Penei ka Rauka ia Koe to Taeake

“E aere e akakite atu i tana apa korua anake ua; e kia akarongo mai aia ra, kua rauka ïa to taeake ia koe.”​—MATAIO 18:15.

1, 2. Eaa te apiianga tau ta Iesu i oronga no te akono anga i te au tarevake ra?

I RARO ake i te mataiti te toe ra no tana angaanga orometua, te vaira ta Iesu au apiianga puapinga no tana au pipi. Ka rauka ia koe i te tatau ia ratou i roto ia Mataio pene 18. Tetai ko te puapinga maata no tatou kia taakaaka, mei te tamariki rai. I muri akera kua akaketaketa mai aia e ka tika tatou kia kopae ke i te turorianga “i tetai o teianei aronga tangata rikiriki” e ka tau tatou kia tauta kia akaora mai i etai o “teianei aronga rikiriki” tei aere ke ra kia kore ratou e mate. I reira kua kapiti atura Iesu i te apiianga puapinga tau ra no te akakoreanga i te au tu ngata i rotopu i te au Kerititiano.

² Penei te maara ra ia koe tana au tuatua: “E kia takinga-kino to taeake ia koe, e aere e akakite atu i tana apa korua anake ua; e kia akarongo mai aia ra, kua rauka ïa to taeake ia koe. Kare ra aia i akarongo ia koe, arataki atu i tetai e kia toko rua ake, kia taka tikai te au tuatua katoa i te vaa o nga toko rua e toko toru ra. E kia kore aia e akarongo ia raua, e akakite atu ki te ekalesia: e kia kore aia e akarongo i te ekalesia ra, kia riro atu aia mei te etene ra e te telona.” (Mataio 18:15-17) Aea tatou e tau ei kia akono i taua akoanga ra, e eaa te tu manako tau no tatou i te raveanga i te reira?

3. Eaa te akono tau na tatou kia rave no te au apa a etai ke ra?

³ Kua akaketaketa mai te atikara i mua akenei e i te mea e apa ua tatou katoatoa e ka ngoie ua kia rave i te apa, ka tau tatou kia akono i te akakoreanga ara. E maata oki te reira me e mamae anga tetai no ta tetai oa Kerititiano i tuatua me kare i rave. (1 Petero 4:8) E putuputu te meitaki atu kia akakore ua atu i te riri​—kia akakore atu i te ara e akangaropoina atu. Ka rauka ia tatou kia manako i teianei ei tauturu anga kia au i roto i te putuputuanga Kerititiano. (Salamo 133:1; Maseli 29:11) Inara, penei e atianga tetai penei te manako ngakau ra koe ka tika kia akaoti i tetai tumu ma toou taeake me kare tuaine tei akamamae atura ia koe. I taua tu ra, te oronga maira te au tuatua a Iesu i runga akenei i te arataki anga.

4. Ei kaveinga, akapeea tatou i te akono anga ia Mataio 18:15 ki te au apa a etai ke ra?

⁴ Kua apii atura Iesu “e akakite atu i tana apa korua anake ua.” E pakari te reira. Kua akakite etai tangata uri reo Tiamani i teianei takiota tuatua, kia oronga i tana apa “i raro ake i nga mata e a,” tera te aiteanga i toou e tona. Me akakite aroa koe i tetai manamanata ko korua anake, e mea matauia e ka ngoie atu kia akakoreia. Ko tetai taeake tei rave i te reira me kare tei tuatua i tetai apinga akakino me kare aroa kore penei ka viviki ua te akatika i te apa kia koe anake ua. Me te akarongorongo atura etai ke, penei ka akariro te tu tangata apa ua ra iaia kia kore e akatika e kua apa aia me kare ka tauta kia akatikatika i tana i rave ra. Inara ia koe i apai mai ei i taua tumu ra “i raro ake i nga mata e a ra,” penei ka kiteia e koe e e tarevake ia kare ra i tetai ara me kare tarevake akakoroia ia. Kia mou ra ia korua toko rua e e tarevake te reira, ka rauka ia korua te akakore atu i te reira, kare e tuku i tetai maroanga meangiti ua kia tupu e kia poitini i to korua pirianga. No reira, ka rauka katoa te kaveinga ia Mataio 18:15 ra kia akonoia ki te au akakino anga meangiti ua i te oraanga takitai ra.

