E Akariro i te Apiianga Ora Meitaki ei Mataara no Toou Oraanga

“Te akono i te Atua ra, e puapinga to te reira i te au mea katoa nei.”​—1 TIMOTEO 4:8.

1, 2. Eaa te maata o ta te au tangata akari anga i te manako no to ratou ora anga kopapa, e eaa te tupu anga?

KA AKATIKA ua te maata anga o te au tangata e ko te ora meitaki tetai apinga oko maata roa i te oraanga nei. E maata oki ta ratou moni e te taime te akapouia ra ei akonoanga ia ratou uaorai kia ora meitaki i te pae kopapa e ei akapapuanga kia rauka ia ratou te akono anga rapakau me ka anoano ratou i te reira. Ei akaraanga, i te Unaite Teite ko te moni i pou no te akono kia ora meitaki i tetai mataiti ua akenei e tere atu i te $900 pirioni. E tere atu te reira i te $3,000 te mataiti no te tane, vaine, e te tamariki tataki tai ravarai i tera enua, e i etai enua mai tei puapingaia ra kare i tuke te maata o te moni i akapouia.

² Eaa ta te akapou anga taime, te ririnui, e te moni katoa oki i apai mai? E mea papu e kare e tangata e akakore i te tika e, i te katoaanga, e tere atu ta tatou au apinga no te rapakau e te au ngai oki no te rave anga i teia tuatau nei i to tetai ua atu tuatau o te tuatua enua. Inara, kare teia i akariro ua mai i te ora anga kia meitaki. Ko te tika ra, i roto i tetai tuatua akapapaanga i tetai porokarama akakoroia no te akono kia ora meitaki no te Unaite Teite, kua akakite mai te peretiteni e kapiti atu ki “te moni maata i pou no te ta ua i teia enua,” e maata atu te au tangata o te Unaite Teite “e maata atu to ratou tei makiia i te AIDS, te kai avaava e te maata te inuanga kava, te au mapu i nui ana, te au pepe anauia mai e meangiti ua te paunu” i to etai ua atu enua puapingaia ra. Tona manako openga? “Ka tau tatou kia taui i to tatou au tu akono me te anoano tika ra tatou kia ora meitaki ei iti tangata.”​—Galatia 6:7, 8.

Tetai Mataara Ora Meitaki no te Oraanga

3. I te manako anga no te peu taito a to Ereni, eaa te ako anga ta Paulo i oronga mai?

³ I te anere mataiti mua ra, kua matauia te au Ereni no ta ratou tu akono kia meitaki mai te maroiroi o to ratou kopapa, akamatutuanga kopapa, e te au taemoemo anga oro. Na roto i teia turanga, kua akauruia te apotetoro ko Paulo kia tata atu ki te tangata ou ra kia Timoteo: “Ko te akamātau i te kopapa nei, e puapinga mea ngiti ua to reira: kareka te akono i te Atua ra, e puapinga to te reira i te au mea katoa nei, e meitaki tei akakiteia mai to te reira i teianei ao, e te ao a muri atu.” (1 Timoteo 4:8) E no reira, kua akakite maira Paulo i ta te au tangata e akamata nei i te kite i teia tuatau, koia oki, kare te au apinga rapakau e te akamatau kopapa i te mea papu ei mataara ora meitaki tikai no te oraanga. Inara, te akapapu maira Paulo kia tatou e ko te apinga tau ko te tatanuanga i te meitaki i te pae vaerua e te akono oki i te Atua ra.

4. Eaa te au puapinga no te akono i te Atua ra?

⁴ Ko te reira mataara e puapinga ia no te oraanga “i teianei” no te mea te oronga maira i te paruru anga i te au mea kikino te akatupuia ra e te aronga akono kore i te Atua, me kare te aronga “e tutu [me kore, e akaraanga] akono i te Atua to ratou,” te akakino ra ia ratou uaorai. (2 Timoteo 3:5; Maseli 23:29, 30; Luka 15:11-16; 1 Korinetia 6:18; 1 Timoteo 6:9, 10) Ko te aronga ra te tuku ra na te akono i te Atua i akatanotano i to ratou oraanga e manakonako anga ora meitaki to ratou no te au ture a te Atua ra e te au mea umuumuia ra, e na te reira i akakeu ia ratou kia akariro i te apiianga ora meitaki a te Atua ra ei mataara no to ratou oraanga. Na te reira mataara e apai mai i te ora meitaki no ratou i te pae vaerua e te kopapa oki, te merengo anga e te mataora. E te rave ra ratou “i te akaputu marie anga i te meitaki tumu no ratou uaorai a muri atu, kia rave ratou i te ora mutu kore.”​—1 Timoteo 6:19.

