Tuatua i te Reo Ma e ka Orai e Tuatau ua Atu!
“E kimi ia Iehova . . . e kimi i te tuatua-tika, e kimi i te akaaka, peneiake kotou ko te uunaia i te rā e riri ei a Iehova ra.”—ZEPHANIA 2:3.
1. (a) Eaa te au ravenga ta te aronga apiiia ra te rave ra i te apiianga i tetai reo ke? (e) Eaa ka tuatuaʼi i te reo ma ra?
PENEI ka kite te aronga apii i tetai reo ou na te apiianga karama me kare na roto i te reo tuatua. I raro ake i ta te apiianga na te karama, ko te mea matauia e au puka ta ratou no te apii i te au akapapa anga karama. I raro ake i ta te reo tuatua apiianga, ka aru ratou i te tangianga tuatua e te akataka anga tuatua a te puapii. Ko eia nga ravenga e rua te rave katoaia nei i te apiianga i te “reo ma.” (NW) E mea puapinga maata katoa oki kia tuatua tatou i teianei reo me te manakonako ra tatou kia “uunaia i te rā e riri ei a Iehova ra.”—Zephania 2:1-3; 3:8, 9.
2. Akapeea tatou i te apii anga i tei karangaia e ko te akapapa anga karama no te reo ma ra?
2 Ko te puka maata no te apii i te reo ma ko te Puka Tapu ia. Na te apii maroiroi i te reira e i te au puka akanooia ki runga i te Puka Tapu e apii ia koe i tei tau kia karangaia e ko te au akapapaanga o te karama no te reo ma ra. Ko te apii Puka Tapu na tetai o te au Kite o Iehova e rave ko tetai akamata anga meitaki ia. No te aronga kua oti te akatapu anga ki te Atua, ko te apii putuputu e te maroiroi i te au Tuatua Tapu e mea puapinga roa ia. Inara e au mataara takake ainei etai no te apii i taua reo ma ra? E eaa te au puapinga te ka tupu mei te tuatuaanga i te reira?
Akapeea te Apii i Taua Reo Ma Ra
3. Eaa tetai ravenga no te apii i te reo ma ra?
3 Ko tetai ravenga no te apii i taua reo ma ra na te taokotai anga i te au tuatua mou taau e apii ra ma te au tumu taau kua kite ke ana, mei tetai te apii ra i te reo ka akapiri atu i etai au akapapa anga no te karama. Ei akatauanga, i mua ana kua kite koe e e Tamaiti a Iesu Mesia na te Atua, inara e meangiti ua taau i kite no tana au angaanga. I muri iora, na te apii i te Puka Tapu i akakite kia koe e te tutara nei te Mesia i teianei ei Ariki i te rangi e a te tuatau o tona Tutara no te Tauatini Mataiti, ei reira ka taakiia te au tangata akarongo kia riro ei apa kore ua. (Apokalupo 20:5, 6) Ae, na te kapiti atu anga i te au manako ou ki taau kua kite ke ana na te reira e akameitaki mai i to mouranga i taua reo ou ra.
4. (a) Eaa tetai atu ravenga no te apii i te ‘akapapa anga karama’ no te reo ma ra, e eaa te tataanga Puka Tapu tei akakiteia mai no te akatutu anga i te reira? (e) Eaa tei tupu i to Gideona e tona toru anere tangata te tamata anga i ta ratou angaanga? (ng) Eaa te apiiia maira e tei tataia no ta Gideona i rave ra?