Eaa te Aite Anga o Tana Tuatua?

5, 6. I te akanoonoo anga, eaa te au tu ara ta Mataio 18:15 e tou maira, e eaa te akakite maira i te reira?

⁵ I te tuatuaanga tikai, ko ta Iesu i apii atura te tuatua ra ki te au tumu maata. Kua tuatua a Iesu: “E kia takinga-kino to taeake.” I roto i tetai tu atea ra, ko tetai “ara” ka rauka kia riro e ko tetai ua tarevake me kare apaanga. (Iobu 2:10; Maseli 21:4; Iakobo 4:17) Inara, te akakite maira te tataanga e ko te aiteanga o te ara ta Iesu i tuatua ra e tika e mea kino ia. Kua rava tona kino e ka rauka i te reira i te taki atu i tei tarevake ra kia manakoia “aia mei te etene ra e te telona.” Eaa te akakiteia maira e te reira tuatua?

⁶ Kua kite te au pipi a Iesu tei akarongo atura i taua au tuatua ra e kare to ratou tangata enua e piri kapiti atu ma te au Kenitara ra. (Ioane 4:9; 18:28; Angaanga 10:28) E kua kopae takiri atu ratou i te au terona, te au tangata anauia mai e ngati Iuda e kua akariro ia ratou ei aronga akono tau kore i to ratou au tangata ra. No reira i te tuatua tika tikai anga, te tataanga ia Mataio 18:15-17 ra no te au ara kikino ia, kare i te au mea akariri tangata ua me kare akamamae te ka rauka ua ia koe kia akakore atu e kia akangaropoina oki.​—Mataio 18:21, 22.a

7, 8. (a) Eaa te au tu ara te umuumuia ra na te aronga pakari e akono? (e) Eaa te tu ara te ka rauka kia akaotiia i rotopu i nga Kerititiano e rua ra, kia tau ma Mataio 18:15-17?

⁷ I raro ake i te Ture, kua umuumuia etai au ara kia tere atu i te akakoreanga ara mei tetai tangata tei akaririia ra. Te tuatua akakino anga, te apoteiti, te akamori itoro, e te au ara ainga no te ainga tau kore, te akaturi, e te rave totoma e tau kia ripotiia e kia akonoia oki e te aronga pakari (me kare kau taunga). Ko te tika katoa te reira i roto i te putuputuanga Kerititiano. (Levitiku 5:1; 20:10-13; Numero 5:30; 35:12; Deuteronomi 17:9; 19:16-19; Maseli 29:24) Inara, e akara, e ko te tu o te au ara ta Iesu i tuatua i konei kua rauka ua te akaotiia i rotopu i nga tangata toko rua. Ei au akatauanga: Me akakeuia e te riri me kare vareae, kua tuatua akakino tetai tangata i tona taeake. Kua akatika tetai Kerititiano kia rave i tetai angaanga ma etai au apinga akatakaia ra e kia akaotiia i tetai ra akatakaia ra. Kua akatika tetai e ka tutaki akaou aia i te moni katoa i tetai tuatau akatakaia ra. Kua oronga tetai tangata i tana tuatua e me ka tereni tona pu iaia, kare aia e taemoemo iaia ra (noatu rai me ka taui angaanga) kare katoa oki e tauta kia rave ke atu i etai i raro ake i taua pu ra no tetai tuatau akanooia ra me kare i tetai ngai akatakaia ra.b Me ka kore tetai taeake e mou meitaki i tana tuatua e e tataraara kore katoa oki i tana au tarevake ra, ka riro tikai ia ei kino roa. (Apokalupo 21:8) Inara ko taua au tarevake ra ka rauka kia akaotiia i rotopu i nga tangata toko rua tei o atura.

