E Maata Rava Ainei ta Iehova e Pati Mai Ana ia Tatou?

“E eaa ta Iehova inangaro ia koe ra, mari ra ko te rave i te tuatua-tau, e kia inangaro i te aroa, e te aerenga akamako tikai i to Atua ra?”​—MIKA 6:8.

1. Penei eaa te tumu i kore ei tetai papaki e tavini ia Iehova ra?

TE PATI maira Iehova i tetai apinga i tona au tangata. Inara i muri ake i te tatauanga i te au tuatua i runga akenei tei taikuia mei te totou a Mika ra, penei ka taopenga koe e e tau te au umuumu anga a te Atua ra. Inara e manganui kare e tavini ana i Tei Anga Mekameka maira ia tatou, e ko tetai papaki tei tavini ra iaia i tetai tuatau kua akamutu te rave i te reira. No teaa ra? No te mea te manako ra ratou e e maata roa ta te Atua e pati maira ia tatou. Te pera ra ainei aia? Me kare penei e manamanata tetai ma te tu manako o tetai tangata ki ta Iehova au umuumu anga? Te oronga maira tetai tata anga tuatua enua i tetai kite oonu ki roto i teianei tumu.

2. Koai a Naamana, e eaa ta te peroveta a Iehova i pati iaia kia rave?

² Kua makiia te rangatira vaeau Suria ko Naamana e te repera, inara kua akakiteia kiaia e i Iseraela e peroveta tetai te ka rauka i te rapakau iaia. No reira kua aere atura Naamana ratou ko tona pupu tutaka aere ki Iseraela e kua tae atura ki te are o te peroveta a te Atua ra ko Elisaia. Kare i akaruke atu i tona are kia aravei atu i tana manuiri rongonui ra, kua tono atura Elisaia i tetai tavini kia tuatua atu kia Naamana: “Ka aere ka paî e itu paî anga i Ioridana, ka oki akaou mai toou kiko tikai, e ka mā koe.”​—2 Ariki 5:10.

3. Eaa ra a Naamana i korei e akatika i te akamata anga kia rave i ta Iehova i pati atura?

³ Naringa a Naamana i rave i te umuumu anga tei akaueia ra e te peroveta a te Atua, ka akaoraia aia i tetai maki viivii. No reira, e maata rava ainei ta Iehova i pati atura kiaia? Kare rava ia. Inara, kare a Naamana e aere e rave i ta Iehova i umuumu ra. “Kare ainei ko Abana e ko Pharapa, nga vai i Damaseko nei, tei maata i te meitaki i te au vai katoa o Iseraela?” Kua tuatua patoi atura aia. “Kare ainei e tika kia paî au i reira ka mā atu ei?” Kua ariu akera aia, aere atura ma te riri.​—2 Ariki 5:12.

4, 5. (a) Eaa te tutaki no to Naamana akarongo anga ra, e akapeea tana akono anga i te rauka anga te reira? (e) Eaa ta tatou ka akamanako i teianei?

⁴ Eaa tikai to Naamana manamanata? Kare ia no te ngata te umuumu anga ra kia raveia. Kua tuatua tau atura te au tavini a Naamana: “Naringa paa ei tuatua maata ta taua peroveta ra ia tuatua mai kia koe, kare ainei koe e rave i te reira? ka tanga atu ei i tenana tuatua, Ka paî ka ma atu ei?” (2 Ariki 5:13) Te manamanata ko te tu manako o Naamana. Kua manako aia e kare aia i akonoia ma te tu tapu mou tei tau nona e kua patiia aia kia rave i tetai apinga tana i akamanako e ei tau kore e te taakaakaanga. Inara, kua akarongo atura Naamana ki te ako tau a tona au tavini e kua taruku atura ki roto i te Kauvai i Ioridana ra e itu taime. E akamanako ana i tona rekareka anga i te “oki akaou maira tona kiko mei to te tamaiti ou ra, mā atura aia”! Kua ki aia i te akameitaki anga. Pera katoa oki, kua akakite a Naamana e mei te reira taime mai, kare aia e akamori i tetai atu atua ke mari ra ia Iehova.​—2 Ariki 5:14-17.

