Una-unaypaq takyaq llaqtatayá maskasun

1. ¿Jerusalen llaqtata ima pasananmantam Jesus nirqa?

JESUSMI manaraq wañukuchkaspan qatiqninkunata nirqa imakuna pasakunanmanta. Chaymi puntata cumplikurqa apostolkunapa tiemponpi Jerusalen llaqta hinaspa chaypi kaq Diospa templon tuñichisqa kaptin. Jesusqa nirqataqmi ‘Jerusalen llaqtata tropakuna muyurirusqanta rikunankumantapas’ (Luc. 21:20). Chayta rikuspanku kamas ayqikunankupaqmi nirqa. Jesuspa nisqanmá cumplikurqa Roma soldadokuna Jerusalen llaqtata muyuriruptinku (Luc. 21:​21, 22).

2. ¿Ima nispam Pablo nirqa Jerusalenpi hinaspa lliw Judeapi iñiqkunata?

² Roma soldadokuna Jerusalen llaqtata muyurirunankupaq as watallaña faltachkaptinmi Pabloqa chay llaqtapi hinaspa lliw Judeapi yachaqkunaman sumaq cartata apachirqa. Chay cartatam kunan tarinchik biblianchikpi Hebreos libropi. Chay cartapim Pabloqa sumaq consejokunata nirqa Jerusalen llaqta chinkachisqa kanan tiempopaq preparasqa kanankupaq. Iñiqkuna mana wañunankupaqqa wasinkutawan negocionkuta saqinankupaqmi listo kananku karqa. Chaymi Jerusalen llaqtamanta rimaspan Pablo nirqa: “Yachanchikmi una-unaypaq takyaq llaqta kaypi mana kapuwasqanchikta, chaymi ñuqanchikqa chayraq rikurimuq llaqtata anchata kallpanchakuspa maskachkanchik”, nispan (Heb. 13:14).

3. ¿Imataq ‘chayraq rikurimuq llaqta’? ¿Imanasqam chayta suyachkanchik?

³ Yaqapaschá runakunaqa Jesuspa qatiqninkunamanta burlakurqaku Jerusalen llaqtamanta hinaspa lliw Judeamanta lluqsisqankuta qawaspanku, ichaqa chayna tantiakusqankuraykum salvakurqaku. Kunanpas runakunaqa ñuqanchikmantam burlakunku qullqilla maskayman mana qukurusqanchikrayku chaynataq yachaysapa runakunapa tukuy ima cambiokuna ruway munasqankupi mana yanapakusqanchikrayku. Ñuqanchikqa yachanchikmi manapas unaymanta tukuy mana allinkunata Jehova Dios chinkachinanta. Chaymi suyachkanchik ‘chayraq rikurimuq alli-allin cimientasqa llaqtata’, chay llaqtaqa Diospa gobiernonmi (Heb. 11:10; Mat. 6:33). Kay yachachikuypim yachasun Hebreo kasta iñiqmasinkunaman Pablo cartaspan ima consejokunata qusqanmanta. Chay consejokunamanta yachaspanchikmi qawasun Diospa gobiernonta hinalla suyanankupaq imayna yanapasqanmanta, Jerusalen chinkachisqa kanan tiempopaq preparasqa kanankupaq imayna yanapasqanmanta hinaspa chay consejokunawan imakuna yachasqanchikmanta.

MANAPUNIM JEHOVA DIOSQA QUNQAWASUNCHU

4. ¿Imanasqataq Jerusalenqa ancha riqsisqa karqa?

⁴ Jesuspa qatiqninkunapaqqa Jerusalen llaqtaqa ancha riqsisqam karqa. Chaypim punta kaq congregacionta rikurichirqaku. Chaypitaqmi karqa Diospa llaqtanpi punta apaqkunapas. Chaymantapas, achka iñiqkunapam chay llaqtapiqa karqa wasinku hinaspa tukuy imanku. Jesusmi ichaqa qatiqninkunata nirqa Jerusalenmanta hinaspa lliw Judeamanta ayqikunankupaq (Mat. 24:16).

5. ¿Imaynatam iñiqmasinkunata Pablo yanaparqa preparasqa kanankupaq?

⁵ Pabloqa munarqa Jerusalenmanta ayqikunankupaq iñiqmasinkuna preparasqa kanankutam. Chaymi entiendechirqa chay llaqtata Jehova Dios imaynataña qawasqanta. Diospaqqa chaypi kaq temploqa hinaspa sacerdotekunaqa manañam sapaqchasqañachu karqa. Manañataqmi chaskirqachu chaypi qusqanku ofrendakunatapas (Heb. 8:13). Chay llaqtapi yachaq yaqa llapallan runakunam mana creerqakuchu Jesusqa Diospa akllasqan runa kasqanta. Manañataqmi Diosqa munarqachu Jerusalen templollapi yupaychanankutaqa. Chaymi nirqa chinkachisqa kananmanta (Luc. 13:​34, 35).