5. Eaa te au ikuiku anga ta Paulo i oronga i te pene rua o tana reta kia Tito ra?

⁵ I te mea ko te oraanga tei aratakiia ra e te apiianga ora meitaki a te Atua ra te apai maira i te au akameitakianga i teianei e a te tuatau katoa ki mua, ka tau tatou kia kite, na te au tuatua taka meitaki, e akapeea e raukaʼi ia tatou i te akariro i te apiianga ora meitaki a te Atua ra ei mataara no to tatou oraanga. Kua oronga mai te apotetoro ko Paulo i te pauanga i roto i tana reta kia Tito ra. Ka akara matariki tatou i te pene rua o taua puka ra, te ngai i ikuiku ei aia ia Tito kia “tamou ua atu i te tuatua i te au mea tei tau no te apiianga ora meitaki.” E mea tika tikai no tatou katoatoa, te aronga mapu e te pakari, te tane e te vaine, ka puapingaia mei taua “apiianga ora” i teia tuatau nei.​—Tito 1:4, 5; 2:1, NW.

Ako no te Au Tangata Pakarikari

6. Eaa te ako anga ta Paulo i oronga no te “au tangata pakarikari ra,” e eaa ra te reira i tau ei ei takinga meitaki nona kia rave i te reira?

⁶ Te mea mua, e ako anga ta Paulo no te au tangata pakarikari i roto i te putuputuanga. E tatau ia Tito 2:2 (“NW”), ine. “Te au tangata pakarikari ra,” ei pupu, te akangateiteiia ra e te akaraia ra ei akatauanga no te akarongo e te tiratiratu. (Levitiku 19:32; Maseli 16:31) No teia tu, penei kare etai ke ra e keu i te oronga atu i te ako me kare te au manako ki te au tangata pakarikari ra no te au tumu kare ra i te mea teiaa roa. (Iobu 32:6, 7; 1 Timoteo 5:1) No reira, e takinga meitaki no ta Paulo tuanga kia tuatua atu ki te au tangata pakarikari na mua, e e mea meitaki no ratou kia tauru i te au tuatua a Paulo ki roto i to ratou ngakau e kia papu e ko ratou, mei ia Paulo rai, ka tau kia aruia.​—1 Korinetia 11:1; Philipi 3:17.

7, 8. (a) Eaa te o atura ki te “mako te tu akono”? (e) Eaa ra i tikai kia akatauia atu te “manako pakari” ma te “manako tau” ra?

⁷ Ka tau te au tangata Kerititiano pakarikari ra, i te mea mua, kia “mako te tu akono.” I te tuatua mua ra ka rauka te reira kia taikuia no te tu akono i te inuanga (“kare i kona,” Kingdom Interlinear), pera katoa ko tetai o tona aiteanga e tu matakite, manako marama, me kare te tamouanga i te au tu manako tau. (2 Timoteo 4:5; 1 Petero 1:13) E no reira, me te inu ra me kare te rave ra i etai atu apinga ke, ka tau te au tangata pakarikari kia akono tau, auraka kia maata roa te inu anga me kare kia kotinga koreia ia.

⁸ Ei reira katoa oki kia “manako pakari” e kia “manako tau” ratou. Ko te manako pakari, me kare akatapu anga mou, e te tau kia akangateiteiia, e mea matauia e ka tupu te reira i te pakari mai anga. Inara, ko tetai papaki penei ka ketaketa roa te manako pakari, ka riro kia kore e akakoromaki i te au tu oraora o te au mapu ra. (Maseli 20:29) No reira rai te “manako pakari” i akatauiaʼi ki te “manako tau” ra. E mea tika no te au tangata pakarikari kia tamou i te tu manako pakari kia tau atu ki te mataiti, inara i te reira taime rai kia tau tikai, te akatere anga i to ratou au manako ngakau e te au tupu anga katoa oki.