⁸ Inara, akapeea koe me rave i te akatikatikaanga i taua tumu ra? E putuputu te au tuatua a Iesu i te manakoia i roto i nga takainga e toru. E akamanako tatou i nga mea takitai ra. Kare e kia manako ia ratou ei mea akaketaketaia, ei au ravenga ture, e kimi kia mou i to ratou tu ra, auraka kia akakore i taau akakoroanga aroa ra.

E Tauta kia Rauka to Taeake

9. Eaa ta tatou ka tau kia tamanako i te akono anga ia Mataio 18:15?

⁹ Kua akamata a Iesu: “Kia takinga-kino to taeake ia koe, e aere e akakite atu i tana apa korua anake ua; e kia akarongo mai aia ra, kua rauka ïa to taeake ia koe.” Te taka meitaki ra e kare teianei i tetai takainga tei akatumuia ki runga i te manako ua. Ka tau e e akapapu anga taau me kare e akakite anga tikai te ka rauka ia koe te taangaanga ei tauturu i to taeake kia kite e kua rave aia i te tarevake e te tau ra kia akatikatika i te reira. E mea meitaki auraka kia taroaroa, auraka e tuku kia tupu ua atu te reira me kare kia tuku kia riro kia oonu tona tu manako. E auraka e ngaropoina e ko te akamoupuku anga i te reira ka akakino katoa ia koe. I te mea ko te uriuri manakoanga ka raveia i rotopu ia korua anake ua, auraka e tuatua atu kia etai ke i mua ake kia aroaia mai koe me kare kia akameitaki mai i toou uaorai tu. (Maseli 12:25; 17:9) No teaa ra? No taau ra akakoroanga.

10. Eaa te ka tauturu ia tatou kia rauka to tatou taeake?

¹⁰ Ko taau akakoroanga ka tau kia riro kia rauka mai to taeake, kare kia akautunga, kia taakaaka me kare kia akakino iaia. Me kua rave tikai aia i te tarevake, kua akakino aia i tona pirianga ma Iehova. Te anoano tika ra koe kia mou iaia ei taeake Kerititiano noou. Ko te riroanga kia autu ka rauka ia i ta korua uriurianga ko korua anake ka vai maru ua koe, ma te kopaeanga i te au tuatua akariri me kare tetai reo akaapa ua. I roto i teianei araveianga aroa, kia maara e ko korua tokorua e apa anake ua, ko nga tangata ara oki. (Roma 3:23, 24) Iaia ka kite e kare koe e urutoe ana iaia e ka kite oki e te anoano ngakau tae ra koe kia tauturu, penei ka aere viviki mai tetai tauturu anga. Ko teianei tu aroa, i te araveianga ka akaata tika mai i te pakari me ka riro e ka apai korua toko rua i tetai tuanga o te tarevake me kare e kite kore anga tikai tetai aka no taua tumu ra.​—Maseli 25:9, 10; 26:20; Iakobo 3:5, 6.

11. Noatu rai me ka kore tetai tei akariri maira e akarongo mai kia tatou, penei eaa ta tatou ka rave?

¹¹ Me ka tauturu koe iaia kia kite e kua tupu tetai tarevake e e kino oki te reira, penei ka akakeuia aia kia tataraara. Inara, e tika tikai ka rauka kia riro te akaparau ei arairai anga. (Maseli 16:18; 17:19) No reira noatu e me kare aia e akatika e kua tarevake e ka tataraarai, penei ka tau kia tatari koe i mua ake i te aruaruanga i taua tumu ra kia mamao atu. Kare oki a Iesu i tuatua e ‘e aere e okotai ua taime e akakite atu i tana apa.’ I te mea e ara ia te ka rauka ia koe i te akakore atu, e akamanako i te aravei akaouanga iaia na roto i te vaerua o ta Galatia 6:1 e “i raro ake i nga mata e a.” Penei ka autu koe. (Akaaite ia Iuda 22, 23.) Inara, ka peea me ka irinaki koe e kua raveia te ara e e kare aia e akatika?

