¿Imaraykun allinpuni yuyaychayta maskhay?

1. ¿Imatan ruwananchis imatapas allin yuyaywan ruwanapaq, jinallataq ima ruway munasqanchispas allin lloqsinanpaq? (Proverbios 13:10; 15:22).

LLIUPAS munasunmanmi imatapas allin yuyaywan ruwayta, ima ruway munasqanchispas allin lloqsinanta ¿riki? ¿Imatan ruwasunman chay chhayna kananpaq? Jujkunaq yuyaychaynintan maskhananchis, chaytan Bibliapas nin (leey Proverbios 13:10; 15:22).

2. ¿Imata ruwananpaqmi Jehová Dios promesata qowarqanchis?

² Ichaqa, ¿pin allin yuyayta qowasunman? Kamaqninchis Jehová Diosmi. Chaymi tukuy sonqo mañakunanchis yachayta qowananchispaq. Pay kikinmi nirqan: “Ñawillaypin purichisayki, allin yuyaytan qosayki”, nispa (Sal. 32:8). Chhaynaqa Jehová Diosqa liston kashan yuyaychawananchispaq, yanapawasuntaqmi yuyaychasqanman jina imatapas ruwananchispaq.

3. ¿Ima tapukuykunamantan kaypi yachasunchis?

³ Kaypin yachasunchis kay tawa tapukuykunamanta: 1) ¿Imayna runan kana yuyaychaykunata allinta chaskikunapaq? 2) ¿Pikunan allin yuyayta qowasunman? 3) ¿Imaraykun mana uyariy munasqallanchistachu maskhananchis? 4) ¿Imaraykun mana jujkunata ninanchischu rantinchispi ima decisiontapas ruwananpaq? Diospa siminman jinan kaypi chay tapuykunamanta allinta yachasunchis.

¿IMAYNA RUNAN KANA YUYAYCHAYKUNATA ALLINTA CHASKIKUNAPAQ?

4. ¿Imayna runan kananchis yuyaychaykunata kasukunapaq?

⁴ Jujkunaq yuyay qowasqanchis yanapawananchispaqqa humilde sonqo, llamp’u sonqo runan kana. Yachasqanchis jina runakunaqa manan llapantapuniqa imatapas yachasunmanchu, chaymi allin yuyaywan imatapas ruwanapaqqa experienciayoq runakunamanta yuyayta mañakunanchis. Manachus humilde sonqo kasunman chayqa manan Diospas yanapayta atiwasunmanchu, manapaschá simintapas allinpaq jinachu qhawarisunman (Miq. 6:8; 1 Ped. 5:5). Ichaqa sichus humilde sonqo kasun chayqa, tukuy yuyaymi uyarikusunchis Bibliamanta jamuq ima yuyaychaytapas.

5. ¿Imaraykun nisunman “rey Davidqa atinmanmi karqan jatunchakuqman tukupuyta” nispa?

⁵ Rey Davidpa ejemplonmanta yachasunchis. Payqa imaymana ruwaytaña yacharqan chaypas may reqsisqaña karqan chaypas, humilde sonqo runan karqan. Davidqa manaraq rey kashaspapas allin reqsisqañan karan, allintan musicata tocaq, chaymi rey Saulpas wajachikamurqan paypaq musicata tocapunanpaq (1 Sam. 16:​18, 19). Jehová Dios rey kananpaq ajllakuqtinqa astawanraqmi espiritunwan junt’aykurqan, chay atiywanmi imaymanata ruwarqan (1 Sam. 16:​11-13). Chay atiywanmi enemigon runakunata askhata wañuchirqan. Filistea llaqtayoq Goliat-tapas wañuchirqanmi, jinan llaqta runakuna takispa payta jatuncharqanku (1 Sam. 17:​37, 50; 18:7). Chhaynataq karqan chayqa yaqapaschá Davidqa jatunchakuspa ninman karqan: “Kaykunata jaqaykunatan noqaqa ruwashani, manan noqaqa necesitanichu pipas yuyaychawanantaqa”, nispa. Ichaqa, ¿chhaynachu David karqan? Manan.

6. ¿Imaraykun nisunman “Davidqa sumaqtan jujkunaq yuyay qosqanta chaskikuq” nispa? (Qhaway dibujota).

