Kua ‘Akatikaia Aia ei Vaine Tuatua Tika no Tana Angaanga’

TE ARORO maira a Rahaba mei roto i tona maramarama i te ata o te akirata e marama maira ki runga i te enua takapini i te oire Ieriko. E nuku vaeau tetai tei akaputuputu mai ki vao i te oire—ko te nuku vaeau o Iseraela. Ia ratou e aere akaou ra takapini i te oire, e maata katoa te pueu i muri ia ratou, e kua akarongo akaouia te tangi o te pu i roto i te mareva.

E noo ana a Rahaba i Ieriko; kua kite ua aia i te au mataara, te au ngutuare, e to reira au makete e te au toa. E kua kite meitaki katoa aia i te tangata. Kua kite aia e te maata ua atura to ratou mataku i te au ra ravarai, e kare to Iseraela e akaoti ana i ta ratou peu tuke ake rai, i te takapini i te oire e tai taime i te ra.

Te akara ua maira a Rahaba i te nuku e takapini ra i te oire i te popongi rai, i te itu o te ra. Kua kite atu aia i te kau taunga i rotopu i te au vaeau Iseraela e akatangi ra i ta ratou pu, e te amo ra i te aruna tapu tei akatutu mai i te aroaro o to ratou Atua ko Iehova. Penei ka akamanako ua tatou i te rima o Rahaba i runga i te taura muramura e tautau ra mei roto i te maramarama, ki vao ake i te patu maata o Ieriko. Riro tera taura ei akamaara kia Rahaba i tona manakonakoanga kia ora mai e tona ngutuare tangata, i te mate o taua oire ra. Kua pikikaa ainei a Rahaba i tona uaorai iti tangata? Papu roa e kare mei te reira to Iehova manako; kiaia, e mea umere tikai te akarongo o teia vaine. Ka oki ana ra tatou ki te akamataanga o to Rahaba tua kia kite tatou e eaa te apiianga no tatou.

RAHABA TE VAINE AKATURI

E vaine akaturi a Rahaba. Poitirere tikai te aronga kite no runga i te Pipiria i te tuatau i topa, e kua karanga ratou e e vaine tiaki are tarau ua aia. Inara, te taka meitaki ua ra te Pipiria, e kare i uuna i te tika. (Iosua 2:1; Ebera 11:31; Iakobo 2:25) I roto i te taiate o Kanaana, penei kua ariki uaia tera peu na Rahaba. Inara noatu kua ariki ua te tangata i tera tu, kare e kore e kua kite rai a Rahaba e e tarevake te reira. (Roma 2:14, 15) Penei te akama ua ra a Rahaba i tera tu oraanga nona. Mei te manganui i roto i tera tu oraanga i teia tuatau, penei kare atu ana ravenga ke i te akono i tona ngutuare tangata.

Kare ekoko e te inangaro ua ra a Rahaba i tetai oraanga meitaki atu. Kua ki ua tona enua i te takingakino e te au peu viivii, tei kapiti mai i te pirianga ainga ki tetai o tona uaorai kopu tangata, e ki tetai manu. (Levitiku 18:3, 6, 21-24) Teia au peu viivii, na te akonoanga e akatupu ra. E peu rave matauia te akaturi i roto i te au iero, e te kapiti katoa maira te akamorianga i te au atua temoni mei ia Baala e Moloka, tei o mai te tau oraora ua anga i ta ratou tamariki i roto i te ai ei atinga.

Te kite ua maira a Iehova i teia au mea e raveia ra i Kanaana. No te maata i te au angaanga kino a to Kanaana, kua akakite a Iehova e: “Kua viivii oki te enua: ka tutaki ei au i tana ara ki runga iaia uaorai, e na te enua uaorai e akaruaki i tona au tangata ki vao.” (Levitiku 18:25) Eaa te o maira ki te ‘tutaki anga i tana ara ki runga iaia uaorai’? Kua orongaia teia taputou ki to Iseraela: “Na to Atua na Iehova e tuaru rikiriki i taua au iti-tangata ra ki mua ia koe ra.” (Deuteronomi 7:22) I te au anere mataiti i mua atu, kua oronga a Iehova i te enua no te uanga o Aberahama, e kare e tika i te Atua kia pikikaa.​—Tito 1:2; Genese 12:7.

