Entiendechinapaq kaqta kallpawan rimanapaq

KALLPAWAN leespa otaq rimaspaqa manam palabrakunata allinta toqyachispa rimayllachu aswanqa yachachisqanchikmanta entiendenankupaq tupaqnin palabrakunapi kallpawan rimaymi.

Yachachisqanchikta entiendechinapaqqa manam munasqanchik palabrapichu kallpawanqa rimana aswanqa tupaqnin palabrakunapim. Mana tupaqnin palabrakunapi kallpawan rimaptinchikqa uyariqninchikkunam mana entiendenqakuchu nitaq atencionwanchu uyariwasunchik. Yachachisqayki allin kaptinpas entiendechinapaq kaq palabrakunata tupasqanman hina kallpawan mana rimaptikiqa uyarisuqnikikunam mana entiendenqakuchu.

Allintam entiendechinki kaykunata ruraspa: kallpawan rimaspa, kuyakuywan rimaspa, allillamanta rimaspa, imamantapas manaraq willachkaspa upallaykuspa otaq chaymanta rimayta tukuspa samariykuspa chaynataq makikiwanpas uyaykiwanpas yanapachikuspa. Wakin idiomakunapiqa yachachisqankuta entiendechinankupaqmi imayna rimasqankuman hina kallpawan otaq tumpallamanta rimanku. Imamanta yachachisqaykiman hinam tanteanayki imaynata astawan entiendechinaykipaq.

Imamantapas entiendechiyta munaspaqa kaykunapi reparay: 1) Kallpawan rimanapaq kaq palabrakuna ñawpaqninpi otaq qatiqninpi kaq palabrakunawan imayna tupasqanpi. 2) Imamantapas yachachispa rimayta qallarinapaq otaq rimayta tukunapaq kasqanpi chaynataq aswan allinnin kaq yachachikuykunata kallpawan rimanapaq kasqanpi. 3) Discurso qoqta imayna rimananpaq yanapasqanpi. 4) Aswan allinnin kaq yachachikuykunata entiendechinapaq kasqanpipas.

Chaykunapi reparaspam discurso qoqqa otaq leeqqa yachachinanpaq kaqta allinta entiendenan, chaynata ruraspanqa allintam entiendechinqa uyariqninkunata. Nehemias 8:8 nisqanmi Esdraspa tiemponpi imayna yachachisqankumanta willawanchik: “Clarollatañam leerqaku Diospa yachachikuynin librota hinaspam entiendesqanku rimayman tikrarqaku chaynapi leesqankuta entiendenankupaq”, nispa. Diospa Leyninmanta yachachiqkunaqa munarqakum leesqankutawan explicasqankuta uyariqninkuna entiendenankuta, yuyanankuta chaynataq kasukunankutapas.

Imakunataq sasachawachwan. Yaqa lliw runakunam mana sasachakuspalla rimanku. Qellqasqa kaqta leespam ichaqa sasachakunku mayqen kaq palabrata kallpawan leenankupaq. Mana sasachakunapaqqa chay qellqatam allinta entiendena, chaynallataqmi allinta estudiana. Huñunakuypi leenaykipaq tupasuptikiqa allintam preparakunayki.

Wakin runakunaqa sapa kutillam kallpawan rimanku mana tupaqnin palabrakunapi allinpaq otaq mana allinpaq kaptinpas. Wakinñataqmi sapakutilla kayna palabrakunata rimanku: chaymi, hinaspa, ichaqa, chaymantapas nispa. Entiendechinapaq kaq palabrakunata tupasqanman hina mana rimasqaqa manam allintachu entiendekunqa.

Wakin discursantekunañataqmi entiendechinapaq kaq palabrakunapi uyariqninkunata qaparichkaq hina rimanku. Chaynata rimaspaqa manam allintachu yachachinku. Mana tupaqnin palabrakunapi kallpawan rimaqqa uyariqninkunamanmi hatun tukuq kasqanta qawachichkanman. Bibliapa yachachikuynin allin kasqanta entiendenankupaqqa kuyakuywan yachachiymi aswan allinqa.

Imam yanapawanchikman. Imamantapas mana tupaqnin palabrakunapi kallpawan rimaqkunaqa manam cuentata qokunkuchu imayna rimasqankumanta, chaymi imayna leesqankumanta pipapas niykuyninqa allin kanman. Kaykunapi kallpanchakunayki kaptinqa escuela dirigeq ancianom yanapasunki. Allinmi kanman leeptiki otaq rimaptiki atencionwan uyarisunaykipaq allin discursaqta valekuynikiqa hinaspa chayman hina consejasuynikipas.