⁶ Reyña kaspaqa allin experienciayoq confianza runakunatan Davidqa maskhakurqan yuyayta qonankupaq (1 Crón. 27:​32-34). Davidqa chhaynapunin kaq, payqa uyarikuqpunin jujkunaq yuyay qosqantaqa. Warmitapas qharitapas igualtan uyariq; Abigailpa rimapayasqantapas sumaqtan uyarikurqan. Abigailpa qosanqa mana agradecekuq millay runan karqan, chaymi Davidqa payta wañuchiyta munarqan. Abigailmi ichaqa payta rimapayarqan qosanta ama wañuchinanpaq, Davidqa uyarikurqanmi chayta, chaymi mana wañuchirqanchu chay runata (1 Sam. 25:​2, 3, 21-25, 32-34).

7. ¿Imatan yachasunman Davidpa ejemplonmanta? (Eclesiastés 4:13; qhaway fotokunata).

⁷ ¿Imatan yachasunman Davidpa ejemplonmanta? Allin yachayniyoqña kasunman, allintaña ima ruwaytapas yachasunman, allin llank’aytaña Diospa llaqtanpi chaskikusunman chaypas manan llapa imata yachaqmanchu tukunanchis. Llapanchispas necesitanchispunin jujkuna yuyaychariwananchista, chaymi piña yuyaychawasun piña rimapayawasun chaypas sumaqta chayta uyarikunanchis (leey Eclesiastés 4:13). Jujkunaq yuyaychasqanta sumaqta uyarikusun chayqa, manan ima juchamanpas urmasunchu, manan jujkunatapas yanqa llakichisunchu.

¿PIN ALLIN YUYAYTA QOWASUNMAN?

8. ¿Imaraykun nisunman “Davidqa allintan ruwasharqan Jonatanpa yuyaychayninta mañakuspaqa” nispa?

⁸ Jujtawan Davidmanta yachasunchis. ¿Pikunamantan pay yuyayta mañakunman karqan? 1) Diosta munakuq runakunamantan. 2) Sasachakuyninta allinta reqsiq runakunamanta iman. Chaypaq yachasun juj kuti imachus pasarqan chayta. Davidqa rey Saulwanmi allipunayta munasharqan. Jinan payqa Jonatanpa yuyaychayninta maskharqan. ¿Imaraykun paypa yanapayninta chay kutipi mañakunman karqan? Jonatanqa tukuy sonqon Jehová Diosta munakurqan, chaymantapas allintan papan Saulta reqsirqan (1 Sam. 20:​9-13). ¿Imaynatan noqanchispas Davidpa ejemplonta qatikusunman?

9. Imapipas yuyaychanata munanchis chayqa, ¿pimanmi risunman? Juj ejemplota willay. (Proverbios 13:20).

⁹ Noqanchispas ima yuyaychaytapas necesitaspaqa Jehová Diosta munakuq runata, ima sasachakuypichus tarikushanchis chaymanta allinta yachaq runata iman maskhananchis (leey Proverbios 13:20).a Chaypaq piensasun casarakuyta munaq runapi. ¿Pin payta aswan allinta yuyaycharinman, juj solterochu icha casadochu? Juj solteroqa yaqapaschá Bibliapi nisqanman jina imatapas rimapayanqa, allin iñiyniyoq casado runan ichaqa Bibliawan experienciawan ima allinta yuyayta qonqa, allintataq payta reqsin chayqa reqsisqanman jinan allinta yuyaychanqa.

10. ¿Imakunamantan qatiqpi yachasunchis?

¹⁰ Kaykama yacharamunchis imayna runas kananchis yuyaychayta allinta chaskikunapaq chayta, jinallataq pikunaq yuyaychaynintas maskhananchis chaytapas. Kunanqa yachasunchis imaraykus mana uyariy munasqallanchistachu maskhananchis chayta. Imaraykus mana pipas rantinchispi decisión ruwanantachu suyananchis chaytapas.

¿IMARAYKUN MANA UYARIY MUNASQALLANCHISTACHU MASKHANANCHIS?

11, 12. a) ¿Imata ruwaymi mana allinchu kanman? b) ¿Imatan Rehoboam ruwarqan juj jatun decisionta ruwanan kashaqtin?

¹¹ Kaypi piensarisun.Yaqapaschá mayqen runapas jujpa yuyaycharinanta munashan. Ichaqa yaqapaschá payqa sonqonpi yuyaykunña imachus ruwananta, jinaspa pipas chay yuyaykusqanman razonta qonallantaña munashan. Chayta ruwayqa manan allinchu kanman. ¿Imarayku? Chaypaq yachasun rey Rehoboam-manta.

