Tua Oraanga

Akonoanga e kia Mama te Oraanga ei Tavini ia Iehova

AKAKITEIA E CLARA GERBER MOYER

E 92 oku mataiti e kare e rauka roa ana i te aaere, inara e manako tamou e te meitaki rai toku. Mei teaa atura toku tu mareka anga e kua rauka iaku te akameitakianga no te tavini ia Iehova mei te tamariki anga mai! Te akonoanga i tetai oraanga kare e maata roa ana te manamanata e te mama kua tauturu i taua poe.

KUA anauia au ia Aukute 18, 1907, i Alliance, Ohio, U.S.A., te mataiapo ia matou tamariki tokorima. I toku varu anga mataiti, kua akaoro mai tetai orometua tamou o te Aronga Apiipii Pipiria, tei kapikiia te Au Kite o Iehova i taua taime, ki runga i ta matou pama u na runga i te patikara takatakai. Kua aravei aia i toku mama, ko Laura Gerber, i te ngutupa e kua ui atu kiaia me kua kite aia e eaa ra te kino i akatikaiai. Kua umere ua ana a mama no runga i te reira.

I muri mai i te patianga kia Papa, tei roto i te ngai akono manu, kua ota a Mama i te au voriumu e ono o te Studies in the Scriptures. Kua reka tikai aia i teia e kua akakeu oonuia e te au tuatua mou Pipiria tana e apii ra. Kua apii aia i te Voriumu 6, The New Creation, e kua marama meitaki i te umuumu anga kia papetitoia ei Kerititiano na roto i te taruku anga. Kare i kite e akapeea me kimi i te Aronga Apiipii Pipiria, kua pati aia ia Papa kia papetito iaia i roto i tetai punavai i runga i te pama, noatu rai e ko te marama anu te reira ia Mati 1916.

Kare i roa ana i muri mai kua kite atu a Mama i tetai akakitekite anga i roto i te nuti pepa te akakite ra i tetai ako anga i te Are Uipaanga Daughters of Veterans i Alliance. Te upoko tuatua o te ako “Te Parani Tu-Atua o te Au Tuatau.” Kua ariu viviki atu aia, i te mea e tei roto i te Voriumu 1 o te Studies in the Scriptures taua upoko tuatua. Kua tapekaia te pereoo akaoro e te oroenua, e kua aere atu te katoa anga o te ngutuare tangata ki ta matou uipaanga mua na runga i te oroenua e te pereoo. Mei reira mai kua aere atu matou ki te au uipaanga i te au kainga o te au taeake i te Tapati e te au aiai Ruitoru. I muri poto ua ake, kua papetito akaou ia a Mama e tetai tangata komono o te putuputuanga Kerititiano. Ko Papa, tei angaanga maroiroi i runga i te pama, i te openga ra kua akatupu i te inangaro i roto i te Pipiria, e kua papetitoia aia i nga mea mataiti i muri mai.

Araveianga i te Aronga te Akono ra i te Arataki Anga

Ia Tiunu 10, 1917, kua atoro mai a J. F. Rutherford, te peretiteni i te reira taime o te Taiate Punanga Tiaki, ia Alliance kia tuatua no runga i te tumu tuatua “Eaa ra te Au Pa Enua i Tamaki Ei?” E iva rai oku mataiti e kua aru atu i toku nga metua e toku nga tungane, ko Willie raua ko Charles. Kua tae mai tetai urupu meitaki e tere atu i te anere. I muri ake i te ako anga a te Taeake ko Rutherford, kua tu te maata anga tei tae mai no tetai tutu i vao i te Columbia Theater, te ngai i orongaiai tana ako anga. I te epetoma i aru mai, i taua ngai rai, kua oronga a A. H. Macmillan i te ako anga te tumu tuatua “To te Atua Patireia te Aere Maira.” E akameitakianga tikai e kua atoro mai teia nga taeake i to matou taoni meangiti.