Inara, kua akakite katoa a Iehova e kia ta ratou i te au iti tangata i roto i te enua kia pou takiri rava. (Deuteronomi 7:1, 2) Ei ‘akava tuatua tika i to te ao katoa nei,’ kua kite aia e eaa to roto i te au ngakau ravarai, e kua kite meitaki aia e mei teaa te oonu o to ratou kino e te viivii. (Genese 18:25; 1 Paraleipomeno 28:9) Mei teaa ra to Rahaba manako kia noo i roto i tetai oire mei tera te tu? Ka rauka ua ia tatou kia kite atu e mei teaa tona tu i te tae mai anga te rongo no runga i to Iseraela. Kua kite aia e kua arataki mai te Atua o Iseraela i tona iti tangata​—e patireia takinokinoia e tei akatuikaaia—kia akavi takiri i te nuku o Aiphiti, te nuku tamaki ririnui rava atu i te ao katoa o taua tuatau ra. I teianei kua papa to Iseraela i te tamaki mai i to Ieriko! E oti akera, kua rave mou atu rai taua iti tangata ra i te kino. Te marama atura tatou i te tumu i karanga ai te Pipiria e e “aronga akarongo kore” te iti tangata o Kanaana.​—Ebera 11:31.

E tuke rai a Rahaba. Te au mataiti i aereia, kua akamanako ana aia i te au ripoti tana i akarongo no runga i to Iseraela e to ratou Atua ko Iehova. Tuke takiri aia mei te au atua o Kanaana! Kua tamaki teia Atua no tona uaorai iti tangata e kare i takinga kino ia ratou, kua akateitei aia i te turanga o tona au aronga akamori no te au kaveinga tika, e kare i akamoraro i te reira. E Atua takinga meitaki aia i te vaine, kare e akariro ia ratou ei au apinga tarau kia okoia, e kia akariroia ei tarekareka i roto i ta ratou akamorianga viivii. Te kite anga a Rahaba e kua puakapa mai to Iseraela ki tetai tua i Ioridana e kua papa ua i te tamaki mai, kare e kore kua taitaia aia no te ka tupu ki tona iti tangata. Te kite maira ainei a Iehova ia Rahaba ma te akaperepere, no tona tu meitaki?

Teia tuatau, e maata te tangata mei ia Rahaba te tu. Kua piritia ratou ki roto i tetai tu oraanga tei akangere ia ratou i te tu ngateitei e te mataora; manako ratou e kare e tangata e kea mai ana, e kare o ratou puapinga. To Rahaba oraanga, e akamaaraanga pumaana tikai te reira kia tatou e te kite maira te Atua i to tatou turanga. Noatu te taitaia o to tatou ngakau, “kare ra aia i atea ke atu ia tatou katoa nei.” (Angaanga 17:27) Kare aia i mamao mei ia tatou, kua papa ua aia i te tauturu i te aronga tei tuku i to ratou akarongo ki roto iaia. Kua akapera ainei a Rahaba?

ARIKI MAI AIA I TE NGA TANGATA TUTAKA

Tetai ra, i mua ake ka takapini ei to Iseraela i te oire Ieriko, kua tae atu e rua nga manuiri ki te kainga o Rahaba. Kare raua e inangaro ana kia kitea mai raua, inara e maata te noo matakite ua ra, kia kite ratou i tetai ua atu tangata Iseraela ka tomo mai i te oire. Penei kua kite viviki ua a Rahaba e koai raua. Kare i te mea ou no tetai ua atu tane kia aere mai ki tona kainga, inara e ngai noo anga ua ta teia nga tangata i inangaro—kare kia moe kiaia.

Ko tera tokorua e nga tangata tutaka raua no te nuku o Iseraela. Na to ratou rangatira na Iosua i tono ia raua kia akara e mei teaa to Ieriko turanga. Ko te oire mua teia o Kanaana ta Iseraela ka nina e ko te mea ririnui rava atu. Inangaro ua a Iosua kia kite e eaa te turanga ta ratou e tona nuku ka tapapa atu. Kare ekoko e kua akakoro rai te nga tangata tutaka kia aere ki te are o Rahaba. I ko i te kainga o tetai vaine akaturi, kare e tangata e akara mai e koai ma teia au tangata e aere ra ki reira. Kare e kore e kua manako katoa raua e e au nuti puapinga ta raua ka akarongo i reira.