¹² Rehoboamqa papan Salomonpa wañupusqan qhepamanmi Israelpi rey kapurqan. Chay tiempopiqa Israel nacionqa allinmi kasharqan. Ichaqa Salomonqa nishutan llank’achirqan Israel runakunata. Chaymi paykunaqa Rehoboamta valekurqanku chay llank’ayninkuta pisiyachinanpaq. Rehoboam-mi ichaqa piensaykunanpaq tiempota mañakurqan. Payqa Salomonta yanapaq umalliqkunaq yuyaychaynintan maskharqan, chayta ruwaspaqa allintan ruwasharqan (1 Rey. 12:​2-7). Ichaqa manan paykunaq yuyaychasqanman jinachu ruwarqan. ¿Imaraykun chay pasanman karqan? ¿Imachus piensasqanman jina yuyaychaytachu maskhashanman karqan? Arí chaytan payqa maskhasharqan. ¿Imaraykun chayta ninchis? Qhepamanmi wiñaymasin amigonkunata tapukullarqantaq. Paykunaqa imachus piensasqanman jinan yuyaycharqanku (1 Rey. 12:​8-14). Chayta kasuspan payqa mana allinta ruwarqan. Jinan wakin Israel runakunaqa pay contra jataripurqanku. Chaymantapachaqa imaymana problemapin Rehoboamqa tarikapurqan (1 Rey. 12:​16-19).

13. ¿Imata ruwaymi mana allinchu kanman?

¹³ ¿Imatan yachasunman Rehoboamta imachus pasasqanmanta? Pimantapas ima yuyaytapas mañakuspaqa manan razonta qowanallanchispaqchu mañakunanchis. ¿Imatan chaywan nishanchis? Yaqapaschá imata ruwananchispaqpas ña piensaykunchisña, jinaspa pipas munasqanchisman jina yuyaychawanallanchistaña munashanchis. ¿Allinchu chay kanman? Manan allinchu kanman. Chaymi tapukunanchis: “¿Pipas yuyayta qowananta munani chayqa, imachus uyariy munasqallaytachu sumaqta uyarikuni, mana chayman jina kaqtintaqchu manaña uyariyta munani?”, nispa.

14. ¿Imatan mana jayk’aqpas qonqananchischu? Juj ejemplota willay. (Qhaway kay parrafopaq dibujota).

¹⁴ Chayta allinta entiendenapaq kaypi piensasun. Juj hermanomansi juj allin llank’anata munachinkuman, allintas pagapunkumanpas. Ichaqa familianta saqespas karuta rinan kanman. Jinaspa payqa manaraq chay llank’anata chaskikushaspa juj umalliqmanta yuyayta mañakunman. Chay umalliqqa Bibliawansi yuyaychanman imaynas llapa imamantapas ñaupaqpiqa familian kanan, imaynas familianta iñiyninpi allinta cuidanan chayta (Efes. 6:4; 1 Tim. 5:8). Chay hermanoqa manas acuerdopichu kashanman chay umalliqwan. Jinas payqa jujkunatañataq tapukuyta qallarinman, “jaykullay chay llank’anaman” niqta uyarinankama. Chhaynataq chayqa kay hermano, ¿juj yuyaychaytachu mañakusharan icha pipas piensasqanman jina rimapayanantachu munasharqan? Ama kayta qonqasunchu: Sonqoqa tukuy imamantapas aswan traicioneron (Jer. 17:9). Mayninqa manapaschá ima yuyaychaypas uyariy munasqanchisman jinachu kanqa, ichaqa chaykunan mayninqa astawan yanapawasunman.

¿IMARAYKUN MANA SUYANANCHISCHU PIPAS RANTINCHISPI IMA DECISIONTAPAS RUWANANTA?

15. ¿Imatan mana ruwananchischu, imaraykun chayta mana ruwananchischu?

¹⁵ Jehová Diosqa munan llapa serviqninkuna paykunallamanta ima decisiontapas ruwanankutan (Gál. 6:​4, 5). Ichaqa kaypi yachamusqanchis jina chayta ruwanapaqqa Bibliawanmi pusachikunanchis. Mañakusunmanmi experienciayoq hermanokunaq yuyaychaynintapas. Ichaqa manan paykunataqa nisunmanchu rantinchispi ima decisiontapas ruwanankupaqqa. Manataqmi pitapas nisunmanchu: “¿Imatan qan ruwawaq?” nispaqa. Chaymantapas manan jujkunaq ruwasqankuta rikuspachu noqanchispas kaqta ruwanallanchistaq. Aswanmi allinta piensarinanchis chay ruway munasqanchis allinchus kashan icha manachus chaypi.