9. Eaa ra ka tau ei te au tangata pakarikari kia ora meitaki i te akarongo e te aroa e kia maata oki te akakoromaki marie?

⁹ Ei taopenga, ka anoanoia te au tangata pakarikari kia “ora meitaki i te akarongo, i te aroa, i te akakoromaki marie.” E manganui te au taime i roto i tana au tataanga, kua papa mai a Paulo i te akarongo e te aroa ma te manakonako anga. (1 Korinetia 13:13; 1 Tesalonia 1:3; 5:8) I konei kua taui aia i te “manakonako anga” ma te “akakoromaki marie.” Penei no te mea ka ngoie ua te manako ngakau no te akamutu ua me ka pakari roa te tangata. (Koheleta 12:1) Inara, mei ta Iesu i akakite maira, “te tapu tikai e tae ua atu ki te openga ra, ka ora ïa.” (Mataio 24:13) Kapiti katoa oki, ko te aronga pakarikari e au akaraanga tau ki etai atu kare e no to ratou au mataiti anake me kare to ratou kite mari ra no to ratou tu ngaueue kore i te pae vaerua​—te akarongo, te aroa, e te akakoromaki marie.

No te Au Vaine Pakarikari

10. Eaa te ako anga ta Paulo e oronga maira no “te au vaine pakarikari” i roto i te putuputuanga ra?

¹⁰ I muri mai kua akaariu atura te manako anga o Paulo ki te au vaine pakarikari ra i roto i te putuputuanga. E tatau ia Tito 2:3 (“NW”), ine. “Te au vaine pakarikari ra” e au mema pakari ratou i rotopu i te au vaine o te putuputuanga, kapiti katoa te au vaine a “te au tangata pakarikari ra” e te au metua vaine e te au tupuna vaine o etai atu au mema ke ra. Ei pera, ka rauka ia ratou te mana akamanako anga no te meitaki me kare no te kino. No reira a Paulo i akamataʼi i tana au tuatua ma te tuatua “koia katoa,” tera te aiteanga e ko “te au vaine pakarikari ra” e au apainga katoa oki ta ratou no te akono ei akatupu i ta ratou tuanga i roto i te putuputuanga.

11. Eaa te tapu o te tu akono?

¹¹ Te mea mua, “te au vaine pakarikari ra kia tapu te tu akono,” ta Paulo i tuatua mai. “Te tu akono” ko te akakite anga ia i te tu manako ngakau o roto i tetai e tona tu akatangata, tei akaataia maira e tona tu e tona akara anga oki. (Mataio 12:34, 35) Eaa, i reira, te tu manako tau me kare te tu akatangata no tetai vaine Kerititiano pakarikari ra? I te tuatua okotai, e “tapu.” Kua uriia mai teia no tetai tuatua Ereni tona aite anga “ko tei tau i te au peretana, te au angaanga me kare te au apinga akatapuia ki te Atua ra.” E ako anga tau tikai teia i te manako anga no to ratou mana ki runga ia etai ke ra, e maata oki ki runga i te au vaine ou i roto i te putuputuanga.​—1 Timoteo 2:9, 10.

12. Eaa te taangaanga tau kore i te arero ra te ka tau kia kopae keia e te katoatoa ra?

¹² Kua aru mai e rua tumu akakore anga: “auraka e tapepe ua, auraka katoa oki e inu maata i te uaina.” E mea meitaki ia no te manakoanga e kua kapitiia eia nga mea e rua nei. “I te au tuatau taito ra, me e uaina ua te mea reka no te inu,” ta te Poropeta E. F. Scott i akakite mai, “i taua au pati rikiriki inu uaina a ratou ra i tuatua tapepe ei te au vaine ruaine ra i to ratou au tangata tupu i te pae mai.” Ko te mea matauia e maata atu te manako o te au vaine no te au tangata i to te au tane, e mea meitaki oki ia. Inara, ka rauka ua i te manako anga i te topa atu ki roto i te tuatua puapinga kore ua e tae roa kia urutoe, e maata oki me ka matara ua te tuatua o te arero no te inu anga. (Maseli 23:33) E mea tika rai, ko te aronga katoatoa te aruaru ra i tetai mataara ora meitaki no te oraanga, te tane e te vaine, ka tau kia matakite i teia vaarua topa anga.

