Sumaq simiwan allinta rimay

SUMAQ simiwan rimaqqa runakunata mana phiñachiq hinallan allin yuyaywan riman. Allintan qhawarin imatapas imayna ninanpaq hayk’aqchus ninanpaqpas. Ichaqa manan chayraykuchu mana allin kaqtaqa ruwanqa nitaq allin kaqtapas waqllichinqachu. Nitaqmi runakunata manchakusqanraykuchu sumaqta rimanqa (Pro. 29:25).

Sumaq simiwan rimananchispaqqa santo espiritun yanapawasunchis. Chaymi kawsayninchispi ruruchinqa munakuyta, chhaynapin runamasinchista mana phiñachisunchu, aswanpas allinninta maskhasun. Chaymantapas ruruchillanqataq sumaq sonqo, llamp’u sonqo kayta, chhaynapi imatapas sumaq sonqo-kaywan ruwananchispaq. Yanapawallasuntaqmi sumaq kawsayta maskhananchispaqpas, chayta ruwaspaqa kallpachakusunmi lliwwan allinta kawsananchispaq. Hinallataqmi pacienciayoq kasun, chhaynapin mana sonqonchista t’impurichisunchu pipas imatapas mana sumaqtachu ruwaqtin otaq rimaqtinpas (Gál. 5:22, 23).

Sumaq simiwanña predicasun chaypas, wakin runakunaqa phiñakunqakupunin. Yaqa llapan judío runakunapaqmi Jesucristoqa ‘misk’ana rumi, urmachiq qaqa’ hina karqan, chay runakuna mana allin sonqoyoq kasqankurayku (1 Ped. 2:7, 8). Chaymi Jesusqa predicayninmanta nirqan: “Ñoqaqa ninatan kay pachaman apamurqani”, nispa (Luc. 12:49). Kunanpas askha runakunan phiñakunku Diospa Gobiernonmanta willaqtinchis, paykunaqa manan kamachiqninkuta hinachu Diosta kasukuyta munanku. Wakinqa phiñakunkun Diospa Gobiernon pisi tiempollamantaña kay pachapi mana allin kawsayta tukuchipunanmanta willaqtinchis. Chaywanpas ñoqanchisqa Diosta kasukuspan predicashallanchis. Chaytaqa ruwanchis Bibliaq nisqanman hinan, chaypin nin: “Atisqaykichisman hina allinllatapuni ruwaychis llapa runawan sumaqpi kawsanaykichispaq”, nispa (Rom. 12:18).

Llamp’u simiwan predicasun. Cristianokunaqa maypipas rimashallanchismi iñiyninchismanta. Wasin-wasinta, familianchista, llank’aqmasinchiskunata, estudiaqmasinchiskunatapas predicaspa. Chaypaqqa sumaq simiwanpunin rimananchis.

Sichus anyaq hina predicasunman chayqa, uyariqninchiskunaqa phiñakunkumanmi. Paykunaqa manapaschá yanapana kasqankuta reparakunkuchu, chaymi phiñakunkuman ima mana allin ruwasqankutapas saqepunankupaq reparachiqtinchis. Chayraykun yachananchis sumaq simiwan rimayta.

Imachus uyariqniykiman interesanman chayman hina rimay. Ñapaschá yachankiña familiaykiman, llank’aqmasiykiman otaq estudiaqmasiykiman imachus interesasqanta. Predicacionpi tarisqayki runakunatan ichaqa mana reqsinkichu. ¿Imaynapin yachawaq paykunaman imachus interesasqanta? Chaypaqqa rimawaqmi noticiakuna uyarisqaykimanta, chaykunamantaqa paykunapas yachashankumanmi. Wasin-wasinta predicaspaykiqa allin qhawariq kay. Sichus predicanayki runaq wasinpi rikuwaq pukllanakunata, religionmanta ima kaqtapas, adornokunata, carronpi imaymana k’askasqakunatapas chayqa, reparawaqmi imachus chay runaman interesasqanta. Chaymantapas allintan uyarinayki wasiyoqpa rimasqanta, chhaynapin aswan allinta yachanki imachus interesasqanta imamantapas imayna yuyaykusqanta. Chaykunata yachaspaqa paypaq hinan imatapas rimanki.