⁵ I roto katoa i te tuatua enua o te tangata nei, kua pati a Iehova i te au tangata kia rave i etai au ture tuke tuke. Ka pati atu matou ia koe kia akamanako i etai o te reira. Ia koe e rave ra e ui ia koe uaorai e akapeea koe i te akono anga me kua umuumu a Iehova ia koe kia rave i taua au apinga ra. A muri akera, ka akara matatio tatou i ta Iehova te ka pati mai ia tatou i teia tuatau nei.

Ta Iehova i Umuumu i te Tuatau kua Topa

6. Eaa tei patiia ki nga tokorua tangata mua ra kia rave, e penei ka akapeea koe me rave i taua au akauenga ra?

⁶ Kua akaue atura Iehova i nga tokorua tangata mua ra ia Adamu raua ko Eva, kia akono tamariki, kia akavi i te enua, e kia tutara ki rungao i te au manu ra. Kua akameitaki katoaia te tangata e tana vaine katoa oki i tetai kainga atea mei te paka rai. (Genese 1:27, 28; 2:9-15) Inara e tureanga tetai. Kare raua e tau kia kai mei tetai rakau rai, ko tetai i roto i te au rakau uua mai e manganui i roto i te kainga i Edene ra. (Genese 2:16, 17) Kare te reira i te patianga maata roa, me koia ainei? Kare ainei koe e rekareka i te raveanga i taua angaanga ra, ma te manakonako anga kia ora e tuatau ua atu i te tu oraanga apa kore ua? Noatu ra me mama mai tetai timata anga i roto i te kainga ra, kare ainei koe e kopae ke atu i tana maroanga? E kare ainei koe e akatika e e tika to Iehova ra kia tuku i tetai ture mama ua ra?​—Genese 3:1-5.

7. (a) Eaa te angaanga tei orongaia kia Noa, e eaa te patoi anga tana i kite? (e) Akapeea toou manako anga i ta Iehova i pati atu ia Noa ra?

⁷ I muri akera kua akaue atu a Iehova ia Noa kia patu i tetai araka ei rave i tetai akaora anga na roto i tetai vaipuke no te ao nei. I te manako anga i te tu maata o taua araka ra, kare te angaanga i te mea ngoie ua e penei kua raveia i te aroanga akaapaanga maata e te riri oki. Inara, mei teaa ra tetai angaanga na Noa kia akaora i tona ngutuare tangata, kare e kia tuatua no te au animara e manganui! (Genese 6:1-8, 14-16; Ebera 11:7; 2 Petero 2:5) Me orongaia atu kia koe taua angaanga ra, ka rauka ainei ia koe kia angaanga maata kia oti te reira? Me kare ka taopenga ainei koe e e maata roa ta Iehova i pati mai ana ia koe ra?

8. Eaa tei patiia kia Aberahama kia rave, e eaa tei akatutuia mai ei tupuanga no tona rave anga?

⁸ Kua pati atu te Atua kia Aberahama kia rave i tetai apinga ngata roa, ma te akakiteanga kiaia: “Ka rave i taau tamaiti i tenana, i taau tamaiti okotai ra ko Isaaka, taau e akaperepere na, ka aere ki te enua ra kia Moria, ka apai mai ei iaia i reira, ei atinga karakaratio.” (Genese 22:2) I te mea kua taputou a Iehova e ko taua Isaaka tamaiti kore ra i reira ka anau tamariki, kua timataia to Aberahama akarongo i to te Atua ra tika kia akaora mai ia Isaaka ra. I to Aberahama tamata anga i te tuku atinga ia Isaaka, kua akaora mai te Atua i taua tangata ou ra. Te akatutu mai nei teia tupu anga e ka oronga te Atua i tana uaorai Tamaiti no te au tangata e ka akatuakaou mai iaia i muri akera.​—Genese 17:19; 22:9-18; Ioane 3:16; Angaanga 2:23, 24, 29-32; Ebera 11:17-19.