13. Na teea au mataara e raukaʼi kia riro te au vaine pakarikari ra ei aronga apii?

¹³ No tetai mataara puapinga no te akapou i te taime va mai, te akamaroiroiia ra te au vaine pakarikari kia riro “ei aronga apii i te mea meitaki.” I etai atu ngai, kua oronga mai a Paulo i te au apiianga taka meitaki e auraka te au vaine e riro ei aronga apii i roto i te putuputuanga. (1 Korinetia 14:34; 1 Timoteo 2:12) Inara, kare teia e arai ia ratou i te orongaanga i te kite oko maata no te Atua ra i to ratou ngutuare e ki te au tangata oki. (2 Timoteo 1:5; 3:14, 15) Ka rauka katoa oki ia ratou te rave kia maata te meitaki na te akono anga i te au akaraanga Kerititiano ki te au vaine ou i roto i te putuputuanga, mei tei akariia mai i nga irava i aru mai nei.

No te Au Vaine Ou

14. Akapeea te au vaine Kerititiano ou ra i te akari anga i te tu tau i te akonoanga i ta ratou au angaanga?

¹⁴ I te akamaroiroianga i te au vaine pakarikari kia riro “ei aronga apii i te mea meitaki,” kua taiku maata mai a Paulo i te au vaine ou ra. E tatau ia Tito 2:4, 5 (“NW”), ine. Ko te maata anga o te apiianga te piri atura ki runga i te au apinga o te ngutuare, auraka te au vaine Kerititiano ou e maata roa te manako no te au apinga, ka tuku ei kia riro te au manako no te apinga kopapa kia tutara i to ratou au oraanga. Kareka ra, kia riro ratou “kia manako tau, kia viivii kore, . . . kia meitaki,” e i rungao te katoatoa, kia papa no te turu i te akanoonoo anga upoko Kerititiano, “kia kore e akakinoia te tuatua a te Atua.”

15. Eaa i tikai kia akapaapaaia te au vaine ou e manganui i roto i te au putuputuanga ra?

¹⁵ I teia tuatau, kua tauiia te tu o te ngutuare tangata mei tona tu i to Paulo tuatau ra. E manganui te au ngutuare te tataka ke ra te akarongo, e ko etai e okotai ua metua. Noatu rai i te au ngutuare e metua tane, metua vaine e te tamariki te noo ra, te riro ra kia kore te vaine me kare te metua vaine e noo ei akono i te kainga i te au ra katoa. Pouroa teia te tuku ra i te taomianga maata e te apainga ki runga i te au vaine Kerititiano ou, inara kare teia e akakore i ta ratou au apainga no te Tuatua Tapu maira. E mea mareka maata, i reira, i te kite i te au vaine ou e manganui te tiratiratu ra i te rave anga maroiroi kia tau ta ratou au angaanga e manganui e te rauka katoa ra ia ratou te tuku i te au apinga o te Patireia na mua, ko tetai papaki te rave ra i te angaanga orometua i te au tuatau ravarai ei au painia tauturu me kare ei au painia tamou. (Mataio 6:33) E mea tika rava kia akapaapaaia ratou!

No te Au Tangata Ou

16. Eaa ta Paulo akoanga no te au tangata ou ra, e eaa oki teia i tau ei?

¹⁶ I reira kua tae mai a Paulo ki te au tangata ou ra, kapiti katoa oki ia Tito. E tatau ia Tito 2:6-8 (“NW”), ine. I te manako anga i te tu irinaki koreia e te au ravenga akapou anga a te aronga mapu e manganui i teia tuatau nei​—te kai avaava, te apinga akakona e te kai tau kore i te kava, te ainga tau kore, e etai atu au ravenga o teianei ao, mei te tarekareka rerevao rai e te akatangi anga imene kare i tau ma te tamatora anga​—e ako anga tau tikai teia no te au mapu Kerititiano tei anoano ra kia aru i tetai mataara ora meitaki e te merengoanga no te oraanga.