Te Au Uruoaanga Mua Akamaaraia

Ko te uruoaanga mua taku i aere atu koia oki ko tera i te 1918 i Atwater, Ohio, e kiro mita ua mei ia Alliance. Kua ui a Mama i te aronga komono o te Taiate i reira me kua tau rai au e kia papetitoia. Kua manako au e kua akono au i te akatapu anga tau ki te Atua kia rave i tona anoano, no reira kua akatikaia mai au kia papetitoia i taua ra i roto i te punavai i te pae mai i tetai ngai tanuanga apara maatamaata. Kua taui au i toku au kakau i roto i tetai are puakapa tei patuia e te au taeake no taua akakoroanga e kua papetitoia i roto i tetai kakau teiaa no te po.

Ia Tepetema 1919, kua aere atu matou ko toku nga metua na runga i te rerue ki Sandusky, Ohio, na runga i te Kauvai Erie. I reira kua kake atu matou ki runga i tetai pai, i roto i te tuatau poto, kua tae atu matou ki Cedar Point te ngai ka raveia ta matou uruoaanga akamaaraia. I te eke mai anga matou mei runga mai i te pai, kua akanooia tetai paata kai i te pae i te uapu. Kua rauka mai taku hamburger, e kai reka tikai naku i taua au tuatau. E tongi anga reka tikai! Te take maata no ta matou uruoaanga e varu ra koia oki e 7,000. Kare e au apinga akakitekite aere ki te papuriki, no reira kua anoano ia au kia akarongo meitaki tikai.

I teia uruoaanga kua tukunaia te tokorua o te makatini Te Punanga Tiaki, te upoko tuatua The Golden Age (teianei ko te Awake!). E tae ei ki taua uruoaanga, kare au i aere ana ki te apii i te epetoma mua, inara kua pauna te taime. Kua riro a Cedar Point ei ngai orote, e kua angaanga te aronga tunukai i reira i te ngai kaikai anga no te akapapa i te au kai na te au tereketi. Inara no etai tumu, kua akaruke te aronga tunukai e te aronga apai aere i ta ratou angaanga, no reira kua tauturu te au taeake Kerititiano tei kite i te maani kai kua akapapa i te kai na te au tereketi. No etai ngauru mataiti i muri mai, kua akapapa te iti tangata o Iehova i ta ratou au kai i te au akaputuputuanga e te au uruoaanga.

Kua rauka katoa ia matou te akameitaki anga no te oki akaou ki Cedar Point ia Tepetema 1922 no tetai uruoaanga e iva ra ma te take o te aronga tei tae mai e tere atu i te 18,000. Tei reira te ngai i akamaroiroi mai ei te Taeake ko Rutherford ia matou “kia akakite, kia akakite, kia akakite, i te Ariki e tona patireia.” Inara, kua akamata taku angaanga orometua na te tua anga i te au aenga pepa The Golden Age i etai au mataiti i mua ana.

Ariki Anga i te Angaanga Orometua

I te akamata anga o te 1918, kua piri atu au ki roto i te tua anga i te aenga pepa The Fall of Babylon ki te au pama i te pae mai. No te anu, kua tamaana matou i tetai toka pateka ki runga i te umu i te kainga e ka apai aere i te reira i roto i te pereoo kia tamaana i to matou vaevae. Kua aao matou i te au pereue teiaa e te au pare, i te mea e tapoki e te au kakau arai anga to te pereoo inara kare e apinga tamaanaana. Inara ko te au tuatau mataora te reira.

I te 1920 kua akapapaia tetai uri anga takake o The Finished Mystery, tei tapaia e ko te ZG, i roto i tetai tu mei te makatini rai.a Kua aere matou ko toku nga metua ki Alliance ma teia puka. I taua tuatau e aere ana te katoatoa ki te ngutupa e koia anake, no reira kua takai au i tetai taua te noo ra i reira te au tangata. I muri ake i taku akakite anga, kua tuatua mai tetai vaine: “Kare ainei aia i oronga i tetai ako meangiti manea,” e kua ariki i te puka. Kua akaruke au e 13 ZG i taua ra, ko te taime mua ia i oronga ei au i tetai akakite anga roa mei tera are ki tera are.