9. Eaa ra i kore ei e maata rava ta Iehova i pati ia Aberahama?

⁹ Penei ka manako tetai papaki e e maata roa ta te Atua ko Iehova i pati kia Aberahama. Inara i pera ainei aia? E aroa kore tikai ainei no Tei Anga mai ia tatou, te ka rauka ra iaia kia akatuakaou mai i tei mate, kia pati kia tatou kia akarongo kiaia noatu me ka riro teia kia akatupu i tetai moeanga poto i te mate? Kare a Iesu Karaiti ratou ko tana au pipi mua i manako akapera. Kua mareka ua ratou kia mamae i te takinga kinoanga kopapa, noatu rai i te mate, kia raukai te rave i to te Atua ra anoano. (Ioane 10:11, 17, 18; Angaanga 5:40-42; 21:13) Me no te au turanga e umuumuiai te reira, ka mareka ainei koe kia rave i te reira? E akamanako i etai o te au apinga ta Iehova i umuumu ra mei te aronga tei akatika ra kia riro ei au tangata nona.

Ta Iehova Ture ki to Iseraela

10. Koai ma tei taputou kia rave katoa i ta Iehova i pati atura, e eaa tana i oronga na ratou?

¹⁰ Kua tupu mai te au uanga o Aberahama no roto mai i tana tamaiti ia Isaaka e tana mokopuna oki ko Iakobo, me kare ia Iseraela, ei te iti tangata o Iseraela. Kua akaoraia mai e Iehova to Iseraela mei te tuikaaanga i Aiphiti. (Genese 32:28; 46:1-3; 2 Samuela 7:23, 24) Kare i roaia i muri iora, kua taputou ratou kia rave ua atu i ta te Atua apinga e akaue kia ratou. Kua tuatua ratou: “Te au tuatua ravarai ta Iehova i tuatua, ka rave ïa matou.” (Exodo 19:8) I te akonoanga kia tau ma te anoano o to Iseraela kia riro nana e akatere ia ratou, kua oronga atura Iehova ki taua iti tangata ra e tere atu i te 600 ture, kapiti katoa te au Ture Ngauru. I muri iora, kua riro teianei au ture a te Atua, tei orongaia maira na roto ia Mose, tei matauia e ko te Ture.​—Ezera 7:6; Luka 10:25-27; Ioane 1:17.

11. Eaa tetai akakoroanga a te Ture, e eaa etai au ture tei akonoia ra kia akatupu i te reira?

¹¹ Tetai akakoroanga o te Ture kia paruru i to Iseraela na te orongaanga i te au ture tau no te akatereanga i te au tumu mei te akonoanga tau i te ainga rai, te au ravenga pitiniti, e te utuutuanga tamariki. (Exodo 20:14; Levitiku 18:6-18, 22-24; 19:35, 36; Deuteronomi 6:6-9) Kua orongaia mai te au Ture e akapeea kia akono i te au tangata e pera katoa tana au manu oki. (Levitiku 19:18; Deuteronomi 22:4, 10) Kua tauturu te au umuumu anga tei kapiti ra i te au oroa mataiti e te au uipaanga no te akamori anga kia paruru i te au tangata i te pae vaerua.​—Levitiku 23:1-43; Deuteronomi 31:10-13.

12. Eaa te akakoroanga maata o te Ture ra?

¹² Kua akakiteia mai e te apotetoro ko Paulo tetai akakoroanga maata no te Ture, i tana tata anga: “No te maata ua o te ara i paʼuia mai ei, e kia tae mai te uanga [a Karaiti] nona taua tuatua i tuatuaia maira.” (Galatia 3:19) Kua akamaaraara atura te Ture ki to Iseraela e e apa ua ratou ra. E mea tau, i reira, te umuumuia ra tetai atinga apa kore ua no ratou te ka rauka kia apai takiri ke atu i ta ratou au ara. (Ebera 10:1-4) No reira kua akakoroia te Ture ei teateamamao i te au tangata kia ariki ia Iesu, koia te Mesia, me kare Karaiti. Kua tata a Paulo: “I riro ei oki te Ture ra ei arataki ia tatou ki te Mesia, kia akatikaia tatou i te akarongo.”​—Galatia 3:24.

E Apaianga Teiaa Ainei te Ture a Iehova?

13. (a) I akapeea ta te au tangata apa ua ra akamanako anga i te Ture, e no teaa ra? (e) E teiaa tikai ainei te Ture ra?