Rimasqaykichisman hinan huk chhikanta willawaq Bibliaq nisqanmanta qelqanchiskunaq nisqanmantapas. Ichaqa ama qanllaqa rimaychu (Ecl. 3:7). Uyariqniyki rimayta munan chayqa, tukuy yuyaywan uyariy rimasqanta. Chhaynapin imachus yuyaykusqanta yachanki paypaq hina sumaqllata rimanaykipaq.

Ima ninaykipaqpas ñawpaqta yuyaykuy imaynatachus uyariqniyki qhawarinqa rimasqaykita chaypi. Biblian nin: “Yachayniyoqqa allin chayasqatan riman”, nispa (Pro. 16:23). Chay textopi nisqanqa hebreo rimaypi hukllachasqa kashan allin yuyaywan rimaywanmi. Chayrayku allin yuyaywan rimanapaqqa allintaraqmi yuyaykuna imaynatachus sumaqllata rimasunman chayta. Bibliaq nisqan hina, “hawan-ukhunta rimaqqa espadawan hinan k’irin”, chaymi cuidakunanchis chay hina rimaymanta (Pro. 12:18). Allintaña rikuchinanchis Bibliaq yachachikuyninkuna cheqaq kasqanta chaypas, mana phiñachiq hinan llamp’u simiwan rimananchis.

Runakuna sumaqta uyariwananchispaqqa allintan qhawarinanchis ima simikunawan rimayta. Sichus “Biblia” niqtiyki mana uyariyta munasunkikumanchu chayqa, chaypa rantinta niwaq: “Huk ancha allin libro”, nispa; otaq “iskay waranqa rimaypi hina qelqakuq libro”, nispa. Biblia nispa rimaspaykiqa tapuwaqmi imatachus chaymanta yuyaykusqanta, chhaynapi chayman hina rimanaykipaq.

Sumaq sonqo-kaywan rimaqqa yachanallantaqmi tiempollanpi rimaytapas (Pro. 25:11). Manaña allinpaqchu qhawarinqa hukninpa rimasqanta chaypas, manan sapa ratochu corregishanqa imatapas pantasqata niqtinqa. Manallataqmi llapantachu huk kutillapi sut’inchanqa. Kikin Jesusmi nirqan: “Askharaqmi qankunaman ninay kashan, chaywanpas kunanqa sasa entiendeyraqmi kasunkichisman”, nispa (Juan 16:12).

Atikuqtinqa, wasiyoqta “allinmi” niy imapas nisqanmanta. Manaña yachachisqaykiwan tupachinqachu chaypas, kallpachakuy imapas allin nisqanta astawan qhawarinaykipaq. Chaytan apóstol Pablopas ruwarqan Atenas llaqtapi yachaysapa runakunawan rimashaspa. Paykunan ‘Pablowan churanakuyta’ qallarirqanku. Pabloqa atinmanmi karqan mana valeq dioskunata yupaychasqankumanta huchachayta, ichaqa manan chaytachu ruwarqan. Aswanmi sumaqllata nirqan: “Lliw imaymanapin reparani dioskunata tukuy sonqo yupaychaq kasqaykichista”, nispa. Chayta niqtinmi chaypi kaqkunaqa allinta uyarirqanku cheqaq Diosmanta yachachisqanta, chaymi wakinqa cristiano kapurqanku (Hech. 17:18, 22, 34).

Chhaynaqa ama phiñakuychu imatapas nisuqtiykikuqa. Aswanpas sumaqllata uyariy, reparaytaq chay runa imatachus yuyaykusqanta. Agradecekuy imatapas nisqasuykimanta. Ichaqa, ¿imatan ruwawaq “¡ñoqaqqa kanmi religionniyqa!” nispa nisuqtiyki? Sumaqllatan tapuwaq: “¿Ñawpaqmantapas religionniyoqpunichu karqanki?” nispa. Kutichiqtintaq niwaq: “¿Hayk’aqllapas lliw runakuna huk religionnillayoq kasunmanchu?” nispa. Chhaynata tapunki chayqa, yaqapaschá parla tupachiyta atiwaq.

