¿Imaynatan wawakunata wanachina?
GEORGE nin: “Sapa rato carroq pasasqanta uyarispan cuerpoy ‘ras’ niq. Kaywanqa kinsa kutitañan Jordan wawayku mana niwasqanku horatachu wasiman chayamurqan. Sonqoypin niq kani: ‘¿Maytataq pasanri? ¿Imachu pasarqonpas? ¿Manachu yachan paymanta llakikusqaykuta?’, nispa. Hinan chayamunanpaqqa sinchi phiñasqa kasharqani”, nispa.
NICOLE nin: “Wawaypa qaparimusqanta uyariqtiymi cuerpoyraq chiriyarqan. Chaymi phawariqtiy waway umanta hap’iykuspa waqashasqa. ¿Imarayku? Tawa watayoq sullk’anmi maqarusqa”, nispa.
STEPHEN nin: “Soqta watayoq Natalie ususiykun azul ñawichanwan uyaykuta qhawaykuwaspanku llullakuspa nirqan: ‘Chay anillotaqa tarikamunin, manan suwakamunichu’, nispa. llullakusqanta reparaspan anchata llakikuspa waqayta qallarirqayku”, nispa.
YAQAPASCHÁ qanpas chay tayta-mamakuna hina tarikurqanki, hinaspa tapukushanki: “¿Wanachinaychu wawayta, icha manachu? ¿Imaynatan wanachiyman?” nispa.
¿IMATAQ WANACHIYRI?
Bibliapi wanachiy simiqa yachachiy, educay, mana allin ruwasqanta qonqachiy ninantan nin, manan castiganamantachu rimashan. Arí, wanachiyqa manan k’amiychu nitaq maqaylla-maqaychu (Proverbios 4:1, 2).
Wawakunata wanachiyqa huertapi plantakunata cuidaymanmi rikch’akun. Plantachakuna allinta wiñananpaqqa hallp’atan allinta preparana, sapa kutilla qarpana, abonowan churana, mana allin qorakunata t’irana, onqoykunamanta cuidana, mana allin ramankunatapas kuchupanan mana q’ewisqa wiñananpaq. Huertayoqqa yachanmi plantachakuna allinta wiñananpaq imakuna ruwananta. Tayta-mamakunapas imaymanatan ruwananku wawankuta uywanankupaq. Mayninpi wanachinanku kanqa. Chaymi yanapanqa mana allin ruwasqanta saqenapaq, allin runa kananpaqpas. Huertayoqqa mana allin ramankunataqa sumaqllata kuchupan, chhaynatan tayta-mamakunapas munakuywan wawankuta wanachinanku.
Jehová Dios imayna wanachiq kasqanmi llapa tayta-mamakunata yanapanman. Serviqninkunaqa munakunkun wanachiyninta (Proverbios 12:1). Mana kacharispan wanachiyninman k’askakunku (Proverbios 4:13). Diosqa wanachin: 1) munakuywan, 2) necesitasqanman hina, 3) hunt’antaq rimasqanta. Sichus wanachisqaykiman hina wawaykiq ruwananta munanki chayqa, Jehová Dios hinan wanachinayki.
MUNAKUYWAN WANACHIY
Diosqa munakuwanchismi, chaymi munakuywan wanachiwanchis. Biblian nin: “Payqa pitachus munakusqantan wanachin, imaynan huk taytapas munakusqan churinta wanachin hinata”, nispa (Proverbios 3:12). Hinaspapas Diosqa ‘khuyapayakuq sumaq sonqo Diosmi. Mana usqhaylla phiñakuqmi’ (Éxodo 34:6). Payqa yachanmi burlakuypas, k’arak simita rimaypas, k’amiypas ‘espada hina k’irisqanta’ (Proverbios 12:18).
MAKILLA UYARIY
Manan pipas Dios hina pacienciayoqqa kanchu. Chaymi mayninqa wawaykikuna umaykita wasapasunki. Ichaqa phiñasqa kashaspa wawaykita wanachinki chayqa, sonqontan k’irinki, manataqmi wanachisqaykita chaskikunmanchu. Chhayna wanachiyqa mana yuyayniyoq kaymi.
Ichaqa munakuywan mana k’irispalla wanachinki chayqa, allintan chaskikunman wanachisqaykita. Chhayna kasqanta yachanapaq qhawarisun George, Nicole tayta-mamakunamanta.
DIOSMANTA MAÑAKUYCHIS
George nin: “Jordan wawayku wasiman chayamuqtinqa sinchi phiñasqan kasharqayku, ichaqa sumaqllatan uyarirqayku. Nishu tuta kasqanraykun manaña rimarqaykuchu, aswanpas Diosmanta mañakuspa puñuq ripurqayku. Tutamantanqa manañan phiñasqañachu kasharqayku, chaymi wawaykuta sumaqllata rimapayarqayku. Payqa reparakurqanmi mana allin ruwasqanta, kasukurqantaq kamachisqaykuta. Phiñasqa kashaspa imatapas ruwayqa manan allinchu. Allinta imatapas ruwanapaqqa uyariqmi kana”, nispa.