¹³ Noatu rai e “e mea tapu te ture, e mea tapu oki te akauenga, e te apa kore, e te meitaki,” e manganui tei akamanako ra i te reira ei apainga teiaa. (Roma 7:12) No te apa kore te Ture ra, kare i rauka i to Iseraela kia akono i tona turanga teitei. (Salamo 19:7) Na reira te apotetoro ko Petero i tapaia i te reira ko “te zugo ki runga i te kaki o te au pipi, kare i maranga i to tatou ai tupuna ra e ia tatou katoa nei oki.” (Angaanga 15:10) E tika ra, kare te Ture uaorai i tetai apainga teiaa, e no te akarongoanga i te reira kua akapuapinga i te au tangata ra.

14. Eaa etai akatauanga tokoiti ua tei akaari maira e i akono te Ture i tetai akakoroanga puapinga teitei no to Iseraela ra?

¹⁴ Ei akatauanga, i raro ake i te Ture, kare tetai keia e tapekaia mari ra kua rave angaanga aia ei tutaki takirua me kare kia tere atu ei tapoki i tana apinga i keia. E no reira kare tei keiaia ra tana i mamae no te ngere, kare katoa oki tetai apainga teiaa i tukuia ki runga i te au tangata angaanga pakari kia turu i tetai akatereanga tapekaanga. (Exodo 22:1, 3, 4, 7) Kua tureia te au kai tau kore. Te puaka, me kare i maoa meitaki, ka rauka kia apai mai i te trichinosis, e ka rauka i te rapiti kia apai mai i te tularemia. (Levitiku 11:4-12) Mei te reira katoa, e paruru anga te Ture na te tureanga i te raveraveanga i te au kopapa mate ra. Me ka amiri tetai tangata i tetai kopapa mate, ka umuumuia aia kia orei iaia uaorai pera katoa oki tona au kakau. (Levitiku 11:31-36; Numero 19:11-22) Kua tureia kia tanumia te tutae, ei paruruanga i te au tangata kia kore e totoa aere te au manumanu maki, kua kiteaia e te au taineti te vai mai anga o te reira tu i nga anere mataiti koi topa ua akenei.​—Deuteronomi 23:13.

15. Eaa tei riro ei apainga teiaa ki to Iseraela ra?

¹⁵ Kare ra i maata rava ta te Ture i pati mai i te au tangata ra. Inara kare katoa te reira e tau kia tuatuaia no te au tangata tei rave ra i te tuanga a te aronga akataka i te Ture ra. No runga i te au ture ta ratou i akanoo ra, te akakite ra A Dictionary of the Bible, tei tataia e James Hastings e: “Te au akauenga Pipiria ravarai kua koropiniia e tetai akaputuanga no te au ture rikiriki ra. . . . Kua raveia tetai tauta anga kia apai mai i te au tu manako ravarai ki roto i te tuanga o te Ture, e ma te tu akono tangata aroa kore katoa kia akatere i te akono anga na tetai ture ketaketa no te mangamanga rima maata. . . . Kua taomiia te reo no te akava ngakau; kua akapuapinga koreia te mana o te tuatua tu-Atua ra e kua pokia ki raro ake i tetai akaputu anga no te au ture no vao maira.”

16. Eaa ta Iesu i tuatua no te au ture e te au ikuiku anga teiaa a te aronga arataki akonoanga ra?

¹⁶ Kua akaapa atura Iesu Karaiti i te aronga arataki akonoanga tei akanoo ra i tetai akaputuanga i te au ture, i te na ko anga: “Te ri nei oki ratou i te apainga teiaa, e te maranga kore, e te tuku nei ki runga i to tetai ke ua; kare ra tetai rima o ratou e akatukia atu i taua apainga ra.” (Mataio 23:2, 4) Kua tou maira aia e ko ta ratou au ture apainga teiaa na te tangata e te au ikuiku anga, kapiti katoa oki te au tamaanga maata ra, kua pera ratou “i te akakore anga i ta te Atua ra tuatua.” (Mareko 7:1-13; Mataio 23:13, 24-26) Inara, noatu i mua ake i to Iesu tuatau i te enua nei, kua akaariu ke te aronga apii akonoanga i Iseraela ra i ta Iehova tikai i umuumu maira.