Te karanga ra te Pipiria e kua ‘ariki aia i nga tutaka ra.’ (Iakobo 2:25) Kua apai aia ia raua ki roto i tona kainga, noatu kua tarotokaka aia i te tumu tikai i aere mai ei raua, kua akatika ra aia kia noo raua i reira. Penei te inangaro ra aia kia maata atu tana ka kite no runga i to raua Atua ko Iehova.

Kare i roa, kua tae mai te au karere o te ariki o Ieriko! Kua eva ua te tuatua e e nga tutaka tetai i ko i te are o Rahaba. Eaa ra ta Rahaba ka rave? Me paruru aia i teia nga tangata, te tuku ra ainei aia iaia uaorai e tona ngutuare tangata ki roto i te kino? Kare ainei te iti tangata o Ieriko e tamate ia ratou no tei paruru i te enemi? Tetai tua, kare e kore kua papu tikai ia Rahaba i teianei, e koai teia nga tangata. Me kua kite ke ana aia e e Atua meitaki atu a Iehova i tona uaorai, kare ainei teia i te atianga tau nona kia piri ki to Iehova tua?

Kare o Rahaba taime i te akamanako meitaki, inara kua apai viviki ua aia ia raua ki runga i tona are, e kua uuna ia raua ki raro i te ruru orongā, e maaniia ana te kakau ki teia rakau. E kua karanga atura aia ki te nga karere o te ariki e: “E puke tangata rai oki tei aere mai kiaku nei, kareka te ngai no reira mai raua ra, kare ïa au i kite: E te poiri anga io nei, i te topiri anga i te ngutupa nei, aere atura aua nga tangata nei ki vao; kare ra au i kite i ta raua ngai i aere ra: ka tauaru viviki ana, ka rokoia atu ïa e kotou.” (Iosua 2:4, 5) E akamanako ua ana ra ia Rahaba e akara tika atura i te mata o te nga karere o te ariki. Te manako ra ainei aia e te kite maira raua e te kurukuru ua ra tona ate?

Kua puapingaia tana ravenga! Kua arumaki viviki atura te au tangata o te ariki na te ara ki Ioridana. (Iosua 2:7) Kare e kore e kua ea te ao o Rahaba. Mama ua tana ravenga i te arataki ke anga i taua au tangata kino ra, kare ratou i tau kia kite i te tika, e kua rauka iaia te akaora i te nga tavini o Iehova.

I na kua akaviviki atu a Rahaba ki runga ake i tona are i te akakite ki taua nga tangata tutaka, i tana i rave. E mea puapinga katoa tetai tana i akakite: Kua ngaevaeva ua te ngakau o tona iti tangata i te mataku i to Iseraela. Kare ekoko e kua rekareka te nga tutaka i taua nuti ra. Kua rikarika to Kanaana i te mana o Iehova, te Atua o Iseraela! I reira kua akakite mai a Rahaba i tetai mea puapinga maata rava atu kia tatou. Akakite aia e: “Ko Iehova, ko te Atua ïa no te rangi i runga ra, e no raro katoa nei no te enua.” (Iosua 2:11) Te ripoti tana i akarongo no runga ia Iehova, kua rava rai te reira ei apii iaia e: Kua tau te Atua o Iseraela kia irinaki aia. Kua tuku aia i tona akarongo ki roto ia Iehova.

Kia Rahaba, kare rava aia ekoko ana e ka akaupokotu a Iehova i tona iti tangata. No reira kua pati akatenga aia kia aroaia mai aia, e kia akaoraia aia, pera katoa tona ngutuare tangata. Kua ariki te nga tangata tutaka, e kua akakite tika kiaia e auraka kia akakite i to raua tere ki tetai ua atu, e kia tapeka i tetai taura muramura mei roto i tona maramarama kia tautau ki vao ake i te patu o te oire, kia rauka i to ratou vaeau i te paruru iaia e tona ngutuare tangata.​—Iosua 2:12-14, 18.

E tuatua mou puapinga ta tatou ka kite mei ia Rahaba no runga i te akarongo. Mei ta te Pipiria i akakite, “na te kite mari e raukaʼi te akarongo.” (Roma 10:17) Kua akarongo ana aia no runga i te mana o teia Atua ko Iehova e tona tu tika, e kua tuku i tona akarongo, e tona irinakianga ki roto iaia. Teia tuatau, e maata atu te kite ka rauka ia tatou no runga ia Iehova. Ka umuumu ainei tatou kia kite iaia e kia akatumu i to tatou akarongo i roto iaia ki runga i ta tatou i apii i roto i tana Tuatua i te Pipiria?