4 Ko tetai atu ravenga no te apii i te au ‘akapapa anga karama’ o taua reo ma ra na te tamanako anga i te au tupuanga no te Puka Tapu mai. Ei akatutu anga: E tamata i te ‘akara e te akarongo’ i tei tataia i Te au Akava 7:15-23. Ina! Kua akataka te akava o Iseraela ko Gideona i tona au nuku kia toru pupu takanava e okotai anere tangata i te pupu takitai. I roto i te poiri, kua aere marie maira ratou ki raro mei runga mai i te Maunga o Gilaboa e kua koropiniia te puakapa o to Midiana te moe ra. Kua papa meitaki ainei, teia aronga e toru anere ra? Kare ra no te tamaki. Eaa ra, ka kata aviriia ratou e te aronga vaeau nengonengo ra! E pu ta te tangata katoa ra i to ratou rima, e te kapu vai maatamaata, e te ramepa ki roto i taua au kapu ra. Inara e akarongo! I te oronga atu anga te akairo, kua akatangi te okotai anere tangata ma Gideona ra i ta ratou au pu e kua akangaangaa iora i ta ratou au kapu. E kua pera katoa oki te aronga e rua anere ke atu ra. I te taaki anga te katoatoa i ta ratou au ramepa te kaka ra, kua akarongo koe i ta ratou kapiki anga: “Ko te koke a Iehova, e ta Gideona”! Mei teaa ra te tamataku anga a te reira i to Midiana! Kua aere turori ua mai ratou ki vao i to ratou puakapa, kua tuera maata maira to ratou mata no te mataku i te muraanga te ramepa tei akataka maira i te au ata tei akaka ra i te manako mataku i te vaerua kino. I te akamata anga to Midiana i te oro, kua akatangi ua atura te au tangata a Gideona i ta ratou pu, e kua akaariu te Atua i to ratou au enemi kia ta ia ratou uaorai. Mei teaa ra te apii anga ririnui i te reo ma ra! Ka rauka i te Atua i te akaora i tona au tavini noatu kare e nuku vaeau tangata nei. Pera katoa oki, “No tona ra ingoa maat[a] e kore ei a Iehova e akaruke i tona iti-tangata.”—1 Samuela 12:22.
5. Akapeea te au uipaanga Kerititiano i te tauturu anga ia tatou kia akameitaki mai i ta tatou tuatua?
5 Me apiiia te aronga apiiia ra i tetai reo ke na roto i te rave anga tuatua i te reo ra, ka tauta ratou i te tuatua kia tau te tangi anga ki ta te puapii e kia tika te akanoo anga i te tuatua ra. E tuatau meitaki tikai no te tuatua anga i te reo ma ra i te au uipaanga Kerititiano katoa! Ka akarongo tatou i reira ia etai atu i te akataka anga ia ratou uaorai i roto i taua reo no te tuatua mou no te Tuatua Tapu ra, e penei ka rekareka katoa oki tatou uaorai i te tuatua anga. Te mataku ra ainei tatou e penei ka tarevake ta tatou ka tuatua? Auraka e tuku i te reira ei manako maata anga na tatou, no te mea ko te tarevake tei akatikatika aroaia mai e te tangata pakari te akaaere ra i taua uipaanga i te Apii epetoma o Te Punanga Tiaki Anga ra ka riro ei akameitaki mai i ta tatou tuatua anga. E no reira, e aere atu e oronga putuputu i te pauanga i te au uipaanga Kerititiano ra.—Ebera 10:24, 25.
Tauru Anga Mai i te au Mea Ma Kore
6. Eaa i maataʼi te tuke anga i rotopu i te au Kite o Iehova e te au akaaerenga akonoanga atua o Kerititome?
6 Ko te aronga te akakitekite ra i ta Iehova akakoroanga e te tutu aere ra i tona Patireia i te rangi te tuatua ra i te reo ma ei au Kite nona. Te akakite ra i tona ingoa e te tavini ra iaia e “pakuivi ma te pakuivi” me kare ma te manako okotai. (Zephania 3:9, NW) Noatu rai e Puka Tapu ta te au akonoanga o Kerititome, kare ratou e tuatua ana i te reo ma me kare e tautopa i te ingoa o te Atua ma te akarongo. (Ioela 2:32) Kare a ratou tuatua rotai tei akanooia ki runga i te Tuatua Tapu. No teaa ra? No te mea te tuku ra ratou i te peu akonoanga atua, te au apiianga no teianei ao, e te tiratiratu ki te poritiki ki runga ake i te Tuatua a te Atua ra. Ko ta ratou au akakoroanga, te au manakonako anga, e te au ravenga no teianei ao kino anake ua.
7. Eaa te au tuke anga i rotopu i te au Kite o Iehova ma te au akonoanga atua pikikaa te akakiteia maira ia 1 Ioane 4:4-6?
