruspanku cuerponta suwarunmanku+ hinaspa runakunata ninmanku: ‘Wañusqanmantam kawsariramun’, nispanku. Hinaptinmi chay llullakuyqa ñawpaqmantapas aswan mana allinraq kanman”, nispa. 65 Pilatoñataqmi nirqa: “Soldadokunatayá pusaychik sepulturata cuidamunankupaq”, nispa. 66 Chaymi pasaspanku sepulturata suma-sumaqta rumiwan tapaparurqaku, hinaspam rumita sellaspanku soldadokunatapas cuidananpaq saqirqaku.

28 Samana punchaw* pasaruptinmi semanapa qallariynin punchaw* achikyayta Maria Magdalenawan* huknin Maria sepultura qawaq rirqaku.+

2 Jehova* Diospa angelnin hanaq pachamanta uraykamusqanraykum nisyu terremoto karurqa, chay angelmi asuykuspan rumita asurachirqa hinaspanmi rumipa hawanpi tiyachkasqa.+ 3 Rikchayninmi kasqa llipyay hina kancharichkaq, pachanñataqmi kasqa riti hina yuraq-yuraq.+ 4 Sepultura cuidaqkunam payta manchakuspanku katkatatarqaku hinaspam wañusqa hina rikurirurqaku.

5 Angelñataqmi warmikunata nirqa: “Ama manchakuychikchu, yachanim qirupi* wañuchisqa Jesusta maskasqaykichikta.+ 6 Payqa manañam kaypichu, nisqanman hinam kawsarirun.+ Hamuspayá qawaykuychik maypi churasqankuta. 7 Chaynaqa utqayman rispaykichikyá qatiqninkunaman willamuychik paypa kawsarimusqanmanta, payqa Galileamanmi ñawpachkan,+ chaypim paytaqa rikunkichik. Ñuqam chaynata nichkaykichik”, nispa.+

8 Chaymi warmikunaqa manchakuspankupas sepulturapa kasqanmanta kusisqallaña utqaylla lluqsirqaku hinaspam kallpaylla* rirqaku Jesuspa qatiqninkunaman willamunankupaq.+ 9 Hinaptinmi paykunawan tuparuspan Jesus nirqa: “Rimaykullaykichik”, nispan. Warmikunañataqmi asuykurqaku hinaspam ñawpaqninpi kumuykuspanku chakinmanta hapipakururqaku. 10 Jesusñataqmi nirqa: “Ama manchakuychikchu, rispaykichikyá wawqiykunaman willamuychik Galileaman rinankupaq, chaypim rikuwanqaku”, nispa.

11 Warmikuna rinankukamam sepultura cuidaqmanta wakinqa+ llaqtaman riruspanku riqsisqa sacerdotekunaman tukuy kaykunamanta willakurqaku. 12 Chay sacerdotekunañataqmi autoridadkunawan huñunakuspanku tantianakurqaku. Hinaspam achka qullqita chay cuidaqkunaman quspanku 13 nirqaku: “Kaynatam ninkichik: ‘Puñuchkaptiykum qatiqninkuna tuta hamuruspanku apakusqaku’, nispa.+ 14 Pilato kaymanta yacharuptinqa ñuqaykum paywan rimasaqku, hinaptinmi qamkunaqa manaña imamantapas llakikunkichikñachu”, nispa. 15 Chaymi cuidaqkunaqa qullqita chaskikuykuspanku chay yachachisqankuman hina willakurqaku. Chayna kasqantam judiokunaqa willakachakurqaku kunan punchawkama.

16 11 apostolkunañataqmi huñunakunankupaq+ Jesuspa nisqanman hina Galilea+ urquman rirqaku. 17 Jesusta rikuruspankuñataqmi ñawpaqninpi kumuykurqaku, wakinmi ichaqa iskayrayarqaku. 18 Jesusñataqmi paykunaman asuykuspa nirqa: “Tukuy atiytam chaskiruni hanaq pachapipas kay pachapipas.+ 19 Chaynaqa llapallan nacionpi runakunaman+ rispayá yachachimuychik qatiqniykunaña kanankupaq, hinaspayá bautizamuychik+ hanaq pacha taytapa, churipa hinaspa chuya espiritupa* sutinpi. 20 Yachachimuychikyá tukuy ima kamachisqaykunata kasukunankupaq.+ Sapa punchawmi ñuqaqa qamkunawan kasaq kay tiempopa* tukupayninkama*”, nispa.+