Kimianga Tauturu Pakari

12, 13. (a) Eaa te rua o te takainga ta Iesu i akapapa mai i te akonoanga i te au tarevake ra? (e) Eaa te au akamatakite anga tau i te akonoanga i teianei takainga?

¹² Ka anoano ainei koe kia akamutu vave etai atu i te tauturu me ko koe tetai tei apa ra i tetai tarevake kino? Kare. No reira, a Iesu i akaari ei i muri ake i te takainga mua, e auraka koe e tau kia akamutu ua kia rauka to taeake, kia vai tamou iaia i te taokotai anga kia koe e etai atu i te akamori arikianga i te Atua ra. Kua akapapa mai a Iesu i te takainga rua: “Kare ra aia i akarongo ia koe, arataki atu i tetai e kia toko rua ake, kia taka tikai te au tuatua katoa i te vaa o nga kite toko rua e toko toru ra.”

¹³ Kua tuatua aia e e arataki atu “i tetai e kia toko rua ake.” Kare aia i karanga e i muri ake i te takainga mua ra, kua atea koe kia uriuri manako i taua manamanata ma etai atu e manganui, kia aravei atu i tetai akaaere tutaka aere, me kare kia tata ki te au taeake no taua manamanata ra. Noatu rai e kua irinaki koe i taua tarevake ra, kare ra ia i taka tikai te au tuatua katoa. Kare koe e anoano kia akatotoa i te akakiteanga tarevake te ka rauka kia riro ei tuatua akakino i taau tuanga ra. (Maseli 16:28; 18:8) Inara i tuatua a Iesu kia arataki atu i tetai me kare e toko rua atu. No teaa ra? E koai ratou?

14. Penei koai ta tatou te ka arataki atu no te rua o te takainga ra?

¹⁴ Te tauta ra koe kia rauka to taeake na te akairinaki anga iaia e kua raveia tetai ara e na te akakeuanga iaia kia tataraara kia raukai te au kia koe e ma te Atua katoa oki. E tupu ei te reira, ko te turanga tau me ko “tetai me kare nga toko rua” ra ko etai tei kite mata i taua tarevake ra. Penei i reira ratou i te rokoia anga, me kare e akakite anga tika ta ratou no tei raveia (me kare i tei kore i raveia) i roto i tetai tumu no te pitiniti ra. Me kare e rauka mai taua au kite, penei ko taau aronga e apai mai kua kite i taua tu maroia ra e no reira ka rauka kia akakite i te tika me ko taua mea i rokoia ra e tarevake tikai. Pera katoa oki, me ka anoanoia i muri akera, ka rauka kia riro ratou ei au kite i tei tuatuaia ra, ei akapapuanga i te au tika tei orongaia ra e te tauta anga tei raveia. (Numero 35:30; Deuteronomi 17:6) No reira kare ratou no etai pupu neutara ua, e au referee; inara, ko to ratou taeanga mai ki reira ei tauturu kia rauka to taeake e to ratou katoa oki.

15. Penei eaa ka riro ei te aronga pakari Kerititiano ra ei tauturu me ka anoanoia tatou kia rave i te rua o te takainga?

¹⁵ Kare koe e tau kia manako e ko te aronga taau e arataki mai ka tika ei au tangata anake e aronga pakari ra i roto i te putuputuanga. Inara, penei te aronga kua pakari e no te aronga pakari ra penei ka rauka kia tauturu na to ratou au tu i te pae vaerua ra. Ko taua tu aronga pakari ra “mei te punanga i te uriia ra, mei te pipinianga i te matangi maata ra; mei te au vai taʼe i te ngai keremarō ra, mei te marumaru o tetai mato maata i te enua papamarō ra.” (Isaia 32:1, 2) E tu kite to ratou i te uriurianga ma te akatikatikaanga i te au taeake e te au tuaine ra. E ko te tangata tei rave ra i te tarevake ka tau ia kia akaari i te irinaki anga i taua aronga “oronga ua maira te meitaki i te tangata nei.”c (Ephesia 4:8, 11, 12) Na te tuatuaanga i taua tumu ra i te ngai i reira taua aronga pakari ra e te raveanga i te pure ma ratou katoa ka akatupu i tetai reva ou e ka akatupu i tei manakoia e kare e rauka kia raveia.​—Akaaite ia Iakobo 5:14, 15.