Chaymantapas manan nishu allinpaqqa kikinchista qhawarikunanchischu. Yachanchismi Jehová Diospa ñanninkunaqa allinpuni kasqanta, yachachikuyninkunapas cheqaqpuni kasqanta, chaymi chaykunamanta tukuy sonqo rimanchis. Ichaqa manan chaykunaraykuqa umanchista hoqarinanchischu (Ecl. 7:15, 16). Reqsinchisña Diospa cheqaq yachachiyninta chaypas, sumaqtaña Jehová Dios qhawariwanchis chaypas, yuyarinanchismi Diosqa khuyapayawasqanchisrayku, Cristopi iñisqanchisraykulla sumaqta qhawariwasqanchista, manataq chanin kasqanchisraykuchu (Efe. 2:8, 9). Yachanchismi: “Qankuna kikiykichista t’aqwikuychis allinpunichus iñiypi kashasqaykichista, arí, qankuna kikiykichista reqsikuychis”, nispa Bibliaq nisqanman hina ruwananchista (2 Cor. 13:5). Chayrayku Bibliaq kamachikuyninman hina kawsanankupaq runakunata yuyaychaspaqa, ñoqanchispas huch’uyaykukuspan qhawarikunchis chayman hina kawsananchispaq. Manan ñoqanchismanchu tupawanchis runamasinchista juzgayqa. Jehová Diosqa “lliwta juzgaqpaqmi Churita churarqan”, chaymi llapanchis payman cuentata qosun ima ruwasqanchismantapas (Juan 5:22; 2 Cor. 5:10).

Familianchiswan, iñiqmasinchiskunawanpas sumaqta rimasun. Manan predicaspallachu sumaqtaqa rimana, familianchiswanpas sumaq simiwanmi rimana. Chhayna rimayqa santo espirituq ruruchisqanmi. Munakuymi yanapawasun hukkunaq allinninta qhawarinanchispaq. Reina Esterpa qosanqa manan Dios serviqchu karqan, chaywanpas payqa respetowanmi qosanta qhawarirqan allin yuyaywantaq rimapayarqan, huk kutin Dios serviqkuna mana allinpi tarikuqtinkupas (Ester, caps. 3-8). Mana iñiq familianchiskunataqa imapichus iñisqanchismanta rimapayananchismantaqa, sumaq respetowan qhawarispanchismi yanapasunman Diospa ñanninpi purinankupaq (1 Ped. 3:1, 2).

Iñiqmasinchiskunatapas sumaq sonqowanmi rimapayananchis, allintaña paykunata reqsinchis chaypas. Manan ninanchischu: “Paykunaqa allin iñiyniyoqtaq kanku chayqa, imaynatapas rimapayaymanmi”, nispaqa. Nitaq ninanchischu: “Ñoqaqa chhaynayá kani”, nispapas. Sichus reparanchis rimasqanchiswan hukkunata phiñachisqanchista chayqa, kallpachakunanchismi sumaqta rimananchispaq. Iñiqmasinchiskunata ‘tukuy sonqo munakuspaqa’, “allinkaqta[n] ruwasunchis” paykunapaq (1 Ped. 4:8, 15; Gál. 6:10).

Sumaq simiwan discursota qoy. Discursota qoshaspaykiqa llamp’u simiwanmi rimanayki. Uyariqniykikunaqa manan kaqllachu kanku, sapankankun imaynapipas tarikunku. Manan llapankuchu kaqlla iñiyninkupi kanku. Wakinqa chayraqpaschá huñunakuyman hamurqanku. Wakintaq ima sasachakuypipaschá tarikushanku. Chhaynaqa, ¿imaynatan rimawaq uyariqkunaq sonqonkuta mana k’irispalla?

Titoman apóstol Pabloq nisqan hina, ‘ama pimantapas millaytaqa rimaychu [...], aswanpas lliw runakunaman tukuy llamp’u-kayta rikuchiy’ (Tito 3:2). Chaymantapas ama Diosta mana serviq runakuna hinaqa millayta rimaychu huk colorniyoq, huk rimayniyoq, huk llaqtayoq runakunamantaqa (Apo. 7:9, 10). Allinta sut’inchay Diospa kamachikuyninkunaman hina kawsayqa ancha allinpuni kasqanta, ichaqa ama mana allin kaqta rimaychu manaraq Jehová Diospa ñanninpi purishaqkunamantaqa. Aswanpas llapanta kallpachay Diospa munayninmanta yachaspa chayman hina ruwanankupaq. Pitapas anyanayki kaqtinqa, sumaqllata rimapayay, allinkuna ruwasqanmantataq “allinmi” niy. Sumaq simiwan rimasqaykiwanmi allinta rikuchinki wawqe-panantin hinapuni munanakusqanchista (1 Tes. 4:1-12; 1 Ped. 3:8).