6. ¿Imanasqam Hebreos 13:​5, 6 nisqanpi Pablopa yuyarichisqantaqa tiempollanpi chaskirqaku?

⁶ Hebreo kasta iñiqmasinkunaman Pablopa cartasqan tiempopiqa Jerusalenqa karqa tukuy imayuq llaqtam. Chaymi Roma nacionmanta Plinio sutiyuq runapas nirqa chaylawpi wakin llaqtakunamanta aswan riqsisqa kasqanta (Historia Natural, libro V, traducción de Gerónimo de Huerta). Sapa watam achka judiokuna chay llaqtaman riqku religionninkupi fiestakunata ruwaq. Chaymi negociantekunapas achkata ganaqku. Chayraykutaqmi wakin iñiqkunapas allin qullqiyuq karqaku. Ichapas chayrayku Pabloqa nirqa: “Amayá qullqilla maskaymanqa qukuruychikchu, aswanqa imam kapusuqnikichikwanyá hawka kawsakuychik”, nispan. Chaymantañataqmi yuyarichirqa kikin Jehova Diospa prometesqanta, Diosmi nin: “Manapunim haykapipas saqisqaykichu nitaqmi qunqasqaykichu”, nispan (leey Hebreos 13:​5, 6; Deut. 31:6; Sal. 118:6). Chayna yuyarichisqantam Jerusalenpiwan Judeapi iñiqkunaqa tiempollanpi chaskirqaku. ¿Imanasqa? Carta chaskisqanku qipallatam paykunaqa wasinkuta hinaspa negocionkuta saqispanku ayqikunanku karqa, hinaspapas huklawpi yachayqa manamá facilchu kanan karqa.

7. ¿Imanasqam kunanpas Jehova Diospi hapipakunanchik?

⁷ ¿Imatam yachachwan? Apostolkunapa tiemponpi iñiqkuna hinam kunanpas qawan-qawanlla kaspa preparasqa kananchik (Luc. 21:​34-36). ¿Imapaqtaq preparasqa kananchik? Llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapaqmi, chaywanmi qallaykunqa tukuy mana allinkunata Diospa chinkachinan tiempo (Mat. 24:21). Chay tiempopiqa yaqapaschá tukuy imanchikkunata saqinanchik kanqa Jehova Dios mana qunqawananchikmanta seguro kaspa. Chay llumpa-llumpay ñakariy punchawkuna manaraq qallarichkaptinpas Diospi hapipakusqanchikqa sutillam kanan. Chaymi nikunanchik: “¿Imapas ruway munasqaywan hinaspa imapas tantiasqaywan Jehova Dios cuidawananpi hapipakusqaytachu qawachini icha qullqillapi hapipakusqaytachu?”, nispa (1 Tim. 6:17). Yachamusqanchikman hinam apostolkunapa tiemponpi imakuna pasakusqanqa yanapawanchik hamuq tiempopaq preparasqa kananchikpaq. Yachanchikmi llumpa-llumpay ñakariy punchawkuna qallaykuptin mana qawasqanchik kaqkuna pasananmanta. Chaynaqa, ¿imaynatam yachasun ima ruwananchikta?

PUSAWAQNINCHIKKUNATAYÁ KASUKUSUN

8. ¿Imatam Jesusqa qatiqninkunata nirqa?

⁸ Hebreo kasta iñiqmasinkunaman cartata Pablo apachisqanmanta watakuna pasayllatam Roma soldadokunaqa Jerusalenta muyurirurqaku. Chaymi iñiqkunaqa Jerusalen chinkachisqa kananmanta cuentata qukuruspanku yacharqaku ayqikunankuta (Mat. 24:3; Luc. 21:​20, 24). Ichaqa, ¿maymanmi ayqikunanku karqa? Jesusqa nirqa ‘urqukunaman ayqikunallankumantam’ (Luc. 21:21). Urqukunaqa achkallañam karqa. Chaynaqa, ¿mayqin urqumantaq ayqikunanku karqa?

9. ¿Imanasqataq iñiqkunaqa mana yachanmankuchu karqa mayman ayqikuyta? (Qawaytaq mapatapas).