17. Akapeea e riro ei te tangata ou ra “kia tau te manako” e “ei akara anga no te au angaanga memeitaki”?

¹⁷ Ei tuke anga ma te au mapu o teianei ao, ka tau te tangata Kerititiano ou kia “tau te manako” e “ei akara anga no te au angaanga memeitaki.” Kua akataka mai a Paulo e ko te manako mako e te pakari ka rauka ia, kare i te aronga tei apii ua, mari ra i te aronga “no te mātau i kite ei to ratou ngakau i te meitaki e te kino.” (Ebera 5:14) Mei teaa ra te mareka i te kite anga i te aronga mapu te oronga ua ra i to ratou tuatau e te ririnui kia maata te rave anga i te au angaanga e manganui i roto i te putuputuanga Kerititiano, kare e kaimoumou i to ratou ririnui ei mapu i te au kimikimi anga noinoi apinga! Na te raveanga i te reira, ka aite ratou kia Tito, ka riro ei au akaraanga no te “au angaanga memeitaki” i roto i te putuputuanga Kerititiano ra.​—1 Timoteo 4:12.

18. Eaa te aite anga e kia tu viivii kore i te apiianga, kia manako pakari i te angaanga, e kia tuatua tau meitaki?

¹⁸ Te akamaaraaraia ra te au tangata ou e ka tau ratou kia rave i te “akari anga i te tu viivii kore i [ta ratou] apiianga, te manako pakari, te tuatua tau meitaki te ka kore e akaapaia.” Te apiianga e “tu viivii kore” ka tika kia akatumu ketaketaia ki runga i te Tuatua a te Atua; e no reira, e mea tau no te au tangata ou ei aronga apii maroiroi i te Puka Tapu. Mei te au tangata pakarikari rai, ka tika katoa te au tangata ou ra kia manako pakari. Ka anoanoia ratou kia kite e ko te rave anga angaanga ei orometua no te Tuatua a te Atua e apainga manako pakari ia, e no reira ka anoano katoaia ra “kia tau ua ra ta kotou akonoanga i te evangelia.” (Philipi 1:27) E no reira katoa oki ei tuatua “tau meitaki” ta ratou mei te tu te “ka kore e akaapaia” kia kore ei ratou e oronga i tetai tumu no te tuatua akakinoia mai e te aronga patoi ra.​—2 Korinetia 6:3; 1 Petero 2:12, 15.

No te Au Tuikaa e te Au Tavini

19, 20. Akapeea te aronga e angaanga ra na etai atu au tangata i te raveanga “kia akamaneaʼi ratou i te apiianga a to tatou Akaora, koia te Atua” ra?

¹⁹ I te openga, kua ariu atura Paulo ki te aronga te angaanga ra na etai tangata ke ra. E tatau ia Tito 2:9, 10 (“NW”), ine. Kare e manganui i o tatou i teia tuatau nei e au tuikaa me kare e au tavini, inara e manganui te rave angaanga ra e te tavini ra na etai ke atu. E no reira, ko te kaveinga tei tuatuaia maira e Paulo te mana tikai ra ia i teia tuatau nei.