Iaku i roto i te pupu iva, kua tuia a Mama e te nimonia e kua noo ki roto i te roi e maata atu te okotai marama. E pepe ua toku teina, ko Hazel, no reira kua akaruke au i te apii kia tauturu i te angaanga i runga i te pama e kia akono i te tamariki. Noatu rai, kua manako pakari toku ngutuare tangata i te tuatua mou Pipiria, e kua aere putuputu matou ki te au uipaanga putuputuanga katoatoa.

I te 1928 i te Akamaara Anga i to Karaiti matenga, kua orongaia tetai aenga pepa te ingoa “Teiea te Tokoiva?” ki te au tangata katoatoa tei tae mai. Kua uriuri te reira ia Luka 17:​11-19, i reira kua tuatua te Pipiria e okotai ua i te ngauru repera tei tamaia tei akameitaki akaaka ia Iesu no te rapakau anga temeio. Kua akakeu te reira i toku ngakau. Kua ui au kiaku uaorai, ‘Mei teaa rai toku tu ariki ua?’

I te mea te aere meitaki ra te au mea i te kainga e te maroiroi ra au e kare i akamanataia, kua iki au i te akaruke i te kainga e kia rave atu i te angaanga painia, i te angaanga orometua tamou e kapikiia ra. Kua akamaroiroi mai toku nga metua iaku kia rave i te reira. No reira, kua rauka mai ia maua ko toku patana ko Agnes Aleta, ta maua tukuanga angaanga, ia Aukute 28, 1928, kua kake atu maua ki runga i tetai rerue i te 9:00 p.m. Ia maua tataki tai e tai rai kiri kakau e tetai pute apai aere i ta maua puka Pipiria. I te ngai tiaki anga, kua aue toku ai teina e toku nga metua, e maua katoa. Kua manako au e penei kare au e kite akaou ia ratou, i te mea kua irinaki matou e te vaitata maira a Aramakito. I tera mai popongi, kua tae atu maua ki ta maua tukuanga angaanga i Brooksville, Kentucky.

Kua tarau maua i tetai pia meangiti i roto i tetai are nooanga e kua oko i te au punu spaghetti e pera katoa kua maani i te au varaoa teniviti na maua. I te au ra tataki tai kua aaere maua i te ngai tukeke, te angaanga anga e ko maua anake e te oronga anga ki te tangata ngutuare e rima puka ma tetai moni tauturu e $1.98. Ma te marie kua oti ia maua te taoni, te araveianga i te au tangata e manganui tei inangaro i te Pipiria.

I roto rai i te toru marama, kua aravei maua i te katoatoa i roto e takapini ia Brooksville e pera katoa ia Augusta. No reira kua neke atu maua i te angaanga i te au taoni o Maysville, Paris, e Richmond. I nga mataiti e toru i aru mai, kua oti ia maua e manganui te au ngai i Kentucky kare e au putuputuanga i reira. E putuputu te taime kua tauturuia mai maua e te au taeake e te au mema pamiri no Ohio mai tei akaoro mai ki raro e kua piri mai kia maua i roto i te angaanga orometua no tetai epetoma me kare e maata atu i tetai taime.

Tetai Atu Au Uruoaanga Akamaaraia

Ko te uruoaanga i Columbus, Ohio ia Tiurai 24-30, 1931, te mea maaraia tikai. I reira kua akakiteia e ka akatakaia matou e te ingoa tei akanooia i runga i te Pipiria te Au Kite o Iehova. (Isaia 43:12) I mua ake i te reira, me ui mai te tangata e eaa oki ta kotou akonoanga, kua tuatua atu matou, “Taokotaianga Aronga Apiipii Pipiria o te Pa Enua.” Inara kare te reira i akataka meitaki tikai ia matou, i te mea te vaira tetai aronga apiipii Pipiria te piri vaitata ra ma tetai atu au pupu akonoanga tukeke.