7 Ko Kerititome—e te patireia akonoanga atua pikikaa o teianei ao katoa—kare e tuatua ana i te reo ta te au Kite o Iehova e tuatua nei. E mea meitaki kia manako te aronga te tuatua ra i te reo ma, i ta Ioane i tata ra: “No te Atua kotou, . . . e kua vi ratou ia kotou: no te mea e maata aia ko tei roto ia kotou, i tei roto i to te ao nei. No teianei ao ratou; i tuatuaʼi ratou i te tuatua o teianei ao, e e akarongo to teianei ao ia ratou. No te Atua tatou: ko tei kite i te Atua ra, e akarongo mai ïa ia tatou nei; e kare aia i to te Atua ra, kare ïa e akarongo mai ia tatou.” (1 Ioane 4:4-6) Kua vi i te au tavini o Iehova te au orometua pikikaa no te mea ko te Atua, tei roto ra i tona au tangata, ‘e maata atu aia i [te Tiaporo, tei] roto i to te ao nei,’ te totaiete o te au tangata tuatua tika kore ra. I te mea “no teianei ao” te aronga akaruke i te akonoanga Kerititiano mou, e tei ia ratou tona vaerua kino, “i tuatuaʼi ratou i te tuatua o teianei ao, e e akarongo to teianei ao ia ratou.” Inara ko te aronga mei te mamoe rai te tu ka akarongo ki te aronga no te Atua maira, ma te kite anga e te tuatua ra te au tangata o Iehova i te reo ma koia te tuatua mou no te Puka Tapu tei orongaia maira na roto i tana akaaerenga.
8. Eaa te akataka anga i taua tangata ara ra?
8 Kua totouia mai te akaruke anga maata, e ‘e mea ngaro no te kino’ te raveia ra i taua anere mataiti mua o te T.N. I muri iora, ko te au tangata tei ariki—me kare tei opu mai i te au turanga orometua i roto i te putuputuanga kua apii i te au apiianga pikikaa e manganui. E mamao ke atu to ratou reo tuatua i te mea ma ra. E no reira kua tu maira “taua tangata ara” taokotaiia ra, koia te au orometua o Kerititome, tei ruruia ki te au akonoanga peu pikikaa, apiianga o teianei ao, au apiianga kare no te au tuatua tapu.—2 Tesalonia 2:3, 7.
Rongoia te Reo Ma i te Ao Katoa Nei
9. Eaa te au tupu anga i te 19 anere mataiti ra no runga i te akonoanga?
9 E toko iti ua te aronga mataku i te Atua ra ‘tei maro tikai i te akarongo i tukuia mai i te aronga tapu ra i muatangana.’ (Iuda 3) Ka kitea ki ea te reira aronga akarongo? No etai anere mataiti, e aronga maata tei araiia ki roto i te poiri i te pae vaerua, e e toko iti ua tei kitea e te Atua ra e kua akamareka iaia. (2 Timoteo 2:19) I reira, i rotopu i te au taui anga okooko, maani apinga, e etai atu tu katoa o te 19 anere mataiti ra, kua rongoia etai reo tuke mei to te babela matauia ra no te akonoanga atua pikikaa tei akapueukeia te manako. E au pupu meangiti ua etai tei tamata i te akataka i te akairo o te au tuatua ra e kia totou mai i te rua o to Iesu ra aerenga mai, inara kare te katoatoa i tuatua i te reo ma ra.
10. Ko teea te pupu no “te rua o te aerenga mai” ta te Atua i iki ei tuatua i te reo ma ra, e eaa i papu ei e ia ratou te rima o Iehova ra?
10 Inara i te 1879, kua taka meitaki e ko teea reo no te “rua o te aerenga mai” ta Iehova kua iki ei tuatua i te reo ma ei au Kite nona ra. I reira e pupu apii Puka Tapu meangiti na Charles Taze Russell i arataki tei uipa atu ki Pittsburgh, i Pennsylvania i U.T.M. Kua papu ia ratou e ko te rua o to Iesu aerenga mai ka akamata i tona taenga mai ma te akara koreia, e ka tupu te tuatau tumatetenga i muri iora, e ka aru mai i muri ake te Tutara o te Mesia no te Tauatini Mataiti te ka akaoki mai ia Parataito ki te enua nei, ma te ora mutu kore no te au tangata akarongo katoa. Ia Tiurai 1879 i akamataʼi taua Aronga Apiipii Puka Tapu ra i te nenei i te makatini tei matauia i teianei e ko Te Punanga Tiaki Anga. E 6,000 ua au puka tei tuaia i te tuaanga mua ra. Inara i taua au Kite ra “te rima o Iehova” (NW), no te mea ko teia puka te neneiia nei i teianei ie 111 au reo ke ke katoa, e e tere atu i te 15,000,000 te neneiia ra no te tuanga okotai.—Akaaiteia atu kia Angaanga 11:19-21.
11, 12. Eaa etai tuatua mou no te Tuatua Tapu te maramaia ra e te aronga tuatua i te reo ma ra?
11 Na roto i te Puka Tapu e te au puka a te au Kite o Iehova, e e maata atu oki na roto i akakitekite anga maroiroi a teia au Kerititiano i te tuatua meitaki, kua kitea taua reo ma ra i te ao katoa nei. E mei teaa ra te au puapinga meitaki te rekarekaia ra e te aronga tuatua i te reira! Kare e tuatua anga e ‘Ko te Atua te Atua, ko te Mesia te Atua, e ko te Vaerua Tapu te Atua’ na roto i te reo ngaro o te apiianga Toru Tai, te akatika ra ratou i te turanga o te Puka Tapu e ko Iehova Tei Teitei Rava, ko Iesu Mesia tei meangiti mai ko Tana Tamaiti ia, e ko te vaerua tapu ko te mana rave angaanga umere ia o te Atua ra. (Genese 1:2; Salamo 83:18; Mataio 3:16, 17) Te kite ra te aronga tuatua i te reo ma ra e kare te tangata i akamata mai i tetai tu oraanga akaaka mari ra e mea angaia mai na te Atua aroa ra. (Genese 1:27; 2:7) Kua kite ratou e ka kore atu te meta me mate te tangata—ko te tika ia ei takore atu i te mataku i tei mate ra. (Koheleta 9:5, 10; Ezekiela 18:4) Kua taka meitaki e ko era ko te tanumanga ia o te au tangata mate ra, kare i te ngai no te tamamae anga vera tei akapapaia e tetai atua vaerua kino ra. (Iobu 14:13) Kua kite katoa oki ratou e ko te tuakaou anga te manakonako anga ta te Atua i oronga mai no tei mate ra.—Ioane 5:28, 29; 11:25; Angaanga 24:15.
12 Te akaari ra te aronga tuatua i te reo ma i te akangateitei anga i te toto e te oraanga. (Genese 9:3, 4; Angaanga 15:28, 29) Kua kite ratou e ko to te Mesia oraanga i te enua nei ko te oko ia tei tutakiia no te au tangata akarongo. (Mataio 20:28; 1 Ioane 2:1, 2) Kare roa ratou e pure atu ki te “aronga tapu ra,” no te kite anga e ka tau ta ratou au pure kia aratakiia atu ki te Atua ko Iehova na roto ia Iesu Mesia. (Ioane 14:6, 13, 14) I te mea te akaapa ra te Tuatua a te Atua i te akamori itoro, kare te au tiki e akonoia i ta ratou akamori anga. (Exodo 20:4-6; 1 Korinetia 10:14) E te kopae ke ra ratou i te au kino o te akamori temoni no te mea te akakore ra ratou i te purepure, te akaapa katoaia ra i te Puka Tapu.—Deuteronomi 18:10-12; Galatia 5:19-21.
13. Eaa ra i kore ei e oripu ua te manako o te aronga te tuatua nei i taua reo ma ra?
13 Kare te au tavini o Iehova, tei tuatua ra i te reo ma e kite kore ana e tei ea ratou i roto i te aerenga o te tuatau nei. Kua apii a Iehova ia ratou e te noo nei ratou i “te tuatau o te openga,” e kua tae mai a Iesu ei vaerua kaka akara koreia. (Daniela 12:4; Mataio 24:3-14; 2 Timoteo 3:1-5; 1 Petero 3:18) Ma te au nuku mana i muri iaia i te rangi ra, kua vaitata te Mesia i te akaoro mai i te tamaki anga kia rave i te akautunga a te Atua i teianei akatere anga o te au mea nei. (Daniela 2:44; Apokalupo 16:14, 16; 18:1-8; 19:11-21) Ae, ko te aronga te tuatua ra i te reo ma te rave maroiroi ra i te akakitekite anga i te tuatua meitaki e kare e roa atu ka apai mai te Patireia o te Atua i raro ake i te Mesia ra i te au akameitakianga maata ki te au tangata akarongo katoatoa i runga i te enua parataito. (Isaia 9:5, 6; Daniela 7:13, 14; Mataio 6:9, 10; 24:14; Luka 23:43) E ko runga ua ta tatou ka amiri atu! E mea papu e ko te reo ma ra tei apinganui, e te reo puapinga maata katoa i te enua nei!
14. Eaa etai atu puapinga te rekarekaia ra e te aronga te tuatua ra i te reo ma ra?
14 Te au puapinga te rekarekaia nei e te aronga te tuatua ra i taua reo ma ra te kapiti katoa ra i “te au o te Atua” te paruru ra i te au ngakau e te au manako katoa. (Philipi 4:6, 7) Te akarongo ra ratou i te au ture no te Puka Tapu, te akatupu ra i te ora meitaki, te mataora, e te merengo anga te rauka maira i te akamarekaanga ia Iehova. (1 Korinetia 6:9, 10) Ae, ko te aronga tuatua i taua reo ma ra e manakonako anga to ratou no te ora mutu kore ki roto i to te Atua ra ao ou.—2 Petero 3:13.
Taangaanga Ia me Kare ka Ngaro Ia
15. Akapeea koe ka puapingaiaʼi i te mou meitaki anga i taua reo ma ra?
15 Me ka tuatua koe i taua reo ma ra i roto i te ao ou, ka tau koe kia kite meitaki i te reira e kia riro ia ei reo tuatua e tamanako ei koe na. Kia apii tetai tangata i tetai reo, ka na mua aia i te tamanako i roto i tona reo tikai e ka uri ei i tona au manako ki roto i te mea ou ra. Inara kia meitaki atu tona kite i taua reo ou ra, kua akamata aia i te tamanako na roto i te reira e kare e anoanoia te ravenga no te uri anga. Mei te reira katoa, na te apii pakari, ka rauka ia koe te mou meitaki i taua reo ma ra e ka kite koe e akapeea te akono i te au ture o te Puka Tapu e tona au kaveinga ei akakore i te au manamanata e ka vai tamou ei ki runga “i te ara ora.”—Salamo 16:11.
16. Eaa te ka tupu me kare koe e tuatua putuputu i te reo ma ra?
16 E mea tau kia putuputu koe i te tuatua i te reo ma, me kare ra ka ngaro ia koe te kite i te tuatua meitaki i te reira. Ei akatutu anga: I te au mataiti i topa, i apii ana tetai papaki o tatou i tetai reo ke. Penei te maaraara ra tatou i etai tuatua i te reira reo mari ra penei kua ngaro ia tatou te kite i te tuatua no te mea kare tatou e putuputu ana i te tuatua i te reira reo. Mei te reira katoa rai te ka tupu ma te reo ma ra. Me kare tatou e tuatua putuputu i te reira, ka ngaro ia tatou te kite i te tuatua i te reira, e ka riro ia ei tumatetenga i te pae vaerua. E no reira kia putuputu tatou i te tuatua anga i te reira i te au uipaanga e i te angaanga orometua Kerititiano. Na teia au angaanga, kapiti katoa ma te apii tatakitai, ka rauka ia tatou kia tika te tuatua anga i te au apinga i roto i te reo ma ra. Mei teaa ra te puapinga maata o te reira!
17. Eaa te akatutu maira e ka rauka te akaora me kare te mate no roto i te tuatua anga?
17 Ka rauka kia riro te tuatua ei akaora me kare ei tamate. Kua akaariia mai teia i te tamakianga i rotopu i te kopu Iseraela ko ngati Epheraima e te Akava ko Iapheta o Gileada ra. Ei akataka i to ngati Epheraima te tamata ra i te oro ki tetai pae o te Kauvai i Ioridana, kua rave to Gileada i te tuatua “Shiboleta” ei akataka anga e “sh” tona tangi anga mua. Kua mou to te ngati Epheraima ra i te aronga tiaki o to Gileada i nga ara i te vai ra i Ioridana na te tuatua anga “Siboleta” kare i te “Shiboleta,” i te tuatuaanga i te tuanga mua o taua tuatua ra. Ko tei tupu, e 42,000 to ngati Epheraima i taiaia! (Te au Akava 12:5, 6) Mei te reira oki, penei i te akarongo atu anga i ta te au orometua o Kerititome i apii maira e manga aiteite rai ki te reo ma ra ki te manako o te aronga kare ra i marama meitaki i te tuatua mou no te Puka Tapu. Inara ko te tuatuaanga na roto i ta te akonoanga atua pikikaa ka riro ei mate i taua ra o to Iehova riri ra.
Kia Tamou to Tatou Taokotai Anga
18, 19. Eaa te aiteanga o ta Zephania 3:1-5 tataanga?
18 I te taikuanga ia Ierusalema tiratiratu kore i taito ra e tana oki i akatutu maira no teia tuatau nei, koia a Kerititome, kua tuatuaia ia Zephania 3:1-5: “Aue tona to tei meameaau e te viivii, te oire akateimaa e! Kare aia i akarongo i te reo; kare aia i āriki i te ako; kare aia i irinaki ia Iehova; kare aia i akavaitata atu ki tona Atua. Tona ra ui ariki i roto iaia ra, e liona ngunguru ïa; tona ra au akava, e luko aiai ïa; kare ratou e ngau i te au ivi [e tae roa ki te popongi, NW]. Tona ra au peroveta, e au tangata tarevakaua ïa e te pikikaa; kua akaviivii tona ra au taunga i te mea tapu, kua rave kino ratou i te ture. Tei roto iaia a Iehova tuatua-tika ra, kare aia e rave i te mea tika kore; te tuku nei aia i tana tuatua-tau ki te mārama i te au popongi katoa, kare ua e kore anga i te reira, kare ra te tangata tuatua-tika kore e kite i te akama.” Eaa ra te aiteanga tikai o teia au tuatua?
19 Ko Ierusalema i taito ra raua ko Kerititome o teia tuatau nei kua akameameaau ia Iehova e kua akaviivii ia ratou uaorai ma te akamori anga pikikaa. Kua akatupu te raveanga tarevake a to ratou au arataki i te akateimaa anga. Noatu ra ta te Atua ra akamatakiteanga putuputu, kare ra ratou i akarongo e kare i akavaitata atu kiaia. Kua aite to ratou ui ariki ki te au riona noinoi ra, i te akakore anga i te tuatua tika na te tu marokiakia. Mei te ruko kaki kiko ra, kua aeae to ratou au akava i te tuatua tau ra kia veruveru ia. Kua rave to ratou kau taunga i ‘te akaviivii i te mea tapu e kua rave kino i te ture’ a te Atua. E no reira kua vaitata a Iehova i ‘te akaputuputu i te pa enua e te uipa mai i te au basileia, kia riringi atu i tona mainaina ki runga ia ratou, i tona riri vera anga katoa.’—Zephania 3:8.
20. (a) Eaa te ka tau kia raveia kia orai i taua ra o to Iehova riri ra? (e) Akapeea e raukai ia koe te manakonako kia rekareka i te au akameitakianga mutu kore mei ko mai i te Atua ra?
20 Te aere viviki mai nei te ra o to Iehova riri. No reira, kia ora atu ei ki roto i te ao ou o te Atua, e apii e e tuatua i te reo ma auraka e taroaroa. Na te rave anake i te reira e raukai te paruru anga noou i te tumatetenga mei te pae vaerua i teianei e mei te tumatetenga no te ao katoa nei te aere viviki maira. Te akakitekite aere nei te au Kite o Iehova i te ra o to te Atua riri e pera katoa te tuatua akapumaana no tona Patireia. Mei teaa ra to ratou rekareka i te tuatua anga i te kaka o tona patireia! (Salamo 145:10-13) E taokotai atu ma ratou katoa ra, e ka rauka ia koe i te manakonako kia rekareka i te ora mutu kore ma etai katoa atu akameitakianga mei ko mai i Tei Akamata maira i te reo ma ra, koia te Atu Ngateitei ko Iehova.
Akapeea Koe Me Pau?
◻ Eaa etai ravenga no te apii anga i te reo ma?
◻ Eaa ra i puapingaʼi kia tuatua i te reo ma?
◻ Penei eaa te ka tupu me kare koe e tuatua putuputu i taua reo ma ra?
◻ Akapeea e raukai kia ora tetai tangata i te ra o to Iehova riri e kia rekareka oki i te au akameitakianga mutu kore ra?
[Tutu i te kapi 16]
Kua akatangi a Gideona e tona au tangata i ta ratou pu e kua taaki i ta ratou au ramepa
[Tutu i te kapi 18]
Mei te 1879 mairai kua taka meitaki e te taangaangaia ra e te Atua a Charles Taze Russell ma tona au taeake i te akatupu anga i te reo ma ra
[Au Tutu i te kapi 20]
Te taokotai atu nei ainei koe ma te au Kite o Iehova i te tuatuaanga i te reo ma?