TOPA PU UA TETAI PUNANGA RIRINUI

Mei ta Rahaba i akakite kia raua, kua eke raua ki vao na runga i te taura e tautau ra mei roto i tona maramarama, e oti oro viviki atura raua ki uta i te maunga. E maata te ana i roto i te maunga i te tua tokerau o Ieriko, e ka tau ei ngai pipini anga no raua, e oti ka oki ei raua ki te puakapa o te ngati Iseraela i te akakite i te nuti meitaki mei ia Rahaba.

Papu roa e kua ruketekete to Ieriko i te mataku i te kite anga e kua arai a Iehova i te vai o te Kauvai Ioridana na roto i te temeio, kia aere te tamariki o Iseraela ki tetai tua na runga i te one maro. (Iosua 3:14-17) Kareka kia Rahaba, te akapapu maira tera nuti e kua tano rai aia kia tuku i tona akarongo ki roto ia Iehova.

I reira kua akamata to Iseraela i te takapini ia Ieriko—e ono ra, e tai taime i te ra okotai. Teianei ko te itu o te ra, e tuke rai te reira. Mei tei taikuia te akamata anga o teia atikara, akamata ratou i te takapini i te oire i te akirata, muri ake i te takapini anga te nuku i te oire e tai taime, kua oki akaou ratou i te takapini e tae ua atu ki te itu taime. (Iosua 6:15) Eaa ra te ngati Iseraela i akapera ai?

I te openga o te itu taime, i te takapini anga i te itu o te ra, kua akamutu ua te nuku. Kua akamutu ua te tangi o te pu. Kua muteki ua. Kare ekoko e, e mataku maata tei tupu i roto i te oire. I na i te kapiki mai anga a Iosua, kua maeva pu ua te nuku o Iseraela no te taime mua, i te akateitei anga i to ratou reo. Te manako ra ainei te au tiaki i runga i te patu o Ieriko e e tuke ake rai teia tu tamaki, teia maeva anga? Me ko tera to ratou manako, kua tarevake ratou. I reira rai, kua akamata taua aka patu ra i te ngatete i raro i to ratou vaevae. Kua ngaueue e kua ngaangaa, e oti pururu takiri ki raro i runga i te one! Inara te kore anga te pueu, e tai ua tuanga o te patu te tu ua ra kare i pururu ki raro. Kua vai rai te are o Rahaba kare i takoreia, e akairo tau tikai kia akamaaraia no tona akarongo. Akamanako ua ana ra mei teaa tona manako i te kite anga e kua paruru a Iehova iaia!a Kua ora tona ngutuare tangata!—Iosua 6:10, 16, 20, 21.

Kua akangateitei rai te iti tangata o Iehova ia Rahaba no tona akarongo. To ratou kite anga atu i tera are okotai e tu ra rai i rotopu i te au toka i pururu ki raro, kite meitaki ratou e tei vaitata uao a Iehova i teia vaine. Kua akaoraia mai aia, pera tona ngutuare tangata, mei roto i te mate o taua oire kino ra. Muri ake i te tamaki, kua akatikaia a Rahaba kia noo vaitata ua mai ki te puakapa o Iseraela. Te tuatau tei aereia kua riro a Rahaba ei tuanga no te iti tangata ngati Iuda. Kua akaipoipo aia i tetai tangata ko Salamona te ingoa. Ta raua tamaiti a Boaza, kua riro mai aia ei tangata akarongo umere tikai. Akaipoipo aia ia Ruta e vaine Moabi.b (Ruta 4:13, 22) Uangaia mai te Ariki a Davida e i muri mai ko te Mesia uaorai ko Iesu Karaiti, mei roto i tera kopu tangata ngateitei.—Iosua 6:22-25; Mataio 1:5, 6, 16.

Te akaari maira te tua o Rahaba e kare tatou i tetai mea puapinga kore ua kia Iehova. Te kite maira aia ia tatou katoatoa, to tatou ngakau, e rekareka ana aia me kite mai e e akarongo to tatou mei tana rai i kite i roto i te ngakau o Rahaba. Kua akakeu tona akarongo iaia kia taangaanga i te reira. Mei ta te Pipiria e tuatua ra e, kua ‘akatikaia aia ei vaine tuatua tika no tana angaanga.’ (Iakobo 2:25) E tu pakari tikai kia aru tatou i tona akarongo!