PARLARIYCHIS
Nicole nin: “Sinchitan wawaypaq phiñakurqani pananta maqasqanmanta, ichaqa munayllatan nirqani cuartonman rinanpaq. Sonqoy tiyaykuqtinñan reparachirqani mana allin ruwasqanta. Huch’uy wawayqa uyarikurqanmi, chaymi pananta abrazaykuspa disculpata mañakurqan”, nispa.
Chay hinaqa, wanachisqayki allin kananpaqqa munakuywanmi wanachinayki.
NECESITASQANMAN HINA WANACHIY
Jehová Diosmi ‘huchallikuqta [necesitasqanman hina] muchuchin’ (Jeremías 30:11; 46:28). Tukuyta qhawarispan huchallikuqta wanachin. Tayta-mamakunapas chaytan ruwananku. Stephen nin: “Ñoqaykuqa llakisqan kasharqayku, manataqmi entienderqaykuchu imarayku wawayku llullakusqanta. Ichaqa wawallaraq kasqantawan qhawarisqaykun yanapawarqanku”, nispa.
Nicoleq qosan Robertpas wawankuna mana allinta ruwaqtinmi kaytaraq tapukun: “¿Chayraqchu waway kayta ruwashan, icha sapa kutillachu chayta ruwan? ¿Sayk’usqa otaq phiñasqa kasqanraykuchu ruwan? ¿Icha imachus llakichishanpas?”, nispa.
Allin yuyayniyoq tayta-mamakunaqa manan machu runata hinachu wawankuta qhawarinku. Apóstol Pablon nirqan: “Huch’uyllaraq kashaspayqa wawa hinan rimarqani, yuyaykurqani”, nispa (1 Corintios 13:11). Robert nin: “Wawallaraq kashaspa imayna kasqayta yuyarisqaymi yanapawan mana usqhaylla phiñakunaypaq”, nispa.
Wawaq mana allin ruwasqantaqa manan hinallatachu qhawana, nitaq tukuyta allinllataña ruwanantaqa suyanachu. Chaymi necesitasqanman hina wanachinaykipaq ñawpaqta qhawarinayki imayna kasqanta, ima ruway atisqanta, hukkunatawan.
WANACHINAPAQ RIMASQAYKITA HUNT’AY
Malaquías 3:6 texton nin: “Ñoqaqa Señor Diosmi kani, kaqllapunin kashani”, nispa. Serviqninkunaqa chaypi nisqanta yachaspan astawan Diospi confianku. Chay hinatan wawakunapas sientekunku tayta-mamanku rimasqankuta hunt’aqtinku. Sichus tayta-mamakuna allin kashaspa huk hinata kamachinqaku, phiñasqa kaspataq huk hinata kamachinqaku chayqa, wawakunan iskayanqaku otaq phiñakapunqaku.
Jesusmi nirqan: “Rimayniykichisqa kachun: ‘Arí’ nisqaqa, ‘arí’ nisqallapuni, ‘manan’ nisqapas, ‘manan’ nisqallapuni”, nispa (Mateo 5:37). Tayta-mamakunapas chhaynan kananku. “Wanachisqaykin” ninki chayqa wanachinaykin. Hinaspapas manan mana hunt’ay atinaykitaqa wawaykiman prometenaykichu.
Wanachinapaq rimasqaykichista hunt’anaykichispaqqa warmi-qharin parlarinaykichis. Robert nin: “Mamanku imapaqpas permisota mana qoyta munaqtinmi, wawaykuna ñoqaman hamuwanku permisota mañakuq, ñoqataq ‘ari’ nini. Mamankuq ‘manan’ nisqanta yacharqospan ichaqa ñoqapas ‘manan’ nipuni”, nispa. Sichus tayta-mamaq ima decidesqanpas mana tupanchu chayqa, sapallankupi rimaspan decidinanku ima ruwanankuta.
WANACHIYQA WAWAKUNAQ ALLINNINPAQMI
Sichus Jehová Dios hina wawaykichista munakuywan, necesitasqankuman hinalla wanachinkichis, rimasqaykichistapas hunt’ankichis chayqa, allinninpaqmi kanqa. Chaymi yanapanqa allin runa kananpaq, rimasqanta hunt’aq kananpaqpas. Biblian nin: “Wawata yachachiy imaynatachus kawsananpaq, machuyapuspapas manapunin chaytaqa qonqanqachu”, nispa (Proverbios 22:6).