Eaa Tikai ta Iehova e Pati Maira

17. Eaa ra a Iehova i mareka kore ei i te au atinga karakaratio a tei akarongo kore o Iseraela ra?

¹⁷ Na roto i te peroveta ko Isaia, kua tuatua Iehova: “Kua iu au i te au atinga mamoe toa karakaratio ra, e te tongaua o te au puaka i angaiia ra: e te toto puakatoro, e to te au punua mamoe, e to te au puaka-nio ra, kare au e mareka atu.” (Isaia 1:10, 11) Eaa ra te Atua i mareka korei ma te au atinga tana uaorai i pati ra i te Ture? (Levitiku 1:1​–​4:35) No te akono anga akangateitei kore te au tangata ra iaia. No reira, kua akamaroiroiia ratou: “E orei ia kotou kia mā kotou; e tuku ke atu i te kino ta kotou e rave ra ki mua i oku nei mata; kua oti ana i te rave i te kino: E apii i te rave i te meitaki; e kimi i te tuatua-tau; e akaora i tei takingakinoia ra; e akatika i ta te matiroeroe; e tauturu i te vaine takaua ra.” (Isaia 1:16, 17) Kare ainei teianei e tauturu ia tatou kia ariki i ta Iehova e anoano maira mei tona au tavini?

18. Eaa tikai ta Iehova i pati atura ki to Iseraela ra?

¹⁸ Kua akaari mai a Iesu eaa tikai ta te Atua i anoano. Kua rave aia i te reira i te ui anga kiaia i te uianga, “Ko teea te akauenga i maata o te ture?” Kua pau atura Iesu: “E anoano atu koe i to Atua ia Iehova ma to ngakau katoa, e ma to vaerua katoa, e ma to manako katoa. Ko te akauenga mua teia e tei maata. E mei te reira katoa ra te rua, E aroa atu koe i toou tangata tupu mei te aroa ia koe uaorai. Te ture katoa e te au peroveta ra, tei teianei puke ture e rua nei.” (Mataio 22:36-40; Levitiku 19:18; Deuteronomi 6:4-6) Kua akakite mai te peroveta ko Mose i taua tumu rai i tana ra ui anga: “Eaa ta te Atua oou na ta Iehova i umuumu mai ia koe, mari ra e, kia mataku koe i to Atua ia Iehova, e kia aaere koe na tona ra au arataa katoa, e kia inangaro koe iaia, e kia akamori koe i to Atua ra ia Iehova ma to ngakau katoa, e ma to vaerua katoa; Kia akono tikai koe i te au akauenga a Iehova, e tana au akonoanga?”​—Deuteronomi 10:12, 13; 15:7, 8

19. Akapeea to Iseraela ra tauta anga kia akara tapuia, inara eaa ta Iehova i tuatua atu kia ratou?

¹⁹ Noatu rai ta ratou raveanga tarevake, kua anoano to Iseraela kia akara tapuia ratou. Noatu e kua umuumuia ra e te Ture te akakoreanga kai i te Ra Tapokiangaara mataiti anake, kua akamata ratou i te akakore anga putuputu i te kai. (Levitiku 16:30, 31) Inara kua akaapa atura Iehova ia ratou i te na ko anga: “Kare ainei teia te akakore anga kai taku i inangaro ra? kia tatara i te au ruru o te kino; kia akakore i te apainga teiaa ra, kia akaoraia tei takinga-kinoia e kia aatiia e kotou te au zugo ravarai? Kare ainei kia tuaia taau kai na te aronga i pongi ra, e kia arataki i te ao i takinga-kinoia ra ki te ngutuare, kia kite koe i te putaua, kia akakakau koe iaia, e auraka koe e uuna ia koe uaorai i toou uaorai taeake?”​—Isaia 58:3-7.

20. No teaa ta Iesu ra akaapa anga i te aronga akonoanga pikikaa ra?

²⁰ E manamanata aiteite atu to te au Iseraela tei manako ra e e tuatua tika ratou mei to te aronga akonoanga pikikaa ta Iesu i tuatua atura: “Te oronga nei kotou i te ngauru o te minete e te aneto e te kumino, e te akaruke nei i te au mea mamaata o te ture, te tuatua-tau, te aroa, e te akarongo: ko ta kotou ïa e akono e tikaʼi, e auraka katoa e akaruke i tera.” (Mataio 23:23; Levitiku 27:30) Kare ainei ta Iesu ra au tuatua e tauturu mai ia tatou kia ariki i ta Iehova tikai e anoano maira ia tatou nei?