Te Tauta Anga Openga kia Rauka Aia

16. Eaa te toru o te takainga ta Iesu i akapapa mai?

¹⁶ Me ka puapinga kore te rua o te takainga kia akaoti i taua tumu ra, kua o tika atu te au akaaere putuputuanga ra ki roto i te toru o te takainga. “E kia kore aia e akarongo ia raua, e akakite atu ki te ekalesia: e kia kore aia e akarongo i te ekalesia ra, kia riro atu aia mei te etene ra e te telona.” Eaa te ka o atu ki teianei?

17, 18. (a) Eaa te akaraanga te tauturu ra ia tatou kia kite i te puapinga maata o te ‘tuatuaanga ki te putuputuanga ra’? (e) Akapeea ta tatou akono i teia takainga i teianei?

¹⁷ Kare tatou e manako i te reira e ko tetai arataki anga kia akakite i te ara me kare tarevake i tetai uipaanga putuputu me kare uipaanga taka ke no te putuputuanga katoa ra. Ka rauka ia tatou te akatakaanga i te raveanga tau mei te Tuatua mai a te Atua ra. E akara eaa tei tau kia raveia i Iseraela i taito ra i tetai tu no te meameaau, te kaituauau, e te kona kava: “E tamaiti māro, e te upokoanga ta tetai tangata ra, kare e akarongo i te tuatua a tona metua tane, e te tuatua a tona metua vaine, e kia akoia mai aia e raua, kare rai e akarongo ia raua: E opu te metua tane e te metua vaine iaia i reira, ka arataki ei iaia ki vao ki te aronga pakari i tona oire ra, e ki te ngutupa o tona ra ngai; Ka karanga atu ei ki te aronga pakari i tona oire, E tamaiti māro taua tamaiti na maua nei, e te upokoanga, kare aia i akarongo i to maua reo, e kaimoumou ïa, e te konā kava. E na te tangata ravarai o tona oire e peî iaia ki te toka.”​—Deuteronomi 21:18-21.

¹⁸ Kare te au ara a taua tangata ra i akarongoia e i akavaia oki e te iti tangata katoa kare oki e tona uaorai kopu tangata katoa ra. Mari ra, na “te aronga pakari” matauia ra i akono i te reira ei aronga mono no te putuputuanga ra. (Akaaite ia Deuteronomi 19:16, 17 no tetai tumu tei akonoia ra e ‘te kautaunga e te au akava tei rave angaanga ra i taua tuatau ra.’) Pera katoa i teia tuatau nei, me te umuumuia ra kia raveia te toru o te takainga, na te aronga pakari, ko ratou ra te mono o te putuputuanga, na ratou e akono i taua tumu ra. Te aiteite ra te akakoro anga, kia rauka taua taeake Kerititiano ra me ka tika. Ka akaata mai ratou i teia na te akaari anga i te tu tau, kare na te manako akavaanga i taua tumu ra na mua me kare na te tu papaki tai.

19. Eaa ta te aronga pakari tei akapapaia kia akarongo atu i taua tumu ra ka tauta i te rave?

¹⁹ Ka tauta ratou kia paunu i te au tika e kia akarongo atu i te au kite te umuumuia ra kia akanoo me e ara tikai tetai tei raveia (me kare te rave uaia ra). Te anoano ra ratou kia paruru i te putuputuanga kia kore e viiviiia e kia arai atu i te vaerua o teianei ao ki vao. (1 Korinetia 2:12; 5:7) Kia tau ki to ratou tu tika i te au Tuatua Tapu ra, ka tauta ratou “kia apii i te tuatua ora, kia akakite atu i te ara a te aronga i patoi maira.” (Tito 1:9) Te manakonakoia ra, e kare tei rave i te tarevake ra e aite ki to Iseraela ta te peroveta a Iehova i tata ra: “Iaku i kapiki atu, kare akera kotou i îō mai; iaku oki i karanga atu, kare ra kotou i akarongo mai: kua rave ra kotou i te kino ki mua i toku mata nei, e kua iki ra kotou i tei inangaro koreia e au ra.”​—Isaia 65:12.