²⁰ Kia “kauraro marie i to ratou au pu i te au mea ravarai” tera te aite anga e kia akari te au Kerititiano te angaanga ra na tetai ke atu i te kauraro marie tikai ki to ratou au pu e to ratou au akaaere. (Kolosa 3:22) Ka tau katoa ratou kia kitea mai ei aronga angaanga tiratiratu, i te raveanga i te angaanga no te ra katoa ei mea tau na to ratou au pu. E mea tika katoa no ratou kia rave tamou i te turanga teitei no te tu akono Kerititiano i to ratou ngai angaanga noatu rai e eaa te tu akono o etai ke ra i reira. Pouroa teia au tu “kia akamaneaʼi ratou i te apiianga a to tatou Akaora, koia te Atua, i te au mea katoa ra.” E putuputu oki tatou i te akarongorongo anga i te au tupuanga mataora me akarongo mai te aronga ngakau tae ra i te tuatua mou no te kite anga i te tu akono meitaki o to ratou au oa angaanga e Au Kite ra me kare te rave angaanga ra na tetai ke! E tutaki teia na Iehova i oronga mai ki runga i te aronga te aru ra i tana apiianga ora meitaki noatu rai i ta ratou ngai no te rave angaanga.​—Ephesia 6:7, 8.

E Au Tangata Tamaia

21. Eaa ra a Iehova i oronga mai ei i te apiianga ora meitaki, e eaa ta ratou ka tau kia rave?

²¹ Kare te apiianga ora meitaki ta Paulo i akakite maira i tetai papa ture ua no te au kaveinga tau me kare au manako puapinga ta tatou ka akara me ka anoano tatou. Kua akataka maira Paulo i te akakoro anga no te reira. E tatau ia Tito 2:11, 12 (“NW”), ine. No tona aroa e tona takinga meitaki aroa ua no tatou, kua oronga mai te Atua ko Iehova i te apiianga ora meitaki kia apii tatou kia kite i te akono i tetai oraanga akakoro anga e te merengoanga i teia au tuatau ngata e te kino nei. Te rekareka ra ainei koe kia ariki e kia akariro i te apiianga ora meitaki ei mataara no toou oraanga? Na te raveanga i te reira ka riro ia ei ora noou.

22, 23. Eaa te au akameitakianga ta tatou ka kokoti na te akariroanga i te apiianga ora meitaki ei mataara no to tatou oraanga?

²² E tere atu oki i te reira, na te akariroanga i te apiianga ora meitaki ei mataara no to tatou oraanga ka apai mai i tetai tuatau taka ke no tatou i teianei no tetai manakonako anga mataora no te tuatau ki mua. E tatau ia Tito 2:13, 14 (“NW”), ine. E tika rava, na te akariroanga i te apiianga ora meitaki ei mataara no to tatou oraanga ka akataka ke ia ia tatou mei teianei ao viivii e te mate nei, kia riro ei au tangata tamaia. Te tu aiteite ra ta Paulo au tuatua ki ta Mose au akamaaraara anga ki te au tamariki o Iseraela i Sinai ra: “Kua akakite pu oki a Iehova . . . e akateitei aia ia koe i reira ki runga i te pa enua ravarai tana i anga ra, i te akameitaki angaia, e te rongo, e te akangateitei; e kia riro koe ei iti-tangata tapu no to Atua ra no Iehova, tana oki i tuatua maira.”​—Deuteronomi 26:18, 19.

²³ Kia akaperepere tamou marie tatou i te tika no te riro anga ei au tangata tamaia no Iehova na te akariroanga i te apiianga ora meitaki ei mataara no to tatou oraanga! Kia matakite oki i te kopae ke i etai ua atu tu akono kore i te Atua e te au anoano o teianei ao, e na reira kia vai tamaia e kia tau oki no te taangaangaia e Iehova i te angaanga meitaki tana e rave nei i teia tuatau.​—Kolosa 1:10.

Maara Ainei ia Koe?

◻ Eaa i puapingaʼi te akono i te Atua no te au mea ravarai nei?

◻ Akapeea e raukaʼi i te au tangata pakarikari Kerititiano e te au vaine pakarikari oki i te aruaru i te apiianga ora meitaki ei mataara no te oraanga?

◻ Eaa ta Paulo apiianga ora meitaki no te au tangata ou e te au vaine ou i roto i te putuputuanga?

◻ Eaa te angaanga e te akameitakianga te ka rauka ia tatou me ka akariro tatou i te apiianga ora meitaki ei mataara no to tatou oraanga?

[Au Tutu i te kapi 18]

E manganui i teia tuatau te akono nei i te ako anga ia Tito 2:2-4 ra