21. Akapeea ta te peroveta ko Mika akataka anga i ta Iehova ra i pati e tana oki kare i pati mai ia tatou nei?

²¹ Ei akataka eaa ta Iehova i umuumu e eaa tana kare i umuumu ia tatou, kua ui te peroveta a te Atua ko Mika: “E aere atu au ki mua i te aroaro o Iehova ma te aa, ka tupou ei iaku uaorai ki raro ki mua i te aroaro o te Atua teitei? e aere ainei au ki mua iaia ma te atinga karakaratio? ma te puakatoro mataiti okotai ra? E mareka ainei a Iehova i te au mamoe toa e kia tausani? e kia ngauru te tausani i te kauvai mori ra? e oronga ainei au i taku tama mua no taku nei ara, te ua o toku kopapa no te ara a toku vaerua? Kua akakite mai aia kia koe, e te tangata na, i te mea meitaki: e eaa ta Iehova inangaro ia koe ra, mari ra ko te rave i te tuatua-tau, e kia inangaro i te aroa, e te aerenga akamako tikai i to Atua ra?”​—Mika 6:6-8.

22. Eaa tikai ta Iehova ra i anoano mai i te aronga i raro ake i te Ture ra?

²² No reira, eaa tikai ta Iehova i umuumu mai i te aronga tei noo ra i raro ake i te Ture? E tika, ka tau ratou kia inangaro i te Atua ra ko Iehova. Pera katoa, kua tuatua te apotetoro ko Paulo: “Kua tika rava oki te ture i te reo okotai nei, ko teia; ‘E aroa atu koe i to tangata tupu mei te aroa ia koe uaorai.’” (Galatia 5:14) Pera katoa oki, kua akakite atu a Paulo ki te au Kerititiano i Roma: “Ko tei aroa atu oki i tetai ke ra, kua akono ïa i te ture. . . . Ko te aroa mari te akatika anga i te ture.”​—Roma 13:8-10.

Kare ia i te Maata Rava

23, 24. (a) Eaa ra i tau ei e kare e maata rava no tatou kia rave i ta Iehova e pati maira? (e) Eaa ta tatou ka akamanako i muri akenei?

²³ Kare ainei tatou i manako oonu i to te Atua ra ko Iehova aroaanga e te manako anga, ei Atua aroa ua ra? Kua aere mai tana Tamaiti anau tai, ko Iesu Karaiti ki te enua nei kia akamaata i to te Atua ra aroa​—kia akakite ki te au tangata akapeea to ratou okomaata kia Iehova. I te akatutuanga i to te Atua aroa, kua tuatua a Iesu no nga manu rikiriki: “Kare oki tetai o ratou ra e ngaro i to kotou Metua kia topa ki raro i te enua.” No reira kua taopenga atura aia: “Auraka mari kotou e mataku, e maata to kotou meitaki i to te au manu rikiriki e manganui.” (Mataio 10:29-31) E mea tika, e kare i te mea maata rava no tatou kia rave i tetai ua atu apinga ta taua Atua aroa ra ka pati mai!

²⁴ Inara, eaa ta Iehova e pati mai ia tatou i teianei tuatau? E eaa ra tetai papaki i manako ei e e maata rava ta te Atua i pati mai? Na te akaraanga matatio i teianei au uianga, ka tau kia rauka ia tatou kia kite eaa i riro ei ei mea meitaki kia rave i ta Iehova ra apinga i pati mai.

Ka Rauka Ainei ia Koe te Pau?

◻ Eaa ra etai ka kore ei e akatika kia tavini ia Iehova?

◻ I akapeea te tuke anga ta Iehova ra au umuumu anga i te au mataiti kua topa?

◻ Eaa te au akakoroanga tei akonoia e te Ture ra?

◻ Eaa ra i kore ei e maata rava ta Iehova i pati maira ia tatou nei?

[Tutu i te kapi 18]

Te au ture tangata, mei te tamaanga maata ra, kua akariro i te akamori ei apainga teiaa