Kua akaipoipo toku patana ko Agnes e ko au anake ua; no reira kua rekareka au i te akakiteangaia e ko te aronga te kimi ra i tetai patana painia ka tau kia ripoti ki tetai ngai akatakaia. I reira kua aravei atu au ia Bertha e Elsie Garty e Bessie Ensminger. E rua o ratou motoka e te kimi ra i tetai tuaine painia tokoa kia angaanga ma ratou. Kua akaruke kapipiti matou i te uruoaanga, noatu rai kare matou i aravei ana tetai e tetai.

I te tuatau maana kua angaanga matou i te au ngai o Pennsylvania. I reira, i te tuatau anu e vaitata maira, kua pati matou i te au tukuanga angaanga i te ngai maana i te apatonga o North Carolina, Virginia, e Maryland. I te tuatau topa anga rau kua oki akaou matou ki te apatokerau. Ko te au peu te reira na te au painia i taua taime. I te 1934, kua apai atu a John Booth raua ko Rudolph Abbuhl, tei aru i teia peu, ia Ralph Moyer e tona teina ko Willard ma raua ki Hazard, Kentucky.

Kua aravei ana au ia Ralph i tetai au atianga, e kua matau meitaki mai maua i te au uruoaanga maatamaata i Washington, D.C., tei raveia ia Me 30 kia Tiunu 3, 1935. Te noo ra maua ko Ralph ki runga i te paata i te oronga angaia te tuatua no runga i te “urupu maata,” me kare te “aronga maata.” (Apokalupo 7:​9-14) Tae mai ki taua taime kua irinaki matou e ko te aronga o te urupu maata e au mema ratou no te pupu te ka aere ki te rangi e meangiti mai te tu tiratiratu i to te 144,000. (Apokalupo 14:​1-3) No reira kare au e inangaro e ko tetai ia ratou!

I te akamarama anga te Taeake ko Rutherford i te aronga o te urupu maata e e pupu no te enua o te aronga tiratiratu tei ora ia Aramakito, kua poitirere tikai te manganui. I reira kua pati aia i te aronga o te urupu maata kia tu. I na, kare au i tu ana, kua tu ra a Ralph. I muri mai, kua taka meitaki mai te au mea i toku manako, no reira ko te 1935 te mataiti openga i kai ei au i te varaoa e te uaina i te Akamaara Anga i to Karaiti matenga. Inara, kua kai ua atu a Mama e tae ua atu ki tona matenga ia Noema 1957.

Tetai Patana Tamou

Kua tata maua ko Ralph tetai ki tetai. Te tavini ra au i Lake Placid, New York, e tei Pennsylvania aia. I te 1936 kua maani aia i tetai terera meangiti ka rauka iaia i te uuti ma tona motoka. Kua akaneke aia i te reira mei Pottstown, Pennsylvania, ki Newark, New Jersey, no te uruoaanga tei raveia i reira ia Okotopa 16-18. I muri ake i te porokaramu i tetai aiai, kua aere atu matou tetai o te au painia i te akara i to Ralph terera ou. Te tu ra maua i roto i te terera i te pae i te paipa kua ui mai aia, “Kua reka ainei koe i te terera?”

I te tupou anga au, kua ui mai aia, “Te inangaro ra ainei koe i te noo ki roto i te reira?”