⁹ Ayqikunankupaqqa achka urqukunam karqa, chay urqukunamanta wakinmi karqa Samaria urqukuna, Galilea urqukuna, Hermon urqu, Libano urqukuna hinaspa Jordan mayupa waklawninpi urqukuna (qaway mapata). Chay urqukunapi wakin llaqtakunaqa enemigonkupa sasa yaykuy atinanmi karqa. Huknin llaqtam karqa Gamala. Chay llaqtaman yaykuyqa sasam karqa sayay-sayay urqupa puntanpiraq kasqanrayku. Wakin judiokunam piensarqaku chayman ayqikuyqa allinpuni kasqanta. Ichaqa Roma soldadokunam chay llaqtataqa yaykuruspanku tuñirachirqaku, hinaptinmi chaypi yachaqkunamanta achka wañurqaku.a

10, 11. (1) ¿Imaynatam Jehova Diosqa yanapanman karqa mayman ayqikunankupaq? (Rimarimuytaq Hebreos 13:​7, 17 nisqanmantapas). (2) ¿Imaynam kasukuq iñiqkunaqa karqaku? (Qawaytaq dibujotapas).

¹⁰ Chaynaqa, ¿imaynatam yacharqaku mayman ayqikuyta? Yaqachusmi Jehova Dios willachirqa llaqtanpi punta apaqkunawan. Chaymanta achka wata pasaytam Eusebio sutiyuq runa nirqa iñiqkunaqa manaraq guerra qallaykuchkaptin Pereapi kaq huknin llaqtapi yachanankupaq Diospa akllasqan runakunawan kamachikuyta chaskisqankumanta (Historia eclesiástica, tomo I, traducción de George Grayling). Chay llaqtatam riqsiqku Pella sutiwan. Pella utaq Pela llaqtaman ayqikuyqa allinpunim karqa. Chayqa manam Jerusalenmanta karupichu karqa. Chaymantapas chaypi yachaqkuna mana judio kasqankuraykum judiokunapa chaqwa ruwasqankumanqa mana chapukuqkuchu. Judiokunaqa Roma llaqtayuqkunapa mana munaychakusqan kanankupaqmi chaqwakunata ruwaqku (qaway mapata).

¹¹ Pablom iñiqmasinkunata nirqa: “Pusasuqnikichiktayá kasukuychik”, nispan (leey Hebreos 13:​7, 17). Chayna nisqanta kasukuqkunaqa chay urqukunamanmi ayqikurqaku. Kasukusqankuraykum mana wañurqakuchu. Ñawpaq tiempomanta estudiaspam yachasun Jehova Diosqa serviqninkunata mana saqisqanmanta. Paykunaqariki “alli-allin cimientasqa llaqtatam” utaq Diospa gobiernontam suyachkarqaku (Heb. 11:10).

12, 13. ¿Imaynatam llaqtanta Jehova Dios yanaparqa sasa tiempokunapi?

¹² ¿Imatam yachachwan? Jehova Diosqa pusawaqninchikkunawanmi imapaqpas kamachikuyta quwanchik. Bibliapipas willawanchikmi Diosqa payman sunqu runakunawan sasa tiempokunapi llaqtanta pusasqanmanta (Deut. 31:23; Sal. 77:20). Kunanpas pusawaqninchikkunawan Jehova Dios yanapawasqanchiktaqa sutillatam qawachkanchik.

¹³ Coronavirus unquy qallaykuchkaptinmi pusawaqninchikkunaqa imata ruwanapaq kamachikuykunata quwarqanchik. Sapa congregacionpi punta apaqkunam kamachikuykunata chaskirqaku iñiqmasinkuta yanapanankupaq, chaynapi iñiyninkupi allin kanankupaq. Chaymanta killakuna pasayllatam mana qunqanapaq hatun huñunakuyninchik apakurqa. Chaymi karqa internetninta, televisionninta hinaspa radiontakama 500 masnin idiomapi. Pandemia tiempopiqa iñiyninchikpi allinlla kanapaqmi tukuy ima yanapakuykunata chaskirqanchik, chayraykum huk sunqulla karqanchik. Qipakunaman imaña kaptinpas Jehova Diosqa hinallam pusawaqninchikkunataqa yanapanqa imapaqpas allinta tantianankupaq. Chaynaqa, Jehova Diospi hapipakuspapas chaynataq kamachikuyninkunata kasukuspapas, ¿imatawanraqmi ruwananchik llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapaq hinaspa chay punchawkuna imata ruwanapaq?

WAWQI-PANINTIN HINA KUYANAKUSPAYÁ YANAPANAKUSUN

14. Hebreos 13:​1-3 nisqanman hinaqa, ¿imaynam iñiqkunaqa kananku karqa Jerusalen llaqta chinkachisqa kanan astawan hichpamuptin?