Consejasuqnikiqa nisunkimanmi Willakuq revistata leespa entiendechinaykipaq kaq palabrakunapi reparanaykipaq. Chaymantapas nisunkimanmi leesqaykita allinta entiendespa tupasqanman hina mayqen kaq palabratapas kallpawan rimanaykipaq. Ichapas nisunki siksanpa kaq otaq comillayoq kaq palabrakunata kallpawan leenaykipaq. Leesqaykipi palabrakuna qatiqninpi kaqkunawan imayna tupasqanmantam cuentata qokunayki, chaymi mayqen kaq palabrakunapi kallpawan leenapaq reparanayki.

Chaymantapas consejasuqnikiqa nisunkichá ñawpaqninpi otaq qatiqninpi kaq palabrakunata allinta estudianaykipaq. Chaymi kaynata tapukuwaq: “¿Imamantataq leesqayqa yachachichkan? ¿Imaynatataq yanapawanman tupasqanman hina kallpawan leenaypaq?”, nispa. Leenaykipaq kaq yachachikuypa titulonta hinaspa subtitulontapas leey. ¿Imaynatam chaykunaqa yanapawachwan entiendechinapaq kaq palabrakunata kallpawan leenapaq? Kay yachachikuypi yachamusqanchikkunapim allinta reparanayki. Ichaqa manam lliw palabrakunatachu kallpawanqa rimanayki.

Leenaykipaq otaq entiendesqaykiman hina rimanaykipaq kaptinqa consejasuqnikim kallpanchasunki entiendechinapaq kaq palabrakunata tupasqanman hina kallpawan rimanaykipaq. Musyanaykim sapa yachachikuy imamanta yachachisqanta hinaspa aswan allinnin kaq yachachikuykuna mayniqpi qallarisqanmanta chaynataq tukusqanmantapas. Chayna kaptinqa uyarisuqnikikunam sutillata entiendesunki. Chaypaqmi kallpawan rimawaq kayna kaq palabrakunapi: chaymi, chaymantapas, chayraykum otaq chaynaqa nispapas.

Consejasuqnikiqa nisunkitaqmi mayqen kaq palabrakunata tukuy sonqowan rimanaykipaq. Chaypaqmi yanapachikuwaq kayna palabrakunata kallpawan rimaspa: ancha, chaynamiki, manapunim, allinpunim otaq huk palabrakunatapas. Chayna palabrakunam uyarisuqnikikunata yanapanman yachachisqaykita entiendenankupaq. “Kuyakuywan sonqomanta rimanapaq” niq 11 kaq yachachikuypim kaymanta astawan yachachichkan.

Hinaspapas aswan allinnin kaq yachachikuykunata uyarisuqnikikuna yuyanankupaqmi consejasuqnikiqa nisunkiman tupasqanman hina entiendechinapaq kaq palabrakunata kallpawan rimanaykipaq. Hukkunapa qayllanpi allinta leenaykipaqmi “Yachachikuykunamanta entiendechinapaq” niq 7 kaq yachachikuy yanapasunki, “Allinnin kaq yachachikuykunata qawachinapaq” niq 37 kaq yachachikuyñataqmi allin rimaq kanaykipaq yanapasunki.

Predicanaykipaq kallpanchakuspaqa textokuna imayna leesqaykipi reparay. Tapukuy: “¿Imanasqataq kay textota leechkani?”, nispa. Allin yachachiq kanapaqqa manam imam kaqta leeyllamantachu nitaq textokunata tukuy sonqowan leeyllamantachu. Pipa tapukuynintapas kutichispaykiqa otaq Bibliapa ima yachachisqanmanta yachachispaykiqa entiendechinaykipaq kaq palabrakunatam clarota rimanayki, mana chayqa chay textota imanasqa leesqaykimantam uyarisuqniki mana entiendenqachu.

Entiendechinapaq kaq palabrakunallata kallpawan rimanapaq kaptinpas yaqa lliw palabrakunatam kallpawan riman mana experienciayoq discursanteqa. Musica tocananpaq chayllaraq yachaqpas qallariypiqa manam ima takitapas allintaqa qespichinchu. Sapa kuti tocapayaspanmi ichaqa sumaqta qespichin.

Chaynallataqmi entiendechinapaq kaq palabrakunata kallpawan rimaypas. Chaypaqmi allin discursaqkunapa imayna rimasqanta allinta uyarinayki. Chaynapim yachachisqanman hina mayqen kaq palabrakunawan imayna entiendechisqanmanta cuentata qokunki. Leesqaykipi otaq discursota qosqaykipi entiendechinapaq kaq palabrakunata tupasqanman hina kallpawan rimaspaykiqa allintam yachachinki.

Entiendechinapaq kaq palabrakunata kallpawan leenaykipaqqa hinallam astawan kallpanchakunayki. Discursota qospa allin yachachiq kanaykipaqqa kay yachamusqanchikkunapim hinalla reparanayki chaykunapi mana sasachakuspa allintaña rimanaykipaq.