“Ae,” kua pau atu au, e kua ongi maru mai aia iaku e kare rava e ngaropoina iaku. I tetai nga mea ra i muri mai, kua tiki atu maua i tetai raitini akaipoipo. Ia Okotopa 19, te ra i muri ake i te uruoaanga, kua aere atu maua ki Brooklyn e kua tutaka aere i te ngai neneianga o te Taiate Punanga Tiaki. E oti kua pati atu maua i ta maua ngai ka angaanga. Ko Grant Suiter te akaaere o te ngai angaanga, e kua ui mai aia koai te ka angaanga ki reira. Kua tuatua atu a Ralph, “Ko maua me ka rauka ia maua i te akaipoipo.”

“Me oki mai korua i te 5:00 p.m., ka rauka ia matou i te akapapa i te reira,” i pau mai ei te Taeake ko Suiter. No reira i taua aiai kua akaipoipo maua i roto i te kainga o tetai Kite i Brooklyn Heights. Kua kaikai maua ma etai au taeake i tetai ngai kaikai anga e oti kua aere na runga i te apinga akaoro no te papuriki ki to Ralph terera i Newark, New Jersey.

I muri poto ua ake, kua aere atu maua ma te kapipiti ki Heathsville, Virginia, ki ta maua tukuanga mua te angaanga painia. Kua angaanga maua i Northumberland County e oti kua neke atu ki te au ngai i Fulton e Franklin i Pennsylvania. I te 1939, kua patiia mai a Ralph e kia rave i te angaanga tuanga enua, e angaanga i roto i te reira ka atoro maua e maata te au putuputuanga ma te taui anga. Kua rave maua i te au putuputuanga i te enua o Tennessee. I te mataiti i aru mai, kua anauia ta maua tamaiti ko Allen, i te 1941 kua akakoreia te angaanga tuanga enua. Kua tukunaia maua ki Marion, Virginia, ei nga painia takake. I taua tuatau, ko te aite anga kia akapou e 200 ora i te marama i roto te angaanga orometua.

Raveanga i te Au Akatikatika Anga

I te 1943, kua kitea e au e mea anoanoia kia akaruke i te angaanga orometua painia takake. Te nooanga i roto i tetai terera meangiti, te akonoanga i tetai tamaiti meangiti, te akapapa anga i te au kai, te akonoanga ia matou pouroa i roto i te au kakau ma, e te akapouanga e 60 ora i roto i te angaanga orometua i te marama tataki tai te ka rauka ua iaku i te rave. Inara kua rave tamou ua atu a Ralph ei painia takake.

Kua neke atu matou ki Alliance, Ohio, i te 1945, kua oko i to matou terera tei riro ana ei kainga e iva mataiti, e kua neke atu ki roto i te kainga pama ma toku nga metua. I reira, i runga i te taua, kua anauia ta maua tamaine ko Rebekah. Kua rave a Ralph i te angaanga i tetai taime i te taoni e kua rave ua ei painia tamou. Kua angaanga au ki runga i te pama e kua rave i te ka rauka iaku i te tauturu iaia kia rave ua i te painia anga. Noatu rai kua oronga mai toku ngutuare tangata i tetai enua e te kainga, kua patoi atu a Ralph. Kua inangaro aia kia kore e tamanamanataia e raukai ia matou i te aruaru i te au anoano o te Patireia ma te ki tikai.

I te 1950 kua neke atu matou ki Pottstown, Pennsylvania, e kua tarau i tetai kainga e $25 i te marama. Tere atu i te 30 mataiti, kua kake mai te tarau ki te $75. Kua manako maua e te tauturu maira a Iehova ia maua kia akono mama ua i to maua oraanga. (Mataio 6:​31-33) Kua angaanga a Ralph e toru taime i te epetoma ei tangata pakoti rouru. I te au epetoma ravarai e apii ana maua i te Pipiria ma ta maua nga tamariki e rua, kua aere atu ki te au uipaanga putuputuanga, e kua tutu aere i te tuatua meitaki o te Patireia ei ngutuare tangata. Kua tavini a Ralph ei akaaere akatere i tetai putuputuanga i reira. Na te akonoanga e kia mama ua to matou oraanga, kua rauka ia matou i te rave maata atu i roto i te angaanga a Iehova.