16. ¿Imatan Corinto llaqtapi iñiqkuna sapankanku ruwananku karqan? (1 Corintios 8:7; 10:​25, 26).

¹⁶ Chaypaq yachasunchis ñaupa tiempo Corinto llaqtapi imachus pasarqan chayta. Chay tiempopin Corinto llaqtapi iñiqkunaqa juj decisionta ruwananku karqan, idolokunaman jaywasqa aychata mijunankuchus icha manachus chayta. Paykunatan apóstol Pablo nirqan: “Yachasqanchis jina, idoloqa manan imapaschu kay pachapiqa, chaymantapas jujllan Diosninchisqa”, nispa (1 Cor. 8:4). Chaypaschá wakinqa aychataqa normal-llata rantikuqku idolomanña jaywasqa karqan chaypas, normaltan chayta mijuqku. Wakinmi ichaqa conciencianku ama juchachananpaq mana chay aychata mijuqkuchu (leey 1 Corintios 8:7; 10:​25, 26). Mijunqakuchus icha manachus chaytaqa sapankankun chay iñiqkunaqa decidinanku karqan. Apóstol Pabloqa manan imachus ruwanankutaqa nirqanchu, nitaqmi jujkunaq ruwasqankuta kikinta ruwanankupaqchu kallpacharqan. Aswanpas Romanos 14:​10-12 textopin paykunata nirqan: “Sapankanchismi kikinchismanta Diosman cuentata qosunchis”, nispa.

17. ¿Iman pasanman jujkunaq ruwasqallanta qatikuqtinchis? Juj ejemplota willay. (Qhaway kay parrafopaq fotokunata).

¹⁷ Kay tiempopipas chhaynakunaqa pasanmanmi. Rimasunchis yawarmanta. Yachasqanchis jina yawartaqa askhamanmi t’aqakunman. Ichaqa sapanka iñiqmi qhawarinan chay t’aqakunamanta mayqentapas chaskinqachus icha manachus chayta.b Wakinpaqqa sasapaschá kanqa chaykunata allinta entiendey. Ichaqa Diosta serviqkunaqa sapankanchismi qhawarinanchis chaykunamanta mayqentapas chaskisunchus icha manachus chaytaqa (Rom. 14:4). Chaypiqa manapunin jujkunaq ruwasqallantaqa qatikunanchischu. Chayta ruwasunman chayqa manan conciencianchista llank’achishasunmanchu. Chayraykun noqanchispuni conciencianchista llank’achiyta yachananchis (Heb. 5:14). Chhaynaqa ima decisiontapas ruwananchis kaqtinqa ñaupaqtaqa allinta t’aqwirisun chaykunamanta rimaq qelqakunata, Bibliapi yuyaychaykunata ima. Manapuniraq allintachu entiendeshanchis chayqa, experienciayoq iñiqkunaq yuyaychayninta mañakusun.

MAÑAKUSHALLASUN YUYAYCHAYTAQA

18. ¿Imakunatan Jehová Dios ruwarqan noqanchisrayku?

¹⁸ Jehová Diosqa jinallatan qhawan noqallanchismanta imatapas ruwananchista, chhaynapin payqa rikuchiwanchis noqanchispi confiasqanta. Ichaqa manan sapanchistachu saqerpariwanchis. Simin qelqapin qowanchis yuyaychaykunata. Kashanmi amigonchiskunapas chay yuyaychaykunata allinta entiendechiwananchispaq. Chaykunawanmi Jehová Diosqa rikuchiwanchis imaynas payqa allin Taytapuni chayta (Prov. 3:​21-23). ¿Imaynatan noqanchis rikuchisunman chay yanapaykunamanta agradecido kasqanchista?

19. ¿Imata ruwaspan Jehová Diosta kusichisunman?

¹⁹ Tayta-mamakunaqa maytan kusikunku wawanku Jehová Diosta serviqtin, pisi-pisimanta allin yachayniyoqman allin yuyayniyoqman tukupuqtinkupas. Chhaynatan Jehová Diospas kusikun p’unchaymanta p’unchayman allin yuyayniyoqman tukupusqanchista rikuspa. Kusikunmi yuyaychayta mañakuspa chayman jina ruwasqanchista rikuspapas.