¹⁴ Llumpa-llumpay ñakariy punchawkuna qallaykuptinmi iñiqmasinchikkunawanqa astawanraq kuyanakunanchik kanqa. Chaypaqqa Jerusalenpi hinaspa Judeapi iñiqkunatam qatipakunanchik kanqa. Paykunaqa imaña kaptinpas kuyanakurqakum (Heb. 10:​32-34). Chaywanpas Jerusalen llaqta chinkachisqa kanan punchaw hichpamuptinmi ‘wawqi-panintin hina astawan kuyanakunanku karqa’, hinaspapas ‘samaykachikuqllañam’ kananku karqa (leey Hebreos 13:​1-3). Arí, chaynam ñuqanchikpas iñiqmasinchikkunawan kananchik kanqa llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapi.

15. ¿Imanasqataq iñiqkunaqa kuyanakunanku hinaspa yanapanakunanku karqa?

¹⁵ Roma soldadokuna Jerusalen llaqtata muyurirusqankumanta qunqayta asuriruptinkum iñiqkunaqa ayqikurqaku. Ichaqa manam tukuy imankuta apakuykuspachu (Mat. 24:​17, 18). Urqukunaman risqankupiqa hinaspa maymi chayasqankupi yachaspankuqa yanapanakunankum karqa. Sasachakuypi tarikuqkunamantaqa achkachá chayna yanapanataqa necesitarqaku. Chaymi iñiqkunaqa yanapanakuspanku hinaspa imankutapas quykanakuspanku wawqi-panintin hina ancha kuyakuqllaña chaynataq samaykachikuqllaña kananku karqa (Tito 3:14).

16. ¿Imaynatam iñiqmasinchikkunawan kuyakuq kachwan? (Qawaytaq fototapas).

¹⁶ ¿Imatam yachachwan? Kuyakuq kasqanchikraykum imapas necesitaq iñiqmasinchiktaqa yanapaykunchik. Iñiqmasinchikkunam guerra kasqanrayku utaq ima desgraciapas pasakusqanrayku wasinkuta saqispa huklawman ayqikurqaku, chaymi achka iñiqmasinchikkuna paykunata yanaparqaku hinalla Diosman sunqu kanankupaq kallpanchaspanku hinaspa imapas necesitasqankuta quspanku. Guerra kasqanrayku Ucraniamanta ayqikuq huk iñiqmasinchikmi nirqa: “Sutillatam qawarqaniku Jehova Diosqa iñiqmasinchikkunawan tukuy imapi yanapawasqankuta. Paykunaqa ancha kuyakuywan chaskiykuwaspankumá yanapaykuwarqaku Ucraniapipas, Hungriapipas hinaspa kay Alemaniapipas”, nispa. Allin runa kaspa samaykachikuq kaptinchikmi Jehova Diosqa ñuqanchikta valekuspan iñiqmasinchikkunatapas cuidaykunqa (Prov. 19:17; 2 Cor. 1:​3, 4).

17. ¿Imanasqam kunanmanta wawqi-panintin hina kuyanakuspa yanapanakunanchik?

¹⁷ Kunan yanapanakuspanchikpas, hamuq punchawkunapim astawanqa yanapanakunanchik kanqa (Hab. 3:​16-18). Chaymi Jehova Diosqa kunanmanta yachachiwachkanchik wawqi-panintin hina kuyanakuspa yanapanakunapaq. Chayna kasqanchikmi llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapi anchata yanapawasun.

¿IMATAQ KANQA QIPA PUNCHAWKUNATA?

18. ¿Imaynatam qatipakuchwan Hebreo kasta iñiqkunata?

¹⁸ Ñawpaq tiempomanta estudiaspam yachanchik urqukunaman ayqikuq iñiqkunaqa Jerusalen chinkachisqa kaptin mana wañusqankumanta. Llaqtankuta saqiptinkupas Jehova Diosqa manam paykunataqa saqirqachu. ¿Imaynatam paykunata qatipakuchwan? Manam lliwtachu yachanchik qipa punchawkunata imakuna kanantaqa. Ichaqa paykuna hinam preparasqa kanapaq Jesuspa nisqanta kasukunanchik (Luc. 12:40). Hebreo kasta iñiqmasinkunaman Pablopa cartasqanpas hinallam yanapawachkanchik. Chaymantapas, kikin Jehova Diosmi niwanchik: “Manapunim haykapipas saqisqaykichu nitaqmi qunqasqaykichu”, nispa (Heb. 13:​5, 6). Chaynaqa, hinallayá maskasun ‘una-unaypaq takyaq llaqtata’ utaq Diospa gobiernonta. Chayta ruwaspaqa achka bendicionkunatam wiñaypaq chaskisun (Mat. 25:34).