20. Eaa ta Iesu i tuatua e ka tika kia raveia me kore tei ara ra e akarongo e te tataraara oki?

²⁰ Inara, i roto i etai tumu tokoiti ua, te akaata mai ra tei ara i taua tu manako rai. Me ko te reira tona tu, te taka meitaki ra ta Iesu arataki anga: “Kia riro atu aia mei te etene ra e te telona.” Kare te Atu ra i akamaroiroi mai kia aroa kore me kare kia inangaro i tetai mamae anga. Inara, kare e tu ngaueue o ta te apotetoro ko Paula ra arataki anga kia akaatea atu i te aronga rave ara tataraara kore mei te putuputuanga ra. (1 Korinetia 5:11-13) Noatu rai penei i te openga ka riro mai te tupu anga kia tau ki te akakoroanga kia rauka mai taua tangata rave ara ra.

21. Eaa te vai tuera ua ra no tetai tei akaateaia mei te putuputuanga ra?

²¹ Te kite ra tatou i te reira tupu anga mei ta Iesu ra parapore no te tamaiti kaimoumou ra. Mei tei akatutuia maira, i muri ake i tetai tuatau nooanga ki vao i te pirianga aroa o te ngutuare o tona metua, “e rako tangata maira” taua tangata ara ra. (Luka 15:11-18) Kua taiku atura Paulo kia Timoteo e ko tetai papaki o te aronga rave tarevake ra i muri ake ka tataraara e ka “āriki i te tuatua-mou ra; kia ora ratou i te ereere a te diabolo ra.” (2 Timoteo 2:24-26) Te manakonako tika ra matou e ko tetai ua atu tei ara tataraara kore ra e ka tika kia akaateaia mei te putuputuanga ka manako ngakau i to ratou ngere anga​—i to te Atua ra marekaanga e i te pirianga pumaana e te kapiti anga oa ma te au Kerititiano tiratiratu—​e i reira ratou ka rako tangata mai ei.

22. Penei akapeea e rauka akaou ei ia tatou to tatou taeake?

²² Kare a Iesu i akamanako i te au tangata no te au pa enua e te aronga terona ei mamao roa no te oko anga mai. Tetai o te aronga openga nei, ko Mataio Levi, kua tataraara, e kua ‘aru ngakau tae ia Iesu,’ e kua ikiia oki ei apotetoro. (Mareko 2:15; Luka 15:1) No reira, me ko tetai tei rave ara ra i teia tuatau ‘ka kore e akarongo ki te putuputuanga ra’ e kua akaateaia mai i te reira, ka rauka kia tatari tatou kia kite me a muri akera, ka tataraara aia e ka akatikatika i te au arataa no tona nga vaevae. Me rave aia i te reira e ka riro ei mema akaou no te putuputuanga, ei reira tatou ka mataorai e kua rauka akaou mai to tatou taeake ki roto i te koro no te akamori mou ra.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Maara Ainei ia Koe?

◻ I te maata anga, eaa te tu ara ta Mataio 18:15-17 e akakite maira?

◻ Eaa ta tatou ka tau kia maara me na tatou e akono te takainga mua ra?

◻ Penei koai ka riro ei tauturu me ka tika tatou kia aere atu ki te rua o te takainga?

◻ Koai ma te o atura ki te raveanga i te toru o te takainga, e penei akapeea e rauka akaou ei ia tatou to tatou taeake?

[Tutu i te kapi 18]

Kua kopae ke te au ngati Iuda i te au terona. Kua ariu ke a Mataio mei tona au aerenga e kua aru ia Iesu

[Tutu i te kapi 20]

E putuputu te rauka ia tatou kia akaoti i tetai tumu “i raro ake i nga mata e a ra”