Takake Toku Tokorua Akaperepere

Ia Me 17, 1981, te noo ra matou i roto i te Are Uipaanga Patireia, te akarongo ra i te tuatua na te papuriki. Kare a Ralph e meitaki ana, kua aere ki muri i te are uipaanga, e kua akaue mai i tetai tangata tiaki kia apai mai i tetai pepa kiaku te na ko ra e ka oki aia ki te kainga. Kare a Ralph e akapera ana no reira kua pati atu au i tetai tangata kia akaoro atu iaku ki te kainga. Kua mate a Ralph i te stroke i roto i te okotai ora. I te akamutu anga te apii Punanga Tiaki i taua popongi, kua akakiteia ki te putuputuanga e kua takake aia.

I taua marama kua pou ke ana ia Ralph e maata atu i te 50 ora i roto i te angaanga orometua. Kua tere atu tana angaanga tamou ei painia ki te 46 mataiti. Kua akono ana aia i te au apii Pipiria ma te au tangata e tere atu i te anere tei riro mai i te openga ra ei Au Kite no Iehova. Kua pauna te au akameitakianga i te pae vaerua tei rauka mai ia maua i etai au atinga ta maua i rave i te au mataiti.

Mareka Tikai no Taku Au Akameitakianga

No te 18 mataiti i topa, kua noo ana e ko au ua, te aereanga ki te au uipaanga, te tutuanga ma tetai atu mei tei rauka iaku, e te apiianga i te Tuatua a te Atua. I teianei te noo nei au i roto i tetai apatimani akanooia no te aronga pakari. E au apinga taku no te are e kua iki kia kore e tu i te tivi. Inara kua ki e kua puapinga toku oraanga i te pae vaerua. Kua tiratiratu toku nga metua e toku nga tungane e tae ua atu ki to ratou matenga, e te tamou tiratiratu ra toku nga teina i roto i te aerenga o te tuatua mou.

Te rekareka nei e te tavini nei taku tamaiti, ko Allen, ei tangata pakari Kerititiano. No etai mataiti roa kua tuku ana aia i te au apinga akatangi i roto i te Are Uipaanga Patireia e te Are Uipaanga Akaputuputuanga e kua angaanga ana i te ngai tuku anga i te apinga akatangi no te au uruoaanga i te tuatau maana. E tavini tiratiratu tana vaine ki te Atua, e te tavini ra ta raua nga tamaroa ei nga tangata pakari. Ko taku tamaine ko Rebekah Karres, kua akapou ana e maata atu i te 35 mataiti i roto i te angaanga orometua tamou, kapiti mai e a mataiti i te opati maata o te Au Kite o Iehova i Brooklyn. Kua pou ia raua ko tana tane e 25 mataiti i topa i roto i te angaanga tutaka aere i te au tuanga tukeke o Marike.

Kua tuatua a Iesu e mei tetai poe uunaia te Patireia te ka kiteaia. (Mataio 13:44) Te mareka nei au e kua kitea e toku ngutuare tangata taua poe i te au mataiti i topa. Mei teaa atura te akameitakianga no te akara anga ki muri e tere atu i te 80 mataiti o te angaanga akatapuia ki te Atua​—ma te kore e tataraara! Me ka rauka akaou iaku i te akono i toku oraanga, ka akono au i te reira na taua tu rai, ae, ‘e meitaki maata oki to te Atua takinga-meitaki i tei te ora.’​—Salamo 63:3.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tutu i te kapi 23]

Kua rongo atu matou i te ako anga a te Taeake ko Rutherford i te 1917 i Alliance, Ohio

[Tutu i te kapi 23]

Ma Ralph i mua i te terera tana i maani

[Tutu i te kapi 24]

Ma taku nga